Η Δυσορθογραφία (ανορθογραφία) είναι μία από τις ειδικές μαθησιακές δυσκολίες σύμφωνα με τα εγχειρίδια τόσο της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρίας (DSM-IV) όσο και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ICD-10). Συγκεκριμένα ανήκει στις Διαταραχές Γραπτής Έκφρασης και αφορά κυρίως ειδική δυσκολία στην ορθογραφία.
Η Δυσορθογραφία όπως και όλες οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες έχει νευρολογική – βιολογική αιτιολογία, είναι συνήθως κληρονομική και προϋποθέτει τουλάχιστον κανονική ευφυΐα. Οι ψυχο-κοινωνικοί παράγοντες, όπως π.χ. μη υποστηρικτικό ή χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον, σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα πριν από το δημοτικό, ανεπαρκής εκπαίδευση, περιορισμένες ευκαιρίες για μάθηση, υπερβολικές απουσίες, κτλ., μπορούν να χειροτερέψουν την υπάρχουσα δυσορθογραφία, αλλά ποτέ δεν μπορούν να την προκαλέσουν. Τα παιδιά με δυσορθογραφία είναι συνήθως ευφυέστατα και παρόλο που έχουν όλους τους παραπάνω παράγοντες ευνοϊκούς, αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στην ορθογραφία.
Το θεμελιώδες χαρακτηριστικό της δυσορθογραφίας είναι η δυσκολία στην εφαρμογή των γραμματικών κανόνων στα γραπτά, με αποτέλεσμα το παιδί να είναι πολύ ανορθόγραφο. Δηλαδή, ενώ γνωρίζουν τους γραμματικούς κανόνες, δεν μπορούν να τους εφαρμόσουν με σταθερότητα, π.χ. μπορεί να γράψουν την ίδια λέξη 2-3 φορές στο ίδιο κείμενο και να τις γράψουν με διαφορετικό τρόπο. Η δυσορθογραφία χειροτερεύει όταν συνοδεύεται από διάσπαση προσοχής ή παρορμητικότητα (ΔΕΠΥ) και εκδηλώνεται με:
δυσκολίες στη σύνθεση γραπτών κειμένων, φτωχή οργάνωση του γραπτού λόγου, γραμματικά λάθη, αλλοπρόσαλλη ορθογραφία, παραλείψεις τονισμού και στίξης, προσθήκες, αντικαταστάσεις, παραλείψεις, αντιστροφές γραμμάτων, συλλαβών ή λέξεων, κόλλημα λέξεων, καθώς και εξαιρετικά κακό γραφικό χαρακτήρα, μη χρήση κεφαλαίου γράμματος.
Η καθημερινή ταπεινωτική σχολική αποτυχία, η υποτιμητική σύγκριση και η αρνητική κριτική μειώνουν την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση του παιδιού και μπορούν να οδηγήσουν σε ακόμη σοβαρότερα ψυχολογικά προβλήματα. Γι’ αυτό, ο ειδικός σε αρμονική συνεργασία με τους γονείς και με τους εκπαιδευτικούς, πρέπει να επενδύσει στην αύξηση της αυτοπεποίθησης και στην ψυχική ανάταση του παιδιού, για να αυξηθεί το κίνητρο και η προσπάθειά του. Η σωστή και έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση σημαντικά βελτιώνουν τη ζωή του παιδιού και το οδηγούν από την αποτυχία στην επιτυχία και από τη δυστυχία στην ευτυχία.
Η διάγνωση της δυσορθογραφίας, όπως και κάθε ειδικής μαθησιακής δυσκολίας, (δυσλεξία, δυσορθογραφία, δυσαριθμησία) είναι ψυχο-εκπαιδευτική και γι’ αυτό πραγματοποιείται μονον από εξειδικευμένους ειδικούς παιδαγωγούς και ψυχολόγους. κατά τη διαδικασία της διάγνωσης απαραίτητα χορηγείται τεστ ευφυΐας, για να αποκλειστεί η τυχόν χαμηλή νοημοσύνη ως η αιτία των μαθησιακών δυσκολιών. για να διαγνωστεί ένα παιδί με δυσορθογραφία, πρέπει να έχει τουλάχιστον φυσιολογική ευφυΐα.
Ιnfo: Δρ. Σοφία Ράπτη, Ειδική Παιδαγωγός ssrapti@yahoo.gr & Ειρήνη Σοφού, Ψυχολόγος – Ειδική Παιδαγωγός sofoue@yahoo.gr
Στρατηγικές αντιμετώπισης της δυσορθογραφίας:
- δουλεύουμε την ορθογραφική μνήμη (Berry, 2006)
- δίνουμε άμεση διόρθωση του λάθους ώστε ο μαθητής να απομνημονεύει σωστά το λάθος
- προσπαθούμε να σημειώνουμε τα σωστά ορθογραφημένα σημεία και όχι τα λάθη
- εφαρμόζουμε την αυτοδιόρθωση
- εξασκούμε την αντιγραφή (δείχνοντας τη λέξη στόχο και στη συνέχεια την κρύβουμε για να τη συγκρατήσει στη μνήμη του)
- συμβουλεύουμε τον μαθητή όταν γράφει κάτι που δεν ξέρει ορθογραφικά να το αφήνει κενό ή να βάζει κάποιο σημάδι. Έτσι δεν θα καθυστερεί.
- βαζουμε ορθογραφία με κενά (παραλειπόμενα γράμματα) πχ μολ_β_
- ασκήσεις πολλαπλής επιλογής (όχι πάνω από 3 επιλογές)
- περιορίζουμε τον αριθμό λέξεων εκμάθησης και προσπαθούμε οι συγκεκριμένες λέξεις να έχουν μία θεματική δομή
- αποκωδικοποιούμε φωνητικά τις λέξεις
- δουλεύουμε τις αναλογίες των λέξεων και τις οικογένειες λέξεων
- χρήση Η/Υ (για πιο ευχάριστο περιβάλλον αυτοδιόρθωσης)
- δίνουμε λίστες λέξεων για εκμάθηση
- συνεχής επανάληψη των λέξεων
