Κατεβάστε τις ενότητες 1-5 σε αρχείο 
Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΜΕΔΑΣ
Οι Ρωμαίοι δε δημιούργησαν, παρά με ελάχιστες εξαιρέσεις, δικούς τους μύθους, αλλά παρέλαβαν αυτούσια την ελληνική μυθολογία. Η προσφορά τους στον χώρο αυτό υπήρξε διπλή: από τη μια μεριά συγκέντρωσαν και διέσωσαν τους ελληνικούς μύθους· από την άλλη, τους ξαναδούλεψαν ως ποιητικό υλικό με καινούρια ευαισθησία και μέσα από τη δική τους οπτική γωνία. Η ιστορία της Ανδρομέδας π.χ., που υπήρξε το θέμα μιας περίφημης τραγωδίας του Ευριπίδη, υπάρχει και στις «Μεταμορφώσεις» του Οβιδίου, σε μια παραλλαγή όπου κυριαρχεί η ανάλαφρη διάθεση και τα χιουμοριστικά και παρωδιακά στοιχεία. Στο κείμενο που ακολουθεί εκτίθεται με συντομία η υπόθεση του μύθου.
Διάβασε για τον Περσέα και την Ανδρομέδα
,
για τον Περσέα
.
Ο Περσέας απελευθερώνει την Ανδρομέδα.
Ο Περσέας κρατάει στο χέρι του ξίφος στο οποίο είναι κρεμασμένο το κεφάλι της Μέδουσας.
Στα πόδια του φορά φτερωτά πέδιλα που τα πήρε από τις Νύμφες.
(Τοιχογραφία από την Πομπηία· βασίζεται σε περίφημο έργο του Νικία του 4ου αι. π.Χ.
Νάπολη, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Hall LXXII)
Το κείμενο
Cēpheus et Cassiope Andromedam filiam habent. Cassiope, superba formā suā, cum Nymphis se comparat. Neptūnus irātus ad oram Aethiopiae urget beluam marīnam, quae incolis nocet. Oraculum incolis respondet: «regia hostia deo placet!» Tum Cēpheus Andromedam ad scopulum adligat; belua ad Andromedam se movet. Repente Perseus calceis pennātis advolat; puellam videt et stupet formā puellae. Perseus hastā beluam delet et Andromedam liberat. Cēpheus, Cassiope et incolae Aethiopiae valde gaudent.
Λεξιλόγιο
Cassiope -es η Κασσιόπη, γυναίκα του
Andromeda -ae η Ανδρομέδα, θυγατέρα τους
habeo, 2 έχω
superba θ. του superbus -a -um (+αφ.) περήφανος (για κάτι), ξιπασμένος
forma -ae ομορφιά(1)
sua (θ. της αντ. suus -a-um) δική της· superba formā suā περήφανη για την ομορφιά της
comparo, 1 συγκρίνω· cum Nymphis se comparat συγκρίνει τον εαυτό της με τις Νηρηίδες
Nympha -ae η Νύμφη· εδώ εννοούνται οι Νηρηίδες
Neptunus -i ο Ποσειδώνας
irātus οργισμένος
ora -ae ακτή
Aethiopia -ae η Αιθιοπία
urgeo, 2 σπρώχνω, στέλνω
belua -ae κήτος
marīna θ. του επιθ. marīnus -a -um θαλάσσιος(2)
quae (αναφ. αντ.) η οποία, που
noceo, 2 (+δοτ.) βλάπτω, αφανίζω
oraculum -i (ουδ. βλ. το μάθ. IV) το μαντείο (ενν. του Άμμωνα)
respondeo, 2 ( + δοτ. του προσ.) απαντώ
regia θ. του επιθ. regius -a -um βασιλικός(3)
deus -i θεός (για την κλίση του βλ. τη Γραμμ.)
placeo, 2 ( + δοτ.) αρέσω
tum (επίρρ.) τότε
scopulus -i βράχος(4)
adligo, 1 δένω (σε κάτι)
moveo, 2 κινώ· se movet κινείται, κατευθύνεται
repente (επίρρ.) ξαφνικά
calceus -i (υ)πόδημα, μποτίνι (επίσημα παπούτσια εξόδου των Ρωμαίων)(5)
pennatus -a -um φτερωτός
calceis pennātis με τα φτερωτά σανδάλια
advolo, 1 καταφθάνω πετώντας· σπεύδω(6)
puella -ae κορίτσι, κοπέλα
video, 2 βλέπω(7)
stupeo, 2 βουβαίνομαι, θαμπώνομαι· formā (αφ.) από την ομορφιά
hasta -ae δόρυ
deleo, 2 σκοτώνω
lībero, 1 ελευθερώνω
valde (επίρρ.) πάρα πολύ
gaudeo, 2 χαίρομαι(8)
Ετυμολογικά: Ετυμολογικά: 1. κυρ. «σχήμα»· πρβ. φόρμα· φόρμουλα << ιτ. 2. πρβ. μαρίνα << ιτ. 3. regina 4. < σκόπελος 5. πρβ. κάλτσα << ιτ. 6. ad+volo πετώ· πρβ. βόλεϊ << αγγλ. 7. ἰδεῖν < Fιδεῖν ιδέα· πρβ. βίντεο 8. γηθέω, δωρ. γαθέω.
Κείμενο και μετάφραση
Δες τη μετάφραση κάθε σειράς πατώντας στο μ
ή εμφάνισε - απόκρυψε όλη τη μετάφραση πατώντας εδώ
ΡΗΜΑΤΑ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
ΕΠΙΘΕΤΑ
Δες τα παραθετικά των επιθέτων πατώντας στο β ή εμφάνισε - απόκρυψέ τα όλα πατώντας εδώ
Β΄ ΚΛΙΣΗΣ
Γραμματικές παρατηρήσεις
Κλίση των κυριότερων ονομάτων του κειμένου
| ον. | Cepheus | Perseus | Cassiope |
| γεν. | Cephei / Cepheos | Persei / Perseos | Cassiopes |
| δοτ. | Cepheo | Perseo | Cassiopae |
| αιτ. | Cepheum / Cephea | Perseum / Persea | Cassiopen |
| κλ. | Cepheu | Perseu | Cassiope |
| αφ. | Cepheo | Perseo | Cassiope |
| Ενικός | Πληθυντικός | ||
| ον. | Andromeda (-e) | Nympha (-e) | Nymphae |
| γεν. | Andromedae (-es) | Nymphae (-es) | Nympharum |
| δοτ. | Andromedae | Nymphae | Nymphis |
| αιτ. | Andromedam (-an, -en) | Nympham (-en) | Nymphas |
| κλ. | Andromeda (-e) | Nympha (-e) | Nymphae |
| αφ. | Andromeda (-e) | [Nympha (-e) | Nymphis |
Χρονικές αντικαταστάσεις
| εν. | habent | comparat | urget | nocet | respondet | placet | adligat |
| πρτ. | habebant | comparabat | urgebat | nocebat | respondebat | placebat | adligabat |
| μελ. | habebunt | comparabit | urgebit | nocebit | respondebit | placebit | adligabit |
| πρκ. | habuerunt/ habuere | comparavit | ursit | nocuit | respondit | placuit | adligavit |
| υπρ. | habuerant | comparaverat | urserat | nocuerat | responderat | placuerat | adligaverat |
| σ.μ. | habuerint | comparaverit | urserit | nocuerit | responderit | placuerit | adligaverit |
| εν. | movet | advolat | stupet | delet | liberat | gaudent | videt |
| πρτ. | movebat | advolabat | stupebat | delebat | liberabat | gaudebant | videbat |
| μελ. | movebit | advolabit | stupebit | delebit | liberabit | gaudebunt | videbit |
| πρκ. | movit | advolavit | stupuit | delevit | liberavit | gavisi sunt | vidit |
| υπρ. | moverat | advolaverat | stupuerat | deleverat | liberaverat | gavisi erant | viderat |
| σ.μ. | moverit | advolaverit | stupuerit | deleverit | liberaverit | gavisi erunt | viderit |
Συντακτικές παρατηρήσεις
Μετατροπή δευτερευουσών προτάσεων σε μετοχή
Quae incolis nocet: (δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική στο beluam.)
→ επιθετική μετοχή συνημμένη στο beluam: nocentem incolis
Εκφορά αναγκαστικού αιτίου:
| ▪ Με απλή αφαιρετική + ρήματα ψυχικού πάθους (εσωτερικό αίτιο) | |
| ▪ Εμπρόθετα (εξωτερικό αίτιο): | ob, per, propter + αιτ. |
| ex, de + αφαιρ. | |
| causa, gratia + γεν. | |
ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ
Η λατινική δε διαθέτει ιδιαίτερο τύπο αυτοπαθούς αντωνυμίας. Για να δηλωθεί η αυτοπάθεια χρησιμοποιούνται οι προσωπικές και οι κτητικές αντωνυμίες.
→ Στη θέση της αυτοπαθούς αντωνυμίας α’ και β’ προσώπου χρησιμοποιούνται οι προσωπικές και κτητικές αντωνυμίες α’ και β’ προσώπου αντίστοιχα, π.χ.
(ego) amo me = αγαπώ τον εαυτό μου
(tu) amas te = αγαπάς τον εαυτό σου
(ego) vidi patrem meum = είδα τον δικό μου πατέρα
(tu) vidisti patrem tuum = είδες τον δικό σου πατέρα
Οι αντωνυμίες αυτές έχουν έννοια αυτοπάθειας μόνον όταν αναφέρονται στο υποκείμενο του ρήματος.
→ Οι προσωπικές και κτητικές αντωνυμίες γ’ προσώπου sui – sibi – se, suus – sua – suum έχουν πάντα έννοια αυτοπάθειας.
Η αυτοπάθεια διακρίνεται σε:
α) Ευθεία αυτοπάθεια: η αντωνυμία αναφέρεται στο υποκείμενο του ρήματος της πρότασης στην οποία βρίσκεται, π.χ.
(Silius Italicus) ultimis annis vitae suae in Campania se tenebat.
β) Πλάγια αυτοπάθεια: η αντωνυμία βρίσκεται σε δευτερεύουσα πρόταση αλλά αναφέρεται στο υποκείμενο της κύριας, π.χ.
Puella rogavit materteram, ut sibi paulisper loco caederet (=η κοπέλα ζήτησε από τη θεία της να της παραχωρήσει για λίγο τη θέση της).
→ Για να εκφράσουμε κτήση χωρίς αυτοπάθεια χρησιμοποιούμε τις πλάγιες πτώσεις της αντωνυμίας is – ea – id
→ Προσοχή στη διαφορά, π.χ.
▪ Vidit patrem suum = είδε τον πατέρα του (τον δικό του πατέρα)
▪ Vidit patrem eius = είδε τον πατέρα του (τον πατέρα κάποιου άλλου)
→ Προσοχή επίσης στον συντακτικό χαρακτηρισμό: στο πρώτο παράδειγμα η αντωνυμία suum είναι επιθετικός προσδιορισμός στο patrem, ενώ στο δεύτερο η αντωνυμία eius είναι γενική κτητική στο patrem.
Η άμεση / ευθεία αυτοπάθεια του κειμένου:
→ Cassiope, superba forma sua, cum Nymphis se comparat
→ belua ad Andromedam se movet
Μετατροπή σύνταξης
| Μετατροπή ενεργητικής | Σε παθητική σύνταξη |
| Perseus hasta beluam delet et Andromedam liberat | Belua hasta a Perseo deletur et Andromeda liberatur |
| Cepheus et Cassiope Andromedam filiam habent | A Cepheo et (a) Cassiope Andromeda filia habetur |
| Neptunus, iratus… urget beluam marinam | A Neptuno, irato… urgetur belua marina |
| Cepheus Andromedam adligat | A Cepheo Andromeda adligatur |
| Puellam videt (Perseus) | Puella videtur (a Perseo) |
| Cassiope, superba forma sua, cum Nymphis se comparat | Cassiope, superba forma sua, cum Nymphis comparatur |
| belua ad Andromedam se movet | belua ad Andromedam movetur |
Απαρεμφατική σύνταξη
| Ευθύς λόγος | Πλάγιος λόγος |
| Perseus puellam videt. | Scriptor narrat Perseum/ Persea videre puellam. |