ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Λατινικά Β' Λυκείου, 10ο μάθημα

© Νατάσα Αγγελίδου

ΜΑΘΗΜΑ X
LECTIO DECIMA

 

Κατεβάστε τις ενότητες 6-10 σε αρχείο

 


Η ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑ

 

Στο πρώτο βιβλίο της «Αινειάδας» του Βιργιλίου ο Δίας (Jupiter) καθησυχάζει τη θυγατέρα του Αφροδίτη (Venus) που εκφράζει την αγανάκτησή της για τον αδιάκοπο κατατρεγμό του γιου της Αινεία από την Ήρα (Juno). Ο Δίας τη διαβεβαιώνει ότι το πεπρωμένο του Αινεία είναι να κατακτήσει και να εκπολιτίσει την Ιταλία. Ο γιος του Ίουλος (lūlus ή Ascanius) θα κτίσει την Alba Longa.Τριακόσια χρόνια αργότερα, από τον Άρη και την ιέρεια Ρέα Σίλβια (Ilia) θα γεννηθούν οι δίδυμοι Ρώμος (Remus) και Ρωμύλος (Rōmulus), που θα τραφούν από το γάλα της θρυλικής λύκαινας. Ο Ρωμύλος θα κτίσει τη Ρώμη και θα δώσει το όνομά του στους Ρωμαίους. Ο απόγονός του Καίσαρας Αύγουστος θα κλείσει τις πύλες του ναού του Ιανού –σημάδι πως τέλειωσαν οι πόλεμοι– και θα επαναφέρει τη χρυσή εποχή του Κρόνου. Ο Αινείας και ο Αύγουστος είναι προορισμένοι από τη μοίρα (fatum) να αποθεωθούν. Η πεποίθηση ότι η ιστορική πορεία της Ρώμης ήταν προαποφασισμένη ήταν βαθιά εδραιωμένη στους Ρωμαίους και προβάλλεται ιδιαίτερα από τη λογοτεχνία των χρόνων του Αυγούστου.

 

Διάβασε για τον Βιργίλιο Βιργίλιος

Αφροδίτη
Ανάγλυφη παράσταση με τον Αύγουστο και την Αφροδίτη·
από την Ara Pie talis στη Ρώμη(43 μ. Χ.)

 

Το κείμενο

Aenēas bellum ingens geret in Italiā. Populos ferōces contundet, mores eis impōnet et moenia condet*. Tu Aenēam ad caelum feres.Postea lūlus, Aenēae filius, regnum ab Lavinio transferet et Albam Longam muniet. Post trecentos annos Ilia duos filios, Rōmulum et Remum, pariet, quos lupa nutriet. Rōmulus moenia Martia condet Romanosque de suo nomine appellābit. Rōmānis imperium sine fine erit. Caesar Augustus, ab Iūlo ortus, Belli portas claudet et Saturnium regnum restituet. Hunc tu, ut Aenēam, incaelo accipies.

 

 

Λεξιλόγιο

ingens -ntis πελώριος, φοβερός
gero, 3 διεξάγω, κάνω
contundo, 3 συντρίβω
mores -um ήθη, θεσμοί
impōno, 3 (+ αιτ. και δοτ.) επιβάλλω
moenia -ium (μόνο πληθ.) τείχη(1) (πόλεις)
condo, 3 κτίζω
caelum -i ουρανός(2)
fero, 3 = φέρνω·
ad caelum fero αποθεώνω
postea (επίρρ.) μετά
regnum -i βασίλειο(3)
Lavinium -ii (i) το Λαβίνιο, πόλη στο Λάτιο
transfero, 3 = μεταφέρω
Alba Longa η Άλβα Λόγγα
munio, 4, οχυρώνω(4)
post (προθ. + αιτ.) μετά
trecenti -ae -a = τριακόσιοι
pario, 3* (βλ. το μάθ. XIV) γεννώ
lupa -ae = λύκαινα
nutrio, 4 (ανα)τρέφω
Martius -a -um του (θεού) Άρη
moenia Martia τα τείχη του Άρη, δηλ. της Ρώμης (ο Άρης ήταν πατέρας του Ρώμου και του Ρωμύλου)
nomen -inis (ουδ.) = όνομα· de suo nomine από το όνομά του
appello, 1 ονομάζω
Rōmānis δοτ. κτητ.
finis, -is (αρσ.) τέλος(5)
ortus καταγόμενος, απόγονος
ab Ιūlο (εμπρ. αφ. της καταγωγής) από τον Ίουλο
porta -ae πύλη(6)
claudo, 3= κλείνω
Saturnius -ia -ium του Κρόνου· (Saturnus -i ο Κρόνος)
Saturnium regnum η βασιλεία του Κρόνου, ο χρυσός αιώνας της ανθρωπότητας σύμφωνα με την ελληνική και ρωμαϊκή αντίληψη.
restituo, 3 αποκαθιστώ, ξαναφέρνω
accipio, 3* (βλ. το μάθ. XIV) (υπο)δέχομαι

 

Ετυμολογικά: 1. ά-μυνα 2. πρβ. σιελ << γαλλ. 3. rēgīna, rex 4. moenia 5. finālis· = τελικός· πρβ. φινάλε << ιτ. 6. > πόρτα

 

 

 

Κείμενο και μετάφραση

Δες τη μετάφραση κάθε σειράς πατώντας στο μ
ή εμφάνισε - απόκρυψε όλη τη μετάφραση πατώντας εδώ

 

μAenēas geret ingens bellum in Italiā.
μContundet populos ferōces,
μimpōnet eis mores
μet condet moenia.
μTu feres Aenēam ad caelum.
μPostea Iūulus, Aenēae filius,
μtransferet regnum ab Lavinio
μet muniet Albam Longam.
μPost trecentos Ilia
μpariet duos filios,
μRōmulum et Remum,
μquos lupa nutriet.
μRōmulus condet moenia Martia
μRomanosque de suo nomine appellābit.
μImperium Rōmanis sine fine erit.
μCaesar Augustus, ab Iūlo ortus,
μclaudet belli portas
μet restituet regnum Saturnium.
μHunc tu, ut Aenēam, in caelo accipies.

 


ΡΗΜΑΤΑ


ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ


 

 

ΕΠΙΘΕΤΑ

Δες τα παραθετικά των επιθέτων πατώντας στο β ή εμφάνισε - απόκρυψέ τα όλα πατώντας εδώ

Β΄ ΚΛΙΣΗΣ
Θετικός
Συγκριτικός
Υπερθετικός
βtrecenti -ae -a (απόλυτο αριθμητικό, χωρίς ενικό)
βduo, duae, duo (απόλυτο αριθμητικό, χωρίς ενικό)
βMartius -a -um
βSaturnius -a –um
βortus -a -um (μτχ. παρακ. μέσης φωνής του ρ. οrior)
Γ΄ ΚΛΙΣΗΣ
βferox, ferox, ferox
βingens, ingens, ingens


ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

postea (χρον.)


ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

et (συμπλεκτικός)

-que (συμπλεκτικός)

ut (παραβολικός)


ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

in (+ αφαιρ.)

ad (+ αιτιατ.)

ab (+ αφαιρ.)

post (+ αιτιατ.)

de (+ αφαιρ.)

sine (+ αφαιρ.)


Γραμματικές παρατηρήσεις

Χρονικές αντικαταστάσεις

εν. geritcontunditimponitconditferstransfertmunitparit
πρτ. gerebatcontundebatimponebatcondebatferebastransferebatmuniebatpariebat
μελ. geret contundetimponetcondetferes transferetmunietpariet
πρκ. gessitcontuditimposuitcondidittulistitranstulitmunivitpeperit
υπρ. gesseratcontuderatimposueratcondiderattulerastranstuleratmuniveratpepererat
σ.μ. gesseritcontuderitimposueritcondiderittuleristranstuleritmuniveritpepererit

 

εν. nutritappellatestoriensclauditrestituitaccipis
πρτ. nutriebatappellabaterat-claudebatrestituebataccipiebas
μελ. nutriet appellabiteritoriturusclaudet restituetaccipies
πρκ. nutrivitappellavitfuit ortusclausitrestituitaccepisti
υπρ. nutriveratappellaveratfuerat-clauseratrestitueratacceperas
σ.μ. nutriveritappellaveritfuerit-clauseritrestitueritacceperis

Συντακτικές παρατηρήσεις

Αναγνώριση δευτερευουσών προτάσεων

 

→ quos lupa nutriet: Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο filios.Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quos. Εκφέρεται με οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός. Συγκεκριμένα, με οριστική μέλλοντα γιατί αναφέρεται στο μέλλον.

 

→ ut (eadem) Aeneam (acceperis): Δευτερεύουσα απλή παραβολική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης. Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut, γιατί η σύγκριση είναι σύγκριση τρόπου. Εκφέρεται με οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δυο καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα. Συγκεκριμένα, με οριστική συντελεσμένου μέλλοντα.


Καταγωγή

●  Απρόθετη αφαιρετική ή ex + αφαιρετική, για να δηλώσουμε άμεση καταγωγή ή κοινωνική τάξη

●  Ab + αφαιρετική, για να δηλώσουμε έμμεση, μακρινή καταγωγή

Σύνταξη του post

●  Όταν χρησιμοποιείται ως πρόθεση συντάσσεται με αιτιατική

●  Όταν χρησιμοποιείται ως επίρρημα χρονικό τότε συντάσσεται με αφαιρετική του ποσού/μέτρου ή διαφοράς (σ’ αυτήν την περίπτωση η αφαιρετική τίθεται πριν από το post)

Απαρεμφατική σύνταξη

Ευθύς λόγοςΠλάγιος λόγος
Aeneas bellum ingens in Italia geret. Jupiter narrat Aeneam bellum... gesturum esse.
Aeneas dicitur bellum … gesturum esse.
Populos feroces contundent.Jupiter narrat Aeneam populos feroces contusurum esse.
Mores eis imponet et moenia condet.Jupiter narrat Aeneam mores eis impositurum esse et moenia conditurum esse.

Μετατροπή σύνταξης

Από ενεργητική Σε παθητική σύνταξη
Aeneas bellum ingens in Italia geret. Ab Aenea bellum ingens in Italia geretur.
Ilia duos filios pariet.Ab Ilia duo filii parientur.