Ο Λίνος ή και Οιτόλινος ήταν ποιητής και στην κλασική εποχή τού απέδιδαν φιλοσοφικές και απόκρυφες πραγματείες. Κυρίως ήταν μουσικός ικανότατος, εφευρέτης του ρυθμού και της μελωδίας, καινοτόμος που αντικατέστησε το υλικό από το οποίο κατασκευάζονταν οι χορδές της λύρας — αντί για χορδές από λινάρι χρησιμοποίησε χορδές από έντερο. [Εικ. 1, 2] Λεγόταν ακόμη πως έμαθε από τον Κάδμο το φοινικικό αλφάβητο, ονόμασε τα γράμματα και έδωσε το τελικό σχήμα τους. Αμετροεπής για τις ικανότητές του, καυχήθηκε πως μπορούσε να συναγωνιστεί στο τραγούδι ως και τον Απόλλωνα· ο θεός όμως οργίστηκε και τον σκότωσε τιμωρώντας τον σκληρά για την ύβρη του.

Σύμφωνα με μια παράδοση ο Λίνος, που είχε έρθει στη Θήβα και είχε πολιτογραφηθεί Θηβαίος πολίτης, υπήρξε δάσκαλος του Ηρακλή στη μουσική, ενώ άλλοι τον εκπαίδευσαν στην τέχνη της οδήγησης του άρματος (Αμφιτρύωνας), της πάλης (Αυτόλυκος, παππούς του Οδυσσέα από την πλευρά της μητέρας του), στην τοξοβολία (Εύρυτος), στη χρήση των όπλων (Κάστορας). Ο Λίνος δίδαξε στον Ηρακλή και στον αδελφό του Ιφικλή να τραγουδά παίζοντας κιθάρα. Και ο μεν Ιφικλής ήταν επιμελής μαθητής, ο άλλος, ο Ηρακλής, ήταν αψύς, τόσο που τελικά σκότωσε τον δάσκαλο. Ο φόνος προκλήθηκε από μια παρατήρηση, ή από συνεχόμενες παρατηρήσεις και τιμωρίες που επέβαλλε ο Λίνος στον Ηρακλή για το πώς να παίζει την κιθάρα· ο μαθητής οργίστηκε, χτύπησε τον δάσκαλο με το μουσικό όργανο ή με μια πέτρα ή με το πλήκτρο, όργανο με το οποίο χτυπούσαν τις χορδές της λύρας, και τον σκότωσε. [Εικ. 3, 4] Ο φόνος παριστάνεται και σε κύλικα του Δούριδος από το Vulci, όπου ο Ηρακλής επιτίθεται στον Λίνο με το πλήκτρο και εκείνος, προκειμένου να αμυνθεί, σηκώνει ψηλά τη λύρα του (Μόναχο, Staatliche Antikensammlungen 2646). [Εικ. 5] Σε ερυθρόμορφο σκύφο του Ζωγράφου του Πιστόξενου είναι πολύ χαρακτηριστικές του ήθους των αδελφών οι παραστάσεις που καλύπτουν τις δύο πλευρές του αγγείου. Στη μία ο επιμελής Ιφικλής ακούει προσεκτικά τον δάσκαλο Λίνο και προσπαθεί να βάλει τα χέρια του πάνω στη λύρα όπως ο δάσκαλός του. [Εικ. 6] Στην άλλη πλευρά εικονίζεται ο Ηρακλής όρθιος, ακουμπισμένος σε ένα μεγάλο βέλος, συνοδευόμενος από την άγνωστη στη γραμματεία γριά τροφό Γεροψώ που κρατά στο αριστερό της χέρι τη λύρα του νέου και στο δεξί βακτρία, να προσέρχεται στο μάθημα (αργοπορημένος;). [Εικ. 7] Η «αψάδα» του ήθους του γιου του Δία ίσως λανθάνει στη μορφή της γριάς από τη Θράκη, που στο φαντασιακό των νοτιοελλαδιτών κατοικούνταν από φυλές άγριες· έχει τατουάζ στον λαιμό, στα πόδια, στα χέρια, το στόμα της είναι μισάνοιχτο, έντονο το προγούλι της, η μύτη μεγάλη. Στη δίκη που κάποιοι κίνησαν εναντίον του Ηρακλή για τον φόνο, εκείνος τους διάβασε νόμο του Ραδάμανθυ, που έλεγε ότι απαλλάσσεται από κάθε κατηγορία όποιος υπερασπίζεται τον εαυτό του από αυτόν που πάει άδικα να επιτεθεί, και αθωώθηκε [1].

Ο Λίνος ανήκει στην κατηγορία των μυθικών μορφών που παρέμεναν ζωντανές, οπότε φυσικώ τω λόγω άρχισαν να προστίθενται διάφορες λεπτομέρειες για τη ζωή και τον θάνατό του και να τροποποιείται η καταγωγή του. Έτσι, τον θεώρησαν και γιο του Ερμή, που ήταν και θεός της επιστήμης και κυρίως της γλώσσας (εύλογη σύνδεση λόγω της συμβολής του στη διαμόρφωση του φοινικικού αλφάβητου). Και επειδή ήταν σπουδαίος μουσικός, τον συνέδεσαν και με τον Ορφέα δίδοντάς του τον ίδιο πατέρα, τον Οίαγρο, άλλοτε πάλι τον θεωρούσαν δάσκαλο του Ορφέα, όπως θεωρήθηκε και δάσκαλος του άλλου μουσικού, του Θάμυρη. Αδελφός ή δάσκαλος του Ορφέα, η τάση ήταν της αφομοίωσης μαζί τους. Ο Παυσανίας διασώζει και μια ιστορία, θηβαϊκής προέλευσης, για την τύχη των οστών του, παρόμοιας σημασίας με εκείνη για τα οστά του Ορφέα. Σύμφωνα με αυτή τα οστά του Λίνου, που είχε ταφεί στη Θήβα, μεταφέρθηκαν στη Μακεδονία. Η μεταφορά πραγματοποιήθηκε από τον Φίλιππο μετά τη νίκη του στη Χαιρώνεια ύστερα από όνειρο που είδε, όπως και η επαναφορά τους στον αρχικό τόπο ταφής τους. Οι μεταφορές αυτές ήταν κινήσεις πολιτικού περιεχομένου, όπως και των οστών του Ορφέα από τα Λείβηθρα στο Δίον: η πόλη κυριαρχούσε πλέον στην πολιτική και επιζητούσε τη σύνδεση με την ορφική λατρεία, συνδεδεμένη τόσο με τα λαϊκά στρώματα όσο και με την αριστοκρατία.

Θεωρήθηκε και γιος της Μούσας Ουρανίας και του Απόλλωνα ή του Πίερου (που μνημονεύεται και ως γιος του!), του Αμφίμαρου, γιου του Ποσειδώνα, και μιας Μούσας, της Ουρανίας ή της Καλλιόπης ή της Τερψιχόρης· ή της Αίθουσας, Θρακιώτισσας ή κόρης του Ποσειδώνα και της Αλκυόνης. Λεγόταν ότι είχε έναν γιο, τον Μέλπο, από τη Μούσα Μελπομένη ή από την Τερψιχόρη, που αλλού θεωρείται μητέρα του (!). Το όνομά του έγινε συνώνυμο του ραψωδού και τον επικαλούνταν αοιδοί και κιθαριστές.

Σχετικά με την ταυτότητα του Λίνου που σκότωσε ο Ηρακλής, ο Παυσανίας διευκρινίζει (9.10.4) ότι δεν πρόκειται για τον αδελφό του Ορφέα αλλά για τον γιο του Θηβαίου Ισμηνού ή Ισμήνιου ή του Μάγνη και της Μούσας Κλειώς. Συχνά οι δύο Λίνοι συγχέονται μεταξύ τους. Ο ποιητής Αλέξης έγραψε χαμένη σήμερα κωμωδία που φέρει το όνομα του Λίνου (Αθήν. 164b).

Σχετικά λήμματα

ΑΜΦΙΤΡΥΩΝΑΣ, ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ, ΑΥΤΟΛΥΚΟΣ, ΕΡΜΗΣ, ΕΥΡΥΤΟΣ, ΗΡΑΚΛΗΣ, ΘΑΜΥΡΗΣ, ΙΦΙΚΛΗΣ, ΚΑΔΜΟΣ, ΟΡΦΕΑΣ, ΠΟΣΕΙΔΩΝΑΣ