Η Λύσσα είναι η προσωποποίηση της μανίας στην τραγωδία. Στον Αισχύλο, ως απεσταλμένη του Διόνυσου, οδηγεί τον τρελό χορό των Μινυάδων. Στον Ηρακλή μαινόμενο του Ευριπίδη , με εντολή της Ήρας, εμβάλλει μανία στον Ηρακλή που σκοτώνει τη γυναίκα του Μεγάρα και τα παιδιά τους. Στην αγγειογραφία η παρουσία της δίπλα στον Ακταίωνα που σπαράσσεται από τα σκυλιά του, σε κατάσταση μανίας και αυτά, επιβεβαιώνει την εμφάνισή της σε θεατρικά έργα με ήρωα τον Ακταίωνα. Στην τραγωδία του Ευριπίδη περιγράφεται η καταγωγή και η δράση της από την ίδια και τη θεά Ίριδα. Παραθέτουμε τα σχετικά αποσπάσματα:

ΙΡΙΣ
Γέροντες, μη φοβόσαστε που βλέπετε τη Λύσσα,
της Νύχτας γέννα, και εμέ, την Ίριδα […]·
[…]
τα βάλαμε κι οι δυο με κάποιον άνδρα,
που λεν πως είναι του Διός και της Αλκμήνης τέκνο.
[…] αφού τελείωσε τους μόχθους του Ευρυσθέα,
η Ήρα θέλει να βαφεί με το δικό του αίμα
σκοτώνοντας τα τέκνα του· κι εγώ το ίδιο θέλω.
Έλα λοιπόν, με απονιά όπλισε την καρδιά σου,
κόρη της σκοτεινής Νυχτιάς, ανύμφευτη παρθένα,
κυνήγε τον άνδρα αυτόν με παιδοκτόνα τρέλα
και μ’ άγρια τρεχαλητά, τάραξε τα μυαλά του,
ρίξε το φονικό σκοινί και αναστάτωσέ τον …

ΛΥΣΣΑ
Γεννήθηκα από ευγενή πατέρα κι από μάνα,
από το αίμα του Ουρανού με γέννησε η Νύχτα·
κι έχω τη δύναμη αυτή […]
[…]
Μάρτυράς μου είναι ο Ήλιος πως δεν θέλω να μπλεχτώ!
Μ’ αν την Ήρα και εσένα πρέπει να υπηρετώ
και ν’ ακολουθώ τρεχάλα, όπως σκύλοι κυνηγό,
θα το κάνω! Ούτε ο πόντος που βογκάει αγριωπός
ούτε κεραυνού η φλόγα ούτε και σεισμός της γης
πιο γοργά δε θα ορμήσουν στην καρδιά του Ηρακλή…
Θα γκρεμίσω τα παλάτια, θα ριχτώ στο σπιτικό,
θα σκοτώσω τα παιδιά του… Δε θα ξέρει ο φονιάς
ότι σκότωσε τους γιους του, πριν η λύσσα τού σβηστεί…
Να τον κιόλας που τινάζει ξέφρενα την κεφαλή
και τις κόρες των ματιών τους γοργοστρέφει στα βουβά,
λαχανιάζει σαν τον ταύρο που ορμάει παλαβός
και μουγκρίζοντας τις Κήρες του Θανάτου προσκαλεί!...
Πιο φριχτά θα σε χορέψω, με στον τρόμο θα πνιγείς!

(Ευρ., Ηρ. 822-71, μετ. Σ. Μπαζάκου-Μαραγκουδάκη)

Η Λύσσα ή Λύττα θυμίζει, στη δράση και την εμφάνιση, τις Ερινύες. Μόνο που οι Ερινύες εμφανίζονται συνήθως μετά τη διάπραξη ενός αδικήματος στον εγκληματία ή σε αυτούς που τον ανέχονται, ενώ η Λύσσα προκαλεί την τρέλα και τη μανία, για την οποία ο ήρωας χρειάζεται να υποβληθεί σε καθαρμό μετά την κρίση που περνά ο ίδιος και η κοινότητα στην οποία ανήκει.

Σχετικά λήμματα

ΑΚΤΑΙΩΝΑΣ, ΑΛΚΜΗΝΗ, ΕΡΙΝΥΕΣ, ΗΡΑ, ΗΡΑΚΛΗΣ, ΙΡΙΔΑ, ΜΙΝΥΑΔΕΣ, ΝΥΚΤΑ