Ο ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ

Πανελλαδικά εξεταζόμενα μαθήματα
Πώς να διδάσκουμε απευθυνόμενοι σε όλους τους μαθητές;

Γενικά

Στη Γ τάξη των ΕΠΑΛ οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν τα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα έχουν το εξής πρόβλημα:

Πώς να διδάξουμε ένα μάθημα σύμφωνα με τις ειδικές απαιτήσεις των πανελλαδικών εξετάσεων όταν πολλοί μαθητές, ίσως οι περισσότεροι, δεν ενδιαφέρονται για εισαγωγή στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση αλλά μόνο για την απόκτηση του πτυχίου;
Αν προσανατολιστούμε μόνο στις απαιτήσεις των πανελλαδικών εξετάσεων, τότε «χάνουμε» τους υπόλοιπους μαθητές. Στην καλύτερη περίπτωση αποσύρονται αδιάφοροι για το μάθημα, συνήθως όμως δημιουργούν ακατάλληλο κλίμα μέσα στην τάξη, εις βάρος και αυτών που ενδιαφέρονται για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση. .
Αν προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε το μάθημα σύμφωνα με τις πραγματικές (αυθεντικές) συνθήκες του επαγγέλματος ώστε να δημιουργήσουμε ενδιαφέρον σε όλους, τότε δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε στις ανάγκες των πανελλαδικών εξετάσεων και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουμε διαμαρτυρίες από τους ενδιαφερόμενους να εισαχθούν στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Μια καλή λύση που έχει εφαρμοστεί με θετικά αποτελέσματα σε ορισμένα σχολεία και στηρίζεται στη διαφοροποίηση της διδασκαλίας μέσα στην τάξη, συνίσταται στις εξής πρακτικές:

Το μάθημα δεν στηρίζεται κυρίως στην εκτενή παρουσίαση της ύλης από τον καθηγητή αλλά στις καθοδηγούμενες δραστηριότητες των μαθητών μέσα στην τάξη (οι οποίες μπορούν να προετοιμάζονται από το σπίτι). Σημειώνουμε ότι στην τεχνική εκπαίδευση δεν θα πρέπει να περιοριζόμαστε μόνο σε γραπτές εργασίες που βασίζονται σε βιβλιογραφικές πηγές αλλά να αξιοποιούμε τις δυνατότητες που προσφέρουν οι τεχνολογικές εφαρμογές και οι τεχνίτες που βρίσκονται δίπλα μας. Δείτε σχετικά με το είδος των εργασιών που προτείνουμε, το θέμα: Ανάθεση Εργασιών http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/0810omadosynergatiki.htm#anathesiergasion

Σε κάθε διδακτική ενότητα ο καθηγητής κάνει μια μικρή συνεκτική εισαγωγή, η οποία ενδιαφέρει όλους τους μαθητές. Μπορεί επίσης της εισήγησης του καθηγητή να προηγείται μια μικρή παρουσίαση (5΄) εργασίας μαθητών στο περιεχόμενο της οποίας μπορεί να στηριχθεί η εισήγηση πχ Παρουσίαση συλλογής από ιμάντες (κοχλίες, γρανάζια κλπ) που τοποθέτησαν κάποιοι μαθητές σε ένα ξύλινο ταμπλό ή χαρτόνι, με λεζάντες που αναφέρουν ονομασία και χρήση τους.
Στη συνέχεια, δίνονται διαφοροποιημένες δραστηριότητες για εμβάθυνση, κατανόηση ή διερεύνηση του διδακτικού αντικειμένου, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και την εμπειρία των ξεχωριστών ομάδων μαθητών.
Προφανώς, σε όσους ενδιαφέρονται για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση δίνονται κατάλληλα θέματα για πανελλαδικές εξετάσεις. Σημειώνουμε ότι αυτοί οι μαθητές έχουν συνήθως λιγότερες απαιτήσεις μετάδοσης γνώσεων από τον καθηγητή, γιατί αυτό είναι είναι διατεθειμένοι να το κάνουν και μόνοι τους, διαβάζοντας. Αντίθετα, επιζητούν περισσότερη κατανόηση και εμβάθυνση στα θέματα, κάτι που γίνεται καλύτερα μέσα από δραστηριότητες (ασκήσεις, επίλυση προβλημάτων κλπ).
Σε όσους ενδιαφέρονται μόνο για το πτυχίο δίνονται κυρίως αυθεντικά προβλήματα από τους χώρους εργασίας, κατά προτίμηση υπό τη μορφή ομαδικών ή και ατομικών εργασιών. Σε αυτές τις εργασίες δίνεται μοναδική δυνατότητα να διαπρέψουν μαθητές που έχουν ανάλογη εργασιακή εμπειρία αλλά (ίσως εξ’ αυτού) δεν είναι επιμελείς. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα σε όλους τους μαθητές, αλλά και στον εκπαιδευτικό, να γνωρίσουν την εμπειρία από τους χώρους εργασίας, ιδιαίτερα αν υπάρχουν εργαζόμενοι μαθητές στην ειδικότητα. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγουμε τις "εκπτώσεις" στην αξιολόγηση, δίνοντας τη δυνατότητα σε αυτούς τους μαθητές να καταφέρουν να έχουν βαθμό πάνω από τη βάση "με το σπαθί τους" και έτσι να μπορέσουν να αποκτήσουν πτυχίο.
Οι δραστηριότητες πραγματοποιούνται κυρίως μέσα στην τάξη αλλά μπορούν να συνεχιστούν και στο σπίτι. Επίσης, εφ όσον υπάρχει το κατάλληλο κλίμα συνεργασίας στο σχολείο, μπορούν να συνεχιστούν ως συνθετική εργασία, σε συνεργασία με άλλα μαθήματα ή στο εργαστηριακό μέρος του μαθήματος (αν υπάρχει) ή στο εργαστήριο σχετικού μαθήματος.
Το εργαστήριο Πληροφορικής αποτελεί μια σημαντική λύση, εφ’ όσον προσφέρεται ανάλογη δυνατότητα (διαθεσιμότητα εργαστήριου και υπεύθυνου). Για τους μαθητές που δεν γνωρίζουν αγγλικά, είναι χρήσιμη κυρίως η αναζήτηση εικόνων για τεχνολογικά συστήματα (μέσω google – εικόνες) και η διερεύνησή τους.
Τα Προγράμματα Σχολικών Δραστηριοτήτων (Περιβαλλοντική, Αγωγή Υγείας κλπ) μπορούν να προσφέρουν πρόσθετες δυνατότητες για τους συγκεκριμένους μαθητές, για ενδιαφέρουσα απασχόληση μέσα στην τάξη. Δείτε σχετικά ιδέες για τους μηχανολόγους στο άρθρο: Προγράμματα σχολικών δραστηριοτήτων

Οι δραστηριότητες και οι εργασίες θα είναι προφανώς προσανατολισμένες στην ειδικότητα, στις εμπειρίες και στις δυνατότητες των συγκεκριμένων μαθητών (ή ομάδων μαθητών). Για παράδειγμα, αν ζητηθεί μια εργασία για μηχανικούς συνδέσμους, τότε η εργασία μπορεί να είναι προσανατολισμένη στην καταγραφή συνδέσμων που συναντώνται σε ένα αυτοκίνητο, ή συνδέσμων που συναντώνται σε μια εγκατάσταση θέρμανσης, κλιματισμού, ανυψωτικών, σε μια βιομηχανική εγκατάσταση (προσιτή στο μαθητή), σε ένα πλοίο (για μαθητές στα νησιά) κλπ.

Πρακτικά, η διαδικασία μπορεί να είναι η εξής - παραδείγματος χάριν για ένα κεφάλαιο στο μάθημα Στοιχεία Μηχανών:

α. Οι μαθητές που προετοιμάζονται για Πανελλήνιες λύνουν, με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού, απαιτητικές ασκήσεις και προβλήματα για τον υπολογισμό των ιμάντων. Ανάλογες ασκήσεις δίνονται για επίλυση στο σπίτι.

β. Οι υπόλοιποι μαθητές, μπορούν να κάνουν παράλληλα εργασία:

-Μέσα στην τάξη πχ κατατάσσουν ιμάντες και τους τοποθετούν σε κάποιο χαρτόνι με λεζάντες ή επιλέγουν κατάλληλους τύπους ιμάντων για συγκεκριμένο σκοπό πχ αυτοκίνητο, ανυψωτικό, αντλία, Κεντρική Κλιματιστική μονάδα κλπ, αξιοποιώντας τεχνικά φυλλάδια (prospects) τα οποία έχουν συλλέξει εκτός σχολείου. Εναλλακτικά, μπορεί να τους δοθούν από τον εκπαιδευτικό διάφορα σχέδια στα οποία θα πρέπει να εντοπίσουν τις ιμαντοκινήσεις, τα χαρακτηριστικά τους και το σκοπό τους (πχ σχέδια από αυτοκίνητο, από ανυψωτικό κλπ)
-Στο εργαστήριο αυτοκινήτου ή στο εργαστήριο πληροφορικής για να αναζητήσουν στοιχεία (μετά την ολιγόλεπτη παρουσίαση του καθηγητή).
Γίνονται σύντομες παρουσιάσεις των εργασιών στην τάξη. Από αυτήν την διαδικασία ωφελούνται προφανώς οι μαθητές που την εκπόνησαν καθώς τους δίνεται η ευκαιρία να ενταχθούν στον «πυρήνα» της εκπαιδευτικής διαδικασίας ενώ επιπρόσθετα, αυτός που διδάσκει συγκρατεί το 90% του περιεχομένου διδασκαλίας. Ωφελούνται όμως και οι υπόλοιποι μαθητές καθώς οι εργασίες εμβαθύνουν και διευρύνουν το διδακτικό αντικείμενο, παρουσιάζουν πρακτικές εφαρμογές, προετοιμάζοντάς τους για αντιμετώπιση σύνθετων θεμάτων (στις πανελλαδικές εξετάσεις, στο επάγγελμα ή τη ζωή) κλπ. Επιπλέον, οι παρουσιάσεις πραγματοποιούνται από συνομηλίκους τους, με τους οποίους έχουν αποδειγμένα καλύτερο κώδικα επικοινωνίας (πχ ένα σύνηθες λάθος των εκπαιδευτικών είναι να θεωρούν δεδομένες κάποιες φράσεις ή προαπαιτούμενες γνώσεις που οι μαθητές ωστόσο δεν κατανοούν).

Περισσότερες πληροφορίες και ιδέες για το είδος των εργασιών που μπορούν να αναλάβουν οι μαθητές που ενδιαφέρονται κυρίως για το πτυχίο αλλά και για τα προβλήματα που παρουσιάζονται σε ανάλογες περιπτώσεις, μπορείτε να βρείτε στα άρθρα:

Ενεργητική μάθηση και Ομαδοσυνεργατικές πρακτικές στα Τεχνολογικά Μαθήματα http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/0810omadosynergatiki.htm

Καλύτερη προσέγγιση των μαθησιακών ιδιαιτεροτήτων των μαθητών http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/0603mathisiakes_idiaiterotites.htm

Ιδέες για εργασίες στο μάθημα Τεχνολογίας (ΕΠΑΛ, ΓΕΛ) http://users.sch.gr/kontaxis/mathimata/ataxi/0902ideesergasion.htm

Να ανοίξουν τα εργαστήρια στα θεωρητικά μαθήματα! http://users.sch.gr/kontaxis/SEK/0801sektheoria.htm

Οδηγός Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Θεμάτων στο Ιντερνετ http://users.sch.gr/kontaxis/LINKS/SMALLGUIDE.htm

Παραδείγματα και προσέγγιση ανά μάθημα

ΠΡΟΣΟΧΗ!

Αν οποιαδήποτε από τις παρακάτω συμβουλές δεν είναι συμβατή με τυχόν επίσημες οδηγίες, τότε, προφανώς, δεν λαμβάνεται υπόψη από τον εκπαιδευτικό.

Τα παραδείγματα θα ανανεώνονται συνεχώς και με δικές σας προτάσεις!

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΗΧΑΝΩΝ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΕΩΝ (Θεωρία και Εργαστήριο)

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΨΥΞΗΣ (προετοιμάζεται - προτάσεις ευπρόσδεκτες)

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ (προετοιμάζεται - προτάσεις ευπρόσδεκτες)

ΜΕΚ ΙΙ (προετοιμάζεται - προτάσεις ευπρόσδεκτες)

Δείτε επίσης τις Οδηγίες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για τα Μαθήματα της Γ' τάξης των ΕΠΑΛ (Συμπεριλαμβάνονται και παλαιότερα θέματα πανελλαδικών εξετάσεων)