?Έπεσε η αυλαία στις πανελλήνιες εξετάσεις 2016. ? γέγονε, γέγονε. Γι?αυτούς που έγραψαν και τέλειωσαν, τους περιμένει ένα ξέγνοιαστο καλοκαίρι μετά από ένα χρόνο ανελλιπούς διαβάσματος, άγχους, πίεσης και αγωνίας?
Έτσι είναι άραγε; Τότε όταν βρίσκομαι στο βαθμολογικό (και φέτος διόρθωσα πιο πολλά γραπτά από κάθε άλλη χρονιά μέχρι που είπα «Όχι άλλο κάρβουνο!!!») γιατί διορθώνω τόσα μέτρια έως κακά γραπτά; Το θέμα με έχει προβληματίσει και έχω συζητήσει με πολλούς συναδέλφους ?βαθμολογητές και μη, συναδέλφους που δουλεύουν στα φροντιστήρια και όχι μόνο. Γονείς και μαθητές σε κατ?ιδίαν συναντήσεις θέλουν να τους πω τη γνώμη μου και ό,τι «μυστικά» γνωρίζω για να γράψουν καλά. Αποφάσισα κι εγώ να γράψω ένα αρθράκι με μερικές συμβουλές (tips) όχι γι?αυτούς που έδωσαν ήδη αλλά γι?αυτούς που θα δώσουν του χρόνου. Και η κατάλληλη στιγμή είναι τώρα, τώρα που όταν τελειώσουν οι προαγωγικές εξετάσεις θα ξεκινήσουν την προετοιμασία για τη μεγάλη χρονιά! Βέβαια επειδή δε γνωρίζω από μαθηματικά, φυσική, χημεία, βιολογία κ.λπ. θα περιοριστώ να αναφερθώ μόνο στα μαθήματα που είτε διορθώνω (γλώσσα, ιστορία) είτε γνωρίζω λόγω αντικειμένου (αρχαία, λατινικά)
- Γράφε, γράφε στο τέλος κάτι θα μείνει (παραφράζοντας τον Γκέμπελς).
Το πιο δύσκολο μάθημα είναι η γλώσσα. Είναι το μάθημα που ακόμα κι ένας μαθητής που θα γράψει 20 στα άλλα μαθήματα, στη γλώσσα να είναι ευχαριστημένος, αν γράψει 16!!! Μπορεί να καταλογίσει κανείς στους φιλολόγους ότι δε βάζουν ποτέ άριστα, ότι ούτε οι ίδιοι δε θα έγραφαν 25 περίληψη, η αλήθεια είναι ότι βαθμοί πάνω από 80 είναι πολύ σπάνιοι (τα στατιστικά στοιχεία λένε ότι είναι γύρω στο 1-2%). Διορθώνω ανελιπώς το μάθημα από το 2011 και διαπιστώνω ότι εγώ (που ούτε αυστηρή είμαι, ούτε επιεικής) έχω βάλει μεγαλύτερο βαθμό το 88. Όμως το θέμα είναι η πλειοψηφία των γραπτών που κυμαίνονται ανάμεσα στο 60-70 (φέτος με εύκολο θέμα έφτασαν το 65-75). Επομένως, το θέμα δεν είναι στη γλώσσα η ευκολία ή η δυσκολία του θέματος αλλά η αδυναμία των μαθητών να χειριστούν το γραπτό λόγο. Δε θα αναφερθώ στα αίτια (το πρόβλημα είναι πολυπαραγοντικό και ξεκινά από το δημοτικό) αλλά στο τι μπορεί ένας μαθητής της γ΄λυκείου να κάνει. Ιδού μερικές συμβουλές:
- Μην επαναπαύεσαι σε ό,τι κάνεις στο φροντιστήριο. Με το ωρομίσθιο να έχει πέσει στα επίπεδα συλλογικών συμβάσεων των αρχών του 1990 είναι πολύ δύσκολο για τον καθηγητή που κάνει έκθεση να βάζει κάθε βδομάδα εκθέσεις και να τις διορθώνει σπίτι. Μην επαναπαύεσαι στο μάθημα που σου κάνει ή στις σημειώσεις που σου δίνει. Οι σημειώσεις θα σε βοηθήσουν να τις διαβάσεις να πάρεις ιδέες αλλά αν εσύ δε γράφεις, τζίφος η υπόθεση.
- Βάλε στο πρόγραμμά σου ένα 3ωρο να κάνεις ένα κριτήριο μόνος σου. Στο δίνουν ή δε στο δίνουν στο σχολείο ή στο φροντιστήριο, φρόντισε να το κάνεις εσύ. Βρες στο διαδίκτυο θέματα εξετάσεων παρελθόντων ετών και διάλεξε ένα κάθε βδομάδα και κάντο μόνος σου, κλεισμένος στο γραφείο σου για 3 ώρες! Επέλεξε θέματα που έχουν πέσει τόσο στις επαναληπτικές εξετάσεις του Ιουνίου, όσο και θέματα των ΕΠΑΛ και των ομογενών του Σεπτεμβρίου. Ξεκίνα με θέματα που σου φαίνονται εύκολα και όσο προχωράς ανέβαζε επίπεδο. Το μυστικό είναι ότι όσο περισσότερο γράφεις τόσο περισσότερο βελτιώνεσαι, αποκτάς ευχέρεια στο γραπτό λόγο, ξετυλίγεις τις σκέψεις σου, διορθώνεις λάθη και ανεβάζεις τη βαθμολογία σου.
- Βρες έναν φιλόλογο που συμπαθείς κι εμπιστεύεσαι και δώστου κάθε βδομάδα τα κριτήριά σου και αφιερώστε 10 λεπτά μαζί να τα κοιτάξει. Το είχα κάνει εγώ σε φιλόλογο του σχολείου μου και είχα βελτιωθεί πάρα πολύ με τις συμβουλές της. Μην ντρέπεσαι, θα χαρεί να σε βοηθήσει!
- Διάβαζε σε κάθε κριτήριο που σου δίνουν διορθωμένο τις σημειώσεις για τα λάθη σου και αναζήτησε τρόπους να τα αποφύγεις. Αν δε ξέρεις, ρώτα τους καθηγητές σου!
- Διάβαζε! Εφημερίδες και ό,τι άλλο βρεις, αλλά κυρίως ξεσκόνισε τα άπαντα των Παπανούτσου, Παναγιωτόπουλου, Ξηροτύρη και Τερζάκη. Κατά 99% θα πέσεις πάνω στο θέμα που θα σου βάλουν!
- Ιστορία μου, αμαρτία μου, λάθος μου μεγάλο (μεγάλη Ρίτα Σακελαρίου!)
Το έχω γράψει και στο παρελθόν: Η ιστορία είναι μάθημα βαρύτητας. Θέλει διάβασμα. Αν γράφεις σαχλαμάρες δε θα πάρεις πάνω από 25. Αν κάποιος ακολουθεί τον προσανατολισμό ανθρωπιστικών σπουδών ας διαβάσει αυτό το βιβλιαράκι… 50 σελίδες πάνω κάτω είναι μανάρια μου! Τουτέστιν: διάβασε κάθε βδομάδα 1-2 σελίδες το πολύ. Προσπάθησε να κατανοήσεις το κείμενο του σχολικού βιβλίου. Μάθε ορισμούς και βάλε σε χρονική σειρά τα γεγονότα. Στο προσφυγικό βάλε σε μια σειρά τις επιτροπές. Χριστούγεννα κάνε μια επανάληψη όση ύλη έχεις κάνει. Η ύλη Φλεβάρη μήνα έχει τελειώσει. Κάνε μια γερή επανάληψη με σκοπό να τα μάθεις παπαγαλία. Δεν είναι ανάγκη να μάθεις και το κόμμα. Μάθε τα όμως όσο πιο πιστά γίνεται στο βιβλίο. Και κυρίως κατάλαβε το κείμενο. Αυτό θα είναι απαραίτητο για όταν κάνεις πηγές.
Πάμε τώρα στις πηγές: Εδώ ισχύει ό,τι και στην έκθεση. Και η ανάπτυξη πηγών θέλει εξάσκηση. Διάβασε τις ερωτήσεις. Πάρε στην αρχή το βιβλίο και απάντησε την ερώτηση. Προσπάθησε να συνδυάσεις την πηγή με το βιβλίο στα κατάλληλα σημεία. Στην αρχή κάντο μηχανικά και με ανοιχτά βιβλία. Όταν τελειώσει η ύλη και αρχίσεις την επανάληψη προσπάθησε να τα κάνεις χωρίς τη βοήθεια του βιβλίου. Δώσε προσοχή στα υποερωτήματα και απάντησε ένα ένα υποερώτημα ξεχωριστά. Δε θέλει κόπο, θέλει τρόπο!
- Αρχαίο πνεύμα αθάνατο (τρίζουν τα κόκκαλα των προγόνων μας)
Στα αρχαία ουσιαστικά βοήθεια θέλεις μόνο στο άγνωστο. Το γνωστό θέλει απλώς διάβασμα. Μπορείς να το κάνεις και μόνος σου (κυκλοφορούν πολύ καλά βοηθήματα στο εμπόριο και τα βοηθήματα των φροντιστηρίων σ?αυτά στηρίζονται) αλλά επειδή πιθανόν δεν έχεις αυτοπειθαρχία δες την ώρα του γνωστού ως ευκαιρία για να πειθαρχήσεις. Δηλαδή κάθε φορά που έχεις μάθημα αρχαίων γνωστό, διάβαζε μετάφραση και σχόλια και μην αφήνεις κενά. Συνδύασε κάθε μάθημα με διάβασμα σε ό,τι έχει παραδοθεί. Μην ξεχάσεις την εισαγωγή.
Το ζήτημα εδώ είναι το άγνωστο. Το άγνωστο απαιτεί καλές γνώσεις γραμματικής και συντακτικού και εξάσκηση στο να μεταφράζεις άγνωστα κείμενα. Μην επαναπαύεσαι στο να κάνεις άγνωστο στο φροντιστήριο χωρίς να το έχεις κάνει πρώτα μόνος σου. Αυτό λέγεται κλέψιμο και θα σου στοιχήσεις αρκετές μονάδες στο τέλος! Κάνε μόνος σου κείμενα συντακτικό και μετάφραση και στο φροντιστήριο ουσιαστικά θα διορθώνεις τα λάθη σου. Μόνο έτσι θα πάρεις έναν αξιοπρεπή βαθμό!
- scripta manent, verba volant (τα λατινικά δεν είναι του πεταματού)
Ο αδελφός μου δεν ήταν καλός μαθητής. Στο μόνο μάθημα που είχε 19 ήταν λατινικά. Και έκανε δύσκολα λατινικά: Λομόντα και Ενύπνιο Σκιπίωνα, που εγώ ούτε στο πανεπιστήμιο δεν τα έκανα! Αυτά τα κειμενάκια για τα μαλλιά της Ιουλίας, το ελάφι του Σερτωρίου και τη γυναίκα του Βρούτου, που είχε τάσεις αυτοκτονίας, είναι για τη γάτα μου και όχι για μαθητή 17 χρονών. Τόσο εύκολα! Εδώ οι περισσότεροι έχετε πάρει proficiency, που είναι εξέταση ενηλίκων, και θα κολλήσετε σε 20 κείμενα λατινικών και 10 γραμματικά φαινόμενα; Εδώ δε θέλει μυστικά. Θέλει να τα πάρεις από την αρχή με καλό μάτι (δεν έχεις άλλωστε και άλλη επιλογή) και να μην αφήνεις κενά στη γραμματική. Κάθε φαινόμενο να το διαβάζεις, όταν το κάνεις γιατί θα το βρεις μπροστά σου μαζί με άλλα και θα συσσωρευτούν τα κενά βουνό!
- Βάλε πρόγραμμα
Καλό το ανέκδοτο, που κυκλοφόρησε όλες αυτές τις μέρες, αλλά έχει και μια δόση αλήθειας. Οι περισσότεροι μαθητές δεν ξέρουν τι θα πει πρόγραμμα, αποτελεί άγνωστη λέξη. Και όταν λέμε πρόγραμμα δεν το βάζουμε για να βγαίνουμε με τους φίλους μας βόλτα, όπως λέει το ανέκδοτο, αλλά γιατί αλλιώς δεν μπορούμε να βγάλουμε την ύλη των εξετάσεων. Βόλτες μια φορά την εβδομάδα και μέχρι τα Χριστούγεννα μετά τα κεφάλια μέσα!!!
Το θέμα είναι πώς θα βάλει ένας μαθητής πρόγραμμα. Γυρνάει από το σχολείο στις 2, έχει φροντιστήριο 3-4 ώρες μετά και άντε να βρει κουράγια να διαβάσει. Το σχολείο δεν αλλάζει πρόγραμμα. 2 θα τελειώσεις ούτως ή άλλως, αλλά επέλεξε πρόγραμμα φροντιστηρίου τέτοιο που να καλύπτει τις δικές σου ανάγκες. Αν είσαι βραδινός τύπος, διάλεξε βραδινό τμήμα και διάβασε το απόγευμα, αν είσαι μεσημεριανός κάτι αντίστοιχο. Φρόντισε όμως να μη κόβεις το διάβασμά σου. Επέλεξε πρόγραμμα που θα σε βοηθήσει να έχεις αρκετές ώρες στη διάθεσή σου (3-4 τουλάχιστον) για να διαβάσεις. Ειδάλλως θα τη βγάλεις μόνο με ξενύχτια. Εκμεταλλεύσου και τα σαββατοκύριακα (αν και τις Κυριακές γράφεις διαγωνίσματα στο φροντιστήριο). Αν δεν έχεις κενά, το διαγώνισμα της Κυριακής βγαίνει με ένα διάβασμα μερικών ωρών το Σάββατο απόγευμα.
- Άλλαξε ψυχολογία
Η χρονιά είναι μια σκληρή χρονιά, θέλει συνεχή προπόνηση αλλά δεν ξέρω και κανέναν που να κέρδισε Ολυμπιακούς αγώνες χωρίς προπόνηση. Αγάπησε αυτό που κάνεις (το διάλεξες άλλωστε), δες τη χρονιά σου θετικά κι όχι ως χρονιά καταναγκαστικών έργων, σκέψου τη φοιτητική ζωή και τις διακοπές το Καλοκαίρι. Κυρίως όμως μη φοβάσαι να κάνεις λάθη όταν διαβάζεις. Τόλμησε να διαβάσεις και μόνος σου ό,τι υλικό, ασκήσεις και σημειώσεις βρεις. Μετάτρεψε το άγχος σου σε δημιουργικό οίστρο και μην το αφήσεις να σε καθηλώσει. Απόλαυσε τις παρέες σου στο σχολείο ή στο φροντιστήριο. Αν θες να μάθεις, η καλύτερη σχολική μου χρονιά ήταν η Γ? Λυκείου, όταν διάβαζα τα μαθήματα που μου άρεσαν και έκανα πολύ καλούς φίλους στο φροντιστήριο. Και μην ξεχνάς! Τα αγαθά κόποις κτώνται!