Μ/ΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΑΜΝΑΣ

Η πρώτη ιστορική αναφορά για την Κομοτηνή φαίνεται να έχει τις ρίζες της στα χρόνια του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ’ Καντακουζηνού, με το όνομα Κουμουτζηνά.
Η ιστορία της ξεκινάει από τα τελευταία χρόνια του Βυζαντίου. Τότε η Θράκη ήταν διάσπαρτη με οχυρά κατά μήκος της Εγνατίας Οδού. Ανάμεσα σ’αυτά ήταν και ένα που αποτέλεσε τον πυρήνα μιας μικρής πόλης, των Κουμουτζηνών ή Γκιουμουλτζίνας ή Κομοτηνής. Το φρούριο αυτό χρονολογείται από τα τέλη του 4ου μ.Χ. αιώνα, στην εποχή του Αυτοκράτορα Θεοδοσίου. Ήταν ασήμαντο φρούριο, που το 1207 ύστερα από την επιδρομή του τσάρου της Βουλγαρίας Σκυλογιάννη, αποτέλεσε καταφύγιο προσφύγων από τα γύρω φρούρια που καταστράφηκαν. Ο πληθυσμός από τότε αυξανόταν συνεχώς. Στις αρχές του 14ου αιώνα έγινε πόλη.
1348: Πρώτη εισβολή των Οθωμανών Τούρκων στη Θράκη. Κατέλαβαν σημαντικές πόλεις, ηττήθηκαν, όμως, από τον αυτοκρατορικό στρατό και αποσύρθηκαν.
1361: Ο σουλτάνος Μουράτ Α’ κατέλαβε το Διδυμότειχο και την Αδριανούπολη.
1371: Δέκα χρόνια μετά ο αρνησίθρησκος (ελληνικής καταγωγής) στρατηγός των Τούρκων Γαζή Εβρενός Μπέη κατέλαβε την Κομοτηνή και τη Δυτική Θράκη.
Η πόλη τότε ονομάστηκε Γκιουμουλτζήνα. Από τότε αρχίζει η μακρόχρονη περίοδος της Τουρκοκρατίας στη Θράκη…
1453: Το μοναδικό ελεύθερο τμήμα της Θράκης, η Κωνσταντινούπολη, έπεσε και αυτή και μαζί της έπεσε και ο Ελληνισμός.
Τουρκοκρατία: Ο πληθυσμός εργαζόταν για τους Τούρκους και τα κτήματα ανήκαν σε μουσουλμανικά θρησκευτικά ιδρύματα (”βακούφια”). Οι σημαντικότερες πόλεις με βιοτεχνική και εμπορική ανάπτυξη ήταν η Αδριανούπολη, η Φιλιππούπολη, η Ραιδεστός, οι Σαράντα Εκκλησιές, η Αγχίαλος, η Μεσημβρία, η Καλλίπολη, η Σωζόπολη και η Αίνος.
Επανάσταση 1821 και έπειτα: Εξαιτίας των εδαφολογικών συνθηκών και της γειτνιάσεως με την Κωνσταντινούπολη η Θράκη δεν έχει επίσημη και γενική συμμετοχή στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Παρόλα αυτά οι Θράκες έδωσαν το παρόν και ως μέλη της Φιλικής Εταιρείας και στο στρατό του Αλέξανδρου Υψηλάντη και πήραν μέρος στο ναυτικό αγώνα των Ελλήνων προσφέροντας τα πλοία και την περιουσία τους. Ξεχωρίζει το ζεύγος Δημήτρη και Δόμνας Βισβίζη. Οι Θράκες ήταν επίσης παρόντες σε όλα τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στη Θεσσαλία, Ήπειρο και Μακεδονία, μετά τη δημιουργία του πρώτου μικρού ελληνικού στρατού. Ο αφανισμός του Θρακικού ελληνισμού αρχίζει μετά τη δημιουργία του Βουλγαρικού κράτους το 1877.Οι κάτοικοι της Θράκης υπέστησαν από τους Βουλγάρους όσα δεν έπαθαν από τους Τούρκους σε διάστημα έξι αιώνων Τουρκοκρατίας: Πραξικοπηματικές προσαρτήσεις ελληνικών εδαφών στη Βουλγαρία, βιαιότητες κατά του ελληνικού πληθυσμού, ξεριζωμός κατοίκων ολόκληρων πόλεων, δράση ένοπλων σωμάτων και προπαγανδας.
1912: Α Βαλκανικός Πόλεμος: Ο κίνδυνος εκτουρκισμού των χριστιανών κατοίκων της Βαλκανικής υποχρέωσε τα Βαλκανικά κράτη να συνενωθούν εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δημιουργώντας την “Έβδομη μεγάλη Δύναμη” στην Ευρώπη. Κάθε κράτος κατά και μετά τον πόλεμο θα έπαιρνε όσα εδάφη προλάβαινε να κατακτήσει ο στρατός του. Οι Έλληνες κατέλαβαν τη Δυτική Μακεδονία μέχρι και τη Θεσσαλονίκη, αλλά οι Βούλγαροι πήραν ολόκληρη τη Θράκη (μαζί και την Κομοτηνή) και την Ανατολική Μακεδονία. Και από τότε άρχισε ξανά να φαίνεται η απληστία της Βουλγαρίας, που ήθελε να καταλάβει ολόκληρη τη Μακεδονία, πράγμα το οποίο στάθηκε αφορμή του Β’ Βαλκανικού Πολέμου.
1913, Ιούλιος: Στο Β Βαλκανικό πόλεμο η Κομοτηνή απελευθερώνεται από τον ελληνικό στρατό (14 Ιουλίου) ο οποίος προηγουμένως είχε απελευθερώσει τις παραθαλάσσιες πόλεις Αλεξανδρούπολη, Μάκρη, Μαρώνεια και Πόρτο Λάγος. Οι έλληνες κάτοικοι της πόλης γιόρτασαν το γεγονός σε μία ατμόσφαιρα ξέφρενου ενθουσιασμού και συγκίνησης. Τότε στο Διοικητήριο της Κομοτηνής, το σημερινό παλαιό Δικαστικό Μέγαρο, υψώθηκε και η πρώτη Ελληνική Σημαία, ύστερα από 550 περίπου χρόνια κατάκτησης. Πρόκειται για την ιστορική Σημαία, που φιλοτέχνησαν βιαστικά εκείνη την ημέρα οι γυναίκες της πόλης. Η σημαία αυτή διαφυλάχθηκε και δωρίθηκε αργότερα, μετά την οριστική απελευθέρωση της πόλης, το 1920, στο Δήμο Κομοτηνής.
28 Ιουλίου – 10 Αυγούστου 1913: Με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου η Δυτική Θράκη (και η Κομοτηνή) παραχωρήθηκε στην ηττημένη Βουλγαρία. Αντέδρασαν οι Έλληνες αλλά και οι Μουσουλμάνοι κάτοικοι της περιοχής και έκαναν παραστάσεις προς την Πύλη και τους Πρέσβεις των ευρωπαϊκών κρατών στην Κωνσταντινούπολη, ζητώντας αυτονομία. Παραχωρήθηκε τότε αυτονομία στην Κομοτηνή, λειτούργησε ως αυτόνομο κράτος, χωρίς, όμως, να παρέχει καμία ασφάλεια στους κατοίκους. Οι Βούλγαροι, μην μπορώντας με άλλο τρόπο να επιβληθούν στους Θράκες, προσεταιρίζονται Μουσουλμάνους, κυνηγούν τους Χριστιανούς, λεηλατούν και ληστεύουν, απαγορεύουν τον εκκλησιασμό και την ελληνική γλώσσα. Οι κάτοικοι αναγκάζονται να εκπατριστούν εγκαταλείποντας τα υπάρχοντά τους
Η ειρήνη. 1914-1918: Α Παγκόσμιος Πόλεμος: Ο ανταγωνισμός των Βαλκανικών δυνάμεων και της Τουρκίας συνεχίζονται στη Θράκη και κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αντίπαλες δυνάμεις: Γερμανία, Αυστοουγγαρία, Τουρκία, Βουλγαρία Γαλλία, Αγγλία, Ρωσία, Ελλάδα. Το φθινόπωρο του 1918 ο πόλεμος τελείωσε με νίκη των συμμάχων.
1919: Στο Παρίσι, όπου συναντήθηκαν οι πρωθυπουργοί των συμμαχικών κρατών -την Ελλάδα εκπροσώπησε ο Ελευθέριος Βενιζέλος- εκδηλώθηκαν διαφωνίες για την τύχη της Δ. Θράκης. Τον Αύγουστο του 1919 καταλήφθηκε τμήμα της Δ. Θράκης από τα συμμαχικά στρατεύματα και ορίστηκαν Γάλλοι στρατηγοί ως διοικητές της. Ο Βενιζέλος τοποθέτησε ως αντιπρόσωπο της Ελληνικής κυβέρνησης στη Διασυμμαχική Θράκη τον έμπειρο συνεργάτη του Χαρίσιο Βαμβακά. Χαρίσιος Βαμβακάς: Το έργο του Χ. Βαμβακά στη Θράκη ήταν μεγαλόπνοο. Εργάστηκε με διορατικότητα και με άφταστη διπλωματία, για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που προκαλούσαν ξένα εθνικά στοιχεία αλλά και μερικοί έλληνες στρατιωτικοί και υπάλληλοι με το στενό μυαλό και τα πολιτικά μίση. Έτσι κέρδισε τη συμπάθεια και την εκτίμηση των συμμαχικών στρατευμάτων και κατόρθωσε να κυριαρχήσει στο ανώτερο συμβούλιο των αντιπροσώπων των κατοίκων της Δ. Θράκης.
22 Μαρτίου 1920: Στην εναρκτήρια συνεδρίαση του ανωτάτου αυτού συμβουλίου κατόρθωσε να αναδειχτεί στο αξίωμα του προέδρου ο Έλληνας Εμμανουήλ Δουλάς από το Κάραγατς της Αδριανούπολης. Το γεγονός αυτό έπαιξε αποφασιστικό ρόλο για την προετοιμασία της κατάληψης της Δ. Θράκης από τον ελληνικό στρατό. Η κατάληψη της Δ. Θράκης ανατέθηκε στο σώμα στρατού εθνικής άμυνας, που μετονομάστηκε σε στρατιά Θράκης με διοικητή τον αντιστράτηγο Π. Ζυμβρακάκη.
1920, 14 Μάη: Ημερομηνία έναρξης των επιχειρήσεων για την οριστική κατάληψη ορίστηκε η 14η Μάη 1920, ημέρα Πέμπτη. Η χαρμόσυνη είδηση της απόφασης των συμμάχων για το γεγονός αυτό έκανε φτερά και έγινε αμέσως γνωστή στους κατοίκους της. Στην Κομοτηνή την παραμονή της εισόδου του στρατού μας όλοι ήξεραν ότι πλησιάζει η ώρα και μία ανείπωτη συγκίνηση και λαχτάρα ήταν ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους. Εκείνη τη νύκτα όλη η πόλη έμοιαζε να αγρυπνά σε ολονύκτια ακολουθία. Όλη τη νύχτα άνδρες και γυναίκες πηγαινοέρχονταν και προετοίμαζαν την υποδοχή του στρατού. Μεγάλα λουξ τοποθετήθηκαν στους δρόμους και στήθηκαν συνεργεία σε κεντρικά σπίτια που έκοβαν και έραβαν ασταμάτητα ελληνικές σημαίες. Παντού άκουγες γέλια, ευχές και χαρούμενα τραγούδια. Και, όταν ξημέρωσε η 14η Μάη του 1920, η πόλη βρέθηκε να πλέει στο γαλανόλευκο. Και ο λαός της Κομοτηνής ξεχύθηκε να προϋπαντήσει τους ελευθερωτές του και διασχίζοντας την οδό Ξάνθης έφτασε με αλαλαγμούς και επιφωνήματα χαράς ως τη γέφυρα του Κουλάκογλου. Στο αντίκρυσμα του στρατού ξέσπασε σε ζητωκραυγές, αγκαλιές και χειροκροτήματα. Είναι δύσκολο, όμως, να περιγραφεί αυτό που σε λίγο ακολούθησε μέσα στην πόλη. Έβλεπε κανείς ένα πλήθος ανθρώπων με ανοιξιάτικα λουλούδια και στεφάνια στα χέρια με λαμπερά μάγουλα να αγκαλιάζεται και να φιλιέται, να πετά ανθοδέσμες και να ζητωκραυγάζει. Ήταν, όπως το παρουσιάζουν εκείνοι που έζησαν τις ανεπανάληπτες εκείνες στιγμές ένα παραλήρημα ενθουσιασμού, μία τρελή χαρά, ένα ασυγκράτητο και έξαλλο πανηγύρι. Και ο στρατός βαθιά συγκινημένος με έφιππο μπροστά του Διοικητή το Ζυμβρακάκη βάδιζε προς την ασφυκτικά γεμάτη κεντρική πλατεία της πόλης. Η Δυτική Θράκη, η πολύπαθη χώρα, ήταν επιτέλους ελεύθερη. Ένα όνειρο τόσων χρόνων είχε γίνει πραγματικότητα.
1920, 28 Ιουλίου: Αργότερα έγινε και η τυπική κατακύρωση της Δ. Θράκης στην Ελλάδα με την υπογραφή της συνθήκης των Σεβρών στις 28 Ιουλίου 1920. Από το 1920 η επέτειος Απελευθέρωσης της Δυτικής Θράκης εορτάζεται κάθε χρόνο στις 14 Μαίου. Είναι το σπουδαιότερο ιστορικό γεγονός στην περιοχή μας.
1922: Η καταστροφή του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία έφερε στην Κομοτηνή και την περιφέρειά της χιλιάδες νέους κατοίκους, πρόσφυγες από τα άλλοτε αιμάζοντα ελληνικά εδάφη, και αύξησε τον πληθυσμό της.
Πριν και κατά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο: Δημιουργείται αρραγές βαλκανικό μέτωπο σε σκοπό αμυντικό, στο οποίο δε συμμετέχει η Βουλγαρία. Η τελευταία προσχωρεί στις Δυνάμεις του ?ξονα και συμπράττει με τη Χιτλερική Γερμανία, όταν αυτή επιτίθεται στην Ελλάδα. Η θρακική μεθόριος, με τα οχυρά της Νυμφαίας και του Εχίνου, αποτέλεσαν την πρώτη γραμμή άμυνας. Δεν μπόρεσε, όμως, να αναχαιτίσει τελικά την προέλαση των δυνάμεων της Βέρμαχτ. Η επίθεση ξεκινάει τα ξημερώματα της 6ης Απριλίου 1941 και ισχυρές γερμανικές δυνάμεις πεζικού με την υποστήριξη αρμάτων και αεροπορίας εισβάλλουν μέσα από το Βουλγαρικό έδαφος στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Οι Γερμανοί συνάντησαν σοβαρή και ανέλπιστη αντίσταση, τα οχυρά άντεξαν και οι αμυνόμενοι απέκρουσαν τη μία μετά την άλλη τις επιθέσεις. Στο τέλος κέρδισαν το θαυμασμό και το σεβασμό των επιτιθεμένων. Αρχίζει έτσι η Βουλγαρογερμανική κατοχή της περιοχής, η οποία λήγει με την απελευθέρωση ολόκληρης της Ελλάδας και τον τερματισμό του Β’ παγκοσμίου πόλεμου (Οκτώβρης 1944