Ο θεότρελος νους του Μελ Μπρουκς
Ο σπουδαίος αλχημιστής του χιούμορ που δεν σταματά με τίποτα!
Γέννημα-θρέμμα Νεοϋρκέζος, ο Μελ Μπρουκς είναι καμωμένος από κείνα τα υλικά που εξυφαίνεται η μεγάλη στόφα των κωμικών.
Ο άνθρωπος που μας χάρισε μια σειρά από αφοπλιστικές κωμικές ερμηνείες αλλά και παροιμιώδεις φαρσοκωμωδίες και παρωδίες, δρώντας τόσο ως κωμικός ηθοποιός όσο και ως σκηνοθέτης, δεν χρειάζεται φυσικά συστάσεις!
Και ποιο
ς δεν έχει γελάσει με την καρδιά του παρακολουθώντας τους ανισόρροπους «Τρελούς Τρελούς Παραγωγούς», τη διεστραμμένα αστεία εκδοχή του πάνω στον μύθο του Φρανκενστάιν («Φρανκενστάιν Τζούνιορ»), το σατιρικό γουέστερν «Μπότες, Σπιρούνια και Καυτές Σέλες», για να αναφέρουμε μια μόνο χούφτα από τις αξέχαστες κωμωδίες που μας χάρισε;
Ο βραβευμένος με Όσκαρ, Τόνι, Έμι, Γκράμι και ό,τι άλλο υπάρχει σε βραβείο ήρθε στον κόσμο για να φέρει το γέλιο στο πρόσωπο των ανθρώπων.
Στα 92 του σήμερα, ο σκηνοθέτης, σεναριογράφος, ηθοποιός, παραγωγός, συνθέτης και τραγουδιστής(!) είναι ένας από τους ζωντανούς θρύλους της αμερικανικής κωμωδίας, ένας άνθρωπος που ξέρει να αυτοσαρκάζεται, γι’ αυτό και η σάτιρά του -που δεν αφήνει τίποτα όρθιο!- δεν έβλαψε ποτέ κανέναν.
«Συνδυάζω το κακό γούστο με την ευφυΐα», δήλωσε άλλοτε ο Μελ Μπρουκς, σε μια ατάκα που συμπυκνώνει την κωμική στάση του απέναντι στη ζωή…
Πρώτα χρόνια
Ο Μελ Μπρουκς γεννιέται ως Μέλβιν Τζέιμς Καμίνσκι στις 28 Ιουνίου 1926 στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, μέσα σε οικογένεια γερμανών μεταναστών εβραϊκής καταγωγής. Ως ο τέταρτος γιος της φαμίλιας, ο Μπρουκς χάνει σε ηλικία 2 ετών τον πατέρα του και αναγκάζεται να κάνει δουλειές του ποδαριού για να συμβάλει στο οικογενειακό εισόδημα, ενώ σύντομα θα μάθει να παίζει ντραμς και θα βγάζει έτσι τα προσωπικά του έξοδα.
Κωμικό ταλέντο από μικρός, γίνεται ο πλακατζής της γειτονιάς, ο πιτσιρικάς που κάνει τους άλλους να γελούν. Μετά το σχολείο, γίνεται δεκτός στο Κολέγιο του Μπρούκλιν, σκοπεύοντας να σπουδάσει ψυχολογία. Μετά τον πρώτο χρόνο ωστόσο στρατολογείται στις τάξεις των ενόπλων δυνάμεων, καθώς είναι τα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Για το πολεμικό του «ανδραγάθημα», ο ίδιος το αφηγείται ως ανέκδοτο: «Είχαμε βγει περιπολία, στη Γερμανία, είκοσι άτομα, και είδαμε κάτι μονωτήρες από άσπρο κεραμικό, σαν αυτούς που υπάρχουν πάνω στα τηλεγραφόξυλα. Τους είπα, λοιπόν, να βάλουμε όλοι από ένα δολάριο, να σκοπεύσουμε με τα “μάουζερ” κι όποιος πετύχει τον μονωτήρα να πάρει τα είκοσι δολάρια. Νίκησε κάποιος Τεξανός, εμείς από το Μπρούκλιν είμαστε άθλιοι σκοπευτές. Τέλος πάντων, γυρίσαμε στο στρατόπεδο και ακούσαμε τις σειρήνες να ουρλιάζουν. Τι συμβαίνει, ρώτησα. Κάποιος γερμανικός λόχος είναι εκεί έξω και μας έκοψε τις επικοινωνίες, μου είπαν. Πρέπει να βγει ένας εθελοντής να διορθώσει τη ζημιά». Ο ίδιος ήξερε πολύ καλά ποιος είχε κάνει τη ζημιά! «Προσφέρθηκα λοιπόν να βγω, επικεφαλής του λόχου, για να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση». Ο Μπρουκς παρασημοφορήθηκε αργότερα για τη «γενναία» πράξη του. Αν ένιωσε ενοχή που δέχτηκε το παράσημο; «Όχι, καθόλου!».
Μέχρι το 1949, ο Μπρουκς δούλευε ήδη στο πλευρό του θρυλικού κωμικού Sid Caesar, γράφοντας κωμικά σκετσάκια, τα οποία αργότερα ερμήνευε ο ίδιος σε θεάματα stand-up comedy. Ήταν το ξεκίνημα της καριέρας του…
Το «Get Smart» και το «The Producers»
Η καριέρα του Μελ Μπρουκς στην τηλεόραση είχε ήδη αρχίσει δειλά-δειλά και θα μετρούσε την πρώτη μεγάλη επιτυχία της με τον ίδιο συν-δημιουργό της σατιρικής τηλεοπτικής σειράς «Get Smart» (1965), μια παρωδία του Ψυχρού Πολέμου και των κατασκοπικών ταινιών.
Αφού συνεργάστηκε και σε άλλες τηλεοπτικές δουλειές με μεγάλη επιτυχία, η καθοριστική στιγμή θα φτάσει το 1968 με τη σπουδαία κινηματογραφική κωμωδία «The Producers» («Τρελοί Τρελοί Παραγωγοί»), με τον Ζίρο Μόστελ και τον Τζιν Γουάιλντερ στο πρωταγωνιστικό δίδυμο.
Παρά το γεγονός ότι αρχικά η ταινία δεν γνώρισε καλή πορεία σε επίπεδο εισπράξεων, σύντομα θα γινόταν κλασική! Και πέρα από τα λίγα εισιτήρια, ο Μπρουκς απέσπασε το Όσκαρ Σεναρίου του 1969 για τη δουλειά του…
Η επόμενη κινηματογραφική δουλειά του έρχεται το 1970, με τις «Δώδεκα Καρέκλες», την ίδια στιγμή που συγγράφει και σενάρια για καρτούν και τηλεοπτικές σειρές. Και μετά φτάνει το 1974, όταν ο Μελ Μπρουκς γράφει από κοινού με τον Ρίτσαρντ Πράιορ τις μνημειώδεις «Μπότες, Σπιρούνια και Καυτές Σέλες» (Blazing Saddles), γράφοντας τόσο κωμική ιστορία όσο και ρεκόρ εισπράξεων!
Και λίγο πριν εκπνεύσει η χρονιά, τον Δεκέμβριο, κυκλοφορεί στους κινηματογράφους η νέα δουλειά του Μπρουκς, άμεση επιτυχία και μελλοντικά κλασική κωμωδία, ο «Φρανκενστάιν Τζόυνιορ», με τον Τζιν Γουάιλντερ να συνεργάζεται στο σενάριο και να διατηρεί τον πρωταγωνιστικό ρόλο.
Η ταινία αφήνει εποχή και ενθρονίζει τον δημιουργό της στο θρόνο του νέου βασιλιά της αμερικανικής κωμωδίας, με τον «Φρανκενστάιν Τζόυνιορ» να κόβει εκείνη τη χρονιά λιγότερα εισιτήρια μόνο από τις «Μπότες, Σπιρούνια και Καυτές Σέλες»!
Ο καταπέλτης Μελ Μπρουκς δεν επαναπαύτηκε ωστόσο στις δάφνες του. Το 1976 θα ρίξει στα πόδια του κοινού το «Silent Movie», που έμελλε να γίνει κι αυτό με τη σειρά του κλασικό, αφού ο Μπρουκς αποφάσισε να κρατήσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο!
Ακολουθούν το «High Anxiety» (1977), παρωδία των χιτσκοκικών ταινιών και το πρώτο φιλμ που κράτησε και τον ρόλο του παραγωγού, και το «History of the World – Part 1» (1981), που παρουσιάζει κωμικά την ιστορία της ανθρωπότητας. Μια σειρά από σκετς παρωδίες πάνω σε ιστορικά γεγονότα και μη. Η ταινία ξεκινά με τη Λίθινη Εποχή, περνάει στον Μωυσή, τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, την ιερά εξέταση στην Ισπανία και τη Γαλλική Επανάσταση. Δεν υπήρξε ποτέ σίκουελ, παρά την υπόσχεση του τίτλου ή ενός εκτενούς τρέιλερ στο φινάλε της ταινίας που έδειχνε ένα δεύτερο μέρος με Χίτλερ, Βίκινγκς κα. Η όλη ιδέα είναι ένα ιστορικό αστείο, βασισμένο στο βιβλίο The History of the World του Σερ Walter Raleigh. Όντας σε κρατητήρια, μπόρεσε να γράψει μονάχα το πρώτο βιβλίο (αναφερόμενο στην αρχαία Ελλάδα και Ρώμη) πριν αποκεφαλιστεί.
Και βέβαια μετά είναι η ώρα για τα «Μπαλάκια Τρίτου Τύπου» (Spaceballs – 1987), την περίφημη παρωδία των ταινιών επιστημονικής φαντασίας και κυρίως του «Star Wars». Οι κωμωδίες αυτής της περιόδου θα μείνουν ιστορικές…
Η δεκαετία του 1990 θα είναι αρκούντως γόνιμη για τον μεγάλο κωμικό: «Life Stinks» (1991), «Ήρωες με το Κολάν» (Robin Hood: Men in Tights – 1993) και «Δράκουλας: Νεκρός και Μ’ Αρέσει» (Dracula: Dead and Loving It – 1995)!
Πέρα από το να εμφανίζεται στην οθόνη στις δικές του σκηνοθετικές δουλειές και να τσαλαβουτά συχνά-πυκνά στην τηλεόραση, ο Μπρουκς ίδρυσε τη δική του εταιρεία παραγωγής, την Brooksfilms, με σκοπό να προωθήσει πιο «σοβαρές» δουλειές από τις δικές του, όπως το έλεγε χαρακτηριστικά ο ίδιος!
Στα πρακτικά της Brooksfilms προσμετρούνται ταινίες όπως η δραματική «Ο Άνθρωπος-Ελέφαντας» (1980) του Ντέιβιντ Λιντς, το «To Be or Not to Be» (1983), στο οποίο πρωταγωνίστησε ο Μελ Μπρουκς, αλλά και η «Μύγα» (1986) του Κρόνενμπεργκ, για να αναφέρουμε μερικές μόνο…
Η νέα χιλιετία είδε τον Μελ Μπρουκς να συνεχίζει τη θεατρική επιτυχία, μιούζικαλ πλέον, των «Παραγωγών» (2001), το οποίο στα 6 χρόνια της πορείας του στο Μπρόντγουεϊ θα κατακτούσε το ρεκόρ των 12 Βραβείων Τόνι! Η πένα του Μπρουκς θα έκανε κατόπιν θεατρικό μιούζικαλ και τον «Φρανκενστάιν Τζούνιορ» (2007), με την ίδια ασύλληπτη επιτυχία.
Ο ίδιος απολαμβάνει σήμερα τον μύθο του και τιμάται διαρκώς από ινστιτούτα και οργανώσεις, την ίδια ώρα που πρωταγωνιστεί και σε ντοκιμαντέρ για τη ζωή του: είναι ένας ζωντανός θρύλος της κωμωδίας και δεν λέει να σταματήσει να το χαίρεται…
Την Κυριακή 12 Φεβρουαρίου 2017, η Βρετανική Ακαδημία Κινηματογράφου του απένειμε το βραβείο BAFTA, το οποίο αποτελεί το αντίστοιχο βρετανικό βραβείο Όσκαρ, το Fellowship που δίνεται σε μια μορφή της έβδομης τέχνης για την προσφορά της στο χώρο.
Ο Πρίγκηπας Ουίλιαμ θα τιμήσει τον μεγάλο σκηνοθέτη και ηθοποιό, που στα 92 του παραμένει ακμαίος, κάνοντας κατά καιρούς ζωντανές εμφανίσεις.
Ο Μελ Μπρουκς, μόλις το έμαθε σχολίασε πως «είναι πολύ χαρούμενος αν και του προκάλεσε έκπληξη η απόφαση της Ακαδημίας, έστω και αν αυτή είναι απόλυτα σοφή».
Ο ίδιος είχε βραβευτεί από τους Βρετανούς το 1964 για το τρίλεπτο animation «The Critic», ενώ ήταν υποψήφιος το 1974 για σενάριο για το «Μπότες, Σπιρούνια και Καυτές Σέλες».
Αφορισμοί του.
-Να ελπίζεις για το καλύτερο. Να περιμένεις το χειρότερο. Η ζωή είναι μια παράσταση. Χωρίς πρόβες.
-Τραγωδία είναι όταν εγώ κόβω το δάχτυλό μου. Κωμωδία είναι όταν εσύ περπατώντας πέφτεις σε έναν υπόνομο και πεθαίνεις.
-Όσο ο κόσμος γυρίζει και στριφογυρίζει, εμείς θα ζαλιζόμαστε και θα κάνουμε λάθη.
-Κακό γούστο σημαίνει απλά να λες την αλήθεια πριν να πρέπει να ειπωθεί.
Ευφυολογήματά του.
-Μας αναγκάζουν να ζούμε στα σκατά και τώρα μας παίρνουν και τα σκατά; Ε, όχι!
-Αν ο Θεός ήθελε να πετάμε, θα μας έδινε εισιτήρια.
-Το χιούμορ είναι μία ακόμη άμυνα εναντίον του Σύμπαντος