Οι Φράγκοι 

Τον 3ο αιώνα μ.Χ., καθώς εξασθενούσε η συγκρότηση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η Γαλατία δέχτηκε, για πρώτη φορά, τις εισβολές διάφορων γερμανικών φυλών, οι οποίες πολλαπλασιάστηκαν κατά τους δυο επόμενους αιώνες. Οι εισβολείς ήταν κυρίως Φράγκοι, Βουργουνδοί, Αλαμανοί και Βησιγότθοι και πέτυχαν, πολλές φορές, να επιβάλουν την κυριαρχία τους σε ορισμένες περιοχές της Γαλατίας, εξαιτίας της εξασθενημένης αντίστασης των Γαλλο-Ρωμαίων. 

Φράγκοι

 Clovis, roi des Francs (465-511)

Ο Κάρολος Μαρτέλος υπήρξε ο ιδρυτής μιας νέας δυναστείας, της δυναστείας των Καρολιδών, που διαδέχθηκε τους Μεροβίγγειους υπό τις εξής συνθήκες: Ο πάπας, απειλούμενος από τους Λογγοβάρδους που ετοιμάζονταν να βαδίσουν κατά της Ρώμης, ζήτησε βοήθεια από τους Φράγκους, στέφοντας το γιο του Καρόλου Μαρτέλου, Πιπίνο, ελέω Θεού βασιλέα των Φράγκων (754). Η παπική ευλογία προσέδωσε στη φραγκική βασιλεία μεγάλο ηθικό κύρος και με τη στέψη αυτή επικράτησε στην Ευρώπη η αντίληψη της ελέω Θεού βασιλείας.
Ο Πιπίνος Α' ο Βραχύς, ως αντάλλαγμα, εκδίωξε τους Λογγοβάρδους και δώρισε στην Αγία Έδρα την περιοχή από τη Ραβέννα μέχρι τη Ρώμη, η οποία έγινε ο πυρήνας του Παπικού Κράτους.
Έτσι, μέσα στο χάος του 8ου αιώνα υπήρχαν δύο δυνάμεις στην Ευρώπη. Ο φραγκικός στρατός του Πεπίνου και η Παποσύνη.
Ο σημαντικότερος βασιλιάς αυτής της δυναστείας ήταν ο Κάρολος ο Μέγας (Καρλομάγνος, Charlemagne) 742-814, γιος του Πεπίνου.

Ο Πάπας στέφει τον Καρλομάγνο αυτοκράτορα -Χριστούγεννα του 800 μ.Χ.

Την εποχή του Καρλομάγνου (Charlemagne) η ιστορία της Γαλλίας συγχέεται με την ιστορία ολόκληρης της Δυτικής Ευρώπης. Ο Καρλομάγνος με συνεχείς πολέμους κατόρθωσε να επεκτείνει το Φραγκικό κράτος δημιουργώντας ένα πανίσχυρο βασίλειο στη δυτική Ευρώπη. Τα σύνορα της χώρας είχαν επεκταθεί πολύ και περιλάμβαναν τμήματα της σημερινής Αυστρίας, Γερμανίας και Ιταλίας. Τα Χριστούγεννα του 800 ο Καρλομάγνος στέφθηκε από τον Πάπα αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. 

Ο Καρλομάγνος επέκτεινε το βασίλειό του με νικηφόρους πολέμους

Στην πρωτεύουσά του, το Ακυίσγρανον (σημερινό Άαχεν, παλιότερα Αιξ-λα-Σαπέλ), ο αυτοκράτορας ίδρυσε ένα είδος Ακαδημίας, όπου συγκεντρώνονταν συγγραφείς, ποιητές, καλλιτέχνες, θεολόγοι και φιλόσοφοι, αρχιτέκτονες και μουσικοί, προερχόμενοι από όλη την Ευρώπη, και συζητούσαν για θέματα εκκλησιαστικά, καλλιτεχνικά και επιστημονικά. Στο αυτοκρατορικό αυτό Διδακτήριο δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην αντιγραφή βιβλίων και καθιερώθηκε ένα νέο είδος γραφής, περισσότερο ευανάγνωστης, η καρολίδεια μικρογράμματη γραφή. Εκεί ανακαλύφθηκαν τα κείμενα της λατινικής λογοτεχνίας και χρησιμοποιήθηκαν ως πρότυπα στην ποίηση, ενώ η ρωμαϊκή τέχνη επηρέασε αποφασιστικά τους καλλιτέχνες της αυλής του Καρόλου. Εκεί ακόμη διδάσκονταν λατινικά και λατινικά, ρητορική, γεωμετρία, γεωγραφία, μουσική, ενώ ο αυτοκράτορας διέταξε την ίδρυση σχολείων στην επικράτειά του.

Ο θρόνος του Καρλομάγνου στο Άαχεν

Υπαγόρευσε νόμους, τους "Κεφαλαιώδεις" (Capitulaires) και μετέφρασε τη Βίβλο στα Λατινικά.
Η μικρής διάρκειας αυτή πνευματική κίνηση, η οποία σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην ευρεία αντίληψη και διορατικότητα του Καρλομάγνου, δικαιολογημένα ονομάστηκε Καρολίδεια Αναγέννηση.

Συνθήκη του Βερντέν 843 μ.Χ

Μετά το θάνατο του Καρλομάγνου οι διάδοχοί του διένειμαν την αυτοκρατορία του με τη συνθήκη του Βερντέν (843) σε τρία τμήματα που αντιστοιχούσαν περίπου στη σημερινή Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία. Έτσι η συνθήκη αυτή θεωρήθηκε ότι αποτέλεσε την απαρχή της νέας Ευρώπης αλλά και της Γαλλίας, ως αυτόνομου κράτους. Το κράτος που εδαφικά αντιστοιχούσε με τη σημερινή Γαλλία έλαβε ο Κάρολος ο Φαλακρός (823 -  877).

 Δημιουργήθηκαν τρία κράτη

Παντού πόλεις ξεκληρισμένες, εμπρησμοί, χωράφια παρατημένα. Επειδή δεν υπήρχαν κάτοικοι, τα δάση σκέπαζαν τα ξεχερσωμένα χωράφια. Τα αγρίμια απειλούσαν τα χωριά. Η αναρχία που κυριαρχούσε ώθησε τους ανίσχυρους να μπουν υπό την προστασία των ισχυρών. Το σύστημα, παρ'όλα τα αρνητικά του, γίνεται δεκτό από το λαό επειδή αντιπροσωπεύει μια πρόοδο από την κατάσταση της αναρχίας. Έτσι εγκαταστάθηκε σταδιακά το φεουδαρχικό σύστημα στη Δύση. Ο φεουδάρχης έχτιζε ένα οχυρωμένο κάστρο στην κορυφή ενός λόφου. Τα χωριά μαζεύονταν κάτω από το κάστρο και σε περίπτωση κινδύνου οι κάτοικοι κατέφευγαν πίσω από τα χοντρά τείχη.
Ο φεουδάρχης απέκτησε δικαιώματα που άλλοτε ανήκαν στο κράτος: απονομή δικαιοσύνης, φορολογία, γεώμορα, δικαιώματα πάνω στις αγοραπωλησίες και τα μονοπώλια και πολλά άλλα προνόμια.
Πολλά φρούρια και κάστρα του Μεσαίωνα  έχουν διατηρηθεί έως σήμερα.

Ένα μεσαιωνικό κάστρο

Η φεουδαρχία εξασθένισε ιδιαίτερα το βασίλειο της Γαλλίας, όταν τον βασιλιά Κάρολο τον Φαλακρό (843-877), που είχε υποχρεωθεί να παραχωρήσει στους μεγάλους φεουδάρχες κληρονομικό δικαίωμα των κτήσεών τους - οι οποίες αρχικά τους είχαν παραχωρηθεί μόνο εν όσω ζούσαν, διαδέχθηκαν ηγεμόνες χωρίς δύναμη και ανίκανοι να περιορίσουν τις αξιώσεις των φεουδαρχών και να αποκρούσουν τις βαρβαρικές επιδρομές. 
Όλο το 10ο αιώνα η ιστορία της Γαλλίας είναι η ιστορία των πολέμων ανάμεσα στους βασιλείς και τους φεουδάρχες, οι οποίοι κατόρθωσαν να γίνουν τόσο δυνατοί ώστε να επιβάλλουν τρεις φορές στο θρόνο έναν από τους δικούς τους.

 Σκηνή από τη ζωή του Μεσαίωνα

Hugues Capet, 941 - 996

Τρία σημαντικά γεγονότα κυριαρχούν μέσα στον 11ο αιώνα. 

• Η κατάκτηση της Αγγλίας από τους Νορμανδούς. 

• Οι Σταυροφορίες 

• Η ανάπτυξη των πόλεων

Αυτή την εποχή της ανάπτυξης αρχίζουν να κατασκευάζονται ο καθεδρικός ναός της Παναγίας των Παρισίων το 1163,  αλλά και οι ναοί άλλων πόλεων, όπως της Chartres το 1145,  Reims το 1211, Amiens το 1220 και Strasbourg to 1176.

Ο καθεδρικός ναός στην Amiens

Το 1190 ο Φίλιππος Αύγουστος κατασκεύασε το Λούβρο, ένα μεγάλο οχυρό, που αργότερα οι διάδοχοί του θα μετατρέψουν σταδιακά σε πολυτελή βασιλική κατοικία.

Από το 13ο αιώνα μ.Χ. ο βασιλιάς της Γαλλίας εξελίχτηκε στον ισχυρότερο μονάρχη της Ευρώπης. Η γεωργία της χώρας σημείωσε μεγάλη ανάπτυξη, άκμασε το εξωτερικό εμπόριο και στις συντεχνίες των πόλεων παράγονταν εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα. Μεγάλη άνθιση παρουσίασαν τα γαλλικά πανεπιστήμια, που αποτέλεσαν τα σπουδαιότερα πνευματικά κέντρα της Ευρώπης.

Η Σορβόννη ιδρύθηκε το 1257 από τον Ρομπέρ ντε Σορμπόν, ως μια από τις πρώτες σημαντικές σχολές του μεσαιωνικού Πανεπιστημίου του Παρισιού.

Το κολέγιο της Σορβόννης

Η Διαμάχη με τον Πάπα 

Κατά τα τέλη των μεσαιωνικών χρόνων άρχισε μία σοβαρή φιλονικία ανάμεσα στο βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππο Δ' τον Ωραίο (1285-1314) και την Εκκλησία. 

Ο Φίλιππος, προκειμένου να καλύψει τα πολεμικά του έξοδα, στράφηκε πρώτα ενάντια στους Εβραίους, που τους εξόρισε (1306) και δήμευσε τις τεράστιες περιουσίες τους. Κατακρίθηκε από τους εχθρούς του στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία για το σπάταλο τρόπο ζωής του. Όταν αποφάσισε αυθαίρετα να υψώσει περισσότερο τις τιμές στον ετήσιο φόρο των εκκλησιαστικών κτημάτων, ξέσπασε μεγάλη δυσαρέσκεια στους κόλπους της Καθολικής εκκλησίας και του Πάπα. Με τις ραδιουργίες του τελικά κατάφερε να ανεβάσει στον παπικό θρόνο Πάπα της αρεσκείας του, τον αρχιεπίσκοπο του Μπορντώ που εξελέγη με το όνομα Κλήμης Ε΄. Μετέφερε την παπική έδρα στην Αβινιόν της νότιας Γαλλίας, δημιουργώντας ένα ρήγμα στην Καθολική Εκκλησία, που κράτησε 68 χρόνια, με την ύπαρξη δύο Παπών, έναν στην Ρώμη και έναν στην Αβινιόν.
Κατά τα 70 επόμενα χρόνια οι πάπες αποτέλεσαν τυφλά όργανα των Γάλλων βασιλέων. Η έδρα του παπισμού μεταφέρθηκε και πάλι πίσω στη Ρώμη το 1378. 

 Αβινιόν - Το παλάτι του Πάπα

Σ'αυτούς τους διαπληκτισμούς μεταξύ Γαλλίας και Ρώμης το θλιβερότερο γεγονός υπήρξε η δίκη των Ναϊτών Ιπποτών. Οι Ναΐτες Ιππότες, το τάγμα των οποίων είχε ιδρυθεί επί Σταυροφοριών για την προστασία των Αγίων Τόπων, είχαν αποκτήσει μεγάλη περιουσία στη Γαλλία. Για να σφετερισθεί λοιπόν ο Φίλιππος ο Ωραίος τον πλούτο τους τους εξόντωσε καταδικάζοντάς τους στην πυρά.

Φίλιππος ο Δ' ο Ωραίος (1285-1314)

Ο μέγας Μάγιστρος, ο Ιάκωβος ντε Μολαί, πριν πεθάνει καταράστηκε τον βασιλιά και τον Πάπα να πεθάνουν τον ίδιο χρόνο. Ήταν η 11η Μαρτίου 1314 και  ο Πάπας Κλήμης Ε' πέθανε ένα μήνα αργότερα, ο δε βασιλιάς στις 29 Νοεμβρίου 1314, κατά την διάρκεια ενός κυνηγιού, κατασπαράχτηκε από έναν αγριόχοιρο.

Ο Jacques de Molay στην πυρά - Μινιατούρα χειρογράφου

Εκατονταετής πόλεμος  ( 1337 - 1453)
Η δυναστεία των Βαλουά (1328 - 1589)

Οι τρεις γιοί του Φιλίππου σκοτώθηκαν στους πολέμους και έτσι δημιουργήθηκε θέμα διαδοχής. Βασιλιάς ανακηρύχθηκε από τις Γενικές Τάξεις ο Φίλιππος του Βαλουά (1328-1350). Με αυτόν αρχίζει νέα δυναστεία, η δυναστεία των Βαλουά, που βασίλεψε από το 1328 έως το 1589. Όμως ο βασιλιάς της Αγγλίας πρόβαλε απαιτήσεις πάνω στο γαλλικό θρόνο, λόγω της γαλλικής καταγωγής του. Αυτό το γεγονός αποτέλεσε την αρχή εχθροπραξιών ανάμεσα στις δύο χώρες, που κράτησαν περισσότερο από ένα αιώνα. Ο πόλεμος αυτός έμεινε γνωστός στην ιστορία ως «Εκατονταετής πόλεμος» και κατά τη διάρκεια του οι Άγγλοι κέρδισαν πολλές μάχες. Η Γαλλία έχασε σημαντικά εδάφη και υπέστη σοβαρή οικονομική κρίση, που επιδεινώθηκε από το Μαύρο Θάνατο, την επιδημία πανώλης (από το 1347 έως το 1350 και που επανεμφανίζονταν κατά περιοδικά διαστήματα στα επόμενα εκατό χρόνια αποδεκατίζοντας τον πληθυσμό) που έπληξε εκείνη την εποχή την Ευρώπη. 
Οι Άγγλοι όμως δεν πέτυχαν όμως τον αντικειμενικό τους σκοπό, την κάλυψη του Γαλλικού θρόνου. Κατά την περίοδο 1420-30 μία νεαρή χωριατοπούλα, η Jeanne d' Arc, (περισσότερα...) εμφανίστηκε στη γαλλική αυλή, λέγοντας πως πήρε από το Θεό τη διαταγή να μπει επικεφαλής του γαλλικού στρατού και να στεφτεί ο Κάρολος, ο νόμιμος κληρονόμος του θρόνου, στη Ρενς.

Κάρολος ο 7ος (1422-1461)

Η Ζαν ντ' Αρκ ανέλαβε πράγματι την ηγεσία του στρατού, με αποτέλεσμα να εμψυχωθούν οι Γάλλοι και να διώξουν τους Άγγλους εισβολείς. Η ίδια όμως προδόθηκε και βρήκε τραγικό θάνατο. Ο Κάρολος στέφτηκε βασιλιάς ως Κάρολος Ζ΄. Οι Γάλλοι ως το 1450 πέτυχαν την επανάκτηση του μεγαλύτερου μέρους της χώρας και το τέλος του πολέμου βρήκε ισχυροποιημένο το γαλλικό θρόνο και τη χώρα ενωμένη.

Η λογοτεχνία του Μεσαίωνα

Φιλόσοφοι και θεολόγοι έγραφαν στη λατινική γλώσσα αλλά από τον 11ο αιώνα υπήρχαν στη Γαλλία τροβαδούροι που εκφράζονταν στα Γαλλικά. Αυτοί πήγαιναν από πύργο σε πύργο και στις δημόσιες πλατείες, απαγγέλλοντας ηρωικά τραγούδια, αρχικά σύντομα, αργότερα μακροσκελείς ωδές με δράση ( Chansons de geste). Τα επικά τραγούδια, που μας παραδόθηκαν γραπτά, εξυμνούσαν τις πολεμικές αρετές, αντλούσαν δε το θέμα τους από το παρελθόν, από την εποχή του Καρλομάγνου ή ακόμη παλιότερα. Στο "έπος του Ρολάνδου" (la chanson de Roland), από τα πρώτα έργα γραμμένα στη γαλλική γλώσσα, βρίσκουμε επίσης ένα αίσθημα πατριωτισμού, την αγάπη για τη "Γλυκιά Γαλλία" (Douce France). 

Τα χειρόγραφα του Μεσαίωνα ήταν πλούσια διακοσμημένα με μινιατούρες

Παράλληλα βλέπει το φως μια ολόκληρη λογοτεχνία που ονομάστηκε "ηθικοδιδακτική", κάτι σαν αντίθεση προς τα επικά ποιήματα, μια σάτιρα ισοπεδωτική, επίσης γραμμένη στα Γαλλικά με μεγάλη ευχέρεια ύφους. 
Αναπτύχθηκε επίσης και μια λογοτεχνία που είχε σαν επίκεντρο τη Γυναίκα και σαν θέμα τον Έρωτα. Έναν έρωτα όμως εξιδανικευμένο, υποταγμένο, αιθέριο. Αναπτύχθηκαν τα αβρά (courtois) ήθη. Η αβρότητα αυτή είχε κι άλλες συνέπειες, που θα διαρκούσαν πολύ. Δεν παρήγαγε μόνο ερωτικά τραγούδια και ποιήματα, όπως το Roman de la rose, αλλά και μια αγωγή των ηθών και των τρόπων, που ήταν ένα μεγάλο βήμα προς τον πολιτισμό.
Σταδιακά η λογοτεχνία παύει να είναι ανώνυμη. Ο Κάρολος της Ορλεάνης και ο Φρανσουά Βιγιόν είναι ποιητές που η ζωή τους μας είναι γνωστή και αντανακλάται μέσα στα έργα τους.
Το ίδιο και οι ιστορικοί όπως ο Φρουασάρ (Froissart) και ο Κομμύν (Commynes). Χρονικογράφοι όσο και ιστορικοί, και οι δύο, έχουν ζήσει τα γεγονότα που περιγράφουν.
Από το 10ο αιώνα αναστήθηκε πάλι το θέατρο. Πήραν τη συνήθεια, στη λειτουργία του Πάσχα να "σκηνοθετούν" τις συνδιαλέξεις των αγίων γυναικών μπροστά στον τάφο. Ολόκληρη η πόλη μαζευόταν να δει το Μυστήριο των Παθών.