Θαργήλεια και  Ειρεσιώνη - πρόδρομοι των εθίμων της Πρωτομαγιάς                                               Σχόλιο του Γ. Ε. Ιωαννίδη

Τήν τρίτη Πανσέληνο τῆς Ἁνοίξεως, ( οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες τήν τιμοῦσαν μέ δημόσιες τελετές. Γιόρταζαν τήν γέννηση τοῦ Ἀπόλλωνα καί τῆς Ἄρτεμης μέ λιτανείες καί καθαρμούς. Οἱ τελετές κρατοῦσαν συνήθως δύο ἡμέρες.
Τήν Πρώτη ἡμέρα ἐντυπωσιακή ἥταν ἡ περιφορά τῶν φαρμακῶν ἤ καθαρμάτων : Δύο κατάδικοι κρεμοῦσαν στόν λαιμό τους μια ἁρμαθιά μέ ξερά σῦκα. Τούς περιέφεραν σ' ὅλην την πόλη γιά νά φορτωθοῦν τά μιάσματα καί τά κακά πού ἀπειλοῦσαν τούς πολίτες. Οἱ δύο αὐτοί κατάδικοι, στό τέλος ἔπεφταν τελετουργικά στήν θάλασσα ὅπου τους παρελάμβανε βάρκα καί τούς μετέφερε μακρυά ἀπ' τήν πόλη. Μετά τήν τελετή, ἡ πολιτεία τούς ἀπένειμε χάρη και γιά ἕνα μικρό διάστημα ἀναλάμβανε νά τούς συντηρεῖ οἰκονομικά.

Τήν Δεύτερη ἡμέρα οἱ ἀγρότισσες ζύμωναν πίτες  ἤ ἔβραζαν δημητριακά καί ἄλλους καρπούς καί τά προσέφεραν στόν Ναό τοῦ Ἀπόλλωνος(Την πίτα τήν ὀνόμαζαν θάργηλο). Οἱ καρποί δέν εἶχαν ἀκόμη ὡριμάσει - ἡ γιορτή τελοῦνταν πρίν τόν γενικό θερισμό. Ἕνα εἶδος παράκλησης και δοξολογίας ἔκλεινε τίς τελετές τῆς δεύτερης ἡμέρας.

Ὅπως σέ ὅλες τίς γιορτές, τό γλέντι καί ὁ χορός ἥταν ἀπαραίτητα. Νέοι καί γέροι πιασμένοι χέρι - χέρι χόρευαν τόν κυκλικό χορό.
Ἡ γιορτή ὅπως ἄρχιζε μέ λιτανεία, ἔτσι ἔκλεινε - μέ τήν Πομπή τῆς Εἰρεσιώνης. Παιδιά περιέφεραν ἀνθισμένα κλαδιά στολισμένα καί καρπούς. Στό τέλος τῆς λιτανείας, τά κλαδιά τά κρεμοῦσαν στίς πόρτες τῶν σπιτιῶν (τό ἔθιμο αὐτό τηρεῖται μέχρι σήμερα στήν ἑορτή τῆς πρωτομαγιᾶς)

ΚΑΘΙΕΡΩΜΕΝΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΤΙΚΗ  ΕΚΔΡΟΜΗ
Επιμέλεια  Μάρθα Α.  Αποστολοπούλου

Όταν το Δημοτικό Σχολείο Λυσσαρέας λειτουργούσε, κάθε πρώτη του Μάη το χωριό γέμιζε με χαρούμενες παιδικές φωνές και τραγούδια

Τα παιδιά πριν ανατείλει ο ήλιος συγκεντρώνονταν στο προαύλιο του σχολείου. Εκεί ενώνονταν με τα σχολεία από Μπούζα (Κοκκινοράχη), Καρασάνι (Όχθια) και Μπρατίτσα (Παρνασσό). Και ξεκινούσαν για τον «Άγιο Παντελεήμονα» (εξωκλήσι στο δρόμο για Παλούμπα) Στο Σαρακίνι τους περίμεναν οι μαθητές  του σχολείου Σαρακινίου στην πλατεία. Όλα μαζί τα παιδιά χαιρετούσαν ταυτόχρονα «Καλη μέρα». Και ξεκινούσαν.

Στον δρόμο προς το εξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα τραγουδούσαν Μαγιάτικα τραγούδια (κάθε σχολείο και από ένα). Οι τσοπάνηδες στο δρόμο, χαιρετούσαν τα παιδιά και τους δασκάλους κουνώντας την γκλίτσα και βγάζοντας το καπέλο. Μόλις έφταναν στο ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα οι εκδρομείς συναντούσαν τα σχολεία του Παλούμπα και του Παπαδά που περίμεναν.

Όλο το πρωινό έπαιζαν στον χώρο του εξωκλησιού. Το μεσημέρι κάθονταν όλοι στον ίσκιο των πουρναριών για το γεύμα. Ομάδες - ομάδες έτρωγαν από το καλαθάκι ό,τι τους είχαν ετοιμάσει οι γονείς τους. Το απόγευμα άρχιζαν τον χορό. Με τη δύση του ηλίου ξεκινούσαν για την επιστροφή στο χωριό.
 

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΠΟΥ  ΤΡΑΓΟΥΔΟΥΣΑΝ  ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΤΙΚΗ ΕΚΔΡΟΜΗ

ΠΡΩΤΗ  ΜΑΪΟΥ
(Ποίημα Διονυσιου Σολωμού)

Τοῦ Μαγιοῦ ροδοφαίνετ' ἡ  μέρα
πού ὡραιότερη ἡ φύσις ξυπνάει
καί τήν κάνουν λαμπρά καί γελάει
πρασινάδες,  ἀκτίδες,  νερά

Ἄνθη κι' ἄνθη  βαστοῦνε στό χέρι
παιδιά κι'  άνδρες, γυναῖκες καί γέροι.
Ἀσπρο - ἐνδύματα,  γέλια καί κρότοι.
Ὅλοι οἱ δρόμοι γεμᾶτοι χαρά.

Ναί!!!  Χαρῆτε τοῦ χρόνου τήν νιότη
ἄνδρες, γέροι, γυναῖκες, παιδιά!
 

ΗΛΘΕ ΠΑΛΙΝ  ΑΝΟΙΞΙΣ
(Ποίημα Αγγελου  Βλάχου)

Ἤλθε πάλιν Ἅνοιξις
Ἤλθαν τά λουλούδια
Πράσινα ἡ γῆ φορεῖ
καί παντοῦ χαρᾶς χοροί
 καί χαρᾶς τραγούδια


Ἔλιωσαν στίς κορυφές
τῶν βουνῶν τά χιόνια.
Ἅνοιξ' ἡ τριανταφυλλιά.
Κι' εἰς τήν πρώτην τους φωλιά
ἦλθαν πάλι τά πουλιά,
 ἦλθανε τ' ἀηδόνια


Ὅλ ' ἡ φύσις χαρωπή
χαίρεται καί ψάλλει.
Ψάλλετε καί σεῖς παιδιά
μέ χαρούμενη καρδιά.
Ὁ  χειμώνας τά κλαδιά
θά μαράνει πάλι.
 

Ο  ΜΑΪΟΣ
(Ποίημα Αγγελου  Βλάχου)

Ὁ  Μάιος μᾶς ἔφτασε.
Ἐμπρός.  Βῆμα ταχύ
νά τόν προϋπαντήσωμε
παιδιά στήν ἐξοχή.

Δῶρα  στά χέρια του πολλά
καί ὅμορφα κρατεῖ.
Καί τά μοιράζει γελαστός
σέ ὅποιον τοῦ ζητεῖ.

Φέρνει τραγούδια καί χαρές,
λουλούδια καί  δροσιά.
Καί μυρωδάτη φόρεσε
ὡραία φορεσιά.

Πᾶμε  κι' ἐμεῖς νά πάρωμε.
Μή χάνωμε καιρό.
Μᾶς φτάν' ἕνα τριαντάφυλλο
κι' ἕνα  κλαρί  χλωρό.