Θεόδωρος Γούτας

6 συνταγές επίλυσης συγκρούσεων ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς

Οι διαφωνίες και οι συγκρούσεις σε έναν Σύλλογο Διδασκόντων/ουσών (ΣΔ) είναι μια πραγματικότητα. Τόσο ως εκπαιδευτικοί όσο και ως διευθυντές/τριες δεν πρέπει ούτε να τις κρύβουμε κάτω από το χαλί ούτε να υποκρινόμαστε ότι δεν υφίστανται. 

Είναι φυσιολογικό να υπάρχουν. Αποτελούν μέρος της διαδικασίας εξέλιξης του εκπαιδευτικού οργανισμού που εργαζόμαστε. Είναι κύτταρο των δημοκρατικών διαδικασιών: ας μην ξεχνάμε ότι ο ΣΔ, στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, λαμβάνει τις αποφάσεις λειτουργίας του σχολείου. Ο/η διευθυντής/τρια αποτελεί μέλος του ΣΔ: χωρίς αυξημένες αρμοδιότητες και εξουσία, μάλλον διεκπεραιώνει, εκπροσωπεί και συντονίζει τη ζωή του σχολείου περισσότερο από τους/τις υπόλοιπους/ες εκπαιδευτικούς. Καταλήγω: οφείλει να ηγείται με στόχο την προστασία της ασφάλειας των μαθητών/τριών, αλλά και των εκπαιδευτικών - συνεργατών του/της. Απώτερος σκοπός: η προαγωγή της μάθησης και της Παιδείας.

Η αλήθεια είναι ότι όταν ξεσπάσει η διαφωνία και η σύγκρουση ο/η διευθυντής/τρια καλείται να αναλάβει την ευθύνη της επίλυσής τους. Προτείνω λοιπόν έξι τρόπους αντιμετώπισης τέτοιων καταστάσεων:

1. Βοήθα να συζητηθεί το θέμα
Στο ρόλο του διαμεσολαβητή μπορείς να επαναφέρεις την ηρεμία, τη διασαφήνιση και την αντικειμενική προσέγγιση του προβλήματος. Θέσε ερωτήσεις - δίνεις έτσι χρόνο στο μυαλό του συναδέλφου να τακτοποιήσει τους διαδρόμους του εγκεφάλου του. Ο ρόλος του ηγέτη συμπεριλαμβάνει και εκείνου του διαμεσολαβητή: αν δεν έχεις ακούσει για τη διαμεσολάβηση, η κατάλληλη στιγμή είναι τώρα.

2. Συζήτα το θέμα ανοικτά
Παρατηρείται έλλειμμα δημοκρατίας στην καθημερινότητά μας: προτιμάμε τη σιωπή και τα πηγαδάκια, παρά την ανοικτή και καλοπροαίρετη κριτική με σκοπό τη συλλογική βελτίωση. Αποτέλεσμα: φθορά συναισθημάτων και δημιουργία έντασης. Αντίθετα: ενθάρρυνε την ειλικρινή, ανοικτή σε όλους/ες και με  όλους/ες συζήτηση. Περισσότερα αυτιά ακούνε καλύτερα, περισσότερα μάτια βλέπουν καθαρότερα. Και μη διστάσεις να παραδεχτείς ότι μπορεί να έσφαλες...

3. Μην εξαναγκάζεις συμμαχίες
Ο ρόλος σου ως διευθυντής/ντρια δεν είναι να τρέψουμε τους/τις εκπαιδευτικούς σε φίλους/ες. Η Πολιτεία σε εμπιστεύτηκε  για να οδηγήσεις το σχολείο σε ένα θετικό μαθησιακό περιβάλλον. Οι εκπαιδευτικοί δε χρειάζεται να είναι φίλοι για να συμβεί αυτό. Όποια και αν είναι η αιτία της σύγκρουσης, μετά το ντριιιιιιιννννννν πρέπει να επιστρέψουν στη σελίδα που άφησαν τους/τις μαθητές/τριές τους ώστε να είναι αποτελεσματικοί. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αγκαλιαστούν ή να πάνε μετά τη συνάντηση για γεύμα: αυτό μάλλον είναι μια μη ρεαλιστική προσδοκία. Είναι προτιμότερο να θέσεις ρεαλιστικούς στόχους που μπορούν να βοηθήσουν τους/τις εκπαιδευτικούς να συνεργαστούν και πάλι. Ως σύμμαχοι.

4. Χρησιμοποίησε κανόνες διαμεσολάβησης
Ναι, υπάρχουν. Και είναι αποτελεσματικοί στο να ακουστούν όλες οι φωνές: εμπιστευτικότητα, ενσυναίσθηση (πες το κι αλλιώς: μπες στα παπούτσια του άλλου), ενεργητική ακρόαση, εκ περιτροπής διάλογος, κατάληξη σε συμπεράσματα. Δεν αρκεί να επικαλείσαι τους κανόνες. Χρειάζεται να τους καλλιεργήσεις: με το παράδειγμά σου. Α, και να μην ξεχνάς να χαμογελάς: δίνεις το μήνυμα ότι είμαστε άνθρωποι, ότι συμβαίνουν λάθη κι ότι είμαστε εδώ για να τα αποφύγουμε στο μέλλον.

5. Κράτα τη σύγκρουση μακριά από την τάξη
Όχι, οι μαθητές/τριες δεν έχουν καμία θέση στις συγκρούσεις των εκπαιδευτικών. Μπορεί να είναι δελεαστικό να βάλεις τα παιδιά να σε υποστηρίξουν, αλλά είναι βέβαιο ότι σύντομα αυτό θα γυρίσει μπούμερανγκ για όλο το ΣΔ. Τα όποια προβλήματα αφορούν ενήλικες και να επιμένεις να λύνονται από αυτούς/ές. Αυτή η θέση προστατεύει τόσο τα παιδιά όσο και τους/τις εκπαιδευτικούς.

6. Συνδέσου με τους/τις εκπαιδευτικούς μετά τη σύγκρουση
Μια ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτικών και διευθυντή/τριας μετά τη σύγκρουση είναι ο καλύτερος τρόπος για την καλλιέργεια μιας ικανής και υγιούς νοοτροπίας συνεργασίας του ΣΔ. Βοηθώντας τους εκπαιδευτικούς να βιώσουν τη δημοκρατική επίλυση μιας σύγκρουσης μέσω της επαναπροσέγγισής τους είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να εμπεδωθεί η διαδικασία ως νοοτροπία της σχολικής μονάδας: ο πραγματικός στόχος είναι η εξεύρεση λύσης, όχι η επικράτηση κάποιων ή του/της διευθυντή/τριας.

Τέλος, οι εκπαιδευτικοί του σχολείου είμαστε άνθρωποι και οι άνθρωποι συναγωνιζόμαστε και συγκρουόμαστε μερικές φορές μεταξύ μας. Δεν υπάρχει τίποτα μεμπτό με τη σύγκρουση, όσο προσπαθούμε να μάθουμε από αυτήν και να γίνουμε δυνατότεροι και αποτελεσματικότεροι στη δουλειά μας.

Οι ηγέτες των σχολείων είναι σε θέση να οδηγήσουν τους ΣΔ σε αυτό.