Οκτώ πράγματα που έμαθα στους οκτώ μήνες διεύθυνσης ενός σχολείου
- Λεπτομέρειες
- Κατηγορία: Εκπαίδευση
Τα παρακάτω είναι 8 προσωπικές διαπιστώσεις μου από τη μέχρι σήμερα 8μηνη θητεία μου ως διευθυντής σχολικής μονάδας. Προφανώς φέρουν το στίγμα της προσωπικής μου εμπειρίας από ένα συγκεκριμένο σχολείο, δηλαδή από ένα συγκεκριμένο σύνολο εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων.
1. Διευθύνεις από το πρώτο δευτερόλεπτο. Και δε σταματάς ποτέ!
Ήταν Αύγουστος όταν πρωτομπήκα στο γραφείο του απερχόμενου διευθυντή για να αντικρίσω το χάος. Δεν είχα ακόμη ζεστάνει τις άκρες των δακτύλων μου, ακόμη δε γνώριζα πού είναι τα υπηρεσιακά βιβλία, δεν είχα την παραμικρή μυρωδιά για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου. Πήρα μια βαθιά εισπνοή και άφησα την εκπνοή αργόσυρτη στον αέρα της ημέρας. Ξεκίνησα να διαβάζω τις πράξεις του Συλλόγου Διδασκόντων για να πάρω το «άρωμα» του σχολείου, όταν με επισκέφτηκαν δύο γονείς με το παιδί τους. Ένα σοβαρό περιστατικό βίας είχε διαδραματιστεί σε βάρος του μικρού από συμμαθητή του στο πάρκο.
Επαναλαμβάνω, Αύγουστος.
Ήταν η στιγμή που σκέφτηκα από μέσα μου: «Ωραία! Και τώρα το πανηγύρι αρχίζει!».
Ένας κατακλυσμός από σεμιναριακού τύπου μελέτες περιπτώσεων ξέσπασε στο κεφάλι μου. Άχρηστα, σκέφτηκα στην αρχή. Αποδείχτηκε τελικά πώς όχι. Όχι εντελώς, τουλάχιστον.
Μια σχεδόν ώρα συζητούσα με τους τρεις επισκέπτες. Στο τέλος, μου έδωσαν την αίσθηση ότι έφυγαν ικανοποιημένοι από την αντιμετώπιση του θέματος.
«Έτσι θα παίζεται το παιχνίδι. Άναψε στο φουλ τις μηχανές», άκουσα μια φωνή από μέσα μου να λέει.
Από τότε οι μηχανές δεν έχουν σβήσει δευτερόλεπτο. Το σχολείο είναι ένας ζωντανός, ολοζώντανος οργανισμός. Δε σταματά να αναπνέει ακόμη και όταν κοιμάται. Έχει τα πάνω και τα κάτω του. Έχει τα ίσια και τα στραβά του. Καμία μέρα δεν είναι ίδια με την προηγούμενη. Ούτε θα είναι ίδια με την επόμενη. Σήκωσε τα μανίκια και βούτα, λοιπόν!
2. Είσαι παρών. Είσαι εκεί για τους/τις μαθητές/τριες. Τελεία.
Το παραπάνω περιστατικό απέδειξε σε μένα πως η πρώτη πόρτα που θα χτυπήσει ο μαθητής είναι του διευθυντή. Είσαι εκεί για να ακούς. Και αν δεν έχεις μάθει να ακούς, να αντανακλάς συναισθήματα και να μην κηρύττεις αδιάκοπα, την πάτησες μεγαλειωδώς! Στα περισσότερα διαλείμματα στο γραφείο εκτυλίσσονται μικρά και μεγάλα, σημαντικά και ασήμαντα «δράματα». Ξέρεις, από εκείνα που όλοι θυμόμαστε όταν αφήνουμε πίσω την πόρτα του σχολείου και που στη χειρότερη περίπτωση μειδιάζουμε, στην καλύτερη σκάμε στα γέλια. Όμως για τα παιδιά είναι σημαντικό να υπάρχει κάποιος που να είναι πρόθυμος να τα ακούσει, χωρίς να δασκαλεύει, να αποδίδει δικαιοσύνη και να λαμβάνει αποφάσεις. Μερικές φορές δύσκολες, σίγουρα. Άλλες πάλι, άδικες. Και αυτό είναι μέσα στο παιχνίδι. Όμως το τελικό αποτύπωμα είναι η συνειδητή παρουσία. Αυτό, νομίζω, είναι που μένει.
3. Είσαι εκεί για τους/τις εκπαιδευτικούς. Τελεία και παύλα.
Όλοι θέλουμε την αναγνώριση του έργου μας. Το κοπλιμέντο, την κουβέντα, το ειλικρινές χτύπημα στην πλάτη, γιατί αυτή η πλάτη φορτώθηκε πολλά. Θέλουμε την προστασία από κάποιον που αναλαμβάνει την ευθύνη, όχι επειδή έτσι του έτυχε, αλλά επειδή έχει τις γνώσεις, το σθένος, την όρεξη, το μεράκι να αναλάβει την ευθύνη. Και για να μην παρεξηγηθώ: αναλαμβάνω την ευθύνη δε σημαίνει ότι οι υπόλοιποι είναι άμοιροι ευθυνών. Το αντίθετο. Ο διευθυντής είναι μπροστά αλλά διαμοιράζεται την ευθύνη, γιατί εμπιστεύεται τους συναδέλφους του. Αναλαμβάνει την ευθύνη, γιατί θέλει να προστατέψει, όχι να συγκαλύψει. Όταν οι συνάδελφοι νιώσουν ότι υπάρχει κάποιος που μπορούν να εμπιστευτούν το τιμόνι του καραβιού, ε, τότε το πρωί ξεκινούν τη μέρα τους με μια ζεστή καλημέρα στο σχολείο και σχέδια για το ταξίδι όλων. Θα υπάρχουν διαφωνίες, ναι σίγουρα. Αλλά όταν έχεις περάσει το μήνυμα ότι οι διαφορές δεν είναι προσωπικές, τότε ο ορθολογισμός επικρατεί. Για να δώσει μετά τη θύελλα τη θέση του σε μια αχνιστή κούπα καφέ που σου προσφέρεται από τη συναδέλφισσα.
4. Είσαι εκεί και για τους γονείς. Άλλη μια τελεία (χωρίς παύλα).
Ναι, είσαι εκεί και για αυτούς! Εξάλλου, εμπιστεύονται τα παιδιά τους σε εσένα που με τη σειρά σου σε εμπιστεύτηκε η Πολιτεία. Προσφέρω πάντα την απέναντι από τη δική μου καρέκλα στους γονείς που με επισκέπτονται. Αυτό τους χαλαρώνει, τους βάζει να με κοιτάν στα μάτια. Καθόμαστε απέναντι αλλά στην αντιμετώπιση των θεμάτων είμαστε μαζί. Με τους γονείς χρειάζεται επίσης να έχεις καλά προπονημένα αυτιά. Να συναισθάνεσαι την αγωνία τους. Να σκέφτεσαι: «Κι αν αυτό ήταν το δικό μου παιδί;». Ωστόσο, οι ισορροπίες είναι απαραίτητες. Ισορροπία μεταξύ υπηρεσιακών και προσωπικών ζητημάτων.
5. Όλα συνδέονται!
Όλα συνδέονται, ισχύει. Μαθητές, εκπαιδευτικοί και γονείς, τοπική κοινωνία, δημοτικές αρχές, βοηθητικό προσωπικό. Οι γείτονες του σχολείου, οι Σύμβουλοι, οι προϊστάμενοι, οι άνθρωποι των ταξιδιωτικών γραφείων, οι συνάδελφοι από άλλα σχολεία, οι διευθυντές των γειτονικών σχολείων. Όλοι φτιάχνουν ένα απίθανα γοητευτικό και πολύπλοκο πλέγμα αλληλεξαρτήσεων και σχέσεων που πρέπει να μπορείς να το παίζεις στα δάκτυλα και να κινείσαι εντός εκτός, επί τα αυτά και εναλλάξ. Όσο πιο γρήγορα χαρτογραφήσεις το πλέγμα, τόσο περισσότερο θα αξιοποιήσεις κάθε κόμβο για το καλό του σχολείου.
6. Είναι οι αξίες που υπερασπίζεσαι. Όχι η ξεροκεφαλιά σου...
Κάθε φορά που χρειάζεται να υπερασπιστείς τη γνώμη σου, στήριξε αυτή σε αξίες. Υπάρχει μια, κακώς για μένα, δυσανεξία στην επίκληση του νόμου σχετικά με τη λειτουργία μιας σχολικής μονάδας. Μπορείς να έχεις πάνω σου έναν ελβετικό σουγιά με επιχειρήματα που βασίζονται στην κοινή λογική, στην υπεράσπιση της εύρυθμης λειτουργίας του σχολείου , δηλαδή το πνεύμα του νόμου, πριν επικαλεστείς το τάδε άρθρο από εκείνο το ΦΕΚ; Κάντο και θα με θυμηθείς. Όλα λύνονται με έναν σχεδόν μαγικό τρόπο. Τέλος, αν κάπου διαφαίνεται ότι κάποια ζητήματα μπορούν να επιλυθούν χωρίς να γίνεσαι ξεροκέφαλος, άκου τη λογική και τη φωνή των άλλων. Μη διστάσεις να πείς «Καλή η ιδέα σας. Ας γίνει όπως λέτε».
7. Το σχολείο δε σου ανήκει, δεν είναι το χωράφι σου!
Έχω βρεθεί με διευθυντές που θεωρούσαν το σχολείο ως ένα δικό τους βιλαέτι στη χειρότερη περίπτωση. Στην καλύτερη το χωράφι τους. Που σήμαινε ότι δε θέλαν απλώς να αφήσουν ένα στίγμα, να πάνε το σχολείο ένα βήμα μπροστά σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς, αλλά να πάρουν αμπάριζα το σύμπαν. Ξεπερασμένη από την πράξη αλλά και τη θεωρία της Επιστήμης της Διοίκησης, η στάση αυτή δε συνάδει με κάποιον που οφείλει να αποτελεί τον πρώτο κρίκο στην αλυσίδα της δημοκρατικής λειτουργίας μιας σχολικής μονάδας. Πώς να πείσεις, αν δεν εφαρμόζεις εσύ πρώτος τη Δημοκρατία στο σχολείο;
8. Ένα βήμα μπροστά τη φορά.
Καθώς προχωράς θα σημειώνονται θετικά βήματα. Μικρά, όπως ίσως μεγαλώνει ένα φυτό που το φροντίζεις μέρα με τη μέρα. Μην περιμένεις θεαματικές αλλαγές από την αρχή. Και μην υποτιμάς τα μικρά αυτά βήματα. Δέξου τα ως μια επιτυχία συλλογική, ως μια κατάκτηση που επιτεύχθηκε από όλους: μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς. Άσε έξω τον εαυτό σου από τυμπανοκρουσίες. Καθώς θα σχεδιάζεις το επόμενο βήμα, κλείσε το μάτι στον καθρέφτη και πες: «Ωραία! Τώρα πάμε παρακάτω!».