ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ-ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Δεδομένου ότι ο αριθμός αυτών των άχρηστων αντικειμένων αναμένεται να πολλαπλασιαστεί μέσα στα επόμενα χρόνια, οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, αφού προς το παρόν δεν υπάρχει κανένας βιώσιμος και οικονομικός τρόπος για να καθαριστούν.

Όμως, εάν δεν ληφθούν κάποια στιγμή δράσεις για την απομάκρυνσή τους, θεωρείται δεδομένο ότι τίθενται σε άμεσο κίνδυνο οι εμπορικές και οι ερευνητικές πτήσεις, κάτι που θα είχε καταλυτικές συνέπειες στην αναπτυσσόμενη αγορά των τηλεπικοινωνιών, καθώς και άλλες διαστημικές δραστηριότητες.

Η διαστημική χωματερή, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη γη, αποτελείται από εγκαταλελειμμένους δορυφόρους, χρησιμοποιημένους πυραύλους, και από τεμάχια μετάλλων που προήλθαν από εκρήξεις. Το αμερικανικό Δίκτυο Διαστημικής Επιτήρησης παρακολουθεί τα 9.000 αντικείμενα, μεγέθους μεγαλύτερου των 10 εκατοστών και συνολικού βάρους περίπου 5.500 χιλιάδων τόνων που βρίσκονται σε τροχιά.

 

Από αυτά το 17% είναι χρησιμοποιημένοι πύραυλοι που προήλθαν από εκτοξεύσεις, το 31% είναι λειτουργικοί δορυφόροι και δορυφόροι που έχουν ολοκληρώσει τις αποστολές τους, το 38% είναι τεμάχια που έχουν προέλθει από συγκρούσεις μεταξύ αυτών των αντικειμένων και το 13% είναι "συντρίμμια σχετικά με τις αποστολές", όπως μπουλόνια και άλλα ανταλλακτικά.

Ο Τζέι Λιού και οι συνάδελφοί του από το Διαστημικό Κέντρο Τζόνσον της NASA, που βρίσκεται στο Χιούστον στο Τέξας, χρησιμοποίησαν ένα υπολογιστικό μοντέλο που αποκαλείται LEGEND προκειμένου να προβλέψουν τι θα συμβεί στα διαστημικά σκουπίδια μέσα στα επόμενα 200 χρόνια, υποθέτοντας ότι όλες οι εκτοξεύσεις προς το διάστημα θα σταματούσαν το Δεκέμβριο του 2004. Οι υπολογισμοί μας υποστηρίζουν ένα "σενάριο της καλύτερης περίπτωσης", αφού στην πραγματικότητα όλο και περισσότερα "μέταλλα" εκτοξεύονται προς το διάστημα κάθε χρόνο, εξηγεί ο Λιού.

Για την πραγματοποίηση των υπολογισμών, οι επιστήμονες έλαβαν υπόψη τους την πορεία των διαστημικών σκουπιδιών που ίπτανται σε χαμηλή γήινη τροχιά, σε ύψος 200 έως 2.000 χιλιομέτρων πάνω από την επιφάνεια της γης. Η προσομοίωσή τους έδειξε ότι, δίχως περαιτέρω εκτοξεύσεις προς το διάστημα, η κατάσταση είναι ελεγχόμενη περίπου μέχρι το 2055.

Από εκείνη την περίοδο και μετά ο αριθμός των επικίνδυνων διαστημικών σκουπιδιών θα αρχίσει να αυξάνεται, αφού τα περιφερόμενα αντικείμενα συγκρουόμενα το ένα με το άλλο θα χωριστούν σε μικρότερα, αλλά εξίσου επικίνδυνα, προσθέτοντας εκατοντάδες ή χιλιάδες κομμάτια σε αυτή την ιδιότυπη χωματερή. Τρεις τέτοιες συγκρούσεις μεταξύ των περιφερόμενων αντικειμένων έχουν γνωστοποιηθεί από το 1991 και μετά. Η πιο πρόσφατη συνέβη τον Ιανουάριο του 2005 μεταξύ ενός 31χρονου αμερικανικού πυραύλου και ενός τεμαχίου από έναν κινέζικο πύραυλο που εξερράγη το 2000.

Σύμφωνα με την ανάλυση των επιστημόνων της NASA, μέσα στα επόμενα 200 χρόνια ο αριθμός των διαστημικών σκουπιδιών από τις μεταξύ τους συγκρούσεις μπορεί να ανέλθει από 9.000 σήμερα σε 11.000. Από την ίδια ανάλυση προκύπτει ότι κατά την ίδια περίοδο θα συντελεστούν 18 συγκρούσεις στην περιοχή, αριθμός διόλου αμελητέος αν σε αυτές περιληφθούν και κάποιοι δορυφόροι το κόστος των οποίων ανέρχεται από 10 έως 100 εκατομμύρια δολάρια.

Αδυναμία για εξεύρεση βιώσιμης λύσης

Απ' ότι φαίνεται, τα απόβλητα που προκύπτουν από τις ανθρώπινες δραστηριότητες στο διάστημα αφήνονται ανεξέλεγκτα με ανάλογο τρόπο που αφήνονται και στη γη, μέχρι το πρόβλημα να φτάσει στο απροχώρητο και να διαπιστώσουμε ότι έχουμε μόνο... μια Γη.

Μια ανάλογη επισήμανση κάνει και ο Τζέι Λιού: "Εχουμε μόνο ένα διάστημα. Εάν δεν προστατέψουμε το διαστημικό περιβάλλον μπορεί να φτάσουμε σε ένα στάδιο όπου δεν θα μπορούμε να εκτοξεύσουμε δορυφόρους".

Σε μια έκθεση της NASA που δημοσιοποιήθηκε το 2004 αναφέρεται ως μεγαλύτερη πηγή των διαστημικών σκουπιδιών η Ρωσία, αν και ακολουθούν από πολύ κοντά οι ΗΠΑ. Τα υπόλοιπα προέρχονται από τη Γαλλία, την Κίνα, την Ινδία, την Ιαπωνία και την ESA.

Η πυκνότερη συγκέντρωση διαστημικών σκουπιδιών παρατηρείται σε μια περιοχή που βρίσκεται σε ύψος μεταξύ 900 και 1.000 χιλιομέτρων πάνω από την επιφάνεια της γης. Σε αυτή τη ζώνη προβλέπεται ότι θα συμβούν περίπου το 60% όλων των συγκρούσεων μεταξύ των αιωρούμενων αντικειμένων και των διαστημικών σκαφών που θα περάσουν ανάμεσά τους. Ο αριθμός των αντικειμένων σε αυτή την περιοχή αναμένεται να τριπλασιαστεί μέχρι το 2200.

Ευτυχώς, την παρούσα περίοδο κανένα επανδρωμένο διαστημικό σκάφος δεν μπορεί να φτάσει σε ύψος πάνω από τα 600 χιλιόμετρα. Σε ότι αφορά την τροχιά του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, έχει καθοριστεί ακριβώς στα 350 χιλιόμετρα.

Εντούτοις, μέχρι σήμερα, δεν έχει αναπτυχθεί κανένας βιώσιμος και οικονομικός τρόπος για τον καθαρισμό της διαστημικής χαβούζας, παρόλο που έχουν επινοηθεί διάφορες λύσεις. Σύμφωνα με μία από αυτές, επίγεια λέιζερ θα μπορούσαν να αλλάξουν τις τροχιές των διαστημικών σκουπιδιών για να τα επαναφέρουν πίσω προς τη γη και να καούν στην ατμόσφαιρα. Εντούτοις, εξαιτίας της μεγάλης μάζας αρκετών αντικειμένων, απαιτείται μεγάλη ποσότητα ενέργειας που δεν την έχουν ούτε τα ισχυρότερα λέιζερ που διαθέτουμε.

Εξάλλου, η ρομποτική ανάκτηση αυτών των αντικειμένων με διαστημικά σκάφη θεωρείται ως λύση πολύ δαπανηρή, διότι θα απαιτούσε τον εξοπλισμό τους με σύνθετα συστήματα ενέργειας και ελέγχου, κάτι που θα ήταν πολύ δαπανηρό για το όφελος που αποκομίζεται.

Παρολίγον ατύχημα...

• Το 1991 ένα διαστημικό λεωφορείο αναγκάστηκε να πυροδοτήσει τις μηχανές του εκτάκτως, προκειμένου να αποφύγει μια σύγκρουση με ένα κομμάτι ρωσικού δορυφόρου.
• Το 2006 τα κομμάτια ενός ρωσικού κατασκοπευτικού δορυφόρου κάηκαν με την είσοδό τους στην ατμόσφαιρα και πέρασαν πολύ κοντά από ένα Airbus που μετέφερε 270 επιβάτες, καθώς πετούσε πάνω από τον Ειρηνικό.
• Επίσης, μια γυναίκα στην Οκλαχόμα χτυπήθηκε στον ώμο με ένα κομμάτι της δεξαμενής καυσίμων ενός πυραύλου τύπου Δέλτα.
• To 2011 το πλήρωμα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού πραγματοποίησε εκκένωση έκτακτης ανάγκης καθώς ένα διαστημικό συντρίμμι πέρασε απειλητικά σε απόσταση μόλις 250 μέτρων.