Σημαντικά Βιβλία

• Λάκης Κουρετζής (1990).Το Θέατρο για παιδιά στην Ελλάδα. Εκδόσεις Καστανιώτη
• Λάκης Κουρετζής (1991). Το Θεατρικό Παιχνίδι (Παιδαγωγική Θεωρία, Πρακτική και Θεατρολογική προσέγγιση). Εκδόσεις Καστανιώτη
• Λάκης Κουρετζής (2008). Το Θεατρικό Παιχνίδι και οι Διαστάσεις του. Εκδόσεις Ταξιδευτής
• Λάκης Κουρετζής (2013). Θέατρο και Υφαντική (Με αφορμή τον ΠΟΛΙΤΙΚΟ του ΠΛΑΤΩΝΑ). Εκδόσεις Ταξιδευτής

Άρθρα/Εργασίες από το διαδίκτυο για το Θεατρικό Παιχνίδι και τις διαστάσεις του

«Το Θεατρικό Παιχνίδι στη διδασκαλία ως μέσο ανάπτυξης της δημιουργικής σκέψης των μαθητών του Δημοτικού Σχολείου» (Μαρία Κεφαλάκη). Για να δείτε το άρθρο, πατήστε εδώ: Maria Kefalaki

Νέο Σχολείο: Οδηγός για Θεατρική Αγωγή Δημοτικού – Γυμνασίου. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο – Υπουργείο Παιδείας και Διά Βίου Μάθησης: Οδηγός για Θέατρο Β Πρόταση — Δημοτικό-Γυμνάσιο

«Το θέατρο ως συνισταμένη των πολιτιστικών εκδηλώσεων στο σχολείο» (Θεόδωρος Γραμματάς, 2007). Για να δείτε το άρθρο, πατήστε: Εδώ

«Θεατρική Αγωγή- Θεωρία και πράξη στη Δημοτική Εκπαίδευση (Βιβλίο Εκπ/κού για όλες τις τάξεις Δημοτικού)«. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ – ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ – ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ. Δείτε  το πλήρες κείμενο: theatriki_agogi_vivlio_ekpaideftikou

ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ: Κοίτη που μπορούν να συναντηθούν όλες οι τέχνες και οι επιστήμες. Διεπιστημονικό και Διαθεματικό μέσο… (Δημοσίευση στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ της Λάρισας. Αναφέρεται στο Θεατρικό παιχνίδι και την Ομάδα ΕΚΦΡΑΣΗ που δραστηριοποιείται στη Λάρισα με αντικείμενο το Θεατρικό Παιχνίδι)

«Το Θεατρικό παιχνίδι αποτελεί ένα είδος διαμαθήματος, ικανό να παίρνει και να δίνει σε όλα τα μαθήματα…» (Λάκης Κουρετζής)

Το Θεατρικό παιχνίδι είναι ένα ΠΑΙΧΝΙΔΙ, μια διαδικασία στην οποία χρησιμοποιούνται, κυρίως, οι τεχνικές του θεάτρου. Είναι ένα «δημιουργικό συμβάν», ένα μέσο ενεργοποίησης και απελευθέρωσης της φαντασίας και της δημιουργικότητας, παιδιών και ενηλίκων (όσων συμμετέχουν). Είναι ένας τρόπος «να επικοινωνούμε και μέσα απ` τα συναισθήματα», να ανακαλύπτουμε και άλλους τρόπους επικοινωνίας, πέρα απ` τη λεκτικό… να διευρύνουμε τους κώδικες επικοινωνίας μας. Είναι ένα μέσον έκφρασης και ένα άριστο μεθοδολογικό εργαλείο για την επίτευξη διδακτικών και παιδαγωγικών στόχων, με την ένταξή του στο σχολείο. Είναι μία εξαιρετική επιλογή ως εξωσχολική δραστηριότητα των παιδιών!

Με το Θεατρικό Παιχνίδι το παιδί (αλλά και ο ενήλικας) εκφράζεται, δημιουργεί, νιώθει και μαθαίνει μέσα σε ευχάριστη ατμόσφαιρα, σ` ένα κλίμα αποδοχής και ενθάρρυνσης, χωρίς το άγχος της απόρριψης, του σωστού και του λάθους. Δεν υπάρχει σωστό και λάθος στο Θεατρικό Παιχνίδι, υπάρχουν διαφορετικές οπτικές, υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι, εναλλακτικές λύσεις σ` ένα πρόβλημα… υπάρχει το ΕΣΥ κι ΕΓΩ που γίνεται ΕΜΕΙΣ μέσα σε μια ομάδα!

Στο Θεατρικό Παιχνίδι τα παιδιά δραστηριοποιούνται, αλληλεπιδρούν, συνεργάζονται, αναπτύσσουν πρωτοβουλίες, εκφράζουν ιδέες, επινοούν, ανακαλύπτουν, συνθέτουν! Από την ίδια του τη φύση το Θεατρικό Παιχνίδι προάγει την ομαδικότητα και τη συνεργατικότητα, την ελεύθερη έκφραση, τη φαντασία, τις πρωτογενείς ιδέες, την αποδοχή και το σεβασμό. Με όχημα το Θεατρικό παιχνίδι τα παιδιά εκφράζουν τη δημιουργικότητά τους, αποθέτουν στην ομάδα «μεγάλο ή μικρό μέρος του ψυχικού τους φόρτου», ανακαλύπτουν τον εαυτό τους και τους άλλους, καλλιεργούν κοινωνικές δεξιότητες και τις λεγόμενες δεξιότητες ζωής, ανακαλύπτουν την ανάγκη ύπαρξης κανόνων, νιώθουν και μαθαίνουν, ανακαλύπτουν παίζοντας!

Θεατρικό παιχνίδι δε σημαίνει παράσταση, δε σημαίνει απαραίτητα κάποιο σκηνικό επίτευγμα. Θεατρικό Παιχνίδι είναι αγωγή ΔΙΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ. Στο Θεατρικό Παιχνίδι τα μέλη μιας ομάδας δεν στηρίζονται απαραίτητα σε κάποιο κείμενο, αλλά με βάση κάποιο ερέθισμα που εισάγει ο δάσκαλος/εμψυχωτής (π.χ. κείμενο, κάποιο αντικείμενο, μια εικόνα κλπ), επινοούν τη δική τους «ιστορία», την οποία μετατρέπουν σε σκηνικό δρώμενο. Τους ρόλους τους επιλέγουν οι ίδιοι σύμφωνα με τις επιθυμίες και τα κριτήριά τους. Τα μέλη της ίδιας της ομάδας εναλλάσσονται σε ρόλο «ηθοποιού» και θεατή.

Υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία που αναφέρεται στη Θεατρική Αγωγή, το Θεατρικό Παιχνίδι και σε ανάλογες μεθόδους και προσεγγίσεις, καθώς και σε προτάσεις και ολοκληρωμένα προγράμματα που τις χρησιμοποιούν για την επίτευξη ποικίλων σκοπών και στόχων. Συνοπτικά αναφέρω ότι κατά τη γνώμη ειδικών, μέθοδοι και προσεγγίσεις, όπως το Θεατρικό Παιχνίδι, όταν εντάσσονται στην εκπ/κή διαδικασία, συμβάλλουν στην ενδυνάμωση και τον εμπλουτισμό της διδασκαλίας, προάγουν τη συνεργασία και την ενεργό συμμετοχή των μαθητών/τριών, βελτιώνουν την επικοινωνιακή σχέση δασκάλου-μαθητή (Γραμματάς, 1997). Δίνουν τη δυνατότητα αισθητικής διαμόρφωσης του μαθήματος και συμβάλλουν στην ανάπτυξης της φαντασίας και της δημιουργικότητας, στη διεύρυνση των επικοινωνιακών κωδίκων, στην ανακάλυψη, αποσαφήνιση και κατανόηση της γνώσης, στην ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού, στην ολόπλευρη ανάπτυξη (Κουρετζής, 2008. Κουρετζής, 1997), καθώς και στην διαθεματική και διεπιστημονική προσέγγιση της γνώσης (Γκόβας, 2001). Έρευνες που έχουν υλοποιηθεί και στον ελληνικό χώρο επιβεβαιώνουν σχετικές υποθέσεις.

***

Το Θεατρικό Παιχνίδι προϋποθέτει την ύπαρξη ΟΜΑΔΑΣ και, βεβαίως, την ύπαρξη ενός έγκυρου και έγκαιρου ΕΜΨΥΧΩΤΗ που θα εμψυχώνει και θα εμψυχώνεται απ` την ομάδα σε μια συνεχή διαδικασία αλληλεπίδρασης.
Ποιος όμως μπορεί να παίξει το ρόλο του εμψυχωτή; Ποιες είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις για να κάνει κάποιος Θεατρικό Παιχνίδι;
Ο ίδιος ο δημιουργός του Θεατρικού παιχνιδιού, όπως πρωτοεφαρμόστηκε στην Ελλάδα, ο κ. Κουρετζής, αναφέρει σχετικά: «Μια από τις προϋποθέσεις, ίσως η βασικότερη, είναι να γνωρίζει από παιδαγωγική και από θέατρο. Να είναι σε θέση να εφαρμόζει την θεατρική παιδευτική έκφραση όχι σε βάρος της παιδαγωγικής, ούτε της παιδαγωγικής σε βάρος του θεάτρου. Για να συμβεί αυτό χρειάζεται να διαθέτει κάποιον χρόνο απ` την καθημερινότητά του για να ασχοληθεί σοβαρά και βαθιά με το αντικείμενο και κυρίως με τον εαυτό του». Μα πάνω απ` όλα, αυτονόητη προϋπόθεση είναι να έχει βιώσει, να έχει παίξει ο ίδιος Θεατρικό Παιχνίδι!

Η ομάδα ΕΚΦΡΑΣΗ, με την εμψύχωση και τη συνεργασία του κ. Κουρετζή, είναι σταθερά προσανατολισμένη στην κατεύθυνση της Δια Βίου Μάθησης για πάνω από 20 χρόνια. Παρέχει τη δυνατότητα σε όσους ασχολούνται με τα παιδιά και γενικότερα σε όσους κάνουν επικοινωνιακό επάγγελμα (Εκπ/κούς, Ψυχολόγους, Κοινωνικούς Λειτουργούς κλπ), να επιμορφώνονται, να ενημερώνονται σε θεωρητικό επίπεδο και να συμμετέχουν σε βιωματικά σεμινάρια/εργαστήρια, να κάνουν δουλειά με τον εαυτό τους ώστε να μπορέσουν να παίξουν με επάρκεια το ρόλο του εμψυχωτή. Μέσα από την αλληλεπίδραση διαφορετικών ειδικοτήτων επιδιώκεται η ολιστική γνώση και συγκρότηση. «Σε μια εποχή ολιστικής σκέψης έχουμε ανάγκη και από έναν ολιστικό δάσκαλο» (Κουρετζής, 2008), έναν εμψυχωτή, πέρα από ειδικότητες και στεγανά μεταξύ των διαφορετικών επιστημονικών πεδίων. Υπάρχει ανάγκη διεπιστημονικών και διαθεματικών προσεγγίσεων. Από την ίδια του τη φύση το Θεατρικό Παιχνίδι προϋποθέτει συγκλίσεις, συνεργασία και αλληλεπίδραση. Είναι ένα διεπιστημονικό και διαθεματικό μέσο… Μπορεί να είναι η κοίτη, μέσα στην οποία συναντώνται όλες οι τέχνες (εικαστικά, Μουσική κ.α), αλλά και διαφορετικές επιστήμες.
Η ομάδα ΕΚΦΡΑΣΗ δημιουργήθηκε το 1992 για να καλύψει την ανάγκη γονέων, εκπ/κών και άλλων για νέους δρόμους έκφρασης και επικοινωνίας, για δημιουργικές ιδέες, για νέες μεθόδους προσέγγισης των παιδιών και αντιμετώπισης της παιδικής ηλικίας, για βιωματική μάθηση, για Αισθητική Αγωγή και δράσεις πολιτισμού… για ουσιαστική ένταξη των τεχνών στην εκπ/κή διαδικασία.

Στην 20ετή πορεία της έχει πλούσιο βιογραφικό σε δράσεις και παιχνίδια για παιδιά, στις συνεργασίες με διάφορους φορείς για την υλοποίηση γιορτών και πολιτιστικών εκδηλώσεων, στην επιμόρφωση εκπ/κών και άλλων στο αντικείμενο του Θεατρικού Παιχνιδιού και στη διερεύνηση των διαστάσεών του. Σταθερά, απ` την αρχή της δημιουργίας της ομάδας, λειτουργεί σε ετήσια βάση σεμινάριο/εργαστήριο, 90 ωρών, με σκοπό την διαρκή επιμόρφωση και την ανατροφοδότηση των μελών της και με βασικό εμψυχωτή τον κ. Λάκη Κουρετζή. Τούτο σημαίνει ότι υπάρχουν μέλη της ομάδας που διαθέτουν πολλών ωρών συστηματικής επιμόρφωσης και πρακτικής εμπειρίας. Όσον αφορά στα νεώτερα μέλη, πέρα απ` τη συμμετοχή τους στο ετήσιο σεμινάριο/εργαστήριο, εμπλέκονται σε διάφορες δράσεις και παιχνίδια της ομάδας με σκοπό τη μαθητεία και την απόκτηση πρακτικής εμπειρίας.

Τέλος, μέλη της ομάδας έχουν παρουσιάσει (σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο) σε Ημερίδες και Σεμινάρια που διοργανώθηκαν από άλλους φορείς (Σχολικούς Συμβούλους, Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Υπευθύνους Σχολικών Δραστηριοτήτων κ.α.), θέματα που σχετίζονται με: α) Το Θεατρικό Παιχνίδι ως διδακτικό αντικείμενο/μέρος της Αισθητικής Αγωγής β) Το Θεατρικό Παιχνίδι ως μέσο έκφρασης και δημιουργική δραστηριότητα γ) Το Θεατρικό Παιχνίδι ως μεθοδολογικό εργαλείο για την επίτευξη διαφόρων διδακτικών και παιδαγωγικών στόχων (π.χ. Παραγωγή Λόγου, Αισθητοποίηση Μαθήματος, προσέγγιση των αρχαιοελληνικών μύθων, ανάπτυξη της Δημιουργικότητας, ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, προσέγγιση θεμάτων Περιβαλλοντικής Αγωγής, Αγωγής Υγείας, Πολιτιστικών κλπ).
Στόχος όλων αυτών των συμμετοχών ήταν η ανάδειξη του Θεατρικού Παιχνιδιού και των διαστάσεών του, αλλά και η ανάδειξη της ανάγκης για συστηματική εκπαίδευση και επιμόρφωση βιωματικού χαρακτήρα ώστε να μπορεί κάποιος/α να παίξει με επάρκεια και εγκυρότητα το ρόλο του εμψυχωτή.

Ντιβέρη Παναγιώτα, Σχολική Σύμβουλος, Μέλος της Ομάδας ΕΚΦΡΑΣΗ