Η Γαλλία του Βισύ
Ο όρος Κυβέρνηση του Βισύ ή Γαλλία του Βισύ αναφέρεται στη φιλογερμανική κυβέρνηση που σχηματίστηκε από τον Γάλλο στρατάρχη και ήρωα του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου Φιλίπ Πεταίν στο ελεύθερο τμήμα της Γαλλίας, νοτίως του Λίγηρα, μετά την εισβολή της Γερμανίας και τη συνθηκολόγησή της κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η οποία και διατηρήθηκε από τον Ιούλιο του 1940 μέχρι τον Αύγουστο του 1944. Έλαβε το όνομά της από την πόλη Βισύ, στην οποία μετέφερε την έδρα της.
Ιστορικό
Η Γαλλία κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο
Στις αρχές Ιουνίου του 1940 τα στρατεύματα των Ναζί έχουν νικήσει κατά κράτος την αντίσταση των συμμάχων Άγγλων, Γάλλων και Βέλγων στο γαλλικό έδαφος, σαρώνοντας και αυτήν ακόμα την περίφημη γραμμή Μαζινό. Τα αγγλικά στρατεύματα αποχωρούν για να συνεχίσουν την άμυνά τους επί αγγλικού εδάφους παίρνοντας μαζί τους και περίπου 140.000 Γάλλους στρατιώτες (Δουνκέρκη, 1-4 Ιουνίου). Στις 14 Ιουνίου οι Γερμανοί εισέρχονται στο Παρίσι. Αφού απορρίπτονται προτάσεις για μετακίνηση της γαλλικής Κυβέρνησης στις ΗΠΑ ή τη συγχώνευση του ελεύθερου τμήματος με τη Μεγάλη Βρετανία (πρόταση του Τσώρτσιλ), ο πρόεδρος της χώρας Αλμπέρ Λεμπρέν (Albert Lebrun) και ο πρωθυπουργός Πωλ Ρεϊνώ (Paul Reynaud) παραιτούνται και τη θέση τους παίρνει ο, ηλικιωμένος τότε, στρατάρχης Φιλίπ Πεταίν (Philippe P?tain), άνθρωπος με μεγάλο κύρος στη Γαλλία λόγω των επιτυχιών στις οποίες είχε οδηγήσει τον γαλλικό Στρατό κατά τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στις 21 Ιουνίου ο Πεταίν ζήτησε ανακωχή από τους Γερμανούς, με τη συναίνεση και του Αρχηγού του Στρατού Μαξιμ Βεϋγκάν (Maxime Weygand), η οποία έγινε δεκτή όπου και συμφωνήθηκε το υπόλοιπο ελεύθερο τμήμα της Γαλλίας νοτίως του ποταμού Λίγηρα να διοικηθεί από τη Γαλλική Κυβέρνηση με έδρα την πόλη Βισύ (Vichy). Αρχηγός αυτής της Κυβέρνησης ανέλαβε ο Πεταίν.
"Βιβ Πεταίν !"
Ο στρατάρχης Φ. Πεταίν
Μετά την παραπάνω συμφωνία και παρά την αντίθεση των λεγομένων "ογδοήκοντα" (28 γερουσιαστών και 57 βουλευτών και τις "δεδηλωμένες" 17 αποχές), στις 10 Ιουλίου, 569 μέλη της γαλλικής εθνοσυνέλευσης με την ψήφο τους έδωσαν στον στρατάρχη "όλες τις εξουσίες με σκοπό τη δημιουργία νέου συντάγματος. Με τρεις συντακτικές πράξεις που ακολούθησαν ο Πεταίν μέσα σε φρενήρεις ζητωκραυγές ανέλαβε όλες τις εξουσίες, ενώ με μία τέταρτη εξουσιοδοτούταν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Πιέρ Λαβάλ να αναπληρώνει τον στρατάρχη απόντα ή κωλυόμενο.
Στη φάση αυτή ο Πεταίν φέρεται να ήταν ιδιαίτερα επηρεασμένος από το συντηρητικό περιβάλλον του και ιδιαίτερα των οπαδών του Σάρλ Μοράς αλλά και από μια μεγάλη μερίδα του λαού που από το "Πουρκουά" (= Γιατί;) της πτώσης του οχυρού Μαζινό και διαβλέποντας κίνδυνο από την φασιστική κατάσταση στην Ισπανία, άρχισε να τρέφει φιλογερμανικά αισθήματα που, αν και χωρίς ιδιαίτερη στρατιωτική δραστηριότητα στη συνέχεια, θεωρήθηκε εχθρική προς τους Συμμάχους. Χαρακτηριστική είναι η καταβύθιση του γαλλικού στόλου της Μεσογείου, ο οποίος καταστράφηκε από τους Άγγλους το καλοκαίρι του 1940, λόγω της ανησυχίας που είχε ο Ουίνστων Τσώρτσιλ ότι υπήρχε ενδεχόμενο ο γαλλικός Στόλος να συνεργασθεί με τις δυνάμεις του Άξονα.
Πολιτική της κυβέρνησης του Βισύ
Εσωτερική πολιτική
Η σημαία της Γαλλίας του Βισύ : Το έμβλημα η "Φραγκίσκα" του Πεταίν
Ο Πεταίν, έχοντας αναλάβει με συνταγματική κατοχύρωση όλες τις εκτελεστικές και δικαστικές εξουσίες και υπό το βαρύ σθένος της ανακωχής, εξήγγειλε μια "εθνική επανάσταση" που τη συνόψιζε στο σύνθημα "Εργασία, Οικογένεια, Πατρίδα" την οποία όμως ξεκίνησε με ιδιαίτερα εκτεταμένα μέτρα διώξεων κατά των αντιφρονούντων που ούτε οι παλαιότεροι Βασιλείς της Γαλλίας δεν είχαν ασκήσει. Ακολουθώντας σε μεγάλο βαθμό τα χνάρια των φασιστικών και ναζιστικών κυβερνήσεων του Άξονα εγκαθίδρυσε ένα σκληρό και απολυταρχικό καθεστώς καταδιώκοντας κάθε είδους "συνωμοτικές οργανώσεις", όπως εκείνες των πολιτικών της Γ΄ Δημοκρατίας, των εργατικών σωματείων, των κομουνιστών, των Εβραίων κ.λπ.
Βασιζόμενος ιδιαίτερα στις λεγόμενες "Δυνάμεις της ανακωχής", τις "ομάδες προστασίας" ή "ομάδες ασφαλείας" του ταγματάρχη Γκρουσάρ, τη γαλλική "Λεγεώνα πολεμιστών" και τους λεγεωνάριους της "Υπηρεσίας για τη δημόσια τάξη" που συγκρότησε, οργάνωσε επιπρόσθετα φασιστική γαλλική νεολαία με φασιστικά πρότυπα παρέχοντας ιδιαίτερα ευνοϊκά μέτρα προσεταιρισμού και ένταξης μελών σ΄ αυτήν.
Εξωτερική πολιτική
Φ. Πεταίν, Χίτλερ. Ανάμεσά τους ο διερμηνέας Πάουλ Σμιτ, πίσω δεξιά ο Ρίμπεντροπ. 24-10-1940. Φωτ. Deutsches Bundesarchiv
Από πολιτικής πλευράς όλες οι αποφάσεις καθορίζονταν από τις καλές σχέσεις με τους Ναζί οι οποίοι βεβαίως και θώπευαν την κυβέρνηση του Βισύ, και αυτό διότι ακόμα η Γαλλία διέθετε μια μεγάλη ναυτική δύναμη, όπως και μια τεράστια αποικιακή αυτοκρατορία που εκ της γαλλικής ανακωχής τα εδάφη της είχαν καταστεί φίλια εδάφη του Άξονα. Σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική, η στάση του Πεταίν ήταν πάντα από ανοχή ως επιδοκιμασία των ενεργειών της ναζιστικής Γερμανίας. Στο στρατιωτικό όμως τομέα δεν υπήρξε ιδιαίτερη συμμετοχή, καθώς ένα μεγάλο μέρος του γαλλικού στρατού είχε καταφύγει στην Αγγλία. Πάντως, δόθηκε σε πολλές περιπτώσεις το ελεύθερο στους Γερμανούς να χρησιμοποιήσουν γαλλικές βάσεις των αποικιών.
Στις 24 Οκτωβρίου του 1940, τέσσερις ημέρες πριν ξεσπάσει ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος του 1940 ο Χίτλερ μετά από δική του επιθυμία συναντήθηκε με τον Πεταίν στη πόλη Μοντουάρ, όπου τότε ζήτησε από τον γαλλικό λαό την "συνεργασία" του με τους Γερμανούς, σε μια καταφανή και δημόσια υποστήριξη του Πεταίν. Στις 13 Δεκεμβρίου τελείως αιφνιδιαστικά ο Πεταίν αφαιρεί όλες τις εξουσίες από τον αντιπρόεδρο Λαβάλ διατάζοντας ακόμα και τη σύλληψή του. Το γεγονός αυτό θορύβησε τους Γερμανούς, θεωρώντας ότι η ενέργεια αυτή στρεφόταν εναντίον τους οπότε και αρνήθηκαν τη συνεργασία του νέου υπουργού εξωτερικών Φλαντέν. Τελικά μετά από ασκηθείσες πιέσεις ο Λαβάλ επανήλθε στη θέση του.
Το 1942 όμως, η κατάσταση άλλαξε, καθώς ο Πεταίν τήρησε παθητική στάση απέναντι στην απόβαση Συμμαχικών στρατευμάτων στη Γαλλική Βόρεια Αφρική, αψηφώντας τις απόψεις των υφισταμένων του για επίθεση. Αυτό εξόργισε τον Χίτλερ, ο οποίος εισέβαλε και στη Νότια Γαλλία. Αυτό ήταν και το τέλος της Γαλλίας του Βισύ. Ο διοικητής των γαλλικών στρατευμάτων στη Βόρεια Αφρική Ναύαρχος Νταρλάν αποφάσισε τότε να συνεργαστεί με τους Συμμάχους. Αυτό προκάλεσε την οργή μερίδας Γάλλων δοσίλογων, με αποτέλεσμα λίγους μήνες αργότερα ο Νταρλάν να δολοφονηθεί. Ο Πεταίν παραμένει αρχηγός της Γαλλίας του Βισύ, περιθωριοποιημένος από τους νικητές, με εχθρική διάθεση απέναντί του από τους Συμμάχους.
Αντίσταση
Η πολιτική της κυβέρνησης του Βισύ, αν και βρήκε υποστηρικτές, δυσαρέστησε την πλειοψηφία του γαλλικού λαού, ο οποίος στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας είχε πάρει ήδη μια γεύση από τη ναζιστική βαρβαρότητα. Η αντίδραση δεν άργησε να εκδηλωθεί. Ένας άλλος στρατηγός, νεότερος σε ηλικία, ο Σαρλ Ντε Γκωλ, έφυγε για την Αγγλία με σκοπό να οργανώσει αντίσταση. Με ραδιοφωνικό του διάγγελμα - από το Λονδίνο - κάλεσε τον γαλλικό λαό να αντισταθεί με κάθε μέσο. Η οργάνωσή του ονομάστηκε "Ελεύθεροι Γάλλοι" και αρχικά προσπάθησε να πάρει τη Γαλλία του Βισύ με το μέρος του. Η προσπάθειά του απέτυχε, με αποτέλεσμα πολλές φορές να δημιουργηθεί σύγχυση μεταξύ των Συμμάχων, οι οποίοι δεν ήξεραν τι να περιμένουν από τα απομεινάρια του γαλλικού στρατού. Τα επόμενα χρόνια, ο Ντε Γκωλ ήρθε σε ρήξη με τους δωσίλογους του Βισύ και οργάνωσε ισχυρή εθνική αντίσταση στη Γαλλία (αλλά και έξω από αυτήν), ενώ με το τμήμα του γαλλικού στρατού που είχε απομείνει πιστό σε αυτόν συμμετείχε σε πολλές επιχειρήσεις των Συμμάχων.
Το τέλος της Κυβέρνησης του Βισύ
Ύστερα από την Απόβαση της Νορμανδίας και την κατάρρευση του εκεί γερμανικού μετώπου, οι Γερμανοί αγκιστρώνονται σε όσα σημεία της Γαλλίας παραμένουν ακόμη υπό την κατοχή τους. Ωστόσο, τους δυσχεραίνει σημαντικά η ύπαρξη σημαντικής γαλλικής αντίστασης. Έτσι, στις 7 Μαΐου 1944 οι Γερμανοί μεταφέρουν τον Πεταίν στο Ραμπουγέ, αρκετά βορειότερα, επειδή φοβούνται απαγωγή του Στρατάρχη από τους μακί. Δεκαπέντε ημέρες αργότερα, με το πρόσχημα ότι στη Βόρεια Γαλλία αναμενόταν νέα απόβαση, και άγνωστο για ποιους λόγους, τον επαναφέρουν στο Βισύ. Επιστρέφοντας ο Πεταίν απευθύνει στον Ντε Γκωλ μια επιστολή, στην οποία του προτείνει να μοιρασθούν επί μερικούς μήνες την εξουσία και ύστερα να του την παραχωρήσει εξ ολοκλήρου και ο ίδιος να ιδιωτεύσει. Ο Ρεϊμόν Καρτιέ χαρακτηρίζει την επιστολή "μνημείο απλοϊκότητας", στο οποίο ο Ντε Γκώλ, φυσικά, δεν απαντά.[1].
Η εξουσία του Πεταίν συνεχίζεται. Στις 8 Αυγούστου ο Πιέρ Λαβάλ, τον οποίο είχε προσπαθήσει για μια ακόμη φορά να αποπέμψει ο Πεταίν, καταφεύγει στο Παρίσι. Αποπειράται να μεταφέρει την Κυβέρνησή του εκεί, οι Γερμανοί αρνούνται και του υποδεικνύουν την πόλη Μπελφόρ. Ο Λαβάλ αρνείται και οι Γερμανοί τον συλλαμβάνουν και τον μεταφέρουν ανατολικά. Στις 17 Αυγούστου έρχεται η σειρά του Πεταίν: Οι Γερμανοί τον συλλαμβάνουν και τον απομακρύνουν από την έδρα της Κυβέρνησης, πράγμα που σηματοδοτεί το τέλος της Γαλλίας του Βισύ[1]
Αναφορές
- ? 1,0 1,1 Ρεϊμόν Καρτιέ, Ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, Πάπυρος, Αθήνα, 1964 (μετφ. από τα Γαλλικά)
Πηγές
- "Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica" τομ.14ος, σελ.379.
- "Ιστορία του 20ου Αιώνος" (6 τόμοι) Έκδ. Παρνελ - Χρυσός Τύπος Αθήνα 1979, τομ.4ος, σελ.1739.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- ESTABLISHMENT OF THE VICHY GOVERNMENT, JULY 10, 1940
- State Collaboration Collaboration of Vichy France with Nazi Germany.
- Χάρτης της Γαλλίας της εποχής
