Η μάχη αρμάτων της Προχορόφκα
| Μάχη της Προχορόφκα | |
|---|---|
| Ανατολικό Μέτωπο στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο | |
| Χρονολογία | 12 Ιουλίου, 1943 ? 14 Ιουλίου, 1943 |
| Τόπος | 51°2?11?N 36°44?11?EΣυντεταγμένες: 51°2?11?N 36°44?11?E (Χάρτης) Πλησίον της Προχορόφκα Σοβιετική Ένωση |
| Έκβαση | Νίκη των Σοβιετικών |
| Μαχόμενα μέρη | |
 Ναζιστική Γερμανία |
 Σοβιετική Ένωση |
| Αρχηγοί | |
 Πάουλ Χάουσσερ |
 Πάβελ Ρότμιστροφ
|
Η Μάχη της Προχορόφκα (ρωσ. ???????? ??? ???????????) διεξήχθη από τις 12-14 Ιουλίου 1943, στα νότια του Κουρσκ. Θεωρείται η πιο σημαντική φάση της Μάχης του Κουρσκ. Είναι ευρύτερα γνωστή στην πολεμική ιστορία ως η μεγαλύτερη αρματομαχία της Ιστορίας.
Η Μάχη της Προχορόφκα είχε νικητές τους σοβιετικούς, αλλά οι στόχοι των δύο αντιπάλων δεν εκπληρώθηκαν. Οι Γερμανοί απέτυχαν να καταστρέψουν τις Σοβιετικές τεθωρακισμένες εφεδρείες στην Προχορόφκα και να διαλύσουν το ηθικό και την άμυνα των Σοβιετικών, ενώ οι ίδιοι Σοβιετικοί, αν και υπέφεραν βαρύτατες απώλειες, σταμάτησαν τις γερμανικές δυνάμεις οριστικά νότια του Κουρσκ.
Πριν τη μάχη
Στην αρχή της Μάχης του Κουρσκ, σύμφωνα με το πλάνο της επιχείρησης «Ακρόπολη» (Unternehmen Zitadelle), οι επιθέσεις στα νότια του Κουρσκ γινόνταν κυρίως στα δυτικά της Προχορόφκα, στο Ομπογιάν και στο Γιακόβλεβο. Στις 5 Ιουλίου 1943, σύμφωνα με το σχέδιο της «Ακρόπολης», οι Γερμανοί, με δυνάμεις της 4ης Στρατιάς Πάντσερ (4. Panzerarmee) και του Αποσπάσματος Στρατιάς «Κεμπφ» (Armeeabteilung Kempf) άρχισαν την επίθεση εναντίον της Σοβιετικής 6ης και στην 7ης Στρατιάς του Μέτωπου Βορόνεζ. Την επόμενη μέρα, στις 6 Ιουλίου 1943, οι Σοβιετικοί έκαναν δύο αντεπιθέσεις κατά των Γερμανών, μια από το σιδηρόδρομο Κουρσκ-Βορόνεζ από την 2η Τεθωρακισμένη Στρατιά, και μια από το Λουτσκ-Καλίνιν από την 5η Τεθωρακισμένη Στρατιά. Και οι δύο αντεπιθέσεις αποκρούστηκαν όμως από τις μονάδες του II Σώματος Πάντσερ SS, που απαρτιζόταν από επίλεκτους και φανατικούς πολεμιστές.
Η σοβιετική διοίκηση αποφάσισε να κάνει μια νέα αντεπίθεση, για να βοηθήσει την 1η Τεθωρακισμένη Στρατιά του Κατουκόφ, η οποία πολεμούσε σκληρά στο Ομπογιάν. Στις 7 Ιουλίου 1943, στις 23 μ.μ., ο Νικολάι Βατούτιν υπέγραψε το διάταγμα Νο.0014, για να γίνει η αντεπίθεση στις 8 Ιουλίου 1943, στις δέκα και μισή. Αλλά και αυτή η αντεπίθεση, στην οποία συμμετείχαν η 2η και η 5η Στρατιά μαζί με την 2η και την 10η Τεθωρακισμένη Στρατιά. Το μόνο που κατάφεραν οι Σοβιετικοί ήταν να μειώσουν την πίεση στην 1η Τεθωρακισμένη Στρατιά.
Χωρίς να καταφέρουν κάτι το σημαντικό, οι Γερμανοί, στις 9 Ιουλίου 1943, αποφάσισαν χωρίς να σταματήσουν την επίθεση στο Ομπογιάν, να αρχίσουν την επίθεση στην Προχορόφκα. Με πιθανή νίκη, οι Γερμανοί θα μπορούσαν να ευκολύνουν την επίθεση τους.
Στις 11 Ιουλίου 1943, οι Γερμανοί είχαν ήδη πάρει τις θέσεις τους για την κατάκτηση της Προχορόφκα. Την ίδια περίοδο, από τα βορειο-δυτικά της Προχορόφκα, πήραν θέση οι στρατιώτες της 5ης αμυντικής στρατιάς αρμάτων μάχης, αφού στις 6 Ιουλίου 1943, έλαβαν διαταγή να διανύσουν μια απόσταση 300 χιλιομέτρων. Από εκείνο το μέρος σχεδιάστηκε να γίνει μια αντεπίθεση με μονάδες της 5ης αμυντικής στρατιάς, της 5ης αμυντικής στρατιάς αρμάτων μάχης, καθώς και της 1η στρατιά αρμάτων μάχης, της 6ης και της 7ης αμυντικής στρατιάς. Στην πραγματικότητα, στη μάχη έλαβαν η 5η αμυντική στρατιά και η 5η αμυντική στρατιά αρμάτων μάχης, καθώς και δύο μονάδες με άρματα μάχης. Οι Γερμανοί έριξαν στη μάχη την 1η Μεραρχία SS Leibstandarte SS Adolf Hitler, την 2η Μεραρχία SS Das Reich και την 3η Μεραρχία SS Totenkopf.[1]
Δυνάμεις
Σύμφωνα με σοβιετικές πηγές στη μάχη έλαβαν μέρος, συνολικά 1500 άρματα μάχης, 800 σοβιετικά και 700 γερμανικά. Αλλά, σύμφωνα με άλλες πηγές, ο συνολικός αριθμός των αρμάτων μάχης ήταν πολύ μικρότερος, μιας και η μάχη γινόταν σε περιορισμένο χώρο.
Γερμανία
Σοβιετική Ένωση
- 5η Τεθωρακισμένη Στρατιά
- 18η Τεθωρακισμένη Μεραρχία
- 29η Τεθωρακισμένη Μεραρχία
- 5η Μηχανοκίνητη Στρατιά
- 2η Τεθωρακισμένη Στρατιά Τατσίνσκι
- 2η Τεθωρακισμένη Μεραρχία
Σχέδια μάχης
Από τη σοβιετική πλευρά:
Προς τον διοικητή της 29ης μονάδας αρμάτων μάχης, Τ. Κιριτσένκο. 1. Ο στόχος της μονάδας παραμένει ίδιος 2. Αρχή της επίθεσης στις 8:30 12.07.43, αρχή προετοιμασίας στις 8 π.μ 3. Επιτρέπω την χρήση ασυρμάτου από τις 12 Ιουλίου, στις 7 π.μ Διοικητής της 5ης αμυντικής στρατιάς Π. Α. Ρότμιστροφ
Από τη γερμανική πλευρά:
Η 2η μονάδα αρμάτων μάχης SS πρέπει να διαλύσει τη σοβιετική άμυνα από τα νότια της Προχορόφκα.
Η Μονάδα "MG" πρέπει να αρχίσει την επίθεση κατά την αυγή, να διαλύσει την άμυνα των σοβιετικών και να δημιουργήσει ένα δρόμο προς την Προχορόφκα. Μετά να καταβάλει τη λίμνη Πσιόλ, με επίθεση από τα νοτια-δυτικά.
Η Μονάδα "AG", αφού κρατήσει τις θέσεις της στην αριστερή πλευρά, η δεξιά πλευρά να καταβάλει το Στοροζεβόε καθώς και το δάσος από τα βόρεια. Αφού πάρουν θέσεις στη λίμνη Πσιόλ, μαζί με τη μονάδα "MG" να καταβάλουν την Προορόφκα.
Η Μονάδα "R" να καταβάλλει το Βινογκράντοφκα και το Ιβανόφκα. Όταν το κάνει αυτό, να στείλει βοήθεια στη μονάδα "AG".
Μάχη
Σύμφωνα με σοβιετικές πηγές
Η μάχη άρχισε το απόγευμα της 11ης Ιουλίου 1943. Σύμφωνα με τον Πάβελ Ρότμιστροφ, στις 5 μ.μ, μαζί με τον Αλεξάντρ Βασιελέφσκι, βρήκαν την θέση των γερμανικών αρμάτων μάχης. Η επίθεση των Γερμανών αποκρούστηκε.
Στις 8:15 π.μ, στις 12 Ιουλίου 1943, άρχισε η σοβιετική αντεπίθεση, με δύο σειρές. Στην πρώτη σειρά περιλαμβάνονταν μονάδες της 18ης, της 29ης και της 2ης Τεθωρακισμένης Στρατιάς καθώς και της 2ης Στρατιάς. Στην δεύτερη σειρά περιλαμβάνονταν μονάδες της 5ης Μηχανοκίνητης Στρατιάς.
Στην αρχή της μάχης, οι Σοβιετικοί είχαν την υπεροχή μιας και ο ήλιος τύφλωνε τους Γερμανούς αρματιστές. Στην αρχή της μάχης, λόγω της στενής περιοχής, τα άρματα μάχης πολεμούσαν σώμα με σώμα, κάτι που δεν έδωσε την δυνατότητα στους Γερμανούς να χρησιμοποιήσουν τα δυνατά άρματα μάχης που διέθεταν γιατί οι Σοβιετικοί μπορούσαν να τα διαλύσουν εύκολα.
Όταν τα σοβιετικά άρματα μάχης άρχισαν να δέχονται πυρά από τα γερμανικά άρματα μάχης σε κοντινή απόσταση, οι στρατιώτες που πολεμούσαν μέσα στα άρματα μάχης βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Παρόλο που η φωτιά δεν έδινε στους στρατιώτες να δουν τίποτα, έπρεπε να συνεχίσουν τη μάχη και να δυσκολέψουν τη γερμανική επίθεση. Αλλά πιο δύσκολη δουλεία είχαν οι διοικητές, μιας και από την αντίδραση τους ήταν εξαρτημένο το αποτέλεσμα της μάχης, καθώς και οι ζωές χιλιάδων στρατιωτών.
Από τα νότια της περιοχής όπου γινόταν η κύρια μάχη, το Απόσπασμα Στρατιάς Κεμπφ άρχισε την επίθεση κατά των σοβιετικών δυνάμεων από την αριστερή πλευρά. Αυτό ανάγκασε τους σοβιετικούς διοικητές να στείλουν στην περιοχή μια μεγάλη δύναμη αρμάτων μάχης.
Μέχρι τις 1 μ.μ., οι Γερμανοί είχαν χρησιμοποιήσει την 11η μονάδα αρμάτων μάχης μαζί με τη μεραρχία Totenkopf για να κάνουν επίθεση στις μονάδες της 5ης αμυντικής στρατιάς, αλλά αυτή η επίθεση απέτυχε.
Μέχρι τις 2 μ.μ., οι Σοβιετικοί κατάφεραν να διαλύσουν την επίθεση των Γερμανών από τα δυτικά, και αυτό τους έδωσε την δυνατότητα να προωθηθούν 10-12 χιλιόμετρα. Οι Σοβιετικοί κατάφεραν να νικήσουν στη Μάχη της Προχορόφκα.
Σύμφωνα με γερμανικές πηγές
Σύμφωνα με τον διοικητή Γκουντέριαν, στη μάχη έλαβαν μέρος 700 σοβιετικά άρματα μάχης, από τα οποία καταστράφηκαν τα 270 (στην αρχή της μάχης). Η πολεμική αεροπορία δεν συμμετείχε στη μάχη, όπως και το πυροβολικό, λόγω της εγγύτητας των εχθρών που έθετε τα φίλια στρατεύματα σε κίνδυνο. Η αρχή της μάχης ήταν αναπάντεχη και για τις δύο πλευρές, γιατί καμία από αυτές δεν είχε ετοιμαστεί για μια μάχη με σοβαρό αντίπαλο.
Σύμφωνα με τον Πάβελ Ρότμιστροφ, η δική του στρατιά έπρεπε να διαλύσει το μέτωπο του εχθρού και να κινηθεί προς το Χάρκοβο, αποφεύγοντας άλλη μια μάχη με εχθρικά άρματα μάχης και δεχόμενος υποστήριξη από την πολεμική αεροπορία.
Οι Γερμανοί κατάφεραν να δουν πρώτοι τα άρματα μάχης του αντιπάλου και κατάφεραν να αλλάξουν τις θέσεις τους. Ελαφρά και μέτρια άρματα μάχης, έπρεπε να επιτεθούν από την μια πλευρά, αναγκάζοντας τους σοβιετικούς διοικητές να στρέψουν την προσοχή τους προς αυτές. Αυτό προκάλεσε τον φόβο στο σοβιετικό στρατόπεδο, δίνοντας την ευκαιρία στα άρματα μάχης Tiger I να αρχίσουν επίθεση από την άλλη πλευρά. Πώς διεξαγόταν η επίθεση των Tiger Ι κατάφεραν να δουν μόνο λίγοι.
Παρόλο αυτά, οι Σοβιετικοί κατάφεραν να καταστρέψουν το 1/4 των γερμανικών αρμάτων μάχης. Οι μονάδες αρμάτων μάχης αναγκάστηκαν να σταματήσουν τις επιθέσεις για 2 μέρες. Κατά τη διάρκειά τους, οι Σοβιετικοί άρχισαν αντεπιθέσεις κατά των Γερμανών και από τις δύο πλευρές. Η τακτική ήττα των Σοβιετικών μετατράπηκε σε νίκη.
Απώλειες
ΕΣΣΔ
Σύμφωνα με τον Πάβελ Ρότμιστροφ, καταστράφηκαν συνολικά 700 άρματα μάχης. Σύμφωνα με την σοβιετική εγκυκλοπαίδεια "Ιστορία του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου" στη Μάχη της Προχορόφκα καταστράφηκαν περίπου 350 γερμανικά άρματα μάχης. Αλλά ο Γ. Ολέινικοφ θεωρεί ότι στη μάχη δεν μπορούσαν να λάβουν μέρος περισσότερο από 300 γερμανικά άρματα μάχης. Σύμφωνα με την έκθεση που στάλθηκε στον Ιωσήφ Στάλιν από τον Αλεξάντρ Βασιλιέφσκι "Κατά τη διάρκεια των δύο μερών μάχης, η 29η μονάδα αρμάτων μάχης του Π. Ρότμιστροφ έχασε το 60% των αρμάτων μάχης της, ενώ η 18η μονάδα αρμάτων μάχης έχασε το 30% των αρμάτων μάχης της". Μέσα σε αυτές τις απώλειες πρέπει να προστεθούν και οι απώλειες του πεζικού. Από τις 11-12 Ιουλίου 1943, απώλειες είχαν η 95η και η 9η αμυντική μονάδα καθώς και η 5η αμυντική στρατιά.[2]
Γερμανία
Σύμφωνα με πηγές του πολεμικού αρχείου της Ναζιστικής Γερμανίας, η 2η μονάδα αρμάτων μάχης SS έχασε 4178 στρατιώτες (755 νεκροί, 3351 τραυματίες και 68 αγνοούμενοι). Στις 12 Ιουλίου, η μονάδα έχασε 842 στρατιώτες (149 νεκροί, 660 τραυματίες και 33 αγνοούμενοι). Η 3η στρατιά αρμάτων μάχης από τις 5-20 Ιουλίου 1943 έχασε 8489 στρατιώτες, ενώ στις 12 Ιουλίου 1943 έχασε 2790 στρατιώτες. Σύμφωνα με τις πηγές αυτές, και οι δύο μονάδες από τις 10-16 Ιουλίου, στη Μάχη της Προχορόφκα έχασαν 7.000 στρατιώτες και αξιωματικοί.
Γνώμες
Σύμφωνα με τον Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης, Γιεβγκένι Σκουρντάλοφ:
Καταστράφηκαν πολλά άρματα μάχης. Υπήρχε πολύς καπνός. Μπορούσε να καταλάβουμε ποιος είναι δικός μας και ποιος αντίπαλος μας μόνο από την εξωτερική μορφή των αρμάτων μάχης.
Σύμφωνα με ένα Γερμανό στρατιώτη:
Οι Ρώσοι άρχισαν την επίθεση το πρωί. Ήταν γύρω μας, πάνω μας, μέσα μας. Αυτό ήταν χειρότερο και από κόλαση! Στις 11 η υπεροχή ήρθε ξανά στα χέρια μας. Τα άρματα μάχης μας, μας είχαν βοηθήσει πολύ. Μόνο το δικό μου άρμα μάχης είχε καταστρέψει 15 άρματα μάχης των Ρώσων.
Ενδιαφέροντα γεγονότα
- Οι σοβιετικοί πολίτες έμαθαν για αυτήν την μάχη 10 χρόνια αργότερα.
- Στις 12 Ιουλίου, σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, γιορτάζουν οι Αποστόλοι Πέτρος και Παύλος.
Μνήμη
Η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.
Στις 3 Μαΐου 1995, προς μνήμη των στρατιωτών που έλαβαν μέρος στη Μάχη της Προχορόφκα, χτίστηκε η Εκκλησία Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.
Βιβλιογραφία
- Πόλεμος. Λαός. Νίκη. 1941-1945
- Μάχη της Προχορόφκα - Γ. Ολέινικοφ