Χελιδονίσματα - Τραγούδι της Άνοιξης
[Γράφει ο Γιώργος Ιωαννίδης]
 

Ἡ ἔναρξη τῆς Ἅνοιξης στήν Ἑλλάδα συνδέεται μέ τόν ἐρχομό τῶν χελιδονιών. Απ τούς Ὁμηρικούς χρόνους, τόν μήνα ἐλαφηβολιώνα,  οἱ ἀρχαῖοι τραγουδοῦσαν ὕμνους στήν Χελιδόνα. Ὅταν μάλιστα ὁ Μάρτιος ἔγινε πρῶτος μήνας τοῦ χρόνου, τά χελιδόνια ἔφερναν καί τήν καινούργια χρονιά. Χαρακτηριστικό εἶναι τό ἅσμα :

Ἥλθ’  ἤλθε χελιδών,
καλάς ὥρας ἄγουσα,
καλούς ἑνιαυτούς,
ἐπί γαστέρι λευκά
κ' ἐπί νῶτα μέλαινα.     
                   [Να!! Ήλθαν τα χελιδόνια!!
                    Φέρνουν μαζί τους την Άνοιξη και το Καλοκαίρι!! (ώρες = εποχές)
                    Θα φτιάξει πια ο καιρός - θα φύγει ο χειμώνας.
                    Έρχονται καλές μέρες
                    Οι δύσκολες - μαύρες - μέρες μας έχουν γυρίσει την πλάτη ]
Στό ἅσμα αὐτό ἀποτυπώνεται ἡ αἰώνια εὐχή τοῦ ἀνθρώπου,  τό νέο ἔτος νά μᾶς φέρει χαρά καί νά ἀφήσουμε πίσω τίς στενοχώριες. 

Τόν ἐρχομό τῆς Ἅνοιξης, οἱ Βυζαντινοί τόν χαιρέτιζαν στόν Ἱππόδρομο σέ «τελετή ἔναρξης» ἱππικῶν ἀγώνων μέ τήν παρουσία τοῦ αὐτοκράτορα. Μόλις ὁ αὐτοκράτωρ ἔφθανε στό θεωρεῖο του, ἡ χορωδία τῆς Ἁγίας Σοφίας,  ἔψαλλε τό τετράστιχο :           
Ἴδε !!  Τό ἕαρ τό τερπνόν   
πάλιν ἐπανατέλλει
φέρον ὑγιείαν καί χαράν
 καί τήν εὐημερίαν.

Ἔπειτα, σέ Ἥχο Τρίτο τρίσημο (σέ ρυθμούς βαλς)  ἡχορωδία εὐχόταν στην βασιλική οἰκογένεια:
Παντοκράτωρ Κύριε, 
τόν δεσπότην φύλαττε.
Τάς Αὐγούστας φύλαττε.
Τά πορφυρογέννητα.       

Τό καλωσόρισμα τῆς χεληδόνας  δέν  λείπει ἀπό Ἐκκλησιαστικούς ὕμνους. Στήν Ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ο Ἅγιος παρομοιάζεται με χελιδόνι που φέρνει την Ἅνοιξη :

Ἰδοῦ σοῖ καί μία τερπνή χελιδών,      
 θεοσύλλεκτε λαέ,            
τήν τοῦ ἕαρος χάριν        
αναπληροῖ θαυμαστώς, ὁ Γεώργιος.  
Καί συγχάρητε λοιπόν,
τῃ χαρᾶ τούτου πάντες.

Σέ πολλά μέρη τῆς Ἑλλάδος, την 1^η ἤ 21^η Μαρτίου, τά παιδιά γυρνοῦσαν τά σπίτια μέ ξύλινο χελιδόνι, στολισμένο μέ φῦλλα κισσοῦ, τραγουδώντας  τά «χελιδινίσματα», ἕνα εἴδος «Κάλαντα» τῆς Ἅνοιξης:     
      
Χελιδόνιν ἔρχεται,
θάλασσαν ἀπέρασε.
Τήν φωλιά θεμέλιωσε.
Κάθισε κι ἐλάλησε :        
Μάρτη – Μάρτη χιονερέ καί Φλεβάρη βροχερέ,    
ὁ Ἀπρίλης ὁ γλυκύς ἔφτασε!  Δέν εἶν’ μακρύς.       
Τά πουλάκια κελαϊδοῦν.           
Τά δεντράκια φυλλανθοῦν.     
Τά ὀρνίθια, νά γεννοῦν  ἀρχινοῦν,  καί νά κλωσσοῦν.  
Τά κοπάδια ξεκινοῦν ν’ἀνεβαίνουν στά βουνά.    
Ἔπαψαν τά παγητά        
καί τά χιόνια κι’ ὁ βοριᾶς.         
Μάρτη – Μάρτη χιονερέ καί Φλεβάρη λασπερέ,
ἥλθ’ Ἀπρίλης ὁ καλός.