Όποιος πρόκειται να χρησιμοποιήσει το ιρκ ΒίτίΓ ή τα συγγενικάτου συστήματα της 大卜 ήτοι «Μεγάλης Μαντικής», θα του είναι εξαιρετικά βολικό να εκτυπώσει  σε ένα φύλλο χαρτί τον κατάλογο των χρησμών που ακολουθεί. Έτσι, σε ένα μόνο φύλλο χαρτί δύναται ο καθένας να έχει τον κατάλογο όλων των χρησμών όλων των έργων της 大卜 (Μεγάλης Μαντικής), και τους αριθμούς που βγάζουν τον κάθε χρησμό σε κάθε σύστημα. Έτσι απο τους αριθμούς μπορεί αμέσως να βρίσκει τον αντίστοιχο χρησμό. Ο κάθε χρησμός έχει έναν αριθμό αναφοράς που είναι ο αύξων αριθμόςτου μέσα στο έργο στο οποίο ανήκει· μετά τον αύξοντα αριθμό σε παρένθεση δίνεται ο αριθμός του μαντικού έργου: (1) είναι το αρχαιότερο έργο δηλαδή το ιρκ ΒίτίΓ το οποίο οι Κινέζοι ονόμασαν 連山, (2) είναι το μεταγενέστερο έργο το οποίο οι Κινέζοι ονόμασαν 歸藏, (3) είναι το μόνο ευρέως γνωστό απο αυτά τα έργα, το περίφημο 周易, και (4) είναι ένα έργο στο οποίο κάποιος Κινέζος λόγιος αποπειράθηκε να αποδώσει στα Κινέζικα και με όλη την κινέζικη ευταξία το έργο 歸藏. Έτσι λοιπόν:

(1) = 連山= ιρκ ΒίτίΓ,

(2) = 歸藏, που είναι κατ’ ουσίαν το ίδιο με το (4) δηλαδή το έργο των 6 κερμάτων,

(3) = 周易, το ονομαζόμενο στη Δύση «βιβλίο των αλλαγών».

(4) = το κινέζικο έργο μαντικής με 6 κέρματα, που είναι προσπάθεια απόδοσης του έργου (2).

Έτσι, ο αριθμός μέσα στην παρένθεση δείχνει το έργο στο οποίο ανήκει ο χρησμός, και ο αριθμός πρίν απο την παρένθεση δείχνει τον αύξοντα αριθμό του χρησμού. Για παράδειγμα, 14(3) σημαίνει ο 14^ος χρησμός του (βιβλίου ονομαζόμενου) 周易. Άλλο ο αύξων αριθμός του χρησμού και άλλο ο μαντικός αριθμόςτου. Μαντικοί αριθμοί είναι εκείνοι οι αριθμοί που με κάποια μέθοδο παίρνουμε και τους ερμηνεύουμε ώς χρησμό. Η όλη διαδικασία της μαντικής έγκειται στο να πάρουμε κάποιους αριθμούς, τους οποίους ερμηνεύουμε ώς χρησμό· αυτοί είναι οι μαντικοί αριθμοί.

 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΧΡΗΣΜΩΝ:

111= 4(1) ΥΡΥγγ ΕΣΡÍ ΤΟγΑΝ = |¦|¦¦| 賁 22(3) = 64(2) ||¦|¦¦ = 緣木求魚64(4)

112= 22(1) ΟΥζΟΥΝΤΟΝΛΟΥγ ΚΟΙζγγΥΣÍΝ ΚΟΙΛΚΕ = ||¦¦¦| 損41(3) = 35(2) |¦|¦|| = 鏡裡觀花35(4)

[113]_«115»= 32(1) ΒÍΡ ΤΑβΙΛQΟΥ ιΥζ= |¦¦¦|| 益42(3) = 51(2) ||¦¦¦¦ = 發政施仁51(4)

114= 47(1) ΕΡ ΩΙΜΕΛΕιΥ ΒΑΡΜΗς= ||||¦| 大有14(3) = 39(2) |¦¦¦¦| = 渭水訪賢39(4)

121= 63(1) ΧΑΝΛΙQ ΣΥΣÍ ΑβQΑ = ¦¦¦¦|¦ 比8(3) = 8(2) ||||¦| = 砍樹摸雀8(4)

122= 6(1) ΑδΙγΛΙ ΤΟγγΟΥζΛΙ ΑΑΡΤ = ¦|¦||| 訟6(3) = 47(2) ¦|¦||| = 二人爭路47(4)

123= 8(1) ΑΛΤΟΥΝ ΒΑςΛΙγ ιΙΙΛΑΝ = ¦¦||¦¦ 小過62(3) = 23(2) ||¦¦|| = 行走薄冰23(4)

[124]_«341»= 61(1) ΤΟΥΡњιΑ QΟΥς ΤΥςΝΕΕΚÍγγΕ = ¦¦||¦| 旅56(3) = 46(2) ¦|¦¦|| = 隔河望金46(4)

131= 54(1) QΟΥΛ ΣΑβΙ ΒΕCÍγγΕΡΥ = |||||¦夬43(3) = 54(2) |||||¦ = 遊蜂脫網54(4)

132= 45(1) ΚΗιÍΚ ΟγΛΙ ΜΕΝ = ¦|¦||¦ 困47(3) = 6(2) ¦¦¦¦¦| = 鷹鵲同林6(4)

133= 46(1) ΤΕβΕ ΤΗΤiCΚΕ ΤΥςΜΗς = ¦¦¦||| 否12(3) = 4(2) ¦¦¦||| = 虎落陷坑4(4)

134= 37(1) ΒÍΡ QΑΡΙ ΟΙΚΥζΥC = ¦¦¦¦¦| 剥23(3) = 3(2) ¦¦|||| = 濃雲蔽日3(4)

141= 15(1) ΥζΕ ΤΟΥΜΑΝ ΤΟΥΡΔΙ = |¦|||| 同人13(3) = 43(2) ¦|||¦| = 漁人得利43(4)

142= 44(1) ΤΟγΑΝ QΟΥς ΤΕγγΡÍΔiΝ = ¦||||| 姤44(3) = 15(2) |¦|¦¦¦ = 過河折橋15(4)

143= 50(1) ΤΙΙγ ΑΤ QΟΥδΡΟΥΟΥQΙΙΝ = ¦|¦|¦| 未濟64(3) = 20(2) ||¦¦¦| = 推車吊耳20(4)

144= 31(1) ΒΑΡς ΚΗιÍΚ ΕγγΚΕ = |¦¦¦¦| 頤27(3) = 49(2) ¦¦¦¦¦¦ = 餓虎得食49(4)

211= 28(1) ΧΑΝ ΟΛΟΥΡΟΥΠΑΝ ΟΡΔΟΥ = ¦¦¦|¦¦ 豫16(3) = 26(2) ¦¦¦|¦¦ = 青龍得位26(4)

212= 7(1) ΕΡ ΤΕΡΚΛΕιΥ ΚΕΛÍΡ = ||||¦¦ 大壯34(3) = 53(2) ||||¦¦ = 工師得木53(4)

213= 62(1) ιΑΡγΟΥΝ ΚΗιÍΚ ΜΕΝ = ||¦||¦ 兌58(3) = 36(2) |¦¦¦|| = 枯木開花36(4)

214= 16(1) ΤΟΥΡΟΥQ ΑΤ ΣΕΜΡÍΤÍ = |¦|¦¦¦ 明夷36(3) = 61(2) ¦¦|¦|¦ = 雨雪載塗61(4)

221= 57(1) QΑΝΙγΙ ΟΙΛΜ_Ης [ΚΟΙΝΕΕΚÍ] = |¦¦||| 无妄25(3) = 37(2) |¦¦||| = 鳥被籠牢37(4)

222= 1(1) ΤΕΝ ΣÍ ΜΕΝ = ¦¦|¦¦| 艮52(3) = 22(2) ||¦||| = 鳳鳴岐山22(4)

223= 20(1) ΤΗΤÍΡ ΒΟΥγΡΑ ΜΕΝ = ¦¦|||¦ 咸31(3) = 25(2) |¦¦|¦¦ = 金鐘夜撞25(4)

224= 39(1) ΤΙγΙΙγ ΤΕΡΤΡΥ ΚÍςΕΕΜΗς = ||¦|¦¦ 歸妹54(3) = 58(2) ¦|¦||¦ = 撮桿抽梯58(4)

231= 56(1) ΟΙC_ΥΡÍγγΕ QΟΥΤΛΟΥγ ΑδγΙΡ = ¦¦¦||¦ 萃45(3) = 56(2) ¦¦¦¦|¦ = 船得順風56(4)

232= 53(1) ΒΟζ ΒΟΥΛΙΙΤ ιΟΡΙΙΔΙ = |||¦¦¦ 泰11(3) = 5(2) ¦¦¦¦|| = 旱蓬逢河5(4)

233= 17(1) ΟΙζΛΥΚ ΑΤ ΟΙγγ = ¦||¦|¦ 井48(3) = 30(2) ¦||¦|¦ = 枯井生泉30(4)

234= 14(1) QΟΥζγΟΥΝΟΥγ ΙγΑΞQΑ ΒΑΑΜΗς = |¦¦|¦| 噬嗑21(3) = 38(2) |¦¦|¦| = 飢人遇食38(4)

241= 18(1) ΚΕΡΕΕΚΥ ÍΞÍ ΝΕ = ¦¦¦¦¦¦ 坤2(3) = 1(2) ¦¦¦¦¦¦ = 困龍得水1(4)

242= 5(1) ΒΕC ΕΡ ιΩΝΤΙΙγγΑΡΟΥ = ¦¦¦|¦| 晋35(3) = 52(2) |||¦¦¦ = 喜報三元52(4)

243= 10(1) ΕΣΝΕCΕΝ ΒΑΡς ΜΕΝ = ¦||¦|| 巽57(3) = 57(2) ||¦||¦ = 趁水和泥57(4)

244= 34(1) ΧΑΝ ΣΥΚΕ ΒΑΡΜΗς = ¦|¦|¦¦ 解40(3) = 32(2) |¦¦||¦ = 推車靠堐32(4)

[311]_«341» = 49(1) ΒΑΡΣ ΚΗιÍΚ ΕγγΛΕιΥ = ¦¦|||| 遯33(3) = 24(2) ¦¦|¦|| = 俊鳥出籠24(4)

312= 52(1) ΕΡ ΒΟΥΣΟΥςΛΟΥγ ΤΕγγΡÍ = |¦||¦| 離30(3) = 27(2) ¦|¦|¦¦ = 五闗脫難27(4)

313= 24(1) ΤΕCΛΥΚ QΟΥΛΟΝ ΗΡΚΕΚ = ||¦|¦| 睽38(3) = 9(2) ¦|¦¦|¦ = 水底撈月9(4)

313= 25(1) ΕΚΚÍ ΟΙΚΥζΥC ΒÍΡ = ||¦|¦| 睽38(3) = 9(2) =水底撈月9(4)

314= 38(1) QΑΜΙΙς ΑΑΡΑ QΑΛΜΗς = ¦|||¦| 鼎50(3) = 13(2) |¦|||¦ = 旱苗得雨13(4)

321= 9(1) ΟΥΛΟΥγ Εβ ΟΙΡΤΕΝΜΗς = |¦|¦|¦ 旣濟63(3) =  63(2) ¦¦||¦¦ = 急過獨橋63(4)

322= 58(1) ΟγΛΙ ΟΙCÍΝΤΕ QΑγγΙΙΝΤΑ = ¦|¦¦¦| 蒙4(3) =  18(2) |¦|¦¦| = 喜氣盈門18(4)

323= 59(1) ιΙΙΛQΑ ΤΕCΜΗςÍC ιΙΙδΙΙΤΜΑιΙΙΝ = ¦|||¦¦ 恆32(3) =  7(2) ¦¦¦|¦| = 鋤地得金7(4)

324= 41(1) ΥΡΥγγ ΕΣΡÍ ÍΝCΕΚ = ¦¦|¦|| 漸53(3) = 33(2) ¦||¦|| = 孤舟得水33(4)

331= 21(1) QΑΡΙ ΥΠCΥΚ ιΙΙΛ = |¦¦¦¦¦ 復24(3) = 50(2) |¦¦¦¦¦ = 夫妻反目50(4)

332= 65(1) ΣΕΜÍζ ΑΤ ΑγζΙ = ||¦¦¦¦ 臨19(3) = 21(2) ||¦|¦| = 販賣豬羊21(4)

333= 3(1) ΑΛΤΟΥΝ QΑΝΑΤΛΙγ ΤΑΛΙΜ = |||¦|¦ 需5(3) = 55(2) |||¦|¦ = 明珠出土55(4)

334= 43(1) ΤΟγΑΝ ΟΙCΥζ QΟΥςΙ = ||¦¦|| 中孚61(3) = 17(2) ¦¦|¦¦| = 矬巴勾棗17(4)

341= 64(1) ΚΟΙΚ ΒΟιΜΟΥΛ ΤΟγΑΝ = ¦¦¦¦|| 觀20(3) = 10(2) ||¦¦|¦ = 斬將封神10(4)

342= 13(1) ΤΕγγΡÍΛÍC QΟΥΡΤγΑ ιΟΥΡΤ_ΔΑ = ¦||||¦ 大過28(3) = 34(2) |||¦|| = 密雲不雨34(4)

343= 12(1) ΕΡ ΑβQΑ ΒΑΡΜΗς = ¦|¦¦|¦ 坎29(3) = 40(2) ¦||¦¦| = 推磨岔道40(4)

344= 48(1) QΑΡΙ ιΟΛ ΤΕγγΡÍ = ¦¦|¦¦¦ 謙15(3) = 62(2) ¦¦|¦¦¦ = 二人分金62(4)

411= 36(1) ΟΙΚΥς ΑΤΛΙγ ΟΙCΡ_ΥΝΞΥγγ = |||¦|| 小畜9(3) = 31(2) ¦||||¦ = 夜夢金銀31(4)

[412]_«512»= 55(1) ΑΛΠ ΕΡ ΟγΛΙ = ¦|¦¦¦¦ 師7(3) = 16(2) ¦|¦¦¦¦ = 馬到成功16(4)

413= 19(1) ΑΑQ ΑΤ QΑΡςΙΣΙΙΝ = |¦¦¦|¦ 屯3(3) = 48(2) |¦|||| = 仙人指路48(4)

414= 42(1) ΟΥζΟΥΝΤΟΝΛΟΥγ ÍδÍςÍΝ ΑιΑQΙΙΝ = |¦|¦|| 家人37(3) = 2(2) ¦||||| = 他鄉遇友2(4)

421= 26(1) ΤΑγγ ΤΑγγΛΑΡΔΙ ΟΥδΟΥ = ¦||¦¦¦ 升46(3) = 29(2) ¦||¦¦¦ = 指日高陞29(4)

422= 27(1) ΒΑι ΕΡ QΟњΙ = ¦|¦¦|| 渙59(3) = 45(2) ¦|¦¦¦| = 小鬼偷錢45(4)

423= 30(1) ΞΙΙγΑњ ΕΡ ΟγΛΙ = ¦||¦¦| 蠱18(3) = 14(2) |¦||¦¦ = 古鏡重明14(4)

424= 33(1) ΚÍδÍζÍC ΣΟΥβQΑ ΣΟΥΟΥQΜΗς = ||¦¦|¦ 節60(3) = 44(2) ¦|¦|¦| = 太歲月建44(4)

431= 60(1) ΤΟΟQΟΥζ ΑΡΙΛΙ ΣΙΙγΟΥΝ = |||¦¦| 大畜26(3) = 19(2) |||¦¦| = 陣勢得開19(4)

432= 29(1) ΟιΜΑ ΕΡ ΟγΛΑΝΙΙΝ = ||¦||| 履10(3) = 28(2) ¦|||¦¦ = 魚來撞網28(4)

433= 51(1) ΤΑΛΙΜ QΑΡΑ QΟΥς = |¦||¦¦ 豐55(3) = 41(2) |¦||¦| = 天官賜福41(4)

434= 35(1) ΕΡ ΣΥΚΕ ΒΑΡΜΗς = ¦¦|¦|¦ 蹇39(3) = 42(2) ¦¦||¦| = 宿鳥焚巢42(4)

441= 40(1) ΤΑΛΙΜ ΟΥΡΙ ιΑΡΙΝ = |||||| 乾1(3) = 59(2) ¦¦¦||¦ = 鯉魚化龍59(4)

442= 23(1) ΟγΛΑΝ ΚΕΚΥΚ ΤΕζΕΚÍΝ = |¦|||¦ 革49(3) = 60(2) ¦¦|||¦ = 萌芽出土60(4)

443= 11(1) ΣΑΡΙγ ΑΤΛΙγ ΣΑβΞΙ = |¦¦||¦ 隨17(3) = 12(2) |¦|¦|¦ = 金榜題名12(4)

444= 2(1) ΑΑΛΑ ΑΤΛΙΓ ιΟΛ = |¦¦|¦¦ 震51(3) = 11(2) |¦¦|¦¦ = 亂絲無頭11(4)

Οι μαντικοί αριθμοί των έργων (2), (3), και (4) αποτελούνται απο ¦ και |. ¦ είναι το ἰιν(陰), «αρνητικό, και | είναι το ἰαγγ (陽), «θετικό». Κανονικά οι μαντικοί αριθμοί οι αποτελούμενοι απο ¦ και | γράφονται με οριζόντιες γραμμές οι οποίες στοιβάζονται καθέτως, απο κάτω προς τα πάνω. Έτσι, άν θέλετε να δείτε τον κάθε μαντικό αριθμό όπως κανονικά παριστάνεται, θα πρέπει να γείρεται το κεφάλισας δεξιά κατα 90 μοίρες, ή να στρίψετε το χαρτί αριστερά κατα 90 μοίρες. Στο έργο (2) και στο (4) το κάθε ¦ ή | αποτελούνταν απο έναν απλό αριθμό. Στο έργο (3) όμως, το κάθε ¦ ή | σχηματίζεται απο 3 αριθμούς που ο καθένας μπορεί να έχει μόνο μία απο τις δύο τιμές: ¦ ή |. Με άλλα λόγια, στο (3) η κάθε γραμμή δίνεται απο 1 τρίγραμμο, ενώ στο (2) και στο (4) η κάθε γραμμή είναι μιά γραμμή. Σε αυτό διαφέρουν τα 6γραμμα του (3) απο τα 6γραμμα του 2 και του (4). Προς αποφυγή σύγχυσης, τα 6γραμμα του (3) τα έχω υπογραμμισμένα (και με σκίαση, ωστε να φαίνονται οι γραμμέςτους παχύτερες). Δεδομένου οτι οι ίδιες παραβολές χρησιμοποιούνται καί στα 3 έργα της大卜 (Μεγάλης Μαντικής), με = χωρίζω τους χρησμούς που έχουν την ίδια παραβολή, το ίδιο νόημα, άν και βρίσκονται σε διαφορετικά μαντικά έργα.

Οι μαντικοί αριθμοί του (1) αποτελούνται απο τους αριθμούς 1, 2, 3, και 4, οι οποίοι βέβαια γράφονταν με διάφορους τρόπους κατα τις παλαιές εποχές κατα τις οποίες το μαντικό βιβλίο (ιρκ ΒίτίΓ) χρησιμοποιούνταν.

ΑΝΤΙ ΓΛΩΣΣΑΡΙΟΥ:

Στο σύντομο έργο του Talat Tekin υπάρχει (με αρκετές ατέλειες) ένα γλωσσάριο όλων των λέξεων που βρίσκονται στο ιρκ ΒίτίΓ, όπως επίσης υπάρχει και αγγλική μετάφραση (με ούκ ολίγα λάθη) του πρωτότυπου κειμένου απο τον συγγραφέα. Εγώ δέν θα δώσω ούτε γλωσσάριο ούτε μετάφραση, αλλα θα δώσω αμέσως παρακάτω μία ερμηνεία της κάθε λέξης του κειμένου του ιρκ ΒίτίΓ, έτσι ωστε ο αναγνώστης να μπορέσει να βρεί τη σημασία της κάθε λέξης μέσα στα συμφραζόμενατης, και εφόσον εξοικειωθεί με την τουρκική σύνταξη, να μπορέσει να καταλάβει και το νόημα του κάθε χρησμού. Να σημειώσω οτι αυτό το μέρος της εργασίαςμου επι του ιρκ ΒίτίΓ στάθηκε το πιό επίπονο, μ’ όλο που είναι σύντομο σε έκταση. Την κάθε λ. την ερεύνησα στο όντως πολύτιμο λεξικό του sir Gerard Clauson, και εν γένει σε αυτήν την ερμηνεία των λέξεων έβαλα τον καρπό ολόκληρης της έρευναςμου επι του ιρκ ΒίτίΓ, χωρίς να κάνω τυφλή αντιγραφή απο πουθενά. Οι λέξεις του χειρογράφου εδώ είναι γραμμένες με το λατινικό αλφάβητο και κεφαλαία, ωστε να ξεχωρίζουν ευκολότερα απο τις ερμηνείες που δίνω στα νέα ελληνικά.

Όποιος θέλει να χρησιμοποιήσει το έργο αυτό ώς όργανο μαντικής, θα πρέπει να εκτυπώσει απο εδώ και κάτω για να συμβουλεύεται τους χρησμούς. επίσης θα πρέπει να τυπώσει τον (ανωτέρω) κατάλογο των χρησμών (που χωράει σε ένα φύλλο χαρτιού) για να βρίσκει ποιός χρησμός αντιστοιχεί σε κάθε συνδυασμό αριθμών. Όταν απομνημονεύσει ολόκληρο το κείμενο του ιρκ ΒίτίΓ, όπως εγώ το είχα απομνημονεύσει και ακόμη το θυμάμαι, είναι αρκετό να εκτυπώσει μόνο τον κατάλογο των χρησμών.

Πρώτο  222. TΕN SÍ «ουράνιος άνθρωπος» (σε αντικατάσταση του τουρκικού ΧΑγΑΝ =αυτοκράτορας) MΕN είμαι. JARIN πρωί KEEXΕ βράδυ ALTUN ŒRCÍN YZΕ σε χρυσό θρόνο επάνω OLURUPAN καθήμενος MΕŊÍLΕJYR MΕN ευθυμώ. ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Δεύτερο                     444. AALA ATLIg με παρδαλό άλογο JOL οδού TΕŊRÍ θεϊκός άνθρωπος (εκπρόσωπος του Θεού) MΕN είμαι. JARIN πρωί KEEXΕ βράδυ ΕšYR MΕN (πάνω στο άλογο) βαδίζω. UTRU απέναντίτου ΕKKÍ AJLIg δύο μηνών KÍšÍ OgLIIN ανθρώπινο παιδί SOOQUšMEEš συνάντησε. KÍšÍ το ανθρώπινο πλάσμα QORQMEEš φοβήθηκε. QORQMA «μή φοβάσαι» TEEM_EEš (του) είπε, QUT «ευτυχία BEERCΕJ MΕN θα (σου) δώσω» TEEMEEš είπε. ANXA έτσι BÍLÍŊ να κρίνετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Τρίτο       333. ALTUN QANATLIg με χρυσές φτερούγες TALIM αρπακτικός QARA QUš αετός MΕN είμαι. TANIM TYSÍ το σωματικόμου πτέρωμα TAqI ακόμη TYKΕ MΕZKΕN προτού ολοκληρωθεί, TALOJDA στην όχθη JATIPAN ξαπλώνω και TAPLAADUQIMÍN ό,τι με ευχαριστεί TUTAR MΕN πιάνω, SΕVDYKiMÍN ό,τι μου αρέσει JEEJYR MΕN τρώω. ANTAg τόσο KYXLYC ισχυρός MΕN είμαι. ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Τέταρτο                     111. YRYŊ λευκό ΕSRÍ πιτσιλωτό TOgAN γεράκι QUš πουλί MΕN είμαι. XIINTAN σε σάνδαλο _{[παλιά θεωρώ πως έλεγε: «σε έλατο»]} IgAX δέντρο YZΕ επάνω OLURUUPAN καθήμενο MΕŊÍLΕJYR MΕN ευθυμώ. ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε.

Πέμπτο                       242. BΕC άρχοντας ΕR άνθρωπος JOONTIIŊARU στα άλογατου BARMEEš έχει πάει. AAQ BEESÍ η άσπρη φοράδατου KULONLAAMEEš γέννησε πουλάρι. (για να γίνει) ALTUN TUJOgLUg με χρυσές οπλές AdgIRLIQ αρσενικό άλογο JARAgAJ θα χρησιμεύσει. TΕVÆSÍŊΕRY στις καμήλεςτου BARMEEš πήγε, YRYŊ η λευκή ÍNCΕNÍ θηλυκή καμήλατου BOTOLAAMEEš γέννησε αρσενικό καμηλάκι. (για να γίνει) ALTUN BUdL_OLIg με χρυσό «καρφί» της μύτης BUgRAALIQ αρσενική καμήλα JARAAgAJ θα χρησιμεύσει. ΕVÍŊΕRY στο σπίτιτου KΕLMEEš ήρθε, YXYNX τρίτο: KUNXUJI η σύζυγόςτου URIILANMEEš γέννησε αγόρι. (για να γίνει) BΕCLÍK άρχοντας JARAAgAJ θα χρησιμεύσει, TEER λέει (ο χρησμός). MΕŊÍLÍC ευτυχισμένος BΕC άρχοντας ΕR άνθρωπος ΕRMEEš ήταν. AñIIg εξαιρετικά ΕdCY καλό OL είναι.

Έκτο        122. AdIgLI και αρκούδα TOŊUZLI και αγριόχοιρος AART σε αυχένα (βουνών) YZΕ επάνω SOOQ_UšMEEš _[SOQUšU] ΕRMEEš να συναντηθούν συνέβη. AdIgIŊ της αρκούδας QARNI η κοιλιά JARILMUš _[JARILMEEš] σκίστηκε, TOŊUZUŊ του αγριόχοιρου AZIIgI ο χαυλιόδοντας SINMEEš έσπασε, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊ να κρίνετε: JAVLAQ κακό OL είναι.

Έβδομο                         212. ΕR άνθρωπος TΕRKLΕJY σπεύδων, με βιάση KΕLÍR έρχεται, ΕdCY καλό SŒZ λόγο SAV (και) μήνυμα ΕLTÍ φέρνοντας KΕLÍR έρχεται, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Όγδοο    123. ALTUN BAšLIg με χρυσό κεφάλι JIILAN φίδι MΕN είμαι. ALTUN QURUgSAQIMÍN το χρυσό στομάχιμου QIILIXIIN με σπαθί KΕSÍPΕN κόβοντας, ŒZYM_ÍN τον εαυτόμου (=την ψυχήμου) JUL βγάλ’(τον) ÍN_iNTÍN απ’ τη φωλιάτου, BAšIMIIN το κεφάλιμου JUL βγάλ’(το) ΕVÍNTiN απο το σπίτιτου! (αυτό) TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: JAVLAQ κακό OL είναι.

Ένατο    321. ULUg μεγάλη ΕV οικία ŒRTΕNMEEš κάηκε, QATIIŊA στον όροφοτης TΕCÍ μέχρι (=μέχρι και τον επάνω όροφοτης) QALMADUK που (=ωστε) δέν απέμεινε, BYYKÍŊΕ στις γωνίεςτης TΕCÍ μέχρι (=μέχρι και τις γωνίεςτης) QOdM_ADUK που (=ώστε) δέν άφησε, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: JAVLAQ κακό OL είναι.

Δέκατο                       243. ΕSNΕCΕN που σιγανοφυσά BARš λεοπάρδαλη [το αυθεντικό κείμενο έλεγε «τίγρη»] MΕN είμαι. QAMUš _[QAMIIš] AARA στα καλάμια ανάμεσα BAšIM το κεφάλιμου. ANTAg τόσο ALP ακλόνητη, γενναία MΕN είμαι, ΕRDΕMLÍC (και τόσο) ανδρειωμένη, ενάρετη, MΕN είμαι. ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε.

Ενδέκατο                443. SARIg ATLIg με ξανθό άλογο SAVXI αγγελιαφόρος, JAZIg ATLIg με σκούρο καφέ άλογο JALAVAX πρεσβευτής, απεσταλμένος ΕdCY καλό SŒZ λόγο SAV μήνυμα ΕLTÍ φέρνοντας KΕLÍR έρχονται, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊ να κρίνετε: AñIIg εξαιρετικά ΕdCY καλό OL είναι.

Δωδέκατο              343. ΕR (ένας) άνθρωπος AVQA στο κυνήγι BARMEEš πήγε. TAgDA στο βουνό  QAMILMEEš (μπρούμυτα, απο κακήτου τύχη) έπεσε. TΕŊRÍDΕ στο Θεό ΕRKLiC η δικαιοδοσία (=στου Θεού το έλεος είναι ο άνθρωπος, αυτός ο κυνηγός!) TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: JAVIZ άσχημο OL είναι.

Δέκατο τρίτο    342. TΕŊRÍLÍC         που είχε θεό (=θεϊκή εύνοια) QURTgA (μιά) γριά JURT_DA στη γιούρτη (μεγάλη σκηνή νομάδων), στον καταυλισμό QALMEEš εγκαταλείφθηκε. JAgLIg με λίπος QAMIIX κουτάλα (ή: κουτάλες) BULUPAN βρήκε και JALgAJU γλείφοντάς(την/τες) TÍRÍLMEEš ζωντάνεψε, ŒLYMDΕ απο το θάνατο OZMEEš γλύτωσε, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε.

Δέκατο τέταρτο                  234. QUZgUNUg τον κόρακα IgAXQA στο δέντρο BAAMEEš (τον) έχει δέσει. QATIgTI σφιχτά BA δέσε(τον), ΕdCYTÍ καλά BA δέσε(τον), TEER λέγει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε.

Δέκατο πέμπτο                    141. YZΕ ψηλά TUMAN καταχνιά TURDI σηκώθηκε, ASRA χαμηλά TOZ σκόνη TURDI σηκώθηκε. QUš Og_LI πουλιών νεοσσοί UXA πετώντας AAZTI χάθηκαν, KEEJÍK άγριων τετραπόδων OgLI νεβροί JYCYRY τρέχοντας AAZTI χάθηκαν, KišÍ OgLI ανθρώπων παιδάκια JORIIJU περπατώντας AAZTI χάθηκαν. JANA πάλι, TΕŊRÍ QUTIINTA με του Θεού την εύνοια YXYNX JIILTA στον τρίτο (απο το χωρισμότους) χρόνο QOP όλα (τα χαμένα πλάσματα) ΕSΕN σώα TYKΕL και αβλαβή KŒRYšM_EEš ειδώθηκαν, QOP όλα ŒCiRΕR χαίρονται SΕVÍNYR και αγαλλιώνται TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Δέκατο έκτο      214. TURUQ αδυνατισμένο, ισχνό AT άλογο SΕMRÍTÍ JEERÍN της πάχυνσης τον τόπο ŒPΕN σάν αναλογίστηκε, JYCYRY τρέχοντας BARMEEš έφυγε, πήγε. UTRU JEERDΕ στον απέναντίτου τόπο (=απέναντίτου, μπροστά στο άλογο) OgRI κλέφτης SOOQUšUP συναντώντας(το) TUTUUPAN το έπιασε και MÍNMEEš το καβαλλίκεψε. JEELÍŊΕ στην χαίτητου, QUdURšUgIIŊNIIŊA [QUdURXOgNIŊA] στον κόκκυγγατου TΕCÍ μέχρι (=απο τη χαίτητου μέχρι τον κόκκυγγάτου) JAgRIIPAN πληγιάζει και QAMšAJU να κινηθεί (όπως το ίδιο θέλει) UMAATIIN μή μπορώντας TURUR στέκεται, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊ να κρίνετε: JAVLAQ κακό OL είναι.

Δέκατο έβδομο                       233. ŒZLYK καθαρόαιμο, με μεγάλη εσωτερική αξία, «με ψυχή» AT άλογο ŒŊ JEERDΕ σε έρημο τόπο ARIP κατακουρασμένο OŊUUP (και) «μαραμένο» TURU στεκάμενο QALMEEš έμεινε. (=κατήντησε να στέκεται εξαντλημένο, κουρασμένο). TΕŊRÍ KYXÍŊΕ (χάρις) στου Θεού τη δύναμη, TAg YZΕ σε βουνό επάνω JUL SUV πηγής νερό KŒRYPΕN είδε και JÍš (σε) βουνίσιο δάσος YZΕ επάνω JAš χλωρό OT χορτάρι KŒRYPΕN είδε και JORIIJU περπατώντας BARIIPAN αφού πήγε SUV νερό ÍXÍPΕN πίνοντας και JAAš χλωρό (χορτάρι) JEEPΕN τρώγοντας ŒLYMDΕ απο τον χαμό (=θάνατο) OZMEEš γλύτωσε, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Δέκατο όγδοο   241. KΕRΕΕKY σκηνή ÍXÍ το εσωτερικότης NΕ TΕC σάν τί (τί είδους) OL είναι; TYCYNYKÍ η καπνοδόχοςτης NΕ TΕC σάν τί (τί είδους) OL είναι; KŒZ_YNYKKÍ τα παράθυράτης NΕ TΕC σάν τί (τί είδους); KŒRYKLYC – με καλή θέα OL είναι. ΕCNÍ η καμπύλη οροφήτης NΕTΕC σάν τί (τί είδους); ΕdCY – καλή OL είναι. BAgIšI τα δεσίματατης NΕ TΕC σάν τί (τί είδους); BAR – στη θέσητους (πλήρη, εντάξει) OL είναι, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: AñIIg εξαιρετικά ΕdCY καλό OL είναι.

Δέκατο ένατο                         413. AAQ άσπρο AT άλογο QARšISIIN το ταίριτου YX BOLUgTA σε τρείς περιπτώσεις (εκδοχές) TALULAAPAN αφού προσπάθησε να επιλέξει AgANQA στο να σέρνεται στο έδαφος ανάσκελα ŒTYCKΕ (και) στα παρακάλια (=και προσευχές) IdMEEš «έστειλε» («το έρριξε»), TEER λέει (ο χρησμός). QORQMA μή φοβάσαι, ΕdCYTÍ καλά ŒTYN προσευχήσου. AJIINMA μή λιγοψυχάς (αποθαρρύνεσαι), ΕdCYTÍ καλά JALVAR παρακάλεσε, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊ να κρίνετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Εικοστό                       223. TEETÍR θηλυκών (ακόμη αζευγάρωτων) καμηλών BUgRA αρσενική καμήλα MΕN είμαι. YRYŊ KŒPYKYMÍN τον λευκό αφρόμου SAXAR MΕN σκορπώ. YZΕ ψηλά, TΕŊRÍKΕ στον ουρανό (=στο Θεό) TΕCÍR αγγίζει (=φτάνει), ASRA χαμηλά, JEERKΕ στη γή KÍRYR εισδύει, TEER λέει (ο χρησμός). UdIIgMAg τους κοιμώμενους OdgUR_U ξυπνώντας, JATIgLIIg τους ξαπλωμένους TURg_URU εγείροντας JORIIJUR MΕN βαδίζω. ANTAg τόσο KYXLYC ισχυρός MΕN είμαι. ANXA έτσι BÍLÍCLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Εικοστό πρώτο                       331. QARI ηλικιωμένος YPCYK τσαλαπετεινός, JIIL το έτος JARUMAZKAN προτού να φωτίσει ΕTDÍ λάλησε. ŒdMΕŊ μήν παθιάζεσαι (μήν επιθυμείς σεξουαλικά) KŒRMΕŊ μήν κοιτάζεις, YRKiTTiŊ (τις) τρόμαξες, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊ να κρίνετε.

Εικοστό δεύτερο                  112. UZUNTONLUg άτομο με μακρύ φόρεμα (=γυναίκα, νοικοκυρά) KŒZŊYSÍN τον καθρέφτητης KŒLKΕ στη λίμνη IXgINMEEš κατα λάθος έρριξε (=της έπεσε). JARIN πρωί JAŊRAAJUR αντιλαλεί (χαζολογάει μεγαλόφωνα μεμψιμοιρώντας), KEEXΕ βράδυ KΕŊRÆNYR μουρμουρίζει (γκρινιάζοντας), TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: MUŊLUg καταθλιπτικό OL είναι, AñIIg εξαιρετικά JAVLAQ κακό OL είναι.

Εικοστό τρίτο  442. OgLAN παιδί, KΕKYK απο κεκυκ (ιερό είδος κιρκινεζιού) TΕZΕKÍN την κουτσουλιάτου BULTI (κατα τύχη) βρήκε. XUK [XÍK] το ωμό ΕTÍŊ κρέαςσου (=εσύ ο «ωμός», ακόμη άπειρος άνθρωπος) QUTLUg καλότυχο BOLZUN να γίνει, TEER λέει (αυτός που ερμηνεύει το σημάδι). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Εικοστό τέταρτο                313. TΕCLYK τυφλό QULON (νεότερο απο ενός έτους) πουλάρι EERKΕK JOONT_DA σε αρσενικό άλογο ΕMÍC θηλή (να βυζάξει) TÍLÆJYR γυρεύει. KYN ORTO μέρα μεσημέρι JYTYRYP αφού χάνει (=δέν βρίσκει), TYN ORTO νύχτα μεσάνυχτα KANTA σε ποιά NΕCYDΕ (και) σε τί (κατάσταση) BOLgAJ OL θα περιέλθει, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLiŊLΕR να ξέρετε: JAVIZ άσκημο OL είναι.

Εικοστό πέμπτο                  313. ΕKKÍ ŒKYZYC δύο δυνατά, καματερά βόδια BÍR BUQ_ORSIIQA σε ένα (μονό) ξύλινο άροτρο KŒLM_EEš (τα) έζεψε. QAMšAJU να κινηθούν UMAATIIN χωρίς να μπορούν TURUR στέκονται, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊ να κρίνετε: JAVLAQ κακό OL είναι.

Εικοστό έκτο     421. TAŊ το χάραμα TAŊLARDI χάραξε. UdU ακολούθως (=έπειτα) JEER η γή JARUDI φώτισε. UdU ακολούθως (=έπειτα) KYN ο ήλιος TOOgDI ανέτειλε («γεννήθηκε»). qAMAg σε όλο (τον κόσμο, την οικουμένη) YZΕ επάνω JARUQ φώς BOLTI έγινε, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊ να κρίνετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Εικοστό έβδομο                     422. BAJ πλούσιος ΕR άνθρωπος: QOñI πρόβατότου YRKYPΕN τρόμαξε και BARMEEš έφυγε. BŒRÍKΕ SOOQUšMEEš λύκο συνάντησε. BŒRÍ AgZI του λύκου το στόμα ΕMSÍMEEš [ΕŊSÍMEEš] επιθύμησε θήραμα να φάει. ΕSΕN σώο TYYKΕL (και) αβλαβές BULMMEEš _[BULMEEš] το βρήκε (ο άνθρωπος το πρόβατότου), TEER λέει (ο χρησμός).  ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι. (Να θυμόμαστε οτι στην παλαιά τουρκική η έκφραση του πληθυντικού δέν είναι υποχρεωτική, και στην πράξη σπανίως δηλωνόταν ο πληθυντικός, μόνο άν ήταν απολύτως απαραίτητο. Οπότε εκεί που ερμηνεύω «πρόβατο» και «λύκος», μπορεί επίσης να νοηθεί «πρόβατα» και «λύκοι»).

Εικοστό όγδοο 211. qAN ένας χάν (ηγεμόνας, «βασιλεύς») OLURUPAN αφού κάθισε (=εγκαταστάθηκε στο θρόνο) ORDU ανάκτορο JAPMEEš έφτιαξε. EELÍ το κράτοςτου TURMEEš ορθοπόδισε. TŒRT BULOŊTAQI οι οποίοι στις 4 περιοχές (στα 4 σημεία του ορίζοντα) (βρίσκονται / ανήκουν) ΕdCYSÍ καλοί, ευμενείς (άνθρωποι)του UJURI (και) ικανοί, άξιοι (άνθρωποι)του TEERÍLÍPΕN συγκεντρώνονται και MΕŊÍLΕJYR ευθυμούν (γιορτάζουν), BΕdÍZLΕJYR κοσμούν (το ανάκτορο για τη γιορτή, την όλη επικράτεια για τον νέο πολιτικότης βίο με τον νέο ηγέτη), TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Εικοστό ένατο                        OJMA παιχνιδιού ΕR άνθρωπος (=παίκτης τυχερών παιχνιδιών), OgLANIIN τα παιδιάτου, KÍSÍSÍN (και) την γυναίκατου TUTUg στοίχημα ORUPAN βάζοντας, USIIX ευφυώς OJgALI να παίξει BARMEEš πήγε (=πήγε και έπαιξε ευφυώς). OgLIIN παιδίτου, KÍSÍSÍN γυναίκατου UTUZMADUQ χωρίς να χάσει, JANA επιπλέον TOOKUZON ενενήντα BOš ελεύθερα (=μή διεκδικούμενα, τζάμπα) QOñ πρόβατα UTMEEš κέρδισε. OgLI το (κάθε) παιδίτου, JUTUZI η σύζυγόςτου, QOP όλοι ŒCÍRΕR χαίρονται, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Τριακοστό             423. XIIgAñ φτωχού ΕR ανθρώπου OgLI γιός QAZgANXQA για κέρδος BARMEEš πήγε (έφυγε). JOLI ο δρόμοςτου JARAAMEEš (τον) ωφέλησε (ανταποκρίθηκε στην προσδοκίατου να κερδίσει). ŒCÍRΕ χαίρων SΕVÍNY (και) αγαλλιῶν KΕLÍR έρχεται (επιστρέφει), TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Τριακοστό πρώτο              144. BARS τίγρη, KEEJÍK άγριο ζώο, ΕŊKΕ για θήραμα, MΕŊKΕ για την απαραίτητη τροφή BARMEEš πήγε. ΕŊÍN το θήραμάτης, MΕŊÍN την απαραίτητη τροφήτης BULMEEš  βρήκε. BULUPAN αφού βρήκε, UJASIIŊARU στη φωλιάτης ŒCÍRΕ χαίρουσα SΕVÍNY (και) αγαλλιῶσα KΕLÍR έρχεται, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊ να κρίνετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Τριακοστό δεύτερο         115. [113] BÍR μία TAVILQU σπιραία JYZ εκατό BOLTI έγινε. JYZ εκατό TAVILQU σπιραίες MÍŊ χίλιες BOLTI έγιναν. MÍŊ χίλιες TAVILQU σπιραίες TYMΕN μύριες BOLTI έγιναν, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ASIgI BAR αυξανόμενο κέρδος έχει, ΕdCY καλό KL [OL] είναι. (SPIRAEA ALTAICA. Εξαιρετικά γερός θάμνος, απο τα κλαδιάτου φτιάχνανε τόξα, λαβές μαστιγίων, και χίλια δυό άλλα χρήσιμα πράγματα. Μπορεί να αναπτυχθεί σε δέντρο με σκληρό κόκκινο ξύλο. Μοιάζει με τη τζιτζιφιά (TAVILgUX) που οι καρποίτης ήταν το αγαπημένο φρούτο των παλαιών τουρκικών φυλών. Υπάρχει ένα άλλο χρήσιμο δέντρο με παρόμοιο όνομα: AVILQU).

Τριακοστό τρίτο                  424. KÍdÍZÍC την τσόχα SUVQA στο νερό SUUQMEEš (την) βούτηξε· TAqI «κι απο πάνω» UR βάρα (την τσόχα), QATIgDI σφιχτά BA δέσε(την), TEE/EE [TEER] λέει (ο χρησμός, ειρωνικά, γιατί με τέτοια μεταχείριση η τσόχα καταστρέφεται). ANXA έτσι BÍLÍΕLΕR [BÍLÍŊLΕR] να ξέρετε: JAVLAQ κακό OL είναι.

Τριακοστό τέταρτο        244. qAN ο χάν (=βασιλεύς) SYKΕ σε εκστρατεία BARMEEš πήγε. JAgIIg τον εχθρό SANNXMEEš λόγχισε διαμπερώς (=συνέτριψε). KŒXYRY δίνοντας τη δυνατότητα (στο λαότου) να μεταναστεύσει KONTURU (και) δίνοντας τη δυνατότητα (στο λαότου) να εγκατασταθεί (στην εκκενωθείσα χώρα του εχθρού) KΕLÍR έρχεται (επιστρέφει). ŒZÍ (καί) ο ίδιος (ο βασιλέας) SYSÍ (καί) ο στρατόςτου ŒCÍRΕ χαίροντες SΕVÍNY (και) αγαλλιῶντες ORDUSIIŊARU στο ανάκτορότου KΕLÍR επιστρέφουν, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Τριακοστό πέμπτο          434. ΕR (ένας) άνθρωπος SYKΕ σε εκστρατεία BARMEEš πήγε. JOLTA στο δρόμο ATI το άλογότου ARMEEš εξαντλήθηκε. (τότε) ΕR ο άνθρωπος QUgU QUšQA (έναν) κύκνο πουλί SOQUšM_EEš συνάντησε. QUgU ο κύκνος, QUš το πουλί, QANAATIIŊA στις φτερούγεςτου ORUP αφού (τον) έβαλε, _{[ ]} ANIN με αυτόν τον τρόπο (=κουβαλώντας τον άνθρωπο) QALIIJU ανυψούμενος BARIIPAN πήγε, και έτσι ŒCÍŊΕ στη μάνατου QAŊIIŊA (και) στον πατέρατου TΕCYRMEEš τον έκανε να φτάσει (=τον έφερε). ŒCÍ η μάνατου, QAŊI ο πατέραςτου ŒCÍRΕR χαίρονται SΕVÍNYR (και) αγαλλιῶνται, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Τριακοστό έκτο                    ŒKYš «μεγάλη, συσωρευμένη, πλήρη» ATLIg ονομαζόμενη ŒCR_YNXYŊ JOOQ χαρά δέν έχεις. QOVI «καταδίωξη δαιμονίων(=κακοτυχία)» ATLIg ονομαζόμενο QORQINXIIŊ JOOQ φόβο δέν έχεις. (πάντως) UXRUgLUg που να σε κάνει ιπτάμενο QUTUŊ JOOQ καλοτυχία δέν έχεις, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: AñIIg εξαιρετικά JAVLAQ κακό OL είναι.

Τριακοστό έβδομο             134. BÍR ένα (μονάχο) QARI γερασμένο ŒKYZYC δυνατό, καματερό βόδι, BEELÍN τη μέση (οσφύ)του BÍXΕ κόβοντας QOMURSgA μηρμύγκια JEEMEEš (το) φάγανε. QAMšAJU να κινηθεί UMAATIIN χωρίς να μπορεί (=ανήμπορο) TURUR στέκεται, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: JAVLAQ κακό OL είναι.

Τριακοστό όγδοο                 314. QAMIIš AARA στα καλάμια ανάμεσα (=μέσα) QALMEEš έμεινε, TΕŊRÍ UNAAMADUQ (πράγμα) το οποίο ο Θεός δέν ενέκρινε. AVIINXU «η παλλακίδα qATUN βασίλισσα BOLZUN να γίνει» TEER λέει. ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Τριακοστό ένατο               224. TIgIIg το άλογο χρώματος κανελί (απαλό, ανοιχτό, γλυκό, ζεστό καφετί χρώμα) TΕRTRY σταυρωτά (τα πόδιατου) KÍšÆMEEš (κάποιος, ο κύριοςτου) το έδεσε. QAMšAAJU να κινηθεί UMAATIIN ανήμπορος (ο χρησμολήπτης) TURUR στέκεται, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: JAVLAQ κακό OL είναι.

Τεσσαρακοστό                        441. TALIM ορμητικός URI νέος, παλληκάρι, JARIN ώμους _{[ ]} AXA ανοίγοντας (=με περήφανη κορμοστασιά), JASSIIXÍN με πλατιά αιχμή JALIM γυμνά QAJAg βράχια JARA ωστε να σχίζει URUPAN χτυπώντας, JALŊUSUN μόνοςτου JORIIJUR βαδίζει, TEER λέει (ο χρησμός). ANTAg τόσο ALP ακλόνητος, γενναίος ΕRMEEš ήταν. ANXA έτσι BÍLJŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Τεσσαρακοστό πρώτο 324. YRYŊ λευκή ΕSRÍ πιτσιλωτή ÍNCΕK αγελάδα BUZAAgULAXI με αρσενικό μοσχάρι ετοιμόγεννη BOLMEEš έγινε. ŒLCΕJ MΕN «θα χαθώ!» TEEM_EEš είπε. YRYŊ λευκό ΕSRÍ πιτσιλωτό EERKΕK αρσενικό BUZAgU μοσχάρι KΕLYRMEEš έφερε (στον κόσμο). IdUQLUQ (ώς) ιερό ζώο JARAAgAJ θα χρησιμεύσει (το μοσχάρι). YLYCDΕ απο τη μοίρα (=απο τον κίνδυνο της περίστασης) OZMEEš γλύτωσε (η αγελάδα), TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊ να κρίνετε: ΕdCY καλό OL είναι. (IdUQLUQ= θεόσταλτο, ιερό ζώο. Οι λαοί που οικονομικά βασίζονταν κυρίως στην κτηνοτροφία, είχαν διάφορα έθιμα για να εξευμενίζουν το Θεό για το που εκμεταλλεύονταν και ενίοτε θανάτωναν τα ζώα. Ένα τέτοιο έθιμο ήταν το IdUQLUQ, ένα ζώο σε κάθε κοπάδι, το οποίο δέν θανάτωναν, δέν άρμεγαν, δέν κούρευαν, δέν το εκμεταλλεύονταν κατ’ ουδένα τρόπο, έτσι ωστε να φαίνεται πως υπάρχει παντού ένα εκτρεφόμενο ζώο που δέν έχει κανένα παράπονο και είναι ευχαριστημένο με τον άνθρωπο, τον ιδιοκτήτητου).

Τεσσαρακοστό δεύτερο                    414. UZUNTONLUg με μακρύ φόρεμα άτομο (= γυναίκα, νοικοκυρά), ÍdÍšÍN τις γαβάθες (σκεύη) AJAQIIN (και) τα κύπελλάτης (= όλα τα σκεύη της κουζίνας και εν γένει του νοικοκυριού) QOdUPAN αφήνοντας BARMEEš έφυγε. JANA πάλι (=έπειτα) ΕdCYTÍ καλά SAQIINMEEš (το) σκέφθηκε:  ÍdÍšiMTΕ «απο τις γαβάθες (σκεύη)μου AJAQIMTA (και) απο τα κύπελλάμου ŒŊÍ χώρια QANNXA πού BARIIR MΕN πάω;» TEER λέει. JANA ξανά KΕLMEEš γύρισε, ÍdÍšÍN τις γαβάθες, σκεύητης AJAQIIN (και) τα κύπελλάτης ΕSΕN σώα TYYKΕL (και) αβλαβή BULMEEš (τα) βρήκε. ŒCÍRΕR χαρούμενη SΕVÍNYR (και) ευχαριστημένη είναι, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Τεσσαρακοστό τρίτο     334. TOgAN γεράκι ŒCYZ QUšI ποταμίσια πουλιά QUšLAJU πουλιά κυνηγώντας BARMEEš πήγε. UTRU απέναντί(του) TALIM αρπακτικός qARA QUš αετός QOPUPAN ιστάμενος BARMEEš πήγε (=πήγε και στάθηκε), TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: JAVLAQ κακό OL είναι.

Τεσσαρακοστό τέταρτο                   142. TOgAN γεράκι QUš πουλί TΕŊRÍDiN απο τον ουρανό QOdI κατεβαίνοντας (εφορμώντας) TAVIšgAN «λαγός!» TEEPΕN είπε και QAPMEEš έκανε να (τον) γραπώσει. TOgAN το γεράκι QUš πουλί TIIRŊAQI τα νύχιατου SUXULUNMEEš ξεφλουδίστηκαν, JANA έπειτα TIITÍNM_EEš μαδήθηκαν. (=τα νύχιατου βγήκαν και τα ακροδάχτυλατου ψιλοκόπηκαν, γέμισαν κοψίματα). TOgAN QUšUŊ του γερακιού πουλιού TIIRŊAQI τα νύχιατου όλα YCYšYPΕN αφού συντρίφτηκαν, QALIIJU ανυψούμενο (το γεράκι) BARMEEš έφυγε. TAVIšgAN ο λαγός TΕRÍSÍ το δέρματου YŊYš_YPΕN αφού κατατρυπήθηκε JYCYRY τρέχοντας BARMEEš έφυγε. ANTAg τόσα TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: JAVIZ άσκημο OL είναι.

Τεσσαρακοστό πέμπτο                     132. KEEJÍK άγριου ζώου (φυτοφάγου) OgLI νεβρός MΕN είμαι. OTSUZ χωρίς χορτάρι, SUVSUZ χωρίς νερό QALTI πώς UJIIN να μπορέσω (=πώς θα δυναμώσω;), NΕXYK πώς JORIIJIIN να περπατήσω; TEER λέει. ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: JAVIZ άσκημο OL είναι. (QALTI πώς, NΕXYK με τί τρόπο, είναι συνώνυμα).

Τεσσαρακοστό έκτο        133. TΕVΕ καμήλα TEETiCKΕ στη λάσπη TYšMEEš έπεσε. BASIINU καθώς πιεζόταν, δηλαδή καθώς το σώματης απο το βάροςτου πιεζόταν προς τα κάτω (=καθώς βούλιαζε) JEEMEEš έφαγε. (=την ώρα που βούλιαζε η καμήλα βρήκε και έτρωγε κάτι). ŒZÍN την ίδια (την καμήλα) TÍLKY αλεπού JEEMEEš (την) έφαγε, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: JAV_LAQ κακό OL είναι.

Τεσσαρακοστό έβδομο                        114. ΕR (ένας) άνθρωπος YMΕLΕJY _{[ΕΟMΕLΕJY]} επισκεπτόμενος, φιλοξενούμενος BARMEEš πήγε. (=πήγε επίσκεψη και φιλοξενήθηκε). TΕŊRÍKΕ (έναν) θεϊκό άνθρωπο SOOQUšMEEš συνάντησε. QUT εύνοια, ευτυχία QOLMEEš ζήτησε – QUT εύνοια, ευτυχία BEERMEEš έδωσε (ο εκπρόσωπος του Θεού στον άνθρωπο). AgILIŊTA «στο μαντρίσου JIILQIIŊ βόδια και άλλα ζώα δικάσου BOLZUN να υπάρχουν, ŒZYŊ η ψυχήσου (=η ζωήσου) UZUN μακρά BOLZUN να γίνει (=μακρόβιος να είσαι)», TEEMEEš είπε (ο εκπρόσωπος του Θεού στον άνθρωπο). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Τεσσαρακοστό όγδοο    344. QARI της παλαιάς JOL οδού TΕŊRÍ θεϊκός άνθρωπος MΕN είμαι. SIINUQIIŊIIN τα σπασμένασας SΕPΕR MΕN τα αποκαθιστώ (επισκευάζω), YZYYKÍŊÍN τα σκισμένασας ULAAJUR MΕN τα συρράπτω. EELÍC το κράτος EETMEEš MΕN το έχω βάλει σε τάξη (το έχω οργανώσει και ησυχάσει). ΕdCYSÍ το καλότου BOLZUN να γίνει! (=εύχομαι να γίνεται ό,τι είναι καλό για το κράτος), TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLiŊLΕR να ξέρετε. (=αυτά να ξέρετε γι’ αυτόν τον χρησμό).

Τεσσαρακοστό ένατο  341 [311]. BARS τίγρη KEEJÍK άγριο ζώο ΕŊLΕJY γυρεύοντας θήραμα, MΕŊLΕJY γυρεύοντας την απαραίτητη για την επιβίωσήτης τροφή BARM_EEš πήγε. ORTO καταμεσίς JEERDΕ σε έναν τόπο AMgAQA ένα αγριοκάτσικο SOOQUšMEEš συνάντησε. ΕSRÍ το πιτσιλωτό AMgA αγριοκάτσικο JALIM σε γυμνό (άρα και όρθιο, απότομο) QAJAAQA βράχο ŒNYP ανέβηκε και BARMEEš πήγε (=πήγε σκαρφάλωσε), ŒLYMTΕ απο το θάνατο OZMEEš γλύτωσε. ŒLYMTΕ απο το θάνατο OZUPAN αφού γλύτωσε, ŒCÍRΕ χαρούμενο SΕVÍNY (και) ευτυχισμένο JORIIJUR περπατά, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊ να κρίνετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Πεντηκοστό        143. TIIg κανελλί χρώμα AT άλογο ιππασίας, QUdRUUQIIN την ουράτου TYCYP δένοντας κόμπο TÍCRΕT κάν’το να κροταλίσει (=να κλάσει). JAZIg το σκούρο καφετί (άλογο) QOdI στο έδαφος (να πέσει) JAdRAT κάν’το να ξαπλωθεί ανάσκελα («διαλυμένο», «φαρδιά πλατιά», απο την εξάντληση). TOOKUZ τα εννέα QAT κάτια (βαθμίδες, κομμάτια το ένα πάνω στο άλλο) YX_YRCYŊ στρωσίδιασου (απο εκείνα που στρώνουν κάτω απο τη σέλλα) TOPUULgINXA μέχρι να τρυπήσει (=να διαπεράσει ο ιδρώταςτους) TΕRÍTZYN κάν’τα (τα άλογα) να ιδρώσουν, TEER λέει (ο χρησμός – ειρωνικά βέβαια). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: JAV_LAQ κακό OO [OL] είναι.

Πεντηκοστό πρώτο        433. TALIM αρπακτικός qARA QUš αετός MΕN είμαι. JAšIL χλωρά (=πράσινα) QAJA βράχια JAJLAgIM (είναι) η θερινή κατοικίαμου, QIIZIIL «διάπυρου χρώματος» (=κόκκινα) QAJA βράχια QIIšLAgIM η χειμερινή κατοικίαμου OL είναι. TAgDA σε βουνό TURUPAN ιστάμενος (=στέκομαι, και έτσι) MΕŊÍLΕJYR MΕN ευθυμώ. ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε.

Πεντηκοστό δεύτερο    312. ΕR ο άνθρωπος BUSUšLUg λυπημένος, TΕŊRÍ ο ουρανός BULIITLIg συννεφιασμένος (ήταν). BULTI [BULIT] AARA στα σύννεφα ανάμεσα KYN ο ήλιος TOOgMEEš «γεννήθηκε» (πρόβαλε, εμφανίστηκε, βγήκε), BUSAANNX ARA _[AARA] απ’ τις λύπες ανάμεσα MΕŊÍ χαρά KΕLMEEš ήρθε (πρόβαλε, βγήκε, ξαναδημιουργήθηκε), TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Πεντηκοστό τρίτο            232. BOZ γκρίζα BULIIT σύννεφα JORIIDI βάδισαν (=κινήθηκαν), BOdUN YZΕ στο λαό επάνω JAgDI έβρεξε. qARA μαύρα BULIIT σύννεφα JORIIDI βάδισαν (=κινήθηκαν), qAMAg YZΕ σε όλη (την πλάση) επάνω JAgDI έβρεξε. TARIIg οι καλλιέργειες BÍšDÍ ωρίμασαν (καρπό), JAš χλωρό OT χορτάρι ŒNDÍ ψήλωσε (=φύτρωσε, μεγάλωσε). JIILQIIQA στα ζώα KÍšÍKΕ (και) στους ανθρώπους ΕdCY όφελος, ευτυχία BOLTI έγινε, δημιουργήθηκε, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Πεντηκοστό τέταρτο  131. QUL (ενός) υπηρέτη SAVI λόγος (έκθεση, υπόμνημα) BΕCÍŊΕRY προς τον αφέντητου ŒTYNYR αιτείται. QUZgUN (ενός) κόρακα SAVI λόγος (φωνή, μήνυμα) TΕŊRÍCΕRY προς τον Θεό JALVARUR παρακαλεί. YZΕ ψηλά, TΕŊRÍ ο Θεός ΕšQiDTÍ άκουσε. ASRA χαμηλά, KÍšÍ ο άνθρωπος BÍLTÍ κατενόησε, TEER λέει (ο χρησμός) ANXA έτσι BÍLÍŊ να κρίνετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Πεντηκοστό πέμπτο    512. [412] ALP ακλόνητου, γενναίου ΕR ανθρώπου OgLI ο γιός SYKΕ σε εκστρατεία BARMEEš πήγε. SY JEERÍNTΕ στης εκστρατείας τον τόπο (=εκεί που έγινε η μάχη), ΕRKLÍC εξουσιοδοτημένος (απο τον ανώτατο άρχοντα) SAVXI αγγελιαφόρος TŒR_YTMEEš τον ανέδειξε (=τον ανεκήρυξε δίνονταςτου κάποιον υψηλό τίτλο και το αντίστοιχο σύμβολο, επικυρώνοντας έτσι την πολεμικήτου αρετή την οποία απέδειξε στη μάχη), TEER λέει (=εννοεί ο χρησμός). ΕVÍŊΕRY στο σπίτιτου KΕLSΕR σάν επιστρέφει, ŒZÍ ο ίδιος (ο πολεμιστής) AATANMEEš έχοντας αποκτήσει όνομα (=φήμη, δόξα), ŒCRYNXYLYC ευτυχισμένος, ATI (το δέ) άλογότου (το οποίο ίππευε) JEETÍCLÍC φτασμένο, επιτυχημένο (=έχοντας αποδειχθεί άξιο, ικανό) KΕLÍR έρχονται (=επιστρέφουν, το άλογο και ο πολεμιστής επάνω σ’ αυτό), TEER λέει (=σημαίνει ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: AñIIg  εξαιρετικά ΕdCY καλό (είναι).

Πεντηκοστό έκτο              231. ŒC_YRÍŊΕ στην αγέλη (ομάδα)του QUTLUg καλότυχο (=το πιό καλότυχο της αγέλης) AdgIR αρσενικό άλογο MΕN είμαι. JAgAQ με καρύδια IgAX δέντρα JAAJLAgIM (είναι) ο τόπος της θερινής διαμονήςμου, QUšL_Ug με πουλιά IgAX δέντρα QIIšLAgIM (είναι) ο τόπος της χειμερινής διαμονήςμου. ANTA εκεί TURUUPAN στέκομαι, και κατα συνέπεια MΕŊÍLΕJYR MΕN ευθυμώ, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Πεντηκοστό έβδομο       221. QANIgI η αγαπημένητου ŒLM_EEš χάθηκε, KŒŊΕΕKÍ [KŒNΕΕKÍ] ο κουβάςτου (=το περιεχόμενο του κουβά, πιθανόν γάλα) TOŊMEEš πάγωσε. QANIgI η αγαπημένητου NΕLYK τί πράγμα (αναπάντεχο ήταν αυτό) ŒLCΕJ (ποιός θα το φανταζόταν οτι) θα χαθεί OL αυτή! BΕCLÍC (κοπέλα) με αρχοντιά, με ευγένεια OL είναι! KŒNΕΕKÍ ο κουβάςτου NΕLYK τί πράγμα (αναπάντεχο ήταν αυτό) TOŊ/gAJ (ποιός θα το φανταζόταν οτι) θα παγώσει OL αυτός! KYNΕšKΕ στη λιακάδα OLURUR (όλο) κάθεται (τοποθετείται) OL αυτός! ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: BU σε αυτής IRQ της προφητείας BAšIINTA την αρχή AAZ λίγη ΕMCΕKÍ BAR ταλαιπωρία έχει. (=κάποια στενοχώρια υπάρχει). KEEN έπειτα, JANA, ωστόσο, ΕdCY καλή BOLUR γίνεται.

Πεντηκοστό όγδοο           322. OgLI ο γιόςτους ŒCÍNTΕ με τη μάνατου, QAŊIINTA (και) με τον πατέρατου ŒBKΕLΕΕPΕN αγανάκτησε και γι’ αυτό TΕZiPΕN τό’ σκασε και BARMEEš έφυγε. JANA πάλι SAQIINMEEš συλλογίστηκε, KΕLM_EEš, επέστρεψε. ŒCYM «μάναμου (είναι) ŒTÍN τη συμβουλήτης ALAJIIN θέλω να παίρνω, QAŊIM πατέραςμου (είναι) SAVIIN τον λόγοτου TIIŊLAJIIN θέλω να ακούω» TEEP λέγοντας KΕLMEEš επέστρεψε, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Πεντηκοστό ένατο          323. JIILQA στο έτος TΕCMEEšÍC αυτό που έφτασε (=πράγμα που έκλεισε χρόνο) JIIdIITMAJIIN άς μή το αφήσω να βρωμίσει. AJQA στον μήνα TΕCMEEšÍC αυτό που έφτασε (=πράγμα που έκλεισε μήνα) ARTAATMAJIIN άς μήν το κάνω να σαπίσει (=άς μήν το αφήσω να χαλάσει). ΕdCYSÍ το καλότου BOLZUN να γίνει! (=άς πάει καλά αυτό το πράγμα, αυτό το σχέδιο), TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Εξηκοστό                TOOQUZ εννεαπλῶς ARILI καθαριζόμενο (σε 9 επίπεδα, σε 9 βαθμίδες καθαριζόμενο, εξαγνιζόμενο. «Εννιακάθαρο» θα λέγαμε κατα το πεντακάθαρο. Δηλαδή βαθμιαία στην τέλεια καθαρότητα φτάνει) SIIgUN σιιγουν ονομαζόμενο (σύμβολο της σεξουαλικής ορμής) KEEJÍK άγριο ζώο MΕN είμαι. BΕdÍZ _[BΕdÍK] σε ψηλές (άν διατηρήσουμε το BΕdÍZ του χειρογράφου, πρέπει να μεταφράσουμε: σε χαριτωμένες) TÍZ κνήμες YZΕ επάνω ŒNYPΕN ανυψώνομαι και MYŊRΕΕJYR MΕN μουγγρίζω. YZΕ ψηλά TΕŊRÍ ο Θεός ΕšÍDTÍ άκουσε· ASRA χαμηλά, KÍšÍ οι άνθρωποι BÍLTÍ κατενόησαν, αντιλήφθηκαν. ANTAg τόσο KYXLYC ισχυρός MΕN είμαι, TEER λέει. ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι. (σιιγουν είναι το αρσενικού ενός ελαφοειδούς και συνάμα βοοειδούς άγριου ζώου της κεντρικής Ασίας. Το θηλυκότου στα μογγολικά λέγεται μαραλ (στα τουρκικά μουἰγαq), έτσι στα αγγλικά έχει καθιερωθεί να λέγεται maral deer. Για τους παλιούς λαούς της κεντρικής Ασίας, το ζώο αυτό ήταν το κατ’ εξοχήν σύμβολο της σεξουαλικής ορμής. Θαυμαζόταν για τη ζωτικότητα και την σεξουαλικήτου ορμή, καθώς και για τη γενικότερη άλογη  ορμητικότητατου και την ευθυμία που δείχνει χοροπηδώντας την άνοιξη. Έχει κοντό τρίχωμα και μάλλον μεγάλα κέρατα. Δέν γνωρίζω άν είναι ένα απο τα είδη ζώων που απειλούνται με αφανισμό).

Εξηκοστό πρώτο                341 [124]. TURñJA γερανός QUš πουλί TYšNΕΕKÍŊΕ στο κατάλυμάτου QONMEEš έθεσε (=προσγειώθηκε και κατέλυσε). TUJMAATIIN χωρίς να το νιώσει, (χωρίς να το αντιληφθεί), TOZQA στη σκόνη ÍLÍNMEEš μπλέχθηκε. UXA να πετάξει UMAATIIN χωρίς να μπορεί OLURUR κάθεται, (=κάθεται ανήμπορος να πετάξει), TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊRΕR _{[BÍLÍŊLΕR]} να ξέρετε: JAV_LAQ κακό OL είναι.

Εξηκοστό δεύτερο            213. JARgUN ἰαργουν ονομαζόμενο (σύμβολο της ομορφιάς) KEEJÍK άγριο ζώο MΕN είμαι. JAJLAg στης θερινής διαμονής TAgIMA το βουνόμου AgIPAN σκαρφαλώνω και JAJLAJUR [JAJLAJU] περνώντας τις μέρες του καλοκαιριού TURUR MΕN (εκεί) στέκομαι, MΕŊÍLÍC χαρούμενο MΕN είμαι, TEER λέει. ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι. (Το ἰαργουν είναι άγριο κατσικοειδές ζώο των ψηλό βουνών. Διεθνώς είναι γνωστό με τη θιβετιανή ονομασίατου: tahr. Η λ. ἰαργουν χάθηκε νωρίς απο τις τουρκικές γλώσσες. Το ἰαργουν ήταν το κατ’ εξοχήν σύμβολο της ομορφιάς, το σύμβολο του ωραίου. Και άλλοι χρησμοί, αλλα προπαντός αυτός ο χρησμός έδωσε αφορμή να ονομασθεί αυτό το μαντικό βιβλίο «Αναρρίχηση στα Βουνά», η οποία ονομασία στα Κινέζικα έχει φτάσει ώς «連山»).

Εξηκοστό τρίτο                    121. qANLIQ ενός βασιλείου SYSÍ ο στρατός AVQA στο κυνήγι ŒNMEEš ανέβηκε (=βγήκε για κυνήγι). SAgIIR (στον) κυνηγετικό κλοιό (παγάνα) ÍXRΕ μέσα, ΕLÍK ένα (αρσενικό) ζαρκάδι KEEJÍK άγριο ζώο KÍRMEEš μπήκε. qAN ο βασιλέας ΕLiCÍN με το χέρι TUTMEEš το έπιασε. qARA ο άσημος qAMAg (και) ολόκληρος SYSÍ ο στρατόςτου (=οι απλοί, χωρίς βαθμό στρατιώτες και όλος ο στρατός, απλοί και βαθμοφόροι του βασιλέως) ŒCÍRΕR χαίρονται, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: ΕdCY καλό OL είναι.

Εξηκοστό τέταρτο          341. KŒK γαλάζιο BOJMUL με άσπρο σβέρκο TOgAN γεράκι QUš πουλί MΕN είμαι. KŒRYKLYC με ευρεία θέα QAJAAQA σε βράχο QONUUPAN αφού κατεβώ και καθίσω (=αφού προσγειωθώ και καθίσω σε ψηλό βράχο με θέα) KŒZLΕJYR MΕN εποπτεύω (=παρατηρώ τριγύρω). JAgAQLIg με κάρυα TOgRAQ ευθυτενές μεγαλοπρεπές δέντρο (=σε δέντρο ονομαζόμενο Ginkgo Biloba) YZΕ επάνω TYšYPΕN προσγειώνομαι και JAJLAJUR MΕN περνώ το καλοκαίρι, TEER λέει (ο χρησμός). ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: AñIIg εξαιρετικά ΕdCY καλό OL είναι.

Εξηκοστό πέμπτο            332. SΕMÍZ παχύσαρκου (απο τεμπελιά) AT αλόγου ιππασίας, AgZI το στόματου QATIg σκληρό (άκαμπτο) BOLTI έγινε. ÍdÍSÍ το αφεντικότου (ιδιοκτήτηςτου) UMAZ δέν μπορεί, (=πέφτει σε αδιέξοδο, δέν έχει τρόπο να τα βγάλει πέρα, δέν έχει δύναμη που χρειάζεται), TEER λέει. ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: JAVLAQ κακό OL είναι.

[ΕPÍLOgOš] AMTI τώρα AMRAQ αγαπημένα OgLANIM παιδιάμου ANXA έτσι BÍLÍŊLΕR να ξέρετε: BU αυτό IRQ το χρηστηριακό BÍTÍC βιβλίο ΕdCY καλό OL είναι. ANXIP με τη χρήση αυτού (του βιβλίου) ALQU ο καθένας KΕNTY της ίδιαςτου YLYCÍ της μοίρας ΕRKLÍC κύριος (αυτεξούσιος) OL είναι.

[KOLOΦOON] BARS Τίγρης JIIL Έτος, ΕKKÍNTÍ δεύτερο AJ (σεληνιακό) μήνα, BEEš πέντε JEECiRMÍKΕ στις είκοσι (=στη δέκατη πέμπτη μέρα του μήνα), TAJČYNTAN  στο ταἰčυνταν ονομαζόμενο MANIISTANTAQI (το σανσκριτικό ma,ni-sthaana=) βουδδιστικό μοναστήρι ανήκων (εγώ) KÍXiC «ο Μικρός DÍ_NTAR Πιστός» BURUA _[BURWA] (το σανσκριτικό purwa =της αρχαίας, παραδοσιακής σοφίας) GURU διδάσκαλο ΕšiDi ακούγοντας (=μου υπαγόρευε και έγραφα), EEXiMiZ (για τον) «μεγάλο αδερφόμας» ÍSÍC τον «ζεστό» (=αγαπημένο) SAŊUN Στρατηγό EETÆXOQ Ητεέξ-οq YXYN για (αυτόν) BÍTÍDiM (το) έγραψα.

Γλωσσικές ατέλειες στην απόδοση των λέξεων:

η ελληνική γλώσσα, κυρίως η αρχαία, είναι ευχερέστατη στην λέξη προς λέξη απόδοση ξενόγλωσσων κειμένων, ωστόσο στην λέξη προς λέξη απόδοση της Τουρκικής έχει και κάποιες αδυναμίες, προπάντων η Νεοελληνική. Έτσι, καθώς μελετάτε το πρωτότυπο κείμενο του χειρογράφου θα πρέπει να έχετε υπόψη οτι σε κάθε τουρκικό ονοματικό σύνολο η πτώση σημειώνεται μόνο στο τέλος του ονοματικού συνόλου, και όχι με πρόθεση στην αρχή, ούτε με κατάληξη σε κάθε λέξη του συνόλου.

Σε κάποιες περιπτώσεις για την ίδια χρήση χρησιμοποιείται διαφορετική πτώση στην Παλαιοτουρκική απο ό,τι στη Νεοελληνική. Το ρήμα σοqους- (συναντώ) στην Παλαιοτουρκική συντάσσεται με τοπική πτώση (-κε / -qα) όπως στα Αρχαία Ελληνικά το «-τυγχάνω», και όχι με απλή αιτιατική, επι λέξει το «συναντώ κάποιον» στην Παλαιοτουρκική είναι «προσκρούω σε κάποιον» (το «-ους-» δίνει την έννοια της αλληλοπάθειας).

Όσοι γνωρίζουν τα Τουρκικά της Τουρκίας, θα πρέπει να προσέξουν αρκετές διαφορές απο την Παλαιοτουρκική, καί στο λεξιλόγιο (η Τουρκική της Τουρκίας, μ’ όλες τις επεμβάσεις που έγιναν απο το 1927 για «τουρκοποίηση» της γλώσσας, είναι ακόμη γεμάτη αραβικά και περσικά στοιχεία), αλλα καί στη γραμματική. Παράδειγμα, η κατάληξη της τοπικής πτώσης στην Παλαιοτουρκική είναι -κε / -qα και όχι –ε / -α όπως στα Τουρκικά της Τουρκίας. Κάπως καταχρηστικά χρησιμοποιείται στην Παλαιοτουρκική η τοπική πτώση για την εις τόπον κίνηση, κυρίως η τοπική πτώση χρησιμοποιείται για την εις τόπον στάση, αλλα επειδή για να βρεθεί κάτι κάπου πρέπει να πάει εκεί, χρησιμοποιείται με αυτήν την έννοια η τοπική. Ειδικά για την εις τόπον κίνηση υπάρχει στην παλαιοτουρκική γλώσσα ειδική πτώση σε –γαρου. Πολύ παλαιότερα υπήρχε πτώση της εις τόπον κινήσεως σε –ρα, της οποίας μόνο κάποια υπολείμματα βρίσκονται στα σωζόμενα κείμενα. Η λ. ταγιμα στον 62(1) χρησμό μπορεί να είναι λάθος του γραφέα· κατα τη γνώμημου πάντως δέν είναι λάθος, αλλα υπόλειμμα μιάς πανάρχαιας κατάληξης –α της τοπικής πτώσης (που τυχαίνει να συμπίπτει με το υστερογενές, όψιμο –α της σημερινής Οθωμανικής). Υπάρχει επίσης στην Παλαιοτουρκική οργανική πτώση σε –ιν, που δέν χρησιμοποιείται πιά στα Τουρκικά της Τουρκίας, όπου η οργανική εκφράζεται συνήθως με το –iλε. Παρόλο που η Παλαιοτουρκική είχε διάφορες καταλήξεις για την έκφραση του πληθυντικού, σπανιότατα τις χρησιμοποιούσε. Το –λερ στο Βίλίγγλερ είναι μάλλον μεταγενέστερη προσθήκη. Το σκέτο Βίλίγγ μου φαίνεται νοηματικώς ίδιο, απλώς το Βίλίγγ ώς αυθεντικότερο το αποδίδω «να κρίνετε» για να ξεχωρίζει απο το Βίλίγγλερ που το αποδίδω «να ξέρετε».

Σπανιότατα η Παλαιοτουρκική χρησιμοποιεί επιρρήματα με την έννοια του συνδέσμου «καί» ο οποίος χρησιμοποιείται για κάθε γλωσσική λειτουργία στα Νέα Ελληνικά. Αντί για τέτοιον σύνδεσμο η Παλαιοτουρκική χρησιμοποιεί τα προσφύματα –ιπ και ιπ-αν (τηρώντας πάντα τις ετεροιώσεις που επιβάλλει η αρμονία των φωνηέντων), το πρώτο θυμίζει τη λειτουργία της αρχαίας ελληνικής χρονικής μετοχής, που σημαίνει το προτερόχρονο σε σχέση με το κύριο ρήμα, το δέ ιπ-αν έχει καί έννοια προτερόχρονου, αλλα ταυτοχρόνως εκφράζει τρόπο και αιτία σε σχέση με το κύριο ρήμα. Η καθαυτό Παλαιοτουρκική μετοχή σε –α (που λόγο της φωνηεντικής αρμονίας παίρνει τη μορφή πολλών άλλων φωνηέντων) χρησιμοποιούνταν στην Παλαιοτουρκική και επιθετικά, αλλα στο ιρκ ΒίτίΓ χρησιμοποιείται προπάντων επιρρηματικά για τη δήλωση του αποτελέσματος στο οποίο τείνει μιά πράξη, π.χ. ἰαρα ουρ- =χτυπά ωστε να σκίσει. Ο πιό συνηθισμένος χρόνος στο ιρκ ΒίτίΓ είναι ο παρελθοντικός σε –μης,  που σε μιά παμπάλαια εποχή σήμαινε «φαίνεται πως…» και έπειτα αντιστοιχεί στο δικόμας παρακείμενο, «αυτό έχει γίνει», με την έννοια «δέν το έχουμε δεί αυτό, αλλα φαίνεται, ή πιστεύουμε αυτό που λέγεται, οτι έτσι έγινε». Αυτό είναι μία επιπλέον ένδειξη της γνήσιας τουρκικής πατρότητας του ιρκ ΒίτίΓ, γιατί άν είχε μεταφραστεί απο άλλη γλώσσα, δέν θα χρησιμοποιούνταν αυτός ο χρόνος, αλλα επι το πλείστον μέλλων, πιθανόν και ευρύς χρόνος («ceniš zaman»), ίσως και ο κανονικός παρελθοντικός χρόνος που συνηθίζεται σε άλλες γλώσσες, αλλα όχι αυτός ο χρόνος που προσιδιάζει στις τουρκικές γλώσσες. Σημειωτέον οτι στην κινέζικη γλώσσα το ρήμα γενικά δέν έχει χρόνο, και κανένα κινέζικο (ούτε άλλου, απο όσο ξέρω, έθνους) έργο μαντικής δέν εκφράζεται σε παρελθοντικό χρόνο. Το οτι ποτέ το ιρκ ΒίτίΓ δέν προφητεύει σε μέλλοντα αλλα κατα κανόνα σε παρελθοντικό χρόνο, μαρτυρά επίσης την βαθύτερη σοφία οτι το έργο αυτό δέν είναι για την πρόγνωση του μέλλοντος, αλλα για να κάνει τον άνθρωπο κύριο του μέλλοντοςτου: «πρόσεξε τί έχει συμβεί σε ανάλογες συνθήκες, και πράξε ανάλογα». Κατα κανόνα αποδίδω το –μης με αόριστο, αλλα να έχουμε υπόψη την ειδικότερη σημασία του τουρκικού αυτού χρόνου.

Όταν ένα ουσιαστικό προσδιορίζει ένα άλλο ουσιαστικό, η Παλαιοτουρκική χρησιμοποιούσε 3 τρόπους:

1) παρέθετε το προσδιορίζον πρίν απο το προσδιοριζόμενο, χωρίς καμία κατάληξη. Π.χ. βλέπε «οἰμα ερ» (παιχνίδι - άνθρωπος =τζογαδόρος). Ένα τέτοιο ζεύγος λέξεων αντιστοιχεί σε σύνθετη λέξη όπου πρώτο συνθετικό είναι ο πρώτος όρος.
Αυτός ο τρόπος δέν υπάρχει σήμερα στα Οθωμανικά.
2) παρέθετε το προσδιορίζον πρίν απο το προσδιοριζόμενο, βάζοντας στο προσδιοριζόμενο το κτητικό πρόσφυμα –(σ)ι. Π.χ. βλέπε «qουλ σαβι» ("υπηρέτης - λόγοςτου" =κάποιου υπηρέτη ο λόγος). Σε ένα τέτοιο ζεύγος λέξεων η πρώτη λέξη έχει έννοια επιθέτου που προσδιορίζει το ακόλουθο ουσιαστικό. Αντί για επίθετα παράγωγα απο ουσιαστικά, οι σημερινές τουρκικές γλώσσες χρησιμοποιούν κατα κόρον αυτόν τον τρόπο. Ανάλογο κτητικό πρόσφυμα διατηρείται στη γλώσσα των Ainu, ενώ έχει καταργηθεί στην Ιαπωνική. Η παλαιότατη Τουρκική είχε καταλήξεις, κυρίως την κατάληξη –ι που σχημάτιζε επίθετα απο ουσιαστικά, (ΤΕγγΕΡ=ουρανός, ΤΕγγΕΡί =ουράνιος) η χρήση αυτή όμως σταμάτησε αρκετά νωρίς, ενώ η κατάληξη i χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα σε επίθετα στην Ιαπωνική (kuroi= μαύρο, nagai= μακρύ κ. ο. κ.).
2.α) Ενίοτε στα παλαιά τουρκικά κείμενα αντί για το πρόσφυμα –(σ)ι βρίσκεται η κατάληξη –νι η οποία είναι παλαιότερη κ ήδη σπάνια στην γλώσσα του 8ου - 9ου μ.Χ. αιώνα, είναι η ίδια κατάληξη που βρίσκουμε στα σουμερικά ώς "-(a)ni", τουτέστιν το κτητικό πρόσφυμα του γένους των προσώπων. (στα σουμερικά υπάρχουν δύο γραμματικά γένη, το γένος των προσώπων κ το γένος των πραγμάτων). Π.χ. βλέπε «qουδουρξογνιγγα» (=στον κόκκυγγά-του).
3) έβαζε τον προσδιορίζοντα όρο σε γενική πτώση (με την κατάληξη –(ν)ιγγ που έχει γίνει –(ν)ιν στη σημερινή Τουρκία – στα Ιαπωνικά είναι -νο) και έπειτα τον προσδιοριζόμενο όρο με το κτητικό πρόσφυμα –(σ)ι. Αυτή η σύνταξη αντιστοιχεί στη χρήση γενικής προσδιοριστικής στην Ελληνική και σε άλλες γλώσσες. Στην Τουρκική αυτή η σύνταξη χρησιμοποιείται όταν το προσδιορίζον είναι ορισμένο, θα έπαιρνε δηλαδή οριστικό άρθρο στα ελληνικά. Π.χ. βλέπε «αδιγιγγ qαρνι» (=της αρκούδας η κοιλιάτης).
Αυτός είναι ο κανονικός τρόπος σχηματισμού της γενικής προσδιοριστικής στα Οθωμανικά έως σήμερα. Το προσδιοριζόμενο ΠΑΝΤΟΤΕ έχει κτητικό πρόσφυμα, άν και φαίνεται να πλεονάζει αφού το προσδιορίζον έχει την κατάληξη της γενικής. Ο πλεονασμός αυτός «εξομαλύνει» τον «νεωτερισμό» του να τίθεται το προσδιοριζόμενο δεύτερο, ενώ στην πανάρχαια σύνταξη το προσδιορίζον ετίθετο πάντα δεύτερο.
Η έννοια του ορισμένου, ουσιαστικού που θα έπαιρνε οριστικό άρθρο στα Νέα Ελληνικά, στην Παλαιοτουρκική εκφράζεται είτε με το πρόσφυμα της γενικής, είτε με το κτητικό πρόσφυμα, είτε με αντωνυμία πραγματικής ή νοερής δείξεως. Όταν το ορισμένο με κτητικό πρόσφυμα ουσιαστικό είναι αντικείμενο ρήματος, η κατάληξητου είναι –(σ)ιν (και όχι –(σ)ινι όπως στα Τουρκικά της σημερινής Τουρκίας). Όταν το ορισμένο ουσιαστικό είναι αντικείμενο ρήματος, χωρίς κτητικό πρόσφυμα, έχει την κατάληξη –(ἰ)ιγ (στα Οθωμανικά –(ἰ)ι), ενώ το μή ορισμένο αντικείμενο δέν παίρνει καμία κατάληξη.
Απο τα παλαιότερα σωζόμενα κείμενα μέχρι τις σημερινές τουρκικές γλώσσες, δέν υπάρχει ρήμα αντίστοιχο του νεοελληνικού «έχω», μ’ όλο που στα Σουμερικά υπάρχει ρήμα «tuku» που σημαίνει «αποκτά» ή «έχει». Δημιουργείται πολύ καθαρά η εντύπωση οτι οι τουρκικές και πολλές ακόμη συγγενικέςτους φυλές δέν είχαν την ίδια αντίληψη της ιδιοκτησίας που έχουμε εμείς. Η έννοια του «έχω» στις τουρκικές γλώσσες εκφράζεται είτε με το κτητικό πρόσφυμα, είτε με τα var (υπαρκτό, υπάρχει) και joq (ανύπαρκτο, δέν υπάρχει), είτε με την κατάληξη –λιγ (στα Οθωμανικά –λι) που σημαίνουν αυτό που έχει κάτι, π.χ. qουτ = καλή τύχη, qουτλουγ = αυτός που έχει καλή τύχη, καλότυχος. Έτσι, όπου χρησιμοποιώ στην απόδοση το νεοελληνικό «έχω», στο τουρκικό κείμενο χρησιμοποιούνται άλλοι τρόποι.
 

Ο αριθμός όπως και το φύλο στην παλαιά Τουρκική δηλωνόταν μόνο όταν ήταν απολύτως απαραίτητο. Η λέξη που σήμαινε το θηλυκό ή το πλήθος δέν ήταν αντιληπτή ώς η ίδια λέξη με ένα άλλο γραμματικό πρόσφυμα, ήταν αντιληπτή ώς μία άλλη, παράγωγη λέξη. Παράδειγμα, χανιμ (βασίλισσα) είναι παράγωγο του χαν (βασιλεύς), δέν είναι το χαν σε ένα άλλο γένος. Βεcλερ δέν ήταν ο πληθυντικός του Βεc (άρχοντας)· ήταν ένα παράγωγο του Βεc, με σημασία «η τάξη των αρχόντων, ‘το αρχοντολόι’». Ανάλογα λειτουργούσαν όλες οι παλαιοτουρκικές καταλήξεις που σήμερα καταχρηστικά τις λέμε «προσφύματα του πληθυντικού».

Αυτά είναι τα κυριότερα που πρέπει να προσέξετε για να καταλάβετε τις τουρκικές λέξεις ακριβέστερα απο όσο τις αποδίδω εδώ. Σημειωτέον όμως οτι η ιδιωματική χρήση της παλαιάς τουρκικής γλώσσας μοιάζει πολύ με της Νέας Ελληνικής, για παράδειγμα στον χρ. 60 η έκφραση «τοκουζ αριλι» είναι ανάλογη της νεοελληνικής «πεντακάθαρο», και δέν γνωρίζω ανάλογη έκφραση σε άλλη γλώσσα. Επίσης το ρήμα «μπορώ» δύναται να έχει στα Νέα Ελληνικά τη σημασία «έχω (την αναγκαία) δύναμη», προπάντων στον αρνητικό τύπο «δέν μπορεί»= δέν έχει (την αναγκαία) δύναμη, δέν έχει υγεία, ακριβώς όπως δύναται να χρησιμοποιείται στην Παλαιοτουρκική. (Ανάλογες εκφράσεις στη Νέα Ελληνική θα βρείτε σε όλους τους παλαιοτουρκικούς χρησμούς αυτού του βιβλίου, του ιρκ ΒίτίΓ. Αυτό βεβαίως μας διευκολύνει στην κατανόηση).

Του ιρκ ΒίτίΓ των χρησμών τους σωστούς αριθμούς τους βρήκα το 1996 Δεκεμβρίου 30 μέχρι τις 10:38 το βράδυ, στην アデラ゜イーダ アウヽﾄラリ゜ヤς. Στις αρχές του 2000 στην カバラ゜, διόρθωσα την αντιστοίχηση 2 χρησμών με τους μαντικούς αριθμούςτους. Του ιρκ ΒίτίΓ (1) με του周易 (3) τους χρησμούς να τους αντιστοιχήσω, απο το 1989 προσπαθούσα ανεπιτυχώς για χρόνια, μέχρι το έτος 2000, Ιανουαρίου 13, Πέμπτη, στην カバラ゜, συνοικία της Αγίας Βαρβάρας όπου έμενα σε μιά γκαρσονιέρα στον 5^ο όροφο της πολυκατοικίας επι της οδού Κολοκοτρώνη αριθμός 52, οπότε αφού επίπονα ερεύνησα βρήκα τη σωστή αντιστοίχηση όλων των χρησμών του ιρκ ΒίτίΓ (1) με τους 6γραμμικούς χρησμούς του周易 (3).

Καιρός είναι να μιλήσω για τις μεθόδους με τις οποίες λαμβάνεται χρησμός κατα το ιρκ ΒίτίΓ (1).

Το 道德經 (Οδού και Αρετής Κανών) δηλώνει με σαφήνεια (στο κεφάλαιο 38) οτι 前識者道之華, 而愚之始. =του μέλλοντος η πρόγνωση είναι του «ΤΑΟ» η δόξα, και της βλακείας η αρχή. Οι μεγαλύτεροι γνώστες της Ορθόδοξης Χριστιανικής διδασκαλίας λένε πως το μέλλον μόνο ο Θεός το γνωρίζει. Λοιπόν όταν ρωτάμε, μας φανερώνει κάτι απο αυτό. Αλλα όποιος ανόητα ρωτάει, μόνο την ανοησίατου πληθαίνει. Υπάρχουν διάφοροι κανόνες για τη σωστή χρήση της μαντικής. Ο σημαντικότερος κανόνας είναι να μή ρωτήσει κανείς σε ένα 24ωρο περισσότερο απο μία φορά. Άν ρωτήσει δεύτερη φορά, δέν θα έχει κανένα όφελος· αυτό είναι ήδη κακό, γιατί αχρηστεύει το ιερό μέσον επικοινωνίας με το Θεό· άν ρωτήσει τρίτη φορά, θα έχει και μεγάλη ζημιά.

Κάθε δωδεκαήμερο μία ημέρα είναι 子日 (ημέρα που αντιστοιχεί στο ζώδιο του Αρουραίου). Aυτή η ημέρα στο κινέζικο ημερολόγιο χαρακτηρίζεται ακατάλληλη για μαντική, απαγορεύεται να ρωτήσει κανείς χρησμό τέτοια μέρα. Γιατί, θα πεί ψέματα ο χρησμός σε τέτοια μέρα; ο χρησμός ποτέ δέν λέει ψέματα, αλλα σε τέτοια μέρα απαγορεύεται να ρωτήσεις γιατί τότε θα προσβάλεις τη νοημοσύνησου· όταν είναι αυτή η μέρα πρέπει να ασκήσεις την έμφυτήσου σοφία· το να ρωτήσεις θα χαλάσει την ικανότητα να καταλαβαίνεις μόνοςσου, οπότε ο χρησμός θα σου είναι άχρηστος, δέν θα καταλάβεις το νόηματου.

Σε κάθε 24ωρο 3 μιαμισάωρα σε εχθρικές θεότητες ανήκουν δηλαδή δυσμενή χαρακτήρα έχουν ωστε σε αυτά τα 3 μιαμισάωρα καμιά σημαντική πράξη να γίνει δέν μπορεί, γιατί η πράξη αποτυγχάνει και ενδεχομένως σε ατύχημα οδηγεί, επίσης σε αυτά τα διαστήματα η ψυχική διάθεση κακή είναι, μόλις αυτά τα διαστήματα περνάνε ο άνθρωπος ψυχολογικά «ανασαίνει». Προπάντων σε αυτά τα μιάμισης ώρας διαστήματα καμία τελεστική πράξη να γίνει δέν πρέπει, ούτε θυμιάματος προσφορά, ούτε φωναχτή ή ψιθυριστή επαναλαμβανόμενη προσευχή, μόνο νοερή λατρεία επιτρέπεται. Αυτά τα διαστήματα (κούφιες ώρες τα ονομάζω) πώς υπολογίζονται:

απο της ανατολής την ώρα μιάμιση ώρα ένα διάστημα, έπειτα μιάμιση ώρα το επόμενο διάστημα και ούτω καθεξής, σε κάθε ημέρα ώς εξής έχει:

Πέμπτη: – + – + + –.

Παρασκευή: + – + – + + –.

Σάββατο: – + – + + –.

Κυριακή: + + + + – + – –.

Δευτέρα: + – + – + –.

Τρίτη: + + – + – + –.

Τετάρτη: + – + – –.

όπου το κάθε + και το κάθε – μιάμισης ώρας διάστημα είναι, το μέν + κανονικό διάστημα, το δέ – αρνητικό και επικίνδυνο κατα το οποίο καμιά λατρευτική πράξη δέν επιτρέπεται. Παράδειγμα την Πέμπτη, απο του ήλιου της ανατολής την ώρα το πρώτο μιάμισης ώρας διάστημα αρνητικό, το δεύτερο κανονικό, το επόμενο αρνητικό, έπειτα δύο διαστήματα (δηλαδή 3 ώρες) κανονικά και έπειτα ένα αρνητικό μιάμισης ώρας διάστημα. Την Κυριακή τα πρώτα 4 διαστήματα (δηλαδή απο την ανατολή οι πρώτες 6 ώρες) είναι κανονικές, έπειτα ένα μιαμισάωρο αρνητικό, έπειτα ένα μιαμισάωρο κανονικό και έπειτα δύο συνεχόμενα διαστήματα (δηλαδή 3 ώρες) αρνητικά. Έτσι της κάθε ημέρας τα τρία αρνητικά διαστήματα υπολογίζονται. Απο τα τρία μιαμισάωρα μετά όλα τα άλλα διαστήματα κανονικά είναι. Σε αρνητικό διάστημα δέν είναι καλό να ρωτήσεις χρησμό. Άν θέλεις να είσαι σίγουρος, ρώτα λίγο πρίν την ανατολή του Ηλίου, τότε δέν μπορεί να είναι δυσμενής η ώρα.

Συνήθως οι άνθρωποι χαίρονται όταν λάβουν ευνοϊκό χρησμό και λυπούνται όταν λάβουν δυσμενή χρησμό· απο αυτό μεγαλύτερη βλακεία δέν υπάρχει. Άν υπάρχει ενδεχόμενο να λυπηθείς, δέν πρέπει να ρωτήσεις. Ούτε και ωφελεί να ρωτήσεις με την ελπίδα να χαρείς απο τον χρησμό. Δέν ρωτάμε χρησμό για να λυπηθούμε ή να χαρούμε, ρωτάμε για να καταλάβουμε ποιός είναι ο Νόμος του Θεού και πώς πρέπει να εφαρμοσθεί στη δεδομένη περίπτωση. Ασχέτως απο τις περιστάσεις, όταν κάποιος λαμβάνει δυσμενή πρόγνωση μπορεί να γλυτώσει μέσω της καθαρότητας. Η καθαρότητα συνίσταται στα εξής: αποχή απο κάθε είδους φονευμένη σάρκα, αποχή απο κρεοφαγία (εκτός άν το κρέας προέρχεται απο κανονική θυσία, όπερ στην εποχήμας άτοπον). Αποχή απο οινοπνευματώδη ποτά και απο ψυχοτροπικές ουσίες. Αποχή απο μαγειρεμένο λάδι (το ωμό δέν δημιουργεί κανένα πρόβλημα). Αποχή απο εκσπερμάτωση. Απαγορεύεται επίσης να αγγίξεις γυναίκα σε μέρα που είναι «λερωμένη» (απο περίοδο). Πλένεις το στόμα και ολόκληρο το σώμα να είναι καθαρό. Αποφεύγεις την κόπωση και δέν αποδιώχνεις τον ύπνο. Εφόσον κάνεις αυτά, άν έχει προαναγγελθεί δυστυχία δέν θα σε αγγίξει. Συνετό θα είναι επίσης να αποφεύγεις να φοράς πράσινα, διότι τα πράσινα ρούχα επισύρουν τη δυσαρέσκεια των προϊσταμένωνσου, το καλύτερο είναι να φοράς ζεστά χρώματα (όπως κόκκινο, κίτρινο, άσπρο, καφετί και τα παρόμοια), αποφεύγοντας τα ρούχα που έχουν επάνω σήματα και γραπτά μηνύματα (διότι αυτά επηρεάζουν λίγο ή πολύ την ψυχή). (Βεβαίως δέν είναι μόνο αυτά τα αμαρτήματα που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος. Θα χρειαζόταν πολλά να πούμε για όλες τις δυνατότητες ανθρώπινου λάθους. Ωστόσο, εφόσον τηρήσει κανείς αυτούς τους κανόνες που σημείωσα, θα καταφέρει να γλυτώσει και απο κάθε άλλο αμάρτημα).

Λέγεται πως για να ρωτήσει κανείς χρησμό πρέπει να κάψει θυμίαμα, και μάλιστα να περάσει τα όργανα της μαντικής απο τον καπνό θυμιάματος. Αυτό είναι καλό άν γίνει σε σωστή μέρα και ώρα, πάντως δέν είναι απαραίτητο. Όταν είναι η 11^η ή 23^η μέρα της σελήνης, καθώς και όταν είναι η μέρα που αντιστοιχεί στο ζώδιο της Τίγρης (寅日, μία κάθε 12 μέρες) δέν είναι καλό να κάψεις θυμίαμα, μόνο κακό κάνει.

Εκείνο που απολύτως επιβάλλεται προτού ρωτήσεις χρησμό, είναι να προσευχηθείς προς τον Μοναδικό Θεό. Η προσευχή που πρέπει να λέγεται πρίν την ερώτηση είναι η σανσκριτική ΣΑΑυΙΤΡΙΙ, (η επίκληση του Δημιουργού):

ΩΜ βΟΥΡ βΎυΑχ ΣΥΆχ ΤΆΤ ΣΑυΙΤΎΡ υΆΡΕ,ΝΙΑΜ βΆΡΓΟ ΔΕυΆΣιΑ δΙΙΜΑΗΙ δΊιΟ ιΌ ΝΑχ ΠΡΑΚΟΔΆιΑΑΤ ))

Και με λατινικά γράμματα:                                               OOOM VUR VÝWA: SYÁ:

(με πλάγια γράμματα το πρώτο ημιστίχιο του κάθε στίχου):               TÁT SAWITÝR WÁRE,NIAM

VÁRGO DEWÁSJA DhIIMAHI

DhÍJO JÓ NA: PRAKODÁJAAT ))

ή το γνωστό ελληνικό: Βασιλεῦ ουράνιε, Παράκλητε, το Πνεῦμα τῆς Αληθείας, ο πανταχοῦ Παρών και τα πάντα πληρῶν, ὁ Θησαυρός των Αγαθῶν και Ζωῆς Χορηγός, ελθέ και σκήνωσον εν ἡμῖν και καθάρισον ὑμᾶς απο πάσης κηλίδος και σῶσον, Αγαθέ, τας ψυχάς ἡμῶν.

Η κινέζικη παράδοση ορίζει οτι όταν ρωτάς χρησμό πρέπει να είσαι στραμμένος με πρόσωπο προς τα νότια. Η αρχαία ελληνική παράδοση ήταν να κοιτάζει κανείς προς τα βόρεια όταν ζητάει χρησμό, έτσι ωστε να έχει την ανατολή προς τα δεξιά. Θεωρώ οτι μπορεί κανείς να είναι στραμμένος και προς τα ανατολικά. Δέν συνιστάται να είναι κανείς στραμμένος προς τη δύση. Πάντως μαζί το κινέζικο ημερολόγιο δημοσιεύεται ένας πίνακας που ορίζει ποιές κατευθύνσεις είναι ευνοϊκές σε κάθε μέρα του 60ήμερου κύκλου. Πάνω σ’ αυτό δέν έχω να πώ περισσότερα, άν δέν μπορεί κανείς να συμβουλευθεί τον πίνακα με τις μέρες του 60ήμερου κύκλου, το καλύτερο είναι να ρωτήσει την καρδιάτου, προς τα πού στραμμένος αισθάνεται καλύτερα. Έτσι κι αλλιώς, ο Θεός που ρωτάμε είναι πανταχοῦ Παρών.

Έχω επίσης διαβάσει πως άν ρωτάς για το μέλλον πρέπει με το δεξί χέρι να χειρισθείς τα μαντικά εργαλεία, και με το αριστερό χέρι άν ρωτάς για το παρελθόν. Δέν νομίζω πως αυτό έχει ουσιαστική σημασία. Μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει καί τα δύο χέρια, αφού μάλιστα με τα δύο χέρια μαζί θεωρείται ο καλύτερος τρόπος όταν κανείς τιμά τον Θεό.

Άς δούμε τώρα ποιά είναι τα μαντικά εργαλεία και πώς χρησιμοποιούνται.

1)                  το απλούστερο μέσον, ένα τετράπλευρο ζάρι. Τετράπλευρο ζάρι μπορεί να είναι σε σχήμα τριγωνικής πυραμίδας που έχει 4 ίσες τριγωνικές πλευρές, κάθε πλευρά ένα κανονικό τρίγωνο. Οι κορυφές όμως της πυραμίδας πρέπει να είναι πεπλατυσμένες ωστε να χωράει σε κάθε κορυφή να σημειώσουμε κουκίδες: στη μιά κορυφή 1 κουκίδα, στην άλλη 2 κουκίδες (στίγματα, ας πούμε με αιχμηρό εργαλείο), στην άλλη 3 στίγματα, στην άλλη 4. Ρίχνουμε αυτό το πυραμιδοειδές ζάρι 3 φορές και με κάθε ρίψη παίρνουμε έναν αριθμό απο το 1 ώς το 4, όσα είναι τα στίγματα, οι κουκίδες που εμφανίζονται σε κάθε ρίψη. Οι τρείς αριθμοί που παίρνουμε είναι οι μαντικοί αριθμοί, μας δίνουν έναν χρησμό.

2)                  ένα πρισματικό ζάρι. Επειδή το πυραμιδοειδές ζάρι δέν είναι εύκολο να βρεθεί ούτε τόσο εύκολο να κατασκευασθεί απο τον καθένα, η εύκολη λύση είναι το πρισματικό ζάρι. Χρησιμοποιούμε οποιοδήποτε αντικείμενο έχει πρισματικό σχήμα με 4 ίσες μακρές πλευρές. Ας πούμε ένα απο εκείνα τα ξυλάκια (chopsticks) που χρησιμοποιούν οι Κινέζοι για να τρώνε. Τέτοια ξυλάκια βρίσκονται παντού, πουλιούνται και σε σούπερμάρκετ, και είναι συνήθως τετράπλευρα πρισματικά. Κόβουμε απο ένα τέτοιο ξυλάκι ένα μέρος που να έχει μορφή τετράπλευρου πρίσματος με 4 ίσες μακρές πλευρές, χωρίς να λεπταίνει προς τη μιά μεριά και χωρίς να έχει επάνω γράμματα ή σχέδια. Σε αυτό το 4πλερο πρίσμα επάνω στη μία μακρά πλευρά κάνουμε ένα στίγμα, στην επόμενη πλευρά δύο στίγματα, στην επόμενη 3 στίγματα, στην επόμενη 4 στίγματα. Αυτό είναι το ειδικό ζάρι για χρησμούς του ιρκ ΒίτίΓ, το χρησιμοποιούμε όπως ανέφερα στο 1). Ο Talat Tekin στο βιβλίοτου σημειώνει οτι 4πλευρα πρισματικά ζάρια έχουν βρεθεί πολλά σε ανασκαφές στην κεντρική Ασία, όπου κατοικούσαν τουρκικές φυλές. Δέν έτυχε να δώ εικόνα τέτοιου ζαριού. Να είστε βέβαιοι πως αυτό που θα κατασκευάσετε με τις οδηγίες που έδωσα απο chopstick (κινέζικο ξυλάκι) είναι τέλειο για τη δουλειά που το θέλουμε, να λαμβάνουμε χρησμούς του ιρκ ΒίτίΓ. Φυσικά μπορείτε επίσης να πάρετε ένα ευθύ κυλινδρικό κομματάκι απο κλαδάκι και να το τρίψετε απο 4 μεριές με γυαλόχαρτο ωστε να σχηματισθεί ένα ξυλαράκι πρισματικό με 4 μακρές πλευρές, και στην κάθε μακρά πλευρά να σημειώσετε, με τρυπούλες, τους αριθμούς καθώς προανέφερα. Αυτό είναι το πιό πρακτικό μέσον χρησμοληψίας για να συμβουλευόμαστε το παλαιότερο σωζόμενο βιβλίο του κόσμου.

3)                  Με 4 πούλια. Αυτός είναι πιό επίσημος τρόπος. Βρίσκουμε 4 αντικείμενα που να είναι εντελώς ίδια στο σχήμα, ας πούμε πούλια παιχνιδιών, ή σπόρους χαρουπιάς. Τα 3 απο τα αντικείμενα πρέπει να είναι μεταξύτους όμοια καί στο χρώμα, το 4^ο όμοια με τα 3 στο σχήμα, αλλα με διαφορετικό χρώμα. Κρατάμε αυτά τα 4 αντικείμενα στα χέριαμας, κλείνουμε τα μάτια, προσευχόμαστε, συγκεντρωνόμαστε στο ερώτημάμας, ανακινούμε τα 4 αντικείμενα μές τις χούφτεςμας και με κλειστά μάτια τοποθετούμε το ένα αντικείμενο στα ανατολικά (αριστεράμας εφόσον κοιτάζουμε προς τα νότια), χωρίς να ανοίξουμε τα μάτια τοποθετούμε το δεύτερο αντικείμενο βόρεια (πίσωμας εφόσον κοιτάζουμε προς τα νότια), το τρίτο αντικείμενο το τοποθετούμε δυτικά (δεξιάμας εφόσον κοιτάζουμε προς τα νότια), και το τέταρτο αντικείμενο το βάζουμε νότια (μπροστάμας εφόσον κοιτάζουμε προς τα νότια). Δέν ανοίγουμε τα μάτια προτού τοποθετήσουμε καί τα 4 όμοια αντικείμενα. Επειτα ανοίγουμε τα μάτια και βλέπουμε σε ποιά θέση βάλαμε το διαφορετικού χρώματος αντικείμενο. Άς πούμε τα 3 πούλια είναι μαύρα και το 4^ο άσπρο. Άν το πούλι που τοποθετήσαμε 1^ο στα ανατολικά είναι το άσπρο, μας δίνει τον αριθμό 1. Άν το άσπρο τοποθετήθηκε 2^ο στα βόρεια μας δίνει τον αριθμό 2. Άν το άσπρο τοποθετήθηκε στα δυτικά μας δίνει τον αριθμό 3, και άν το άσπρο τοποθετήθηκε 4^ο, στα νότια, μας δίνει τον αριθμό 4. Τρείς φορές τοποθετούμε τα 4 αντικείμενα με κλειστά τα μάτια, και έτσι παίρνουμε μία σειρά τριών αριθμών, που είναι οι μαντικοί αριθμοί για έναν χρησμό. Δέν έχει ουσιαστική σημασία το προς τα πού κοιτάζουμε, πρέπει όμως οπωσδήποτε με κλειστά τα μάτια να τοποθετήσουμε το πρώτο πούλι (ή άλλο αντικείμενο) ανατολικάμας, το δεύτερο βόρεια, το τρίτο δυτικά, και το τέταρτο νότια. Η μέθοδος αυτή είναι πολύ απλή και πρακτική, και έχει το πλεονέκτημα οτι κάνει τον χρησμολήπτη να συγκεντρωθεί προσεκτικότερα στο ερώτηματου. Η απάντηση που δίνεται δι’ αυτής της μεθόδου είναι απλή και σαφέστατη.

4)                  Με 16 όμοια πούλια / αντικείμενα όπως στον τρόπο 3), το ένα απο αυτά διαφορετικού χρώματος, με κλειστά τα μάτια τα βάζουμε στη σειρά και έτσι ανάλογα με τη θέση που βάλαμε το διαφορετικό παίρνουμε έναν αριθμό απο το 1 ώς το 16. Επαναλαμβάνοντας αυτή τη διαδικασία άλλες δυό φορές, παίρνουμε συνολικά 3 αριθμούς που ο καθένας μπορεί να είναι απο το 1 ώς το 16. Ο κάθε αριθμός απο το 1 έως το 16 έχει  τη δικήτου σημασία (σύμφωνα με την παμπάλαια παράδοση των Yoruba της Δυτικής Αφρικής, αυτήν τη σημασία των αριθμών την έχω βρεί σε ένα βιβλίο για τη θρησκευτική παράδοση των Yoruba), έτσι ο πρώτος αριθμός μας δείχνει την αρχή, ο δεύτερος την εξέλιξη, και ο τρίτος την τελευταία φάση της υπόθεσης για την οποία ζητάμε να πληροφορηθούμε. Θα δώσω όχι τα αφρικάνικα ονόματα των αριθμών απο το 1 ώς το 16, γιατί είναι απίθανο ο αναγνώστης να γνωρίζει τη γλώσσα των Yoruba, αλλα τα αντίστοιχα ονόματα κατα το σύστημα της «γεωμαντείας», που απο παλιά είναι γνωστή στην Ευρώπη άν και λέγεται πως έχει αφρικανική προέλευση. Για το καθένα απο αυτά τα 16 «γεωμαντικά» σημεία μπορεί κανείς στο internet να βρεί χίλιες δυό ερμηνείες,  εγώ είχα βρεί μόνο τα ονόματάτους στην ελληνική μετάφραση του «Λεξικού Αστρολογίας» του Alan Leo, γύρω στα 1990. Τότε άρχισα να τα χρησιμοποιώ για να παίρνω απαντήσεις σε διάφορα άδηλα ή και ευνόητα πράγματα, και οι ερμηνείες που δίνω είναι μόνο απο την εμπειρίαμου: 1 tristitia = λύπη, θα λυπηθείς για κάτι, θα πάρεις δυσάρεστα νέα. 2 populus = λαός, κατάσταση αδυναμίας, υποτέλειας, ασημότητας. 3 cauda draconis = ουρά δράκοντος, απρόσμενες ανεξήγητες και λίαν εκνευριστικές αναποδιές, η δουλειάσου δέν μπορεί να γίνει. 4 fortuna minor = ευτυχία ἣσσων, μικρή εύνοια της τύχης που σου δίνει μικρή χαρά.  5 amissio = απώλεια, θα χάσεις κάτι, χρειάζεται μεγάλη προσοχή. 6 laetitia = χαρά, θα χαρείς, θα έχεις ευτυχία, η τύχη είναι με το μέροςσου. 7 carcer = φυλακή, ανημπόρια, το πιό λυπηρό απο όλα τα σημεία. 8 via = δρόμος, κάπου θα πάς, έχεις δυνατότητα να δράσεις, επομένως δυνατότητα να κερδίσεις μέσω δράσης (αλλα πρέπει να δράσεις, τα αγαθά κόποις κτῶνται). 9 caput draconis = κεφαλή δράκοντος, όλα άνετα, η δουλειάσου γίνεται χωρίς προβλήματα ή απρόσμενες αναποδιές. 10 acquisitio = απόκτηση, κάτι θα κερδίσεις. 11 fortuna major ευτυχία μείζων, μεγάλη εύνοια της τύχης, κάτι που σου δίνει μεγάλη χαρά. 12  albus = λευκός, ασπροπρόσωπος, είσαι αθώος, δέν υπάρχει λόγος να ντραπείς, «καθαρός ουρανός αστραπές δέν φοβάται». 13 rubeus = κόκκινος, θα ντροπιαστείς άν επιχειρήσεις κάτι, είναι πάνω απο τις δυνάμειςσου. 14 conjunctio = ένωση, θα βρείς παρέα, ή θα αποκτήσεις έναν φίλο / φίλη ή ερωτικό σύντροφο. 15 puella = κορίτσι, σημαίνει πως είσαι αδύναμος, το ζήτημα δέν εξαρτάται απο σένα, αλλα θα έχει ευνοϊκή για σένα εξέλιξη. 16 puer = αγόρι, θα πεί πως είσαι δυνατός, δυναμικός, μπορείς με δυναμικό τρόπο να αποκτήσεις εκείνο που θέλεις (αλλα πρόσεξε μή γίνεις μισητός). Έτσι με τους 3 αριθμούς ξέρουμε τις τρείς φάσεις που θα έχει το ζήτημα για το οποίο ρωτάμε, π.χ. «πώς θα περάσω στις διακοπές». Μέχρι εδώ δέν χρησιμοποιήσαμε το ιρκ ΒίτίΓ. Τώρα, διαιρούμε τον κάθε αριθμό δια του 4 και παίρνουμε το υπόλοιπο (υπόλοιπο 0 σημαίνει 4), έτσι έχουμε 3 αριθμούς απο το ένα ώς το 4 που δίνουν έναν χρ. του ιρκ ΒίτίΓ. Αλλα επίσης, βρίσκουμε σε ποιά τετράδα βρίσκεται ο κάθε αριθμός. Οι αριθμοί 1 έως 4 είναι στην πρώτη 4άδα, δίνουν αριθμό 1, οι αριθμοί 5 έως 8 είναι στην 2^η τετράδα, δίνουν «2», οι αριθμοί 9 έως 12 είναι στην 3^η τετράδα, δίνουν «3», και 13 έως 16 είναι στην 4^η τετράδα, δίνουν «4». Έτσι οι 3αριθμοί ερμηνευόμενοι ανάλογα με το υπόλοιποτους διαιρούμενοι δια 4 δίνουν έναν χρησμό, και οι ίδιοι αριθμοί ανάλογα με τη θέσητους δίνουν έναν άλλο χρησμό. Ο πρώτος είναι σημαντικότερος γιατί αφορά την εξωτερική εκδήλωση της υπόθεσης για την οποία ρωτάμε, ο δεύτερος αφορά την εξέλιξη της υπόθεσης εσωτερικά, δηλαδή όσον αφορά τα συναισθήματαμας ή τις σχέσειςμας με τους πιό δικούςμας ανθρώπους, οικογένεια και στενούς φίλους. Άς πούμε οτι ρωτάς «πώς θα περάσω στις διακοπές που σχεδιάζω», οι 3 αριθμοί απο το 1 έως το 16 δείχνουν τις 3 φάσεις, άν είναι 3 εβδομάδες: την πρώτη εβδομάδα έτσι, τη δεύτερη έτσι, την τρίτη έτσι. Επειτα ο «εξωτερικός» χρησμός δείχνει τί γεγονότα πρόκειται να συμβούν και πώς θα πρέπει να τα αντιμετωπίσεις, πιό θα είναι το νόημα σε όλη την περίοδο των διακοπών. Ο «εσωτερικός» χρησμός δείχνει το νόημα της υπόθεσης που ρωτάς, αλλα στην ιδιωτικήσου ζωή. Άς πούμε ο «εξωτερικός» χρ. μπορεί να δείξει οτι θα συμβούν δυσάρεστα γεγονότα, αλλα ο «εσωτερικός» μπορεί ταυτόχρονα να λέει οτι συναισθηματικά θα είσαι μιά χαρά και θα έχεις πολύ καλή συντροφιά με την κοπέλα με την οποία μαζί θα είσαι, τοσούτῳ μᾶλλον που οι αντιξοότητες βελτιώνουνε τη σχέση όταν αντιμετωπίζονται απο κοινού. Ακόμη η ανάλυση δέν τελείωσε. Άν κάποιος απο τους αριθμούς είναι 1 ή 6 ή 11 ή 16, θα αλλάξει. Διότι το 1 έχει υπόλοιπο 1 και είναι στην 1^η τετράδα, το νόημα του 1 είναι υπερβολικό, άρα θα αλλάξει και θα γίνει 4. Το 6 είναι υπόλοιπο 2 και στη 2^η τετράδα, πολύ έντονο 2, άρα θα αλλάξει, θα γίνει 1. Το 11 είναι υπόλοιπο 3 και στην 3^η τετράδα, άρα πολύ έντονο 3, επομένως θα αλλάξει, θα γίνει 2. Το 16 είναι με υπόλοιπο 4 και στην 4^η τετράδα, δηλαδή πολύ έντονο 4, άρα θα αλλάξει, θα γίνει 3. Έτσι, άν περιλαμβάνονται αυτοί οι αριθμοί, οι δύο χρησμοί, ο εξωτερικός και ο εσωτερικός, θα αλλάξουν, το οποίο σημαίνει οτι το ζήτημα θα έχει μεταβολή όπως δείχνουν οι δευτερογενείς χρησμοί. Πού βρήκα αυτήν την πολύπλοκη μέθοδο ανάλυσης; Μόνοςμου, απο εμπειρία τη βρήκα. Απο εμπειρία επίσης βρήκα οτι κάθε μαντικός αριθμός (σε οποιοδήποτε σύστημα) όταν αλλάζει τρέπεται στον αμέσως μικρότεροτου. Άλλωστε στο παρόν σύστημα 1 = άνοιξη, 2 = χειμώνας, 3 = φθινόπωρο, 4 = καλοκαίρι, έτσι ο κάθε αριθμός όταν έχει υπερβολική τάση, δείχνει μετάβαση στην επόμενη εποχή. Άν σας φαίνεται περίπλοκη αυτή η μέθοδος, ξεχάστητην, μείνετε στην μέθοδο 2) ή 3).

5)                  Με 64 βέργες. Αυτός ο τρόπος είναι σάν τον παραπάνω, αλλα χωρίς να λαμβάνει υπόψη τα γεωμαντικά σημεία των αριθμών 1 έως 16. Το πιό απλό που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για βέργες είναι καλαμάκια απο εκείνα που προορίζονται για σουβλάκια, βρίσκονται σε κάθε σούπερμάρκετ και μπακάλικο ακόμη. Έχουμε 64 τέτοια ξυλάκια, όλα ίσια και μεταξύτους όμοια. Συγκεντρώνουμε τον νού στο ερώτημα και με κλειστά μάτια με μιά αποφασιστική κίνηση (δέν κάνει να χαϊδεύουμε απο ενδοιασμό τις βεργούλες) παίρνουμε ένα μέρος απο τα 64 ξυλάκια – βέργες. Μετράμε εκείνα που πήραμε, διαιρούμε δια του 4 και το υπόλοιπο είναι ο αριθμός που θέλουμε. Τρείς φορές παίρνουμε απο τις 64 βέργες, μετράμε πόσες πήραμε, και έτσι έχουμε 3 αριθμούς μαντικούς. Τους ερμηνεύουμε όπως στη μέθοδο 4), μόνο που δέν κοιτάζουμε για τα 16 γεωμαντικά σημεία. Άν ο αριθμός που πήραμε λήγει σε 1 ή σε 6, αλλάζει με τον τρόπο που είπα στην 4) μέθοδο.

6)                  Με οποιοδήποτε μετρήσιμο πράγμα που μπορεί να δώσει τρείς φυσικούς αριθμούς. Παράδειγμα, παίρνω τρία μούσμουλα. Μετρώ πόσα κουκούτσια έχει το πρώτο, πόσα το δεύτερο, πόσα το τρίτο μούσμουλο. Οι αριθμοί των κουκουτσιών (ή το υπόλοιποτους αφού διαιρεθούν δια τέσσερα) δίνουν έναν χρησμό του ιρκ ΒίτίΓ. Ή, καθαρίζω φασολάκια, παίρνω τρία, μετρώ πόσα σπυριά έχει ο κάθε λοβός, και έτσι έχω τους τρείς αριθμούς για μαντική χρήση. Ή, άν ακούσω έναν κόρακα να κράξει τρείς φορές, μετρώ πόσα «κρά» κάνει κάθε φορά, και έχω 3 αριθμούς για έναν χρ. του ιρκ ΒίτίΓ.

7)                  Χωρίς κανένα μαντικό εργαλείο. Όποιος έχει απορία να λύσει μέσω χρησμού, απλώς διατυπώνει το ερώτημα σε 3 και μόνο 3 λέξεις. Διατυπώνει 3 λέξεις οι οποίες θεωρεί οτι εμπεριέχουν το ερώτημα. Έπειτα μετράμε πόσα γράμματα έχει η κάθε λέξη (άν οι λέξεις είναι γραμμένες με κινέζικα γράμματα, μετράμε απο πόσες γραμμές αποτελείται το κάθε γράμμα. Άν η λέξη είναι γραμμένη με κάποιο αλφάβητο, μετράμε πόσα γράμματα έχει). Έτσι απο τις 3 λέξεις έχουμε 3 αριθμούς, είναι οι μαντικοί αριθμοί απο τους οποίους βγάζουμε τον χρησμό, ακριβώς όπως στις παραπάνω μεθόδους. Υπάρχουν άλλα δύο (αυτά αυθεντικά κινέζικα) συστήματα με τα οποία μπορούμε να αναλύσουμε τους 3 αριθμούς που πήραμε απο 3 λέξεις (καθότι με αυτόν τον τρόπο οι 3 αριθμοί δέν προέρχονται απο ένα περιορισμένο σύνολο πιθανοτήτων, άρα δέν μπορεί να περιορισθούν και οι τρόποι ερμηνείαςτους). Το ένα σύστημα βασίζεται στα 5 στοιχεία συνδυαζόμενα με το ἰιν (陰), «αρνητικό», και το ἰαγγ (陽), «θετικό». Οι ζυγοί αριθμοί είναι ἰιν (陰), «θηλυκοί», ενώ οι μονοί αριθμοί είναι ἰαγγ (陽), «αρσενικοί». Τώρα διαιρούμε τον κάθε αριθμό με το 5· άν το υπόλοιπο είναι 1, ο αριθμός σημαίνει 水 (νερό), όταν αφήνει υπόλοιπο 2, σημαίνει 火 (φωτιά), όταν αφήνει υπόλοιπο 3 σημαίνει 木 (ξύλο), όταν έχει υπόλοιπο 4 σημαίνει 金 (μέταλλο), και όταν το υπόλοιπο είναι 5 (ή 0), ο αριθμός σημαίνει 土 (γή). Αυτά είναι τα 五行, τα «πέντε στοιχεία» της κινέζικης παράδοσης: 水 (νερό), 火(φωτιά), 木 (ξύλο), 金 (μέταλλο), 土 (γή). Θα χρειαζόταν πάρα πολύς χρόνος για να μιλήσω για τη σημασία του καθενός. Περι αυτού μπορεί κανείς να βρεί να διαβάσει σε διάφορα βιβλία. Ανάλογα με το άν τα στοιχεία των 3 αριθμών στην αλληλουχίατους έχουν μεταξύτους φιλική ή εχθρική σχέση, βγαίνουν τα γεγονότα ευχάριστα ή δυσάρεστα, ο 1^ος αριθμός σε σχέση με τον 2^ο δείχνει το 1^ο μέρος της υπόθεσης, και η σχέση του 2^ου αριθμό με τον 3^ο δείχνει το δεύτερο μέρος της υπόθεσης για την οποία ρωτάμε. Τώρα, απο τα 5 στοιχεία το 水 (νερό) σημαίνει τον βορρά, το 火 (φωτιά) σημαίνει τον νότο, το 木 (ξύλο) σημαίνει ανατολή, το 金 (μέταλλο) σημαίνει δύση, και το 土 (γή) σημαίνει το κέντρο. Τα στοιχεία 水 (νερό) και 金 (μέταλλο) είναι ἰιν (陰), αρνητικά, τα 火 (φωτιά) και 木 (ξύλο) είναι ἰαγγ (陽) θετικά, ενώ η 土 (γή) αφ’ εαυτής δέν είναι ούτε ἰιν (陰) ούτε ἰαγγ (陽). Απο τα ἰαγγ (陽) θετικά στοιχεία περισσότερο θετικό είναι η火 (φωτιά), απο τα ἰιν (陰) αρνητικά στοιχεία περισσότερο αρνητικό είναι το水 (νερό). Μέχρι εδώ αυτά που είπα για τα 5 στοιχεία (五行) είναι ακριβώς εκείνα που λέει και η κινέζικη παράδοση. Τώρα, σάν Έλληνας που είμαι πρέπει να σκέφτομαι πάντα παραπέρα, και συνεπώς λέω: Αφού火 (φωτιά, αριθμοί λήγοντες σε 2 και σε 7 κατα το δεκαδικό σύστημα), είναι το πιό ἰαγγ (陽) θετικό, αρσενικό στοιχείο, τότε οι αριθμοί λήγοντες σε 7 (που είναι και μονός, ἰαγγ αριθμός) παραείναι ἰαγγ, είναι άκρως θετικοί, άρα η ενέργειατους θα μετατραπεί σε ἰιγγ (το κάθε ακραίο πράγμα μεταβαίνει στο αντίθετότου σύμφωνα με την όντως σοφή κινέζικη παράδοση)· και ομοίως, αφού 水 (νερό, αριθμοί λήγοντες σε 1 και σε 6 κατα το δεκαδικό σύστημα) είναι το πιό ἰιν (陰), αρνητικό, θηλυκό στοιχείο, τότε οι αριθμοί λήγοντες σε 6 (που επιπλέον είναι ζυγός, ἰιν αριθμός) είναι άκρως αρνητικοί, άρα η ενέργειάτους θα μετατραπεί σε ἰαγγ, θετικό. Η εμπειρίαμου με τη μαντική χρήση αριθμών του δεκαδικού συστήματος δείχνει πως ακριβώς αυτό συμβαίνει: στο δεκαδικό σύστημα οι ἰιν (陰, θηλυκοί) αριθμοί που τρέπονται σε ἰαγγ (陽) είναι οι λήγοντες σε 6, ενώ οι ἰαγγ (陽, αρσενικοί) αριθμοί που τρέπονται σε ἰιν (陰) είναι οι λήγοντες σε 7. Έτσι το τρίγραμμο που βγαίνει απο τους 3 αριθμούς εξεταζόμενους κατα το δεκαδικό σύστημα, δύναται να αλλάξει άν έχει αριθμούς λήγοντες σε 6 ή 7.

Επίσης, γνωρίζοντας την ώς άνω ερμηνεία των αριθμών κατα το δεκαδικό σύστημα, κάθε αριθμός του δεκαδικού συστήματος μπορεί να μετατραπεί σε χρησμό. Έτσι, απο έναν 6φήφιο αριθμό (π.χ. αριθμό δελτίου ταυτότητας ή τα τελευταία 6 φηφία αριθμού τηλεφώνου) μπορούμε να βγάλουμε ένα 6γραμμο του周易 (3), όπου η 6^η γραμμή βγαίνει απο το ψηφίο των μονάδων, η 5^η γραμμή απο το ψηφίο των δεκάδων, η 4^η απο των εκατοντάδων, κ.ο.κ., δηλαδή το 1^ο απο τα αριστερά ψηφίο γίνεται 1^η γραμμή εξαγράμμου, το 2^ο απο τα αριστερά ψηφίο γίνεται δεύτερη γραμμή εξαγράμμου, κ ουτω καθεξης. Όποιο ψηφίο είναι 6 ή 7, γίνεται γραμμή μεταβαλλόμενη (απο ἰιν γίνεται ἱαγγ και αντίστροφα). Με την ίδια μέθοδο απο 4 ψηφία βγαίνει «γεωμαντικό σημείο», και απο 5 ψηφία βγαίνει κινέζικο 5γραμμο (τα 5γραμμα ερμηνεύονται με ένα σύστημα που φαίνεται γνήσιο κινέζικο, είναι έξω απο το θέμα της παρούσης εργασίας).

Και υπάρχει ακόμη μία μέθοδος κατα την οποία οι 3 αριθμοί που αποκτήθηκαν μετρώντας τα γράμματα 3 λέξεων ερμηνεύονται· η μέθοδος αυτή (ονομαζόμενη 秘本諸葛神數 = η μυστική του σοφού 諸葛 πνευματική αρίθμηση) δίνει εκπληκτικά διορατικές αναλύσεις. Το σύστημα αυτό περιλαμβάνει ένα σύνολο 384 απαντήσεων σε ποιητική μορφή, απο τις οποίες απαντήσεις διαλέγεται μέσω αρίθμησης μία. Το σύστημα αυτό περιλαμβάνεται σε όλες τις εκτενείς εκδόσεις του ετήσιου κινέζικου ημερολογίου, του λεγόμενου 通書 ή 通勝, αλλα είναι τρόπον τινά κρυπτογραφημένο. Δηλαδή, τα γράμματα του κάθε χρ. δέν είναι γραμμένα με τη σειρά· όλα τα γράμματα είναι αριθμημένα· όταν έχεις ένα (κινέζικο) γράμμα, πρέπει στον αριθμότου να προσθέσεις 384 για να βρείς το επόμενο, έτσι στου κάθε γράμματος τον αριθμό προσθέτεις 384 για να βρείς το επόμενο. Βεβαίως, άν αντιγράψεις (καθώς έχω κάνει) όλα τα γράμματα με περίοδο 384 γραμμάτων, στοιχίζονται όλα τα γράμματα του κάθε χρησμού μαζί και δέν χρειάζεται να κάνεις συνέχεια την πρόσθεση.

            Όλες αυτές οι μέθοδοι ανάλυσης (καθώς και τα 16 γεωμαντικά σημεία καθώς εξήγησα στην 4) μέθοδο) μπορούν να ασκηθούν στις 3 λέξεις στις οποίες διατυπώνεται το ζήτημα, και είναι εκπληκτικό να βλέπεις το πώς οι ίδιες οι λέξεις του ερωτήματος περιέχουν κατα τρόπο λεπτομερέστατο την απάντηση.

8)                  Ο Derek Walters στο «T’ai Hsüan Ching» [βιβλίοτου για το 太玄經 (5)] αναφέρει δύο μεθόδους λήψεως χρησμών με 65 βέργες. Λίαν παράδοξο, αφού σε πληρέστατη έκδοση που έχω του太玄經 (5) δηλώνεται οτι χρησιμοποιούνται 33 βέργες, και μάλιστα ο αριθμός 33 των βεργών εξηγείται με πολλή φιλοσοφική θεωρία. Πού βρήκε λοιπόν ο Derek Walters τον αριθμό 65; Προφανώς απο γραπτό που εξηγούσε την μέθοδο χρήσεως (μαντικής) του ιρκ ΒίτίΓ (που οι Κινέζοι το έλεγαν 連山). Αφού το ιρκ ΒίτίΓ αρχικά γραφόταν σε 65 σχίζες καλαμιού (κάθε σχίζα ένας χρησμός), επόμενο ήταν να χρησιμοποιήσουν 65 βεργούλες (απο τα φυτά achillea millefolium ή ptarmica sibirica). Ο Derek Walters εύστοχα παρατηρεί οτι και μόνο το όνομα του φυτού ptarmica sibirica υποδεικνύει πως οι πρώτοι χρήστες του太玄經 (5) ήταν απο τη βόρεια Κίνα ή το Turkestan. Οι τρείς μέθοδοι που αναφέρει Ο Derek Walters είναι για το太玄經 (5), αλλα με μικρή παραλλαγή έχουμε τις εξής τρείς μεθόδους για το ιρκ ΒίτίΓ (1):

α) Απο 65 βεργούλες (εμείς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε καλαμάκια για σουβλάκια) τυχαία (με κλειστά μάτια) με το δεξί παίρνω κάποιες, πόσες είναι; δηλώνω τον αριθμότους με α. Απο τις υπόλοιπες (με κλειστά μάτια) ξαναπαίρνω, πόσες είναι; δηλώνω τον αριθμότους με β. Απο τις υπόλοιπες (με κλειστά μάτια) ξαναπαίρνω, πόσες είναι; - γ βέργες. Απο τις υπόλοιπες (με κλειστά μάτια) ξαναπαίρνω, πόσες είναι; - δ βέργες. Προσθέτω τις βέργες α+β+γ+δ, απο το άθροισματους αφαιρώ επανειλημμένα 4 βέργες, ώσπου να μείνει το υπόλοιπο, δηλαδή να μείνει ένας αριθμός απο 1 έως 4. Ξαναβάζω τις 65 βέργες μαζί και επαναλαμβάνω τη διαδικασία άλλες δύο φορές, ωστε να πάρω 3 αριθμούς, ο κάθε αριθμός απο 1 έως 4, αυτοί οι τρείς είναι οι μαντικοί αριθμοί.

β) Τις 65 βεργούλες τις χωρίζω (τυχαία, με κλειστά τα μάτια) σε 4 δέσμες. Απο κάθε δέσμη αφαιρώ 4 – 4 βεργούλες ώσπου να μείνουν 1 έως 4. Βάζω μαζί τα υπόλοιπα των 4 δεσμών, απο το άθροισμάτους αφαιρώ (επανειλημμένα) 4, μέχρι να μείνουν 1 έως 4 βεργούλες. Αυτός είναι ένας μαντικός αριθμός, με τον ίδιο τρόπο παίρνω άλλους δύο, σύνολο τρείς μαντικούς αριθμούς.

γ) Τις 65 βέργες (τυχαία, με κλειστά μάτια) τις χωρίζω σε 4 δέσμες. Αφήνω στην άκρη την δεξιά (=4^η απο αριστερά). Ενώνω την 1^η, 2^η και 3^η απο αριστερά, το άθροισμάτους το χωρίζω πάλι τυχαία σε 4 δέσμες· απο αυτές την δεξιά (=4^η απο αριστερά) την ενώνω με την αρχική δεξιά (=4 απο αριστερά της προηγούμενης διαίρεσης), ενώ τις πρώτες τρείς δέσμες απο αριστερά τις ξαναενώνω και το άθροισμα διαιρώ σε 4 δέσμες, συνεχίζω την ίδια διαδικασία ώσπου στην αρχική δεξιά (=4^η απο αριστερά) δέσμη να προστεθούν άλλες τρείς δεξιές (=τέταρτες απο αριστερά) δέσμες. Απο άθροισμα των τεσσάρων δεξιών (=τέταρτων απο αριστερά) δεσμών αφαιρώ 4 και ξανά ξανά αφαιρώ άν χρειαστεί 4 κάθε φορά βέργες, ώσπου να μείνουν μόνο μία έως τέσσερις βέργες. Αυτές δίνουν έναν μαντικό αριθμό. Επαναλαμβάνω τη διαδικασία ώσπου να πάρω τρείς μαντικούς αριθμούς, οι οποίοι δίνουν έναν χρησμό του ιρκ ΒίτίΓ. Σε κάθε περίπτωση, άν λάβω τους αριθμούς 313, δράττομαι μιά χούφτα βέργες και τις μετρώ: άν ο αριθμόςτους είναι μονός, ο χρησμός είναι ο 25(1) ΕΚΚÍ ΟΙΚΥζΥC ΒÍΡ…· άν ο αριθμόςτους είναι ζυγός, ισχύει ο χρησμός 24(1) ΤΕCΛΥΚ QΟΥΛΟΝ ΗΡΚΕΚ….  Αυτές οι τρείς α), β), γ) είναι κατα τη γνώμημου οι αρχαιότατες μέθοδοι λήψης χρησμού του ιρκ ΒίτίΓ μέσω βεργών.

9)                  Απο τα 八字 μπορούμε να βγάλουμε χρησμό του ιρκ ΒίτίΓ (1). Τα八字 («οκτώ γράμματα») δηλώνουν τα στοιχεία του έτους, του μήνα, της μέρας και της ώρας. Δύο γράμματα ορίζουν το στοιχείο του έτους, δύο γράμματα ορίζουν το στοιχείο του μήνα, κ.ο.κ. της κάθε μίας απο αυτές τις 4 χρονικές μονάδες. Σε κάθε χρονική μονάδα το ένα γράμμα δηλώνει έναν απο τους 10 «ουράνιους κορμούς» και το άλλο γράμμα δηλώνει έναν απο τους 12 «γήινους κλάδους». Για να βγάλουμε χρ. του ιρκ ΒίτίΓ (1) μας ενδιαφέρουν οι «γήινοι κλάδοι» των 4 χρονικών μονάδων. Στον παρακάτω πίνακα συνοπτικά παρουσιάζω τους 12 «γήινους κλάδους». Για τα «δυτικά» στοιχεία των ζωδίων χρησιμοποιώ αρχαιοελληνικά ονόματα για να μή τα μπερδέψει κανείς με τα κινέζικα στοιχεία που έχουν άλλη έννοια, άν και στα ονόματα μοιάζουν με τα «δυτικά».

 Απο αυτόν τον πίνακα γνωρίζουμε τον (μαντικό) αριθμό κάθε «γήινου κλάδου» δηλαδή κινέζικου ζωδίου. Μπορείτε να παρατηρήσετε οτι ορισμένα κινέζικα ζώδια έχουν δύο φορές τον ίδιο αριθμό, ήτοι το Βόδι δύο φορές 2, ο Δράκων δύο φορές 1, το Πρόβατο δύο φορές 4, ο Σκύλος δύο φορές 3. (Μία φορά λόγω του «δυτικού» στοιχείου και μία ακόμη φορά λόγω της κατεύθυνσης του ζωδίου). Συνεπώς, σ’ αυτά τα τέσσερα ζώδια ο αριθμός έχει διπλάσια ισχύ· και επειδή η ισχύς του αριθμού είναι εξαιρετικά μεγάλη, ο αριθμός θα αλλάξει: το 1 (του Δράκοντα) θα γίνει 4, το 2 (του Βοδιού) θα γίνει 1, το 3 (του Σκύλου) θα γίνει 2, το 4 (του Προβάτου) θα γίνει 3. Αφού λοιπόν γνωρίζουμε τους αριθμούς των κινέζικων ζωδίων, μπορούμε να βγάλουμε χρησμό του ιρκ ΒίτίΓ απο ένα八字. Το八字 είθισται να ονομάζεται ωροσκόπιο, αλλα δέν είναι χάρτης του ουρανού και δέν έχει σχέση με πλανήτες παρα μόνο με τα ουράνια σώματα που καθορίζουν το ημερολόγιο. Ουσιαστικά το八字 δέν είναι τίποτε άλλο παρα τα ημερολογιακά στοιχεία μιάς ορισμένης ώρας, είναι μιά ορισμένη κινέζικη έκφραση μιάς ορισμένης ημερομηνίας και ώρας. Άς δούμε ένα παράδειγμα:

Έτος    : 金庚 戌–– (Σκύλος =>3, θα αλλάξει σε 2)

Μήνας: 土己 卯– – (Λαγός =>4, ανατολή => 1)

Μέρα  : 金壬 寅–– (Τίγρη => 3, ανατολή => 1

Ώρα    : 土庚 子–– (Αρουραίος => 1, βορράς => 2)

Βλέπουμε οτι η κάθε χρονική μονάδα έχει 3 κινέζικα γράμματα, το πρώτο απο αυτά καθορίζεται πάντοτε σύμφωνα με τα επόμενα δύο, τα οποία ορίζουν τη χρονική μονάδα. Μετά απο τα κινέζικα γράμματα έχω βάλει – – για να δείξω οτι το ζώδιο είναι «θηλυκό» (ἰιν, 陰), και –– για να δείξω οτι το ζώδιο είναι «αρσενικό» (ἰαγγ, 陽,). Υπάρχουν πάμπολλοι τρόποι ερμηνείας ενός τέτοιου ωροσκοπίου 八字. Αυτό που τώρα μας ενδιαφέρει είναι να βγάλουμε απο τη μέρα γέννησης χρησμό του ιρκ ΒίτίΓ, σύμφωνα με μιά μέθοδο που έχω επινοήσει, και είναι λίαν αξιόπιστη όπως θα δεί όποιος τη δοκιμάσει. Εδώ μας ενδιαφέρει απο κάθε χρονική μονάδα μόνο ο κλάδος της γής, δηλαδή το κινέζικο ζώδιο που είναι το 3^ο κινέζικο γράμμα σε κάθε χρονική μονάδα, το έχω στο παράδειγμα με έντονο γράμμα για να διακρίνεται ευκολότερα, και στην παρένθεση δίνω το αντίστοιχο (τουρκικής προέλευσης) ζώο σύμβολο και τους μαντικούς αριθμούςτου. Για να βγάλουμε χρησμό του ιρκ ΒίτίΓ απο ένα τέτοιο 八字 ωροσκόπιο, παραλείπουμε τα στοιχεία της ώρας και παίρνουμε τους αριθμούς πρώτα της ημέρας, έπειτα του μήνα, έπειτα του έτους· στο συγκεκριμένο παράδειγμα ο τριπλός μαντικός αριθμός είναι 343 (ΕΡ ΑβQΑ ΒΑΡΜΗς…) που θα μετατραπεί σε 342 (ΤΕγγΡÍΛÍC QΟΥΡΤγΑ ιΟΥΡΤ_ΔΑ…). Αυτός ο χρησμός, εφόσον βγήκε απο τα ημερολογιακά στοιχεία της γέννησης του τάδε ατόμου, αφορά ολόκληρη τη ζωή του ατόμου αυτού. Γενικά όλες οι υποθέσεις στη ζωή του ατόμου αρχίζουν όπως δείχνει ο χρ. 343 (ΕΡ ΑβQΑ ΒΑΡΜΗς…) και μετεξελίσσονται όπως δείχνει ο χρ. 342 (ΤΕγγΡÍΛÍC QΟΥΡΤγΑ ιΟΥΡΤ_ΔΑ…). Αλλα σε μεγάλη κλίμακα, οι χρησμοί αυτοί δίνουν μιά σύνοψη της ζωής του ατόμου: ο χρ. 343 (ΕΡ ΑβQΑ ΒΑΡΜΗς…) αφορά περίπου το πρώτο μισό της ζωήςτου και ο χρ. 342 (ΤΕγγΡÍΛÍC QΟΥΡΤγΑ ιΟΥΡΤ_ΔΑ…) αφορά περίπου το δεύτερο μισό της ζωήςτου. Τώρα βέβαια το νοήμον κοινό θα αναρωτηθεί: «γιατί να μή βγαίνει χρησμός και απο τους αριθμούς των κατευθύνσεων των ζωδίων;»· η πείρα δείχνει οτι και αυτό γίνεται. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, οι αριθμοί των κατευθύνσεων είναι 113 (ΒÍΡ ΤΑβΙΛQΟΥ ιΥζ), που θα μετατραπούν σε 112 (ΟΥζΟΥΝΤΟΝΛΟΥγ ΚΟΙζγγΥΣÍΝ ΚΟΙΛΚΕ). Αυτός ο χρησμός (113→112) είναι λιγότερο σημαντικός, διότι, πώς να το κάνουμε, είναι κάπως παράδοξο να παίρνουμε π.χ. τον Λαγό, ένα χαρακτηριστικά θηλυκό ζώδιο, ώς αριθμό 1 που είναι αρσενικός αριθμός, και ανάλογα συμβαίνει με τα άλλα ζώδια· ωστόσο, σαφέστατα μετράει και αυτός ο χρ, που βγαίνει απο τους αριθμούς των κατευθύνσεων, τον ονομάζω «εσωτερικό» χρησμό. Ο πρώτος, ο «εξωτερικός», που βγαίνει απο τα στοιχεία των ζωδίων, αφορά τη δημόσια ζωή του ατόμου. Ο δεύτερος, ο «εσωτερικός», αποκαλύπτει τον βαθύτερο χαρακτήρα του ατόμου και την ιδιωτικήτου ζωή. Αυτά που λέει ο πρώτος χρ., τα ξέρουν όλοι όσοι γνωρίζουν το άτομο. Αυτά που λέει ο δεύτερος χρ. (απο τις κατευθύνσεις των ζωδίων) τα ξέρει μόνο το ίδιο το άτομο και οι πολύ οικείοιτου. Σε περίπτωση που απο του 八字 ωροσκοπίου τη μέρα, μήνα, και έτος βγαίνουν οι αριθμοί 313, κοιτάζουμε και την ώρα: άν είναι ώρα με ζώδιο «θηλυκό» (ἰιν, 陰), ισχύει ο χρ. 24(1) ΤΕCΛΥΚ QΟΥΛΟΝ ΗΡΚΕΚ…, ενώ άν είναι ώρα με ζώδιο «αρσενικό» (ἰαγγ, 陽,) ισχύει ο χρ. 25(1) ΕΚΚÍ ΟΙΚΥζΥC ΒÍΡ….

Τα ζώδια των οποίων οι αριθμοί στους χρησμούς αλλάζουν, είναι εκείνα που λέγονται αγγλιστί cardinal (signs), στα ελληνικά κάποιοι τα λένε «βασικά ζώδια», ενώ άλλοι «παρορμητικά ζώδια». Αυτά τα ζώδια σημαίνουν δύναμη (ενώ άλλα φανερώνουν αγάπη και άλλα σοφία). Η δύναμη είναι λοιπόν που κάνει τους χρησμούς να αλλάζουν. Όταν ο αριθμός 4 αλλάζει, εκδηλώνεται όπως το 16 (puer = αγόρι)· όταν ο αριθμός 3 αλλάζει, εκδηλώνεται όπως ο 11 (fortuna major = ευτυχία μείζων)· όταν ο αριθμός 2 αλλάζει, εκδηλώνεται όπως ο 6 (laetitia = χαρά)· όταν ο αριθμός 1 αλλάζει, εκδηλώνεται όπως ο 1 (tristitia = λύπη) του συστήματος πάντα των 16 αριθμών, βλέπε 4) μέθοδο.

10)              Χρησμοί του周易(3) απο το八字 ωροσκόπιο βγαίνουν με ένα κινέζικο σύστημα καταπληκτικά σοφό και καταπληκτικά πολύπλοκο. Με αυτήν τη μέδοθο όταν βγαίνει χρησμός δηλαδή 6γραμμο απο την ημερομηνία γέννησης, το 6γραμμο αυτό αλλάζει με πάρα πολλούς τρόπους, ωστε να καλύψει ολόκληρη τη ζωή του ατόμου· έτσι δίνει την ιστορία της ζωής του ατόμου με καταπληκτικές λεπτομέρειες, άν βέβαια κάποιος γνωρίζει το πραγματικό νόημα τον χρ. του  周易(3), όπερ άτοπον για τους ίδιους τους Κινέζους, γιατί χωρίς αυτήν εδώ την εργασία δέν είναι δυνατόν να κατανοήσει κανείς το周易(3). Εν πάσει περιπτώσει, αυτό το κινέζικο σύστημα βασίζεται στην ώρα, μέρα, μήνα και έτος. Είναι χρησιμοποιήσιμο άν το σύστημα αυτό έχει ψηφιοποιηθεί ωστε να χρησιμοποιείται ηλεκτρονικά, αλλιώς είναι όπως είπα τρομερά πολύπλοκο και αποθαρρυντικά χρονοβόρο. Δέν το έχω χρησιμοποιήσει ποτέ, αλλα άν το βρώ σε πρόγραμμα για ηλεκτρονικό υπολογιστή θα έχω τη δυνατότητα.

Υπάρχει μιά άλλη μέθοδος δικήςμου επινόησης, που είναι επίσης δύσκολο να εφαρμοσθεί, διότι χρειάζεται να ξέρουμε την ώρα με ακρίβεια λεπτού καθώς και την απόκλιση της ώρας του συγκεκριμένου τόπου απο την ώρα της ζώνης. Οι Κινέζοι ενίοτε διαιρούν την (διπλή) ώρα της γέννησης σε 12 δεκάλεπτα, το κάθε δεκάλεπτο έχει το ζώδιότου όπως οι άλλες χρονικές μονάδες. Εγώ διαιρώ και το κάθε δεκάλεπτο σε 12 μέρη, το κάθε μέρος είναι 50 δευτερόλεπτα. Έτσι γνωρίζοντας την ακριβή ώρα μιάς γέννησης, βρίσκουμε τα ζώδια όχι μόνο του έτους, μήνα, μέρας και ώρας αλλα και του δεκάλεπτου και των 50 δευτερολέπτων. Απο τα 6 αυτά ζώδια βγάζουμε ένα 6γραμμο του周易(3), στο οποίο όποια γραμμή βγαίνει απο cardinal (sign), «παρορμητικό ζώδιο», αλλάζει στο αντίθετότης. Καί τα δύο αυτά συστήματα με 6γραμμα είναι δύσκολο έως αδύνατο να εφαρμοσθούν, ενώ το σύστημα 9 με χρ. του ιρκ ΒίτίΓ είναι ευκολότατο και δίνει διορατική και βάσιμη ανάλυση της προσωπικότητας και ζωής του ατόμου που μελετάμε, πάντα με ανάλογη καθοδήγηση για το ποιός είναι ο σωστός δρόμος.

11)              «Γεωμαντικό» σημείο απο τα八字. Σε ένα 八字 ωροσκόπιο, παράδειγμα το εξής:

Έτος    : 金庚 戌––

Μήνας: 土己 卯– –

Μέρα  : 金壬 寅––

Ώρα    : 土庚 子––

βάζοντας στη σειρά το ¦ ἰιν(陰), «αρνητικό», και το | ἰαγγ (陽), «θετικό» των 4 χρονικών μονάδων, έχουμε ένα «γεωμαντικό» σημείο. Πρώτα το ¦ ή | της ώρας, μετά της μέρας, έπειτα του μήνα, έπειτα του έτους. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα βγαίνει το σημείο ||¦|, το οποίο θα μετατραπεί σε ||¦¦ (διότι το ζώδιο του έτους είναι cardinal (sign), «παρορμητικό ζώδιο», και συνεπώς το στοιχείοτου θα αλλάξει, απο θετικό θα γίνει αρνητικό. Άν ήταν αρνητικό, θα άλλαζε σε θετικό). Το γεωμαντικό σημείο που βγαίνει απο το έτος, μήνα, μέρα, και (διπλή) ώρα της γέννησης, είναι καθοριστικό για τη ζωή του ατόμου. Τα γεωμαντικά σημεία γράφονται απο πάνω προς τα κάτω. Σε αυτήν την εργασία τα παρουσιάζω όπως και τα 6γραμμα της大卜«Μεγάλης Μαντικής», απο αριστερά προς τα δεξιά καθώς γράφουμε τη γλώσσαμας. ¦¦¦¦ populus = λαός, ¦¦¦| tristitia = λύπη, ¦¦|¦ albus = λευκός, ¦¦|| fortuna major ευτυχία μείζων, ¦|¦¦ rubeus = κόκκινος, ¦|¦| acquisitio = απόκτηση, ¦||¦ conjunctio = ένωση, ¦||| caput draconis = κεφαλή δράκοντος, |¦¦¦ laetitia = χαρά, |¦¦| carcer = φυλακή, |¦|¦ amissio = απώλεια, |¦|| puella = κορίτσι, ||¦¦ fortuna minor = ευτυχία ἣσσων, ||¦| puer = αγόρι, |||¦ cauda draconis = ουρά δράκοντος, |||| via = δρόμος. Για τις ερμηνείες βλέπε στη μέθοδο 4). Εκεί τα σημεία βγαίνουν απο αριθμούς με πιθανότητες απο το 1 ώς το 16 κατα το σύστημα των Yoruba. Εδώ τα σημεία βγαίνουν απο 4 στοιχεία, το κάθε στοιχείο με 2 πιθανότητες.

12)              Χρησμοί του太玄經 (5) απο τα 八字. Το έργο太玄經 (5) και αρκετά άλλα μαντικά και φιλοσοφικά έργα που ξεκίνησαν απο αυτό, δέν βασίζονται στην αντίθεση μεταξύ θετικού και αρνητικού, αλλα σε τρείς ιδιότητες που οι Κινέζοι τις ονομάζουν 天 (ουράνιο), 地 (γήινο), 人 (ανθρώπινο). Ο κάθε φυσικός αριθμός που διαιρούμενος με το τρία αφήνει υπόλοιπο 1 σημαίνει天 (ουράνιο), με υπόλοιπο 2 σημαίνει 地 (γήινο), με υπόλοιπο 3 σημαίνει 人 (ανθρώπινο) (ο Derek Walters αντιστοιχεί τους αριθμούς διαφορετικά, κατα τη γνώμημου εσφαλμένα). Η αντιστοίχηση των ζωδίων με τις 3 αυτές ιδιότητες και τους μαντικούς αριθμούςτους είναι όπως στον παρακάτω πίνακα:

Γνωρίζοντας τους μαντικούς αριθμούς των ζωδίων μπορούμε να βγάλουμε απο το έτος, μήνα, μέρα και ώρα ένα κεφάλαιο του太玄經 (5) ή αντίστοιχου έργου, π.χ. του 道德經. Άν με όλες αυτές τις μεθόδους έχετε μπερδευτεί, μείνετε στις 2) και  3).

Κάποιοι θα αναρωτηθούν: πώς είναι δυνατόν με τον χειρισμό απλούστατων αντικειμένων να αποκαλύπτεται στον άνθρωπο το μέλλον και ο σωστός δρόμος; Όταν κάποιος πάρει με τις μεθόδους που περιέγραψα τρείς αριθμούς, είναι αριθμοί τυχαίοι· πώς μπορεί οι τυχαίοι αριθμοί να δείχνουν την αλήθεια, και μάλιστα το μέλλον;

Η απάντηση είναι: τυχαίο δέν είναι τίποτε. Τυχαίο σημαίνει άβιο, και άβιο δέν είναι τίποτε, τα πάντα είναι έμβια, μέρη του εμβίου, ζῶντος Θεοῦ. Όταν παίρνουμε π.χ. 3 αριθμούς, δημιουργούμε μία μορφή· ποιά είναι η μορφή; είναι μία σειρά τριών αριθμών· η μορφή είναι δημιούργημα του χρόνου και του χώρου, δηλαδή της στιγμής και του τόπου που τη δημιούργησαν. Ο χρόνος είναι Θεός, και ο χώρος είναι Θεός· το πού και το πότε γεννιέται το κάθε τί, καθορίζει τη μορφή και το χαρακτήρατου. Έτσι, ο τόπος και ο χρόνος που δημιουργήθηκε ο χρ., καθορίζει τη σημασίατου. Το ίδιο το ερώτημάμας είναι δημιούγημα του τάδε τόπου και της τάδε ώρας, ο ίδιος τόπος και η ίδια ώρα δημιουργούν και τον χρησμό (την απάντηση). Ερώτημα και απάντηση είναι δημιουργήματα της ίδιας ώρας και του ίδιου τόπου· μόνο που: το ερώτημα γεννιέται μέσα στο μυαλό του ανθρώπου, το οποίο μυαλό είναι περιορισμένο στο εδώ και στο τώρα, δέν έχει αίσθηση άλλης ώρας ή άλλου τόπου. Ενώ η απάντηση, με τη μορφή χρησμού, γεννιέται μέσα στο σύμπαν, δηλαδή μέσα στο σώμα του Θεού, ο οποίος δέν είναι περιορισμένος ούτε στο εδώ ούτε στο τώρα.

Κατα την ταοϊστική παράδοση, υπάρχουν τριών ειδών «μάτια» (δηλαδή τριών ειδών αίσθηση): τα μάτια του Θεού, που βλέπουν χωρίς περιορισμό χρόνου και τόπου, βλέπουν παντού και στο παρόν και σε όλο το παρελθόν και σε όλο το μέλλον. Τα μάτια των δαιμονίων είναι μέν περιορισμένα στο τώρα, αλλα δέν είναι περιορισμένα απο αδιαφανή αντικείμενα, μπορούν να δούν π.χ. πίσω απο τον τοίχο σάν να είναι ο τοίχος διαφανής, ή να δούν όλο το περιεχόμενο ενός κλειστού κιβωτίου. Τα δέ μάτια των ανθρώπων βλέπουν μόνο εδώ: σταματούν στα αδιαφανή αντικείμενα, και μόνο τώρα: Δέν μπορούν να δούν πρίν απο τη ζωή ή μετά τον θάνατο.

Συνεπώς, όταν ο άνθρωπος παίρνει χρησμό, ρωτά το Θεό. Το να κάνεις κατάχρηση, ζητώντας χρησμό περισσότερο απο μία φορά την ημέρα, θα σε οδηγήσει στην πλήρη βλακεία. Ομοίως στη βλακεία οδηγείται κάθε άνθρωπος που ρωτά άλλους ανθρώπους χωρίς να έχει ερωτηθεί. Όποιος θέλει να γίνει αληθινά νοήμων, πρέπει να βάλει στόχο να μή ρωτά ποτέ, παρα μόνο σε ανταπόδοση ερωτήσεων.

Απο την άλλη μεριά, το να μή ζητάς ποτέ χρησμό απο το Θεό, είναι ὓβρις, και η ὓβρις είναι χειρότερη απο τη βλακεία. Διότι άν δέν ζητάς ποτέ χρησμό απο το Θεό, θα πεί πως νομίζεις οτι τα ξέρεις όλα, νομίζεις πως είσαι σοφός και μπορείς πάντα να βρίσκεις το σωστό δρόμο χωρίς καθοδήγηση του Θεού. Είτε στον εαυτόσου βασίζεσαι, είτε σε κάποια ανθρώπινη οργάνωση στην οποία ανήκεις, είτε σε κάποια πνεύματα, δαιμόνια, τα οποία λατρεύεις αντί για τον ένα πραγματικό Θεό. Αυτή είναι η ύβρις των προπατόρων, που φάγανε το δόλωμα του σατανά: «θα γίνεται σάν θεοί, γνωρίζοντας το κακό και το καλό». Ο πραγματικά ευσεβής άνθρωπος ξερνάει το φρούτο εκείνο που φάγανε οι πρωτόπλαστοι, αρνείται να συνεχίσει το σφάλματους, και λέει: «δέν ξέρω ποιό είναι το καλό και το κακό! Κανένας άνθρωπος δέν ξέρει να με οδηγήσει! κανένα πνεύμα δέν μπορεί να με οδηγήσει! Μονάχα εσύ, Δημιουργέ του Παντός, Πνεῦμα της Αληθείας, ξέρεις να με οδηγήσεις, οδήγησέμε!». Μόνο έτσι λειτουργεί σωστά η μαντική. Για τους περισσότερους ανθρώπους δέν υπάρχει άλλος τρόπος να πιστέψουν οτι υπάρχει Θεός, παρα μόνο άν δούν οτι ο Θεός γνωρίζει τα πάντα. Η μαντική με έγκυρες μεθόδους είναι βέβαιο οτι θα δείξει στον άνθρωπο πως ο Θεός γνωρίζει τα πάντα. Έτσι αντιλαμβάνομαι το λόγο του Αποστόλου Παύλου: «ὣστε, αδελφοί, ζηλοῦτε το προφητεύειν, και το λαλεῖν γλώσσαις μή κωλύετε». Όποιος θέλει να χρησιμοποιήσει τα μαντικά συστήματα που περιγράφω σε αυτήν την εργασία ή άλλα ανάλογα, πρέπει να έχει ένα τετράδιο ή ένα βιβλίο με κενά φύλλα, εκεί να σημειώνει την ερώτηση και τον χρησμό που έλαβε ώς απάντηση καθώς και την ημερομηνία της ερώτησης. Όταν ο χρησμός εκδηλωθεί στη ζωή, να γράφει το πώς εκδηλώθηκε. Καλό θα είναι σε αυτό το βιβλίο να γράφει με κάποια ξένη γραφή την οποία δέν γνωρίζουν οι γύρω, άς πούμε με το παλαιοτουρκικό συλλαβάριο το οποίο περιγράφω σε άλλο κεφάλαιο, έτσι ωστε να μπορεί να γράφει ελεύθερα και άφοβα. Ο πιό περίφημος λόγος του Αποστόλου Παύλου είναι ο ύμνος της Αγάπης: «όση γνώση και άν έχω, όσες δυνάμεις και άν έχω, δέν αξίζουνε τίποτε άν δέν έχω Αγάπη!». Η γνώση και η προφητεία που μπορούμε να έχουμε σε αυτόν τον κόσμο, είναι σάν να κοιτάμε απο τη χαραμάδα μιάς κλειστής πόρτας. Θέλει να πεί πως ζούμε σε έναν κόσμο τριών διαστάσεων, και δέν έχουμε συνείδηση της 4^ης διάστασης που είναι ο χρόνος. Εμμέσως με διάφορα μέσα (όπως π.χ. είναι η μαντική) μπορούμε να πάρουμε κάποιες «εικόνες» απο την 4^η διάσταση. Αυτές οι πενιχρές «εικόνες» βεβαίως δέν έχουν καμία αξία όταν βρεθούμε μέσα στην 4^η διάσταση, όπως οι εικόνες του έξω κόσμου που έχει ένας φυλακισμένος δέν έχουν αξία όταν βγεί απο τη φυλακή. Η Αγάπη όμως ποτέ δέν θα χάσει την αξίατης. Θα ήθελα κάτι να προσθέσω σε αυτά τα λόγια, πως όποιος έχει Αγάπη σ’ αυτήν τη ζωή πρέπει να συμβουλεύεται χρησμούς και γενικώς παρατηρώντας να διαβάζει στον κόσμο τα μηνύματα του Θεού. Διότι, όποιος αγαπάει, δέν θέλει να βλάψει κανένα πλάσμα, και δέν θέλει να πράξει ενάντια στο θέλημα του Θεού, γι’ αυτό ρωτά χρησμούς για να γνωρίζει τις συνέπειες των πράξεωντου και το θέλημα του Θεού σε κάθε περίπτωση. Σε παλαιότερες εποχές οι άνθρωποι γνώριζαν τις συνέπειες των πράξεωντους. Ο εχθρός του Θεού όμως, ο Αρειμάνιος καθώς τον λέει η περσική θρησκεία, έκανε να μή φαίνονται οι συνέπειες των πράξεων σε αυτήν τη σκοτεινή εποχή, τη νύχτα της γής. Και έτσι είναι προφανές πως ο μόνος φακός να μας φέγγει να βαδίζουμε στα σκοτεινά είναι η μαντική. Ο Θεός, μαζί με τα άλλα αισθητήρια, έδωσε στον άνθρωπο τα αισθητήρια του πόνου, σωματικού και ψυχικού, ο πόνος είναι ο μεγαλύτερος καθοδηγητής, για να καθοδηγεί τον άνθρωπο στο σωστό δρόμο. Τώρα όμως ο άνθρωπος λέει: «δέν είναι Θεός ο Θεός της ζωής που μας δημιούργησε, μόνο Θεός παντοδύναμος είναι εκείνος που εξαπατά την οικουμένη και μας δίνει να μαστουρώνουμε!». Κ’ έτσι οι πολλοί άνθρωποι άλλο δέν κάνουν απο το να νεκρώνουν τα αισθητήρια του πόνουτους. Ό,τι κι άν κάνουν είναι ναρκωτικό: όταν τρώνε και πίνουν, όταν επιδίδονται στο σέξ, όταν βάζουν μουσική να ακούσουν, και μ’ ό,τι άλλο κάνουν, απλώς ξεγελούν τον πόνοτους καταφεύγοντας σε μιά ψεύτικη πραγματικότητα, όπως γίνεται και με τα καθ’ αυτό ναρκωτικά. «Υἱοί ανθρώπων, έως πότε βαρυκάρδιοι; ἳνα τί αγαπᾶτε ματαιότητα και ζητεῖτε ψεῦδος;». Ζητάνε συνεχώς εκείνη την ιδιότητα που λέγεται tamas, σκοτάδι, θολούρα, άγνοια, σήψη, ακαθαρσία, νωθρότητα, μαστούρα. Παράδειγμα, τί είναι το τσιγαρισμένο κρεμμύδι που δέν λείπει ποτέ απο το τραπέζι; είναι μόνο για να μας γεμίζει με tamas. Τί είναι το τσιγάρο; το ίδιο. Τί είναι τα ποτά με το τεχνητό αλκοόλ και τα συντηρητικά; το ίδιο. Είναι τελείως λανθασμένος τρόπος ζωής, ξεκομμένος απο τη φύση (γιατί η φύση κι άν έβαλε δηλητήρια σε φυτά, τα έβαλε για να μήν τρώγονται, δέν τα έβαλε για να καπνίζονται). Χωρίς την αίσθηση του πόνου, δέν μπορεί ο άνθρωπος να καθοδηγηθεί στο σωστό. Έπειτα πιά πόνο αισθάνεται, και όχι λίγο, όταν κάνει πως κόβει τα ναρκωτικάτου – που ναρκωτικό είναι κάθε τί στον τρόπο ζωήςτου. Έχει πολύ πόνο η αποτοξίνωση. Και για όλον αυτόν τον πόνο δέν νομίζω πως φταίει ο Θεός· φταίει ο άνθρωπος επειδή κατέφυγε στα παυσίπονα του σκοταδιού να σκοτώσει τον πόνο, αντί να αναιρέσει, να διορθώσει ή να προλάβει τα λάθη που προκάλεσαν τον πόνο.

Του χειρογράφου το κείμενο ώς έχει.

Σε όλη αυτήν την εργασία χρησιμοποιώ μιά μεταγραφή διαφορετική απο την καθιερωμένη το 1927 λατινική γραφή της Οθωμανικής, διότι αυτή η λατινική γραφή της Οθωμανικής είναι απαράδεκτη, αφού δέν σέβεται την ιστορία των γραμμάτων στο λατινικό αλφάβητο κ τους προγόνουςτου: το ελληνικό κ φοινικικό αλφάβητο• κ επιπλέον αφήνει αχρησιμοποίητα ή σχεδόν αχρησιμοποίητα αρκετά γράμματα του λατινικού αλφαβήτου ενώ παράλληλα χρησιμοποιεί υπέρ το δέον διακριτικά σύμβολα• κ μάλιστα το σύστημα αυτό δέν είναι ακριβές στην απόδοση της οθωμανικής γλώσσας, κ διαφέρει απο τη λατινική μεταγραφή της Αραβικής κ Περσικής απο τις οποίες η οθωμανική γλώσσα είχε, κ ακόμη έχει, πάρα πολλές δάνειες λέξεις. Για τους λόγους αυτούς χρησιμοποιώ ένα ορθότερο σύστημα που εξηγώ παρακάτω για όσους τυχόν είναι εξοικειωμένοι με το ισχύον σύστημα λατινικής γραφής της Οθωμανικής: (τα γράμματα που δέν βρίσκονται στον πίνακα τα χρησιμοποιώ όπως επισήμως χρησιμοποιούνται κ όπως τα χρησιμοποιούσε ο sir Gerard Clauson, φημισμένος Άγγλος τουρκολόγος που με το ετυμολογικό λεξικότου κ άλλα έργατου συνέβαλε στην συστηματοποίηση της απόδοσης της παλαοτουρκικής γλώσσας, κατα τρόπον όμως που δέν μπορώ να συμφωνήσω). Όταν μεταγράφω με το ελληνικό αλφάβητο, χρησιμοποιώ κεφαλαία γράμματα για να δηλώσω τα αντίστοιχα στιγμικά σύμφωνα, και γενικότερα για να υποδηλώσω την αρχαιοελληνική προφορά των γραμμάτων. Όταν είναι τεχνικώς ευχερές, χρησιμοποιώ στην ελληνική μεταγραφή και τα γράμματα c, q, που και αυτά ελληνικής προέλευσης είναι. Την ημιφωνοποίηση δηλώνω με ψιλή, ενώ τη δασεία χρησιμοποιώ μόνο για το h που γενικά δέν βρίσκεται σε γνήσιες τουρκικές λέξεις. (Βέβαια, κατα ένα άλλο σύστημα γράφω την τουρκική μόνο με κεφαλαία γράμματα, όπου τα πεζά δηλώνουν εξακολουθητικά σύμφωνα και την ημιφωνοποίηση των  i και ου).

Η εξακολουθητική προφορά ορισμένων συμφώνων δέον να δηλώνεται με ένα ˘ πάνω απο το σύμφωνο, όπως το ğ για παράδειγμα. Ή, όταν δέν είναι βολικό να γραφεί το ˘ για τεχνικούς λόγους, η εξακολουθητική προφορά να δεικνύεται με ένα προστιθέμενο h. Άν και η διάκριση μεταξύ στιγμικών κ εξακολουθητικών συμφώνων γενικά δέν χρειάζεται να παριστάνεται στη γραφή, διότι η διαφοροποίηση αυτή εξαρτάται κατα κανόνα απο το περιβάλλον των φθόγγων. Σε μερικές περιπτώσεις βλέπετε οτι προτείνω δύο διαφορετικούς τρόπους γραφής αποδεκτούς αμφότερους, η επιλογή εξαρτάται σε τέτοιες περιπτώσεις απο τις τεχνικές δυνατότητες του εκάστοτε γράφοντος. Ο τόνος στις οθωμανικές λέξεις, όταν δέν είναι στη λήγουσα, να δηλώνεται με μικρή παύλα (‘ενωτικό’) μετά την τονιζόμενη συλλαβή, χωρίς κενό. Π.χ. ha-jır, e-vet είναι λέξεις τονιζόμενες στην πρώτη συλλαβή.

Στη μεταγραφή του χειρογράφου χρησιμοποιώ ειδικούς κανόνες, γιατί εδώ το σημαντικότερο είναι να δείξω ποιά ακριβώς παλαιοτουρκικά γράμματα χρησιμοποιούνται, και δεύτερο έρχεται να δείξω το πώς προφέρονταν (για το οποίο υπάρχουν συχνά αμφιβολίες).

Η υπογράμμιση δείχνει οτι το υπογραμμιζόμενο γράφεται με ένα γράμμα. Υπογραμμισμένο ουπ εννοεί το γράμμα οπ, ανξ το γράμμα ανξ, εκκ σημαίνει οτι γράφεται απλώς με το γράμμα εκ, το γράφω εκκ επειδή είναι γνωστό οτι στη λέξη εκκί όπως και σε άλλα τουρκικά αριθμητικά τα σύμφωνα προφέρονταν εμφατικά, όπως στα οθωμανικά τα διπλά σύμφωνα. οq σημαίνει το γράμμα οq, και ούτω καθεξής.

Τα γράμματα α, ε, ι, i, βρίσκονται στο κείμενο μόνο όταν είναι στο τέλος λέξης (το ι, και στην αρχή των λέξεων). Διαφορετικά είναι ενσωματωμένα στο εκάστοτε συλλαβόγραμμα μαζί με το σύμφωνο που τα ακολουθεί. Όταν είναι γραμμένα με φωνηεντικό γράμμα εκτός απο το τέλος λέξης, γράφω το φωνηεντικό γράμμα διπλό, ωστε να εννοηθεί πως στο κείμενο αφ’ ενός είναι γραμμένο το φωνήεν με φωνηεντικό γράμμα, αφ’ ετέρου εννοείται το φωνήεν απο το συλλαβόγραμμα που το ακολουθεί. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα φωνήεντα προφερόνταν μακρά.

Το ί βρίσκεται γραμμένο στο κείμενο.

Γράμματα σε μορφή _δείκτη, δέν βρίσκονται στο κείμενο. Μέσα σε ορθογώνιες αγκύλες [ ] σημειώνω την κατα τη γνώμημου αποκατάσταση στο ορθό ή στον αρχαιότερο τύπο της προηγούμενης λέξης. Ήσσονος σημασίας τέτοιες αγκύλες τις γράφω σε μορφή _δείκτη.

Υπενθυμίζω οτι το η στο ιρκ ΒίτίΓ γράφεται με ι· το ασ γράφεται με ας, το ες γράφεται με εσ. Επίσης, στο ιρκ ΒίτίΓ δέν διακρίνονται τα εξακολουθητικά σύμφωνα απο τα αντίστοιχα στιγμικά, και εν γένει στο παλαιοτουρκικό «κοικ» συλλαβάριο δέν διακρίνονται τα ανοιχτά απο τα κλειστά στρογγυλά φωνήεντα.

Πρώτο   222. τεν σί μεν ἰαριν κηξε αλτουν οιρcίν υζε ολουρουπαν μεγγίλεἰυρ μεν ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Δεύτερο                     444. ααλα ατλιγ ἰολ τεγγρί μεν ἰαριν κηξε εςυρ μεν ουτρου εκκί αἰλιγ κίςί ογλιιν σοοqουςμης κίςί qορqμης qορqμα τημ_ης qουτ Βηρcεἰ μεν τημης ανξα Βίλίγγ εδcυ ολ.

Τρίτο       333. αλτουν qανατλιγ ταλιμ qαρα qους μεν τανιμ τυσί ταχι τυκε μεζκεν ταλοἰΔα ἰατιπαν ταπλααΔουqιμίν τουταρ μεν σεβΔυκiμίν ἰηἰυρ μεν ανταγ κυξλυc μεν ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Τέταρτο                     111. υρυγγ εσρί τογαν qους μεν ξιινταν ιγαξ υζε ολουρουουπαν μεγγίλεἰυρ μεν ανξα Βίλίγγλερ.

Πέμπτο                       242. Βεc ερ ἰωντιιγγαρου Βαρμης ααq Βησί κουλονλααμης αλτουν τουἰογλουγ αδγιρλιq ἰαραγαἰ τεβεεσίγγερυ Βαρμης υρυγγ ίνcενί Βοτολααμης αλτουν Βουδλ_ολιγ Βουγρααλιq ἰαρααγαἰ εβίγγερυ κελμης υξυνξ κουνξουἰι ουριιλανμης Βεcλίκ ἰαρααγαἰ τηρ μεγγίλίc Βεc ερ ερμης αњιιγ εδcυ ολ.

Έκτο        122. αδιγλι τογγουζλι ααρτ υζε σοοq_ουςμης _{[σοqουςου]} ερμης αδιγιγγ qαρνι ἰαριλμους _{[ἰαριλμης]} τογγουζουγγ αζιιγι σινμης τηρ ανξα Βίλίγγ ἰαβλαq ολ.

Έβδομο                         212. ερ τερκλεἰυ κελίρ εδcυ σοιζ σαβ ελτί κελίρ τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Όγδοο    123. αλτουν Βαςλιγ ἰιιλαν μεν αλτουν qουρουγσαqιμίν qιιλιξιιν κεσίπεν οιζυμ_ίν ἰουλ ίν_iντίν Βαςιμιιν ἰουλ εβίντiν τηρ ανξα Βίλίγγλερ ἰαβλαq ολ.

Ένατο    321. ουλουγ εβ οιρτενμης qατιιγγα τεcί qαλμαΔουq Βυυκίγγε τεcί qοδμ_αΔουq τηρ ανξα Βίλίγγλερ ἰαβλαq ολ.

Δέκατο                       243. εσνεcεν Βαρς μεν qαμους _{[qαμιις]} ααρα Βαςιμ ανταγ αλπ μεν ερΔεμλίc μεν ανξα Βίλίγγλερ.

Ενδέκατο                443. σαριγ ατλιγ σαβξι ἰαζιγ ατλιγ ἰαλαβαξ εδcυ σοιζ σαβ ελτί κελίρ τηρ ανξα Βίλίγγ αњιιγ εδcυ ολ.

Δωδέκατο              343. ερ αβqα Βαρμης ταγΔα qαμιλμης τεγγρίΔε ερκλic τηρ ανξα Βίλίγγλερ ἰαβιζ ολ.

Δέκατο τρίτο    342. τεγγρίλίc          qουρτγα ἰουρτ_Δα qαλμης ἰαγλιγ qαμιιξ Βουλουπαν ἰαλγαἰου τίρίλμης οιλυμΔε οζμης τηρ ανξα Βίλίγγλερ.

Δέκατο τέταρτο                  234. qουζγουνουγ ιγαξqα Βααμης qατιγτι Βα εδcυτί Βα τηρ ανξα Βίλίγγλερ.

Δέκατο πέμπτο                    141. υζε τουμαν τουρΔι ασρα τοζ τουρΔι qους ογ_λι  ουξα ααζτι κηἰίκ ογλι ἰυcυρυ ααζτι κiςί ογλι ἰοριιἰου ααζτι ἰανα τεγγρί qουτιιντα υξυνξ ἰιιλτα qοπ εσεν τυκελ κοιρυςμ_ης qοπ οιciρερ σεβίνυρ τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Δέκατο έκτο      214. τουρουq ατ σεμρίτί ἰηρίν οιπεν ἰυcυρυ Βαρμης ουτρου ἰηρΔε ογρι σοοqουςουπ τουτουουπαν μίνμης ἰηλίγγε qουδουρςουγιιγγνιιγγα [qουδουρξογνιγγα] τεcί ἰαγριιπαν qαμςαἰου ουμαατιιν τουρουρ τηρ ανξα Βίλίγγ ἰαβλαq ολ.

Δέκατο έβδομο                       233. οιζλυκ ατ οιγγ ἰηρΔε αριπ ογγουουπ τουρου qαλμης τεγγρί κυξίγγε ταγ υζε ἰουλ σουβ κοιρυπεν ἰίς υζε ἰας οτ κοιρυπεν ἰοριιἰου Βαριιπαν σουβ ίξίπεν ἰαας ἰηπεν οιλυμΔε οζμης τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Δέκατο όγδοο   241. κερεεκυ ίξί νε τεc ολ τυcυνυκί νε τεc ολ κοιζ_υνυκκί νε τεc κοιρυκλυc ολ εcνί νετεc εδcυ ολ Βαγιςι νε τεc Βαρ ολ τηρ ανξα Βίλίγγλερ αњιιγ εδcυ ολ.

Δέκατο ένατο                         413. ααq ατ qαρςισιιν υξ Βολουγτα ταλουλααπαν αγανqα οιτυcκε ιδμης τηρ qορqμα εδcυτί οιτυν αἰιινμα εδcυτί ἰαλβαρ τηρ ανξα Βίλίγγ εδcυ ολ.

Εικοστό                       223. τητίρ Βουγρα μεν υρυγγ κοιπυκυμίν σαξαρ μεν υζε τεγγρίκε τεcίρ ασρα ἰηρκε κίρυρ τηρ ουδιιγμαγ οδγουρ_ου ἰατιγλιιγ τουργ_ουρου ἰοριιἰουρ μεν ανταγ κυξλυc μεν ανξα Βίλίcλερ εδcυ ολ.

Εικοστό πρώτο                       331. qαρι υπcυκ ἰιιλ ἰαρουμαζκαν ετΔί οιδμεγγ κοιρμεγγ υρκiττiγγ τηρ ανξα Βίλίγγ.

Εικοστό δεύτερο                  112. ουζουντονλουγ κοιζγγυσίν κοιλκε ιξγινμης ἰαριν ἰαγγρααἰουρ κηξε κεγγρεενυρ τηρ ανξα Βίλίγγλερ μουγγλουγ ολ αњιιγ ἰαβλαq ολ.

Εικοστό τρίτο  442. ογλαν κεκυκ τεζεκίν Βουλτι ξουκ [ξίκ] ετίγγ qουτλουγ Βολζουν τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Εικοστό τέταρτο                313. τεcλυκ qουλον ηρκεκ ἰωντ_Δα εμίc τίλεεἰυρ κυν ορτο ἰυτυρυπ τυν ορτο καντα νεcυΔε Βολγαἰ ολ τηρ ανξα Βίλiγγλερ ἰαβιζ ολ.

Εικοστό πέμπτο                  313. εκκί οικυζυc Βίρ Βουq_ορσιιqα κοιλμ_ης qαμςαἰου ουμαατιιν τουρουρ τηρ ανξα Βίλίγγ ἰαβλαq ολ.

Εικοστό έκτο     421. ταγγ ταγγλαρΔι ουδου ἰηρ ἰαρουΔι ουδου κυν τωγΔι χαμαγ υζε ἰαρουq Βολτι τηρ ανξα Βίλίγγ εδcυ ολ.

Εικοστό έβδομο                     422. Βαἰ ερ qοњι υρκυπεν Βαρμης Βοιρίκε σοοqουςμης Βοιρί αγζι εμσίμης [εγγσίμης] εσεν τυυκελ Βουλμμης _{[Βουλμης]} τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Εικοστό όγδοο 211. χαν ολουρουπαν ορΔου ἰαπμης ηλί τουρμης τοιρτ Βουλογγταqι εδcυσί ουἰουρι τηρίλίπεν μεγγίλεἰυρ Βεδίζλεἰυρ τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Εικοστό ένατο                        οἰμα ερ ογλανιιν κίσίσίν τουτουγ ορουπαν ουσιιξ οἰγαλι Βαρμης ογλιιν κίσίσίν ουτουζμαΔουq ἰανα τοοκουζον Βος qοњ ουτμης ογλι ἰουτουζι qοπ οιcίρερ τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Τριακοστό             423. ξιιγαњ ερ ογλι qαζγανξqα Βαρμης ἰολι ἰαρααμης οιcίρε σεβίνυ κελίρ τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Τριακοστό πρώτο              144. Βαρσ κηἰίκ εγγκε μεγγκε Βαρμης εγγίν μεγγίν Βουλμης Βουλουπαν ουἰασιιγγαρου οιcίρε σεβίνυ κελίρ τηρ ανξα Βίλίγγ εδcυ ολ.

Τριακοστό δεύτερο         115. [113] Βίρ ταβιλqου ἰυζ Βολτι ἰυζ ταβιλqου μίγγ Βολτι μίγγ ταβιλqου τυμεν Βολτι τηρ ανξα Βίλίγγλερ ασιγι Βαρ εδcυ κλ [ολ].

Τριακοστό τρίτο                  424. κίδίζίc σουβqα σουουqμης ταχι ουρ qατιγΔι Βα τηη [τηρ] ανξα Βίλίελερ [Βίλίγγλερ] ἰαβλαq ολ.

Τριακοστό τέταρτο        244. χαν συκε Βαρμης ἰαγιιγ σαννξμης κοιξυρυ κοντουρου κελίρ οιζί συσί οιcίρε σεβίνυ ορΔουσιιγγαρου κελίρ τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Τριακοστό πέμπτο          434. ερ συκε Βαρμης ἰολτα ατι αρμης ερ qουγου qουςqα σοqουςμ_ης qουγου qους qαναατιιγγα ορουπ_{[εδώ χωρίζονται οι λέξεις]}ανιν qαλιιἰου Βαριιπαν οιcίγγε qαγγιιγγα τεcυρμης οιcί qαγγι οιcίρερ σεβίνυρ τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Τριακοστό έκτο                    οικυς ατλιγ οιcρ_υνξυγγ ἰοοq qοβι ατλιγ qορqινξιιγγ ἰοοq ουξρουγλουγ qουτουγγ ἰοοq τηρ ανξα Βίλίγγλερ αњιιγ ἰαβλαq ολ.

Τριακοστό έβδομο             134. Βίρ qαρι οικυζυc Βηλίν Βίξε qομουρσγα ἰημης qαμςαἰου ουμαατιιν τουρουρ τηρ ανξα Βίλίγγλερ ἰαβλαq ολ.

Τριακοστό όγδοο                 314. qαμιις ααρα qαλμης τεγγρί ουνααμαΔουq αβιινξου χατουν Βολζουν τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Τριακοστό ένατο               224. τιγιιγ τερτρυ κίςεεμης qαμςααἰου ουμαατιιν τουρουρ τηρ ανξα Βίλίγγλερ ἰαβλαq ολ.

Τεσσαρακοστό                        441. ταλιμ ουρι ἰαριν_{[εδώ πρέπει να χωρισθούν οι λέξεις]}αξα ἰασσιιξίν ἰαλιμ qαἰαγ ἰαρα ουρουπαν ἰαλγγουσουν ἰοριιἰουρ τηρ ανταγ αλπ ερμης ανξα Βίλἰγγλερ εδcυ ολ.

Τεσσαρακοστό πρώτο 324. υρυγγ εσρί ίνcεκ Βουζααγουλαξι Βολμης οιλcεἰ μεν τημ_ης υρυγγ εσρί ηρκεκ Βουζαγου κελυρμης ιδουqλουq ἰαρααγαἰ υλυcΔε οζμης τηρ ανξα Βίλίγγ εδcυ ολ.

Τεσσαρακοστό δεύτερο                    414. ουζουντολουγ ίδίςίν αἰαqιιν qοδουπαν Βαρμης ἰανα εδcυτί σαqιινμης ίδίςiμτε αἰαqιμτα οιγγί qαννξα Βαριιρ μεν τηρ ἰανα κελμης ίδίςίν αἰαqιιν εσεν τυυκελ Βουλμης οιcίρερ σεβίνυρ τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Τεσσαρακοστό τρίτο     334. τογαν οιcυζ qουςι qουςλαἰου Βαρμης ουτρου ταλιμ χαρα qους qοπουπαν Βαρμης τηρ ανξα Βίλίγγλερ ἰαβλαq ολ.

Τεσσαρακοστό τέταρτο                   142. τογαν qους τεγγρίΔiν qοδι ταβιςγαν τηπεν qαπμης τογαν qους τιιργγαqι σουξουλουνμης ἰανα τιιτίνμ_ης τογαν qουςουγγ τιιργγαqι υcυςυπεν qαλιιἰου Βαρμης ταβιςγαν τερίσί υγγυς_υπεν ἰυcυρυ Βαρμης ανταγ τηρ ανξα Βίλίγγλερ ἰαβιζ ολ.

Τεσσαρακοστό πέμπτο                     132. κηἰίκ ογλι μεν οτσουζ σουβσουζ qαλτι ουἰιιν νεξυκ ἰοριιἰιιν τηρ ανξα Βίλίγγλερ ἰαβιζ ολ.

Τεσσαρακοστό έκτο        133. τεβε τητicκε τυςμης Βασιινου ἰημης οιζίν τίλκυ ἰημης τηρ ανξα Βίλίγγλερ ἰαβ_λαq ολ.

Τεσσαρακοστό έβδομο                        114. ερ υμελεἰυ _{[ωιμελεἰυ]} Βαρμης τεγγρίκε σοοqουςμης qουτ qολμης qουτ Βηρμης αγιλιγγτα ἰιιλqιιγγ Βολζουν οιζυγγ ουζουν Βολζουν τημης ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Τεσσαρακοστό όγδοο    344. qαρι ἰολ τεγγρί μεν σιινουqιιγγιιν σεπερ μεν υζυυκίγγίν ουλααἰουρ μεν ηλίc ητμης μεν εδcυσί Βολζουν τηρ ανξα Βίλiγγλερ.

Τεσσαρακοστό ένατο  341 [311]. Βαρσ κηἰίκ εγγλεἰυ μεγγλεἰυ Βαρμ_ης ορτο ἰηρΔε αμγαqα σοοqουςμης εσρί αμγα ἰαλιμ qαἰααqα οινυπ Βαρμης οιλυμτε οζμης οιλυμτε οζουπαν οιcίρε σεβίνυ ἰοριιἰουρ τηρ ανξα Βίλίγγ εδcυ ολ.

Πεντηκοστό        143. τιιγ ατ qουδρουουqιιν τυcυπ τίcρετ ἰαζιγ qοδι ἰαδρατ τοοκουζ qατ υξ_υρcυγγ τοπουουλγινξα τερίτζυν τηρ ανξα Βίλίγγλερ ἰαβ_λαq οο [ολ].

Πεντηκοστό πρώτο        433. ταλιμ χαρα qους μεν ἰαςιλ qαἰα ἰαἰλαγιμ qιιζιιλ qαἰα qιιςλαγιμ ολ ταγΔα τουρουπαν μεγγίλεἰυρ μεν ανξα Βίλίγγλερ.

Πεντηκοστό δεύτερο    312. ερ Βουσουςλουγ τεγγρί Βουλιιτλιγ Βουλτι [Βουλιτ] ααρα κυν τωγμης Βουσααννξ αρα _[ααρα] μεγγί κελμης τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Πεντηκοστό τρίτο            232. Βοζ Βουλιιτ ἰοριιΔι Βοδουν υζε ἰαγΔι χαρα Βουλιιτ ἰοριιΔι χαμαγ υζε ἰαγΔι ταριιγ ΒίςΔί ἰας οτ οινΔί ἰιιλqιιqα κίςίκε εδcυ Βολτι τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Πεντηκοστό τέταρτο  131. qουλ σαβι Βεcίγγερυ οιτυνυρ qουζγουν σαβι τεγγρίcερυ ἰαλβαρουρ υζε τεγγρί εςqiΔτί ασρα κίςί Βίλτί τηρ ανξα Βίλίγγ εδcυ ολ.

Πεντηκοστό πέμπτο    512. [412] αλπ ερ ογλι συκε Βαρμης συ ἰηρίντε ερκλίc σαβξι τοιρ_υτμης τηρ εβίγγερυ κελσερ οιζί αατανμης οιcρυνξυλυc ατι ἰητίcλίc κελίρ τηρ ανξα Βίλίγγλερ αњιιγ εδcυ.

Πεντηκοστό έκτο              231. οιc_υρίγγε qουτλουγ αδγιρ μεν ἰαγαq ιγαξ ἰααἰλαγιμ qουςλ_ουγ ιγαξ qιιςλαγιμ αντα τουρουουπαν μεγγίλεἰυρ μεν τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Πεντηκοστό έβδομο       221. qανιγι οιλμ_ης κοιγγεεκί [κοινεεκί] τογγμης qανιγι νελυκ οιλcεἰ ολ Βεcλίc ολ κοινεεκί νελυκ τογγ/γαἰ ολ κυνεςκε ολουρουρ ολ ανξα Βίλίγγλερ Βου ιρq Βαςιιντα ααζ εμcεκί Βαρ κην ἰανα εδcυ Βολουρ.

Πεντηκοστό όγδοο           322. ογλι οιcίντε qαγγιιντα οιΒκελεεπεν τεζiπεν Βαρμης ἰανα σαqιινμης κελμ_ης οιcυμ οιτίν αλαἰιιν qαγγιμ σαβιιν τιιγγλαἰιιν τηπ κελμης τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Πεντηκοστό ένατο          323. ἰιιλqα τεcμηςίc ἰιιδιιτμαἰιιν αἰqα τεcμηςίc αρταατμαἰιιν εδcυσί Βολζουν τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Εξηκοστό                τοοqουζ αριλι σιιγουν κηἰίκ μεν Βεδίζ _[Βεδίκ] τίζ υζε οινυπεν μυγγρεεἰυρ μεν υζε τεγγρί εςίΔτί ασρα κίςί Βίλτί ανταγ κυξλυc μεν τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Εξηκοστό πρώτο                341 [124]. τουρњἰα qους τυςνεεκίγγε qονμης τουἰμαατιιν τοζqα ίλίνμης ουξα ουμαατιιν ολουρουρ τηρ ανξα Βίλίγγρερ _{[Βίλίγγλερ]} ἰαβ_λαq ολ.

Εξηκοστό δεύτερο            213. ἰαργουν κηἰίκ μεν ἰαἰλαγ ταγιμα αγιπαν ἰαἰλαἰουρ [ἰαἰλαἰου] τουρουρ μεν μεγγίλίc μεν τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Εξηκοστό τρίτο                    121. χανλιq συσί αβqα οινμης σαγιιρ ίξρε ελίκ κηἰίκ κίρμης χαν ελicίν τουτμης χαρα χαμαγ συσί οιcίρερ τηρ ανξα Βίλίγγλερ εδcυ ολ.

Εξηκοστό τέταρτο          341. κοικ Βοἰμουλ τογαν qους μεν κοιρυκλυc qαἰααqα qονουουπαν κοιζλεἰυρ μεν ἰαγαqλιγ τογραq υζε τυςυπεν ἰαἰλαἰουρ μεν τηρ ανξα Βίλίγγλερ αњιιγ εδcυ ολ.

Εξηκοστό πέμπτο            332. σεμίζ ατ αγζι qατιγ Βολτι ίδίσί ουμαζ τηρ ανξα Βίλίγγλερ ἰαβλαq ολ.

[επίλογος] αμτι αμραq ογλανιμ ανξα Βίλίγγλερ Βου ιρq Βίτίc εδcυ ολ ανξιπ αλqου κεντυ υλυcί ερκλίc ολ.

[κολοφών] Βαρσ ἰιιλ εκκίντί αἰ Βης ἰηciρμίκε ταἰčυνταν μανιιστανταqι κίξic Δί_νταρ Βουρουα Γουρου εςiΔiπ ηξiμiζ ίσίc σαγγουν ητεεξοq υξυν ΒίτίΔiμ.

Πρώτο  222. ΤΕΝ ΣÍ ΜΕΝ ιΑΡΙΝ ΚΗΞΕ ΑΛΤΟΥΝ ΟΙΡCÍΝ ΥζΕ ΟΛΟΥΡΟΥΠΑΝ ΜΕγγÍΛΕιΥΡ ΜΕΝ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Δεύτερο                     444. ΑΑΛΑ ΑΤΛΙΓ ιΟΛ ΤΕγγΡÍ ΜΕΝ ιΑΡΙΝ ΚΗΞΕ ΕςΥΡ ΜΕΝ ΟΥΤΡΟΥ ΕΚΚÍ ΑιΛΙΓ ΚÍςÍ ΟΓΛΙΙΝ ΣΟΟQΟΥςΜΗς ΚÍςÍ QΟΡQΜΗς QΟΡQΜΑ ΤΗΜ_Ης QΟΥΤ ΒΗΡCΕι ΜΕΝ ΤΗΜΗς ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγ ΕδCΥ ΟΛ.

Τρίτο       333. ΑΛΤΟΥΝ QΑΝΑΤΛΙγ ΤΑΛΙΜ QΑΡΑ QΟΥς ΜΕΝ ΤΑΝΙΜ ΤΥΣÍ ΤΑΧΙ ΤΥΚΕ ΜΕζΚΕΝ ΤΑΛΟιΔΑ ιΑΤΙΠΑΝ ΤΑΠΛΑΑΔΟΥQΙΜÍΝ ΤΟΥΤΑΡ ΜΕΝ ΣΕβΔΥΚiΜÍΝ ιΗιΥΡ ΜΕΝ ΑΝΤΑγ ΚΥΞΛΥC ΜΕΝ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Τέταρτο                     111. ΥΡΥγγ ΕΣΡÍ ΤΟγΑΝ QΟΥς ΜΕΝ ΞΙΙΝΤΑΝ ΙγΑΞ ΥζΕ ΟΛΟΥΡΟΥΟΥΠΑΝ ΜΕγγÍΛΕιΥΡ ΜΕΝ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ.

Πέμπτο                       242. ΒΕC ΕΡ ιΩΝΤΙΙγγΑΡΟΥ ΒΑΡΜΗς ΑΑQ ΒΗΣÍ ΚΟΥΛΟΝΛΑΑΜΗς ΑΛΤΟΥΝ ΤΟΥιΟγΛΟΥγ ΑδγΙΡΛΙQ ιΑΡΑγΑι ΤΕβΕΕΣÍγγΕΡΥ ΒΑΡΜΗς ΥΡΥγγ ÍΝCΕΝÍ ΒΟΤΟΛΑΑΜΗς ΑΛΤΟΥΝ ΒΟΥδΛ_ΟΛΙγ ΒΟΥγΡΑΑΛΙQ ιΑΡΑΑγΑι ΕβÍγγΕΡΥ ΚΕΛΜΗς ΥΞΥΝΞ ΚΟΥΝΞΟΥιΙ ΟΥΡΙΙΛΑΝΜΗς ΒΕCΛÍΚ ιΑΡΑΑγΑι ΤΗΡ ΜΕγγÍΛÍC ΒΕC ΕΡ ΕΡΜΗς ΑњΙΙγ ΕδCΥ ΟΛ.

Έκτο        122. ΑδΙγΛΙ ΤΟγγΟΥζΛΙ ΑΑΡΤ ΥζΕ ΣΟΟQ_ΟΥςΜΗς _{[ΣΟQΟΥςΟΥ]} ΕΡΜΗς ΑδΙγΙγγ QΑΡΝΙ ιΑΡΙΛΜΟΥς _{[ιΑΡΙΛΜΗς]} ΤΟγγΟΥζΟΥγγ ΑζΙΙγΙ ΣΙΝΜΗς ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγ ιΑβΛΑQ ΟΛ.

Έβδομο                         212. ΕΡ ΤΕΡΚΛΕιΥ ΚΕΛÍΡ ΕδCΥ ΣΟΙζ ΣΑβ ΕΛΤÍ ΚΕΛÍΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Όγδοο    123. ΑΛΤΟΥΝ ΒΑςΛΙγ ιΙΙΛΑΝ ΜΕΝ ΑΛΤΟΥΝ QΟΥΡΟΥγΣΑQΙΜÍΝ QΙΙΛΙΞΙΙΝ ΚΕΣÍΠΕΝ ΟΙζΥΜ_ÍΝ ιΟΥΛ ÍΝ_iΝΤÍΝ ΒΑςΙΜΙΙΝ ιΟΥΛ ΕβÍΝΤiΝ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ιΑβΛΑQ ΟΛ.

Ένατο    321. ΟΥΛΟΥγ Εβ ΟΙΡΤΕΝΜΗς QΑΤΙΙγγΑ ΤΕCÍ QΑΛΜΑΔΟΥQ ΒΥΥΚÍγγΕ ΤΕCÍ QΟδΜ_ΑΔΟΥQ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ιΑβΛΑQ ΟΛ.

Δέκατο                       243. ΕΣΝΕCΕΝ ΒΑΡς ΜΕΝ QΑΜΟΥς _{[QΑΜΙΙς]} ΑΑΡΑ ΒΑςΙΜ ΑΝΤΑγ ΑΛΠ ΜΕΝ ΕΡΔΕΜΛÍC ΜΕΝ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ.

Ενδέκατο                443. ΣΑΡΙγ ΑΤΛΙγ ΣΑβΞΙ ιΑζΙγ ΑΤΛΙγ ιΑΛΑβΑΞ ΕδCΥ ΣΟΙζ ΣΑβ ΕΛΤÍ ΚΕΛÍΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγ ΑњΙΙγ ΕδCΥ ΟΛ.

Δωδέκατο              343. ΕΡ ΑβQΑ ΒΑΡΜΗς ΤΑγΔΑ QΑΜΙΛΜΗς ΤΕγγΡÍΔΕ ΕΡΚΛiC ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ιΑβΙζ ΟΛ.

Δέκατο τρίτο    342. ΤΕγγΡÍΛÍC       QΟΥΡΤγΑ ιΟΥΡΤ_ΔΑ QΑΛΜΗς ιΑγΛΙγ QΑΜΙΙΞ ΒΟΥΛΟΥΠΑΝ ιΑΛγΑιΟΥ ΤÍΡÍΛΜΗς ΟΙΛΥΜΔΕ ΟζΜΗς ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ.

Δέκατο τέταρτο                  234. QΟΥζγΟΥΝΟΥγ ΙγΑΞQΑ ΒΑΑΜΗς QΑΤΙγΤΙ ΒΑ ΕδCΥΤÍ ΒΑ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ.

Δέκατο πέμπτο                    141. ΥζΕ ΤΟΥΜΑΝ ΤΟΥΡΔΙ ΑΣΡΑ ΤΟζ ΤΟΥΡΔΙ QΟΥς Ογ_ΛΙ  ΟΥΞΑ ΑΑζΤΙ ΚΗιÍΚ ΟγΛΙ ιΥCΥΡΥ ΑΑζΤΙ ΚiςÍ ΟγΛΙ ιΟΡΙΙιΟΥ ΑΑζΤΙ ιΑΝΑ ΤΕγγΡÍ QΟΥΤΙΙΝΤΑ ΥΞΥΝΞ ιΙΙΛΤΑ QΟΠ ΕΣΕΝ ΤΥΚΕΛ ΚΟΙΡΥςΜ_Ης QΟΠ ΟΙCiΡΕΡ ΣΕβÍΝΥΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Δέκατο έκτο      214. ΤΟΥΡΟΥQ ΑΤ ΣΕΜΡÍΤÍ ιΗΡÍΝ ΟΙΠΕΝ ιΥCΥΡΥ ΒΑΡΜΗς ΟΥΤΡΟΥ ιΗΡΔΕ ΟγΡΙ ΣΟΟQΟΥςΟΥΠ ΤΟΥΤΟΥΟΥΠΑΝ ΜÍΝΜΗς ιΗΛÍγγΕ QΟΥδΟΥΡςΟΥγΙΙγγΝΙΙγγΑ [QΟΥδΟΥΡΞΟγΝΙγγΑ] ΤΕCÍ ιΑγΡΙΙΠΑΝ QΑΜςΑιΟΥ ΟΥΜΑΑΤΙΙΝ ΤΟΥΡΟΥΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγ ιΑβΛΑQ ΟΛ.

Δέκατο έβδομο                       233. ΟΙζΛΥΚ ΑΤ ΟΙγγ ιΗΡΔΕ ΑΡΙΠ ΟγγΟΥΟΥΠ ΤΟΥΡΟΥ QΑΛΜΗς ΤΕγγΡÍ ΚΥΞÍγγΕ ΤΑγ ΥζΕ ιΟΥΛ ΣΟΥβ ΚΟΙΡΥΠΕΝ ιÍς ΥζΕ ιΑς ΟΤ ΚΟΙΡΥΠΕΝ ιΟΡΙΙιΟΥ ΒΑΡΙΙΠΑΝ ΣΟΥβ ÍΞÍΠΕΝ ιΑΑς ιΗΠΕΝ ΟΙΛΥΜΔΕ ΟζΜΗς ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Δέκατο όγδοο   241. ΚΕΡΕΕΚΥ ÍΞÍ ΝΕ ΤΕC ΟΛ ΤΥCΥΝΥΚÍ ΝΕ ΤΕC ΟΛ ΚΟΙζ_ΥΝΥΚΚÍ ΝΕ ΤΕC ΚΟΙΡΥΚΛΥC ΟΛ ΕCΝÍ ΝΕΤΕC ΕδCΥ ΟΛ ΒΑγΙςΙ ΝΕ ΤΕC ΒΑΡ ΟΛ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΑњΙΙγ ΕδCΥ ΟΛ.

Δέκατο ένατο                         413. ΑΑQ ΑΤ QΑΡςΙΣΙΙΝ ΥΞ ΒΟΛΟΥγΤΑ ΤΑΛΟΥΛΑΑΠΑΝ ΑγΑΝQΑ ΟΙΤΥCΚΕ ΙδΜΗς ΤΗΡ QΟΡQΜΑ ΕδCΥΤÍ ΟΙΤΥΝ ΑιΙΙΝΜΑ ΕδCΥΤÍ ιΑΛβΑΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγ ΕδCΥ ΟΛ.

Εικοστό                       223. ΤΗΤÍΡ ΒΟΥγΡΑ ΜΕΝ ΥΡΥγγ ΚΟΙΠΥΚΥΜÍΝ ΣΑΞΑΡ ΜΕΝ ΥζΕ ΤΕγγΡÍΚΕ ΤΕCÍΡ ΑΣΡΑ ιΗΡΚΕ ΚÍΡΥΡ ΤΗΡ ΟΥδΙΙγΜΑγ ΟδγΟΥΡ_ΟΥ ιΑΤΙγΛΙΙγ ΤΟΥΡγ_ΟΥΡΟΥ ιΟΡΙΙιΟΥΡ ΜΕΝ ΑΝΤΑγ ΚΥΞΛΥC ΜΕΝ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍCΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Εικοστό πρώτο                       331. QΑΡΙ ΥΠCΥΚ ιΙΙΛ ιΑΡΟΥΜΑζΚΑΝ ΕΤΔÍ ΟΙδΜΕγγ ΚΟΙΡΜΕγγ ΥΡΚiΤΤiγγ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγ.

Εικοστό δεύτερο                  112. ΟΥζΟΥΝΤΟΝΛΟΥγ ΚΟΙζγγΥΣÍΝ ΚΟΙΛΚΕ ΙΞγΙΝΜΗς ιΑΡΙΝ ιΑγγΡΑΑιΟΥΡ ΚΗΞΕ ΚΕγγΡΕΕΝΥΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΜΟΥγγΛΟΥγ ΟΛ ΑњΙΙγ ιΑβΛΑQ ΟΛ.

Εικοστό τρίτο  442. ΟγΛΑΝ ΚΕΚΥΚ ΤΕζΕΚÍΝ ΒΟΥΛΤΙ ΞΟΥΚ [ΞÍΚ] ΕΤÍγγ QΟΥΤΛΟΥγ ΒΟΛζΟΥΝ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Εικοστό τέταρτο                313. ΤΕCΛΥΚ QΟΥΛΟΝ ΗΡΚΕΚ ιΩΝΤ_ΔΑ ΕΜÍC ΤÍΛΕΕιΥΡ ΚΥΝ ΟΡΤΟ ιΥΤΥΡΥΠ ΤΥΝ ΟΡΤΟ ΚΑΝΤΑ ΝΕCΥΔΕ ΒΟΛγΑι ΟΛ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛiγγΛΕΡ ιΑβΙζ ΟΛ.

Εικοστό πέμπτο                  313. ΕΚΚÍ ΟΙΚΥζΥC ΒÍΡ ΒΟΥQ_ΟΡΣΙΙQΑ ΚΟΙΛΜ_Ης QΑΜςΑιΟΥ ΟΥΜΑΑΤΙΙΝ ΤΟΥΡΟΥΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγ ιΑβΛΑQ ΟΛ.

Εικοστό έκτο     421. ΤΑγγ ΤΑγγΛΑΡΔΙ ΟΥδΟΥ ιΗΡ ιΑΡΟΥΔΙ ΟΥδΟΥ ΚΥΝ ΤΩγΔΙ ΧΑΜΑγ ΥζΕ ιΑΡΟΥQ ΒΟΛΤΙ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγ ΕδCΥ ΟΛ.

Εικοστό έβδομο                     422. ΒΑι ΕΡ QΟњΙ ΥΡΚΥΠΕΝ ΒΑΡΜΗς ΒΟΙΡÍΚΕ ΣΟΟQΟΥςΜΗς ΒΟΙΡÍ ΑγζΙ ΕΜΣÍΜΗς [ΕγγΣÍΜΗς] ΕΣΕΝ ΤΥΥΚΕΛ ΒΟΥΛΜΜΗς _{[ΒΟΥΛΜΗς]} ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Εικοστό όγδοο 211. ΧΑΝ ΟΛΟΥΡΟΥΠΑΝ ΟΡΔΟΥ ιΑΠΜΗς ΗΛÍ ΤΟΥΡΜΗς ΤΟΙΡΤ ΒΟΥΛΟγγΤΑQΙ ΕδCΥΣÍ ΟΥιΟΥΡΙ ΤΗΡÍΛÍΠΕΝ ΜΕγγÍΛΕιΥΡ ΒΕδÍζΛΕιΥΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Εικοστό ένατο                        ΟιΜΑ ΕΡ ΟγΛΑΝΙΙΝ ΚÍΣÍΣÍΝ ΤΟΥΤΟΥγ ΟΡΟΥΠΑΝ ΟΥΣΙΙΞ ΟιγΑΛΙ ΒΑΡΜΗς ΟγΛΙΙΝ ΚÍΣÍΣÍΝ ΟΥΤΟΥζΜΑΔΟΥQ ιΑΝΑ ΤΟΟΚΟΥζΟΝ ΒΟς QΟњ ΟΥΤΜΗς ΟγΛΙ ιΟΥΤΟΥζΙ QΟΠ ΟΙCÍΡΕΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Τριακοστό             423. ΞΙΙγΑњ ΕΡ ΟγΛΙ QΑζγΑΝΞQΑ ΒΑΡΜΗς ιΟΛΙ ιΑΡΑΑΜΗς ΟΙCÍΡΕ ΣΕβÍΝΥ ΚΕΛÍΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Τριακοστό πρώτο              144. ΒΑΡΣ ΚΗιÍΚ ΕγγΚΕ ΜΕγγΚΕ ΒΑΡΜΗς ΕγγÍΝ ΜΕγγÍΝ ΒΟΥΛΜΗς ΒΟΥΛΟΥΠΑΝ ΟΥιΑΣΙΙγγΑΡΟΥ ΟΙCÍΡΕ ΣΕβÍΝΥ ΚΕΛÍΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγ ΕδCΥ ΟΛ.

Τριακοστό δεύτερο         115. [113] ΒÍΡ ΤΑβΙΛQΟΥ ιΥζ ΒΟΛΤΙ ιΥζ ΤΑβΙΛQΟΥ ΜÍγγ ΒΟΛΤΙ ΜÍγγ ΤΑβΙΛQΟΥ ΤΥΜΕΝ ΒΟΛΤΙ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΑΣΙγΙ ΒΑΡ ΕδCΥ ΚΛ [ΟΛ].

Τριακοστό τρίτο                  424. ΚÍδÍζÍC ΣΟΥβQΑ ΣΟΥΟΥQΜΗς ΤΑΧΙ ΟΥΡ QΑΤΙγΔΙ ΒΑ ΤΗΗ [ΤΗΡ] ΑΝΞΑ ΒÍΛÍΕΛΕΡ [ΒÍΛÍγγΛΕΡ] ιΑβΛΑQ ΟΛ.

Τριακοστό τέταρτο        244. ΧΑΝ ΣΥΚΕ ΒΑΡΜΗς ιΑγΙΙγ ΣΑΝΝΞΜΗς ΚΟΙΞΥΡΥ ΚΟΝΤΟΥΡΟΥ ΚΕΛÍΡ ΟΙζÍ ΣΥΣÍ ΟΙCÍΡΕ ΣΕβÍΝΥ ΟΡΔΟΥΣΙΙγγΑΡΟΥ ΚΕΛÍΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Τριακοστό πέμπτο          434. ΕΡ ΣΥΚΕ ΒΑΡΜΗς ιΟΛΤΑ ΑΤΙ ΑΡΜΗς ΕΡ QΟΥγΟΥ QΟΥςQΑ ΣΟQΟΥςΜ_Ης QΟΥγΟΥ QΟΥς QΑΝΑΑΤΙΙγγΑ ΟΡΟΥΠ_{[ΕδΩ ΧΩΡÍζΟΝΤΑΙ ΟΙ ΛΕΞΕΙς]}ΑΝΙΝ QΑΛΙΙιΟΥ ΒΑΡΙΙΠΑΝ ΟΙCÍγγΕ QΑγγΙΙγγΑ ΤΕCΥΡΜΗς ΟΙCÍ QΑγγΙ ΟΙCÍΡΕΡ ΣΕβÍΝΥΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Τριακοστό έκτο                    ΟΙΚΥς ΑΤΛΙγ ΟΙCΡ_ΥΝΞΥγγ ιΟΟQ QΟβΙ ΑΤΛΙγ QΟΡQΙΝΞΙΙγγ ιΟΟQ ΟΥΞΡΟΥγΛΟΥγ QΟΥΤΟΥγγ ιΟΟQ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΑњΙΙγ ιΑβΛΑQ ΟΛ.

Τριακοστό έβδομο             134. ΒÍΡ QΑΡΙ ΟΙΚΥζΥC ΒΗΛÍΝ ΒÍΞΕ QΟΜΟΥΡΣγΑ ιΗΜΗς QΑΜςΑιΟΥ ΟΥΜΑΑΤΙΙΝ ΤΟΥΡΟΥΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ιΑβΛΑQ ΟΛ.

Τριακοστό όγδοο                 314. QΑΜΙΙς ΑΑΡΑ QΑΛΜΗς ΤΕγγΡÍ ΟΥΝΑΑΜΑΔΟΥQ ΑβΙΙΝΞΟΥ ΧΑΤΟΥΝ ΒΟΛζΟΥΝ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Τριακοστό ένατο               224. ΤΙγΙΙγ ΤΕΡΤΡΥ ΚÍςΕΕΜΗς QΑΜςΑΑιΟΥ ΟΥΜΑΑΤΙΙΝ ΤΟΥΡΟΥΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ιΑβΛΑQ ΟΛ.

Τεσσαρακοστό                        441. ΤΑΛΙΜ ΟΥΡΙ ιΑΡΙΝ_{[ΕδΩ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΩΡΙΣΘΟΥΝ ΟΙ ΛΕΞΕΙς]}ΑΞΑ ιΑΣΣΙΙΞÍΝ ιΑΛΙΜ QΑιΑγ ιΑΡΑ ΟΥΡΟΥΠΑΝ ιΑΛγγΟΥΣΟΥΝ ιΟΡΙΙιΟΥΡ ΤΗΡ ΑΝΤΑγ ΑΛΠ ΕΡΜΗς ΑΝΞΑ ΒÍΛιγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Τεσσαρακοστό πρώτο 324. ΥΡΥγγ ΕΣΡÍ ÍΝCΕΚ ΒΟΥζΑΑγΟΥΛΑΞΙ ΒΟΛΜΗς ΟΙΛCΕι ΜΕΝ ΤΗΜ_Ης ΥΡΥγγ ΕΣΡÍ ΗΡΚΕΚ ΒΟΥζΑγΟΥ ΚΕΛΥΡΜΗς ΙδΟΥQΛΟΥQ ιΑΡΑΑγΑι ΥΛΥCΔΕ ΟζΜΗς ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγ ΕδCΥ ΟΛ.

Τεσσαρακοστό δεύτερο                    414. ΟΥζΟΥΝΤΟΝΛΟΥγ ÍδÍςÍΝ ΑιΑQΙΙΝ QΟδΟΥΠΑΝ ΒΑΡΜΗς ιΑΝΑ ΕδCΥΤÍ ΣΑQΙΙΝΜΗς ÍδÍςiΜΤΕ ΑιΑQΙΜΤΑ ΟΙγγÍ QΑΝΝΞΑ ΒΑΡΙΙΡ ΜΕΝ ΤΗΡ ιΑΝΑ ΚΕΛΜΗς ÍδÍςÍΝ ΑιΑQΙΙΝ ΕΣΕΝ ΤΥΥΚΕΛ ΒΟΥΛΜΗς ΟΙCÍΡΕΡ ΣΕβÍΝΥΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Τεσσαρακοστό τρίτο     334. ΤΟγΑΝ ΟΙCΥζ QΟΥςΙ QΟΥςΛΑιΟΥ ΒΑΡΜΗς ΟΥΤΡΟΥ ΤΑΛΙΜ ΧΑΡΑ QΟΥς QΟΠΟΥΠΑΝ ΒΑΡΜΗς ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ιΑβΛΑQ ΟΛ.

Τεσσαρακοστό τέταρτο                   142. ΤΟγΑΝ QΟΥς ΤΕγγΡÍΔiΝ QΟδΙ ΤΑβΙςγΑΝ ΤΗΠΕΝ QΑΠΜΗς ΤΟγΑΝ QΟΥς ΤΙΙΡγγΑQΙ ΣΟΥΞΟΥΛΟΥΝΜΗς ιΑΝΑ ΤΙΙΤÍΝΜ_Ης ΤΟγΑΝ QΟΥςΟΥγγ ΤΙΙΡγγΑQΙ ΥCΥςΥΠΕΝ QΑΛΙΙιΟΥ ΒΑΡΜΗς ΤΑβΙςγΑΝ ΤΕΡÍΣÍ ΥγγΥς_ΥΠΕΝ ιΥCΥΡΥ ΒΑΡΜΗς ΑΝΤΑγ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ιΑβΙζ ΟΛ.

Τεσσαρακοστό πέμπτο                     132. ΚΗιÍΚ ΟγΛΙ ΜΕΝ ΟΤΣΟΥζ ΣΟΥβΣΟΥζ QΑΛΤΙ ΟΥιΙΙΝ ΝΕΞΥΚ ιΟΡΙΙιΙΙΝ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ιΑβΙζ ΟΛ.

Τεσσαρακοστό έκτο        133. ΤΕβΕ ΤΗΤiCΚΕ ΤΥςΜΗς ΒΑΣΙΙΝΟΥ ιΗΜΗς ΟΙζÍΝ ΤÍΛΚΥ ιΗΜΗς ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ιΑβ_ΛΑQ ΟΛ.

Τεσσαρακοστό έβδομο                        114. ΕΡ ΥΜΕΛΕιΥ _{[ΩΙΜΕΛΕιΥ]} ΒΑΡΜΗς ΤΕγγΡÍΚΕ ΣΟΟQΟΥςΜΗς QΟΥΤ QΟΛΜΗς QΟΥΤ ΒΗΡΜΗς ΑγΙΛΙγγΤΑ ιΙΙΛQΙΙγγ ΒΟΛζΟΥΝ ΟΙζΥγγ ΟΥζΟΥΝ ΒΟΛζΟΥΝ ΤΗΜΗς ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Τεσσαρακοστό όγδοο    344. QΑΡΙ ιΟΛ ΤΕγγΡÍ ΜΕΝ ΣΙΙΝΟΥQΙΙγγΙΙΝ ΣΕΠΕΡ ΜΕΝ ΥζΥΥΚÍγγÍΝ ΟΥΛΑΑιΟΥΡ ΜΕΝ ΗΛÍC ΗΤΜΗς ΜΕΝ ΕδCΥΣÍ ΒΟΛζΟΥΝ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛiγγΛΕΡ.

Τεσσαρακοστό ένατο  341 [311]. ΒΑΡΣ ΚΗιÍΚ ΕγγΛΕιΥ ΜΕγγΛΕιΥ ΒΑΡΜ_Ης ΟΡΤΟ ιΗΡΔΕ ΑΜγΑQΑ ΣΟΟQΟΥςΜΗς ΕΣΡÍ ΑΜγΑ ιΑΛΙΜ QΑιΑΑQΑ ΟΙΝΥΠ ΒΑΡΜΗς ΟΙΛΥΜΤΕ ΟζΜΗς ΟΙΛΥΜΤΕ ΟζΟΥΠΑΝ ΟΙCÍΡΕ ΣΕβÍΝΥ ιΟΡΙΙιΟΥΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγ ΕδCΥ ΟΛ.

Πεντηκοστό        143. ΤΙΙγ ΑΤ QΟΥδΡΟΥΟΥQΙΙΝ ΤΥCΥΠ ΤÍCΡΕΤ ιΑζΙγ QΟδΙ ιΑδΡΑΤ ΤΟΟΚΟΥζ QΑΤ ΥΞ_ΥΡCΥγγ ΤΟΠΟΥΟΥΛγΙΝΞΑ ΤΕΡÍΤζΥΝ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ιΑβ_ΛΑQ ΟΟ [ΟΛ].

Πεντηκοστό πρώτο        433. ΤΑΛΙΜ ΧΑΡΑ QΟΥς ΜΕΝ ιΑςΙΛ QΑιΑ ιΑιΛΑγΙΜ QΙΙζΙΙΛ QΑιΑ QΙΙςΛΑγΙΜ ΟΛ ΤΑγΔΑ ΤΟΥΡΟΥΠΑΝ ΜΕγγÍΛΕιΥΡ ΜΕΝ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ.

Πεντηκοστό δεύτερο    312. ΕΡ ΒΟΥΣΟΥςΛΟΥγ ΤΕγγΡÍ ΒΟΥΛΙΙΤΛΙγ ΒΟΥΛΤΙ [ΒΟΥΛΙΤ] ΑΑΡΑ ΚΥΝ ΤΩγΜΗς ΒΟΥΣΑΑΝΝΞ ΑΡΑ _[ΑΑΡΑ] ΜΕγγÍ ΚΕΛΜΗς ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Πεντηκοστό τρίτο            232. ΒΟζ ΒΟΥΛΙΙΤ ιΟΡΙΙΔΙ ΒΟδΟΥΝ ΥζΕ ιΑγΔΙ ΧΑΡΑ ΒΟΥΛΙΙΤ ιΟΡΙΙΔΙ ΧΑΜΑγ ΥζΕ ιΑγΔΙ ΤΑΡΙΙγ ΒÍςΔÍ ιΑς ΟΤ ΟΙΝΔÍ ιΙΙΛQΙΙQΑ ΚÍςÍΚΕ ΕδCΥ ΒΟΛΤΙ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Πεντηκοστό τέταρτο  131. QΟΥΛ ΣΑβΙ ΒΕCÍγγΕΡΥ ΟΙΤΥΝΥΡ QΟΥζγΟΥΝ ΣΑβΙ ΤΕγγΡÍCΕΡΥ ιΑΛβΑΡΟΥΡ ΥζΕ ΤΕγγΡÍ ΕςQiΔΤÍ ΑΣΡΑ ΚÍςÍ ΒÍΛΤÍ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγ ΕδCΥ ΟΛ.

Πεντηκοστό πέμπτο    512. [412] ΑΛΠ ΕΡ ΟγΛΙ ΣΥΚΕ ΒΑΡΜΗς ΣΥ ιΗΡÍΝΤΕ ΕΡΚΛÍC ΣΑβΞΙ ΤΟΙΡ_ΥΤΜΗς ΤΗΡ ΕβÍγγΕΡΥ ΚΕΛΣΕΡ ΟΙζÍ ΑΑΤΑΝΜΗς ΟΙCΡΥΝΞΥΛΥC ΑΤΙ ιΗΤÍCΛÍC ΚΕΛÍΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΑњΙΙγ ΕδCΥ.

Πεντηκοστό έκτο              231. ΟΙC_ΥΡÍγγΕ QΟΥΤΛΟΥγ ΑδγΙΡ ΜΕΝ ιΑγΑQ ΙγΑΞ ιΑΑιΛΑγΙΜ QΟΥςΛ_ΟΥγ ΙγΑΞ QΙΙςΛΑγΙΜ ΑΝΤΑ ΤΟΥΡΟΥΟΥΠΑΝ ΜΕγγÍΛΕιΥΡ ΜΕΝ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Πεντηκοστό έβδομο       221. QΑΝΙγΙ ΟΙΛΜ_Ης ΚΟΙγγΕΕΚÍ [ΚΟΙΝΕΕΚÍ] ΤΟγγΜΗς QΑΝΙγΙ ΝΕΛΥΚ ΟΙΛCΕι ΟΛ ΒΕCΛÍC ΟΛ ΚΟΙΝΕΕΚÍ ΝΕΛΥΚ ΤΟγγ/γΑι ΟΛ ΚΥΝΕςΚΕ ΟΛΟΥΡΟΥΡ ΟΛ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΒΟΥ ΙΡQ ΒΑςΙΙΝΤΑ ΑΑζ ΕΜCΕΚÍ ΒΑΡ ΚΗΝ ιΑΝΑ ΕδCΥ ΒΟΛΟΥΡ.

Πεντηκοστό όγδοο           322. ΟγΛΙ ΟΙCÍΝΤΕ QΑγγΙΙΝΤΑ ΟΙΒΚΕΛΕΕΠΕΝ ΤΕζiΠΕΝ ΒΑΡΜΗς ιΑΝΑ ΣΑQΙΙΝΜΗς ΚΕΛΜ_Ης ΟΙCΥΜ ΟΙΤÍΝ ΑΛΑιΙΙΝ QΑγγΙΜ ΣΑβΙΙΝ ΤΙΙγγΛΑιΙΙΝ ΤΗΠ ΚΕΛΜΗς ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Πεντηκοστό ένατο          323. ιΙΙΛQΑ ΤΕCΜΗςÍC ιΙΙδΙΙΤΜΑιΙΙΝ ΑιQΑ ΤΕCΜΗςÍC ΑΡΤΑΑΤΜΑιΙΙΝ ΕδCΥΣÍ ΒΟΛζΟΥΝ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Εξηκοστό                ΤΟΟQΟΥζ ΑΡΙΛΙ ΣΙΙγΟΥΝ ΚΗιÍΚ ΜΕΝ ΒΕδÍζ _[ΒΕδÍΚ] ΤÍζ ΥζΕ ΟΙΝΥΠΕΝ ΜΥγγΡΕΕιΥΡ ΜΕΝ ΥζΕ ΤΕγγΡÍ ΕςÍΔΤÍ ΑΣΡΑ ΚÍςÍ ΒÍΛΤÍ ΑΝΤΑγ ΚΥΞΛΥC ΜΕΝ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Εξηκοστό πρώτο                341 [124]. ΤΟΥΡњιΑ QΟΥς ΤΥςΝΕΕΚÍγγΕ QΟΝΜΗς ΤΟΥιΜΑΑΤΙΙΝ ΤΟζQΑ ÍΛÍΝΜΗς ΟΥΞΑ ΟΥΜΑΑΤΙΙΝ ΟΛΟΥΡΟΥΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΡΕΡ _{[ΒÍΛÍγγΛΕΡ]} ιΑβ_ΛΑQ ΟΛ.

Εξηκοστό δεύτερο            213. ιΑΡγΟΥΝ ΚΗιÍΚ ΜΕΝ ιΑιΛΑγ ΤΑγΙΜΑ ΑγΙΠΑΝ ιΑιΛΑιΟΥΡ [ιΑιΛΑιΟΥ] ΤΟΥΡΟΥΡ ΜΕΝ ΜΕγγÍΛÍC ΜΕΝ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Εξηκοστό τρίτο                    121. ΧΑΝΛΙQ ΣΥΣÍ ΑβQΑ ΟΙΝΜΗς ΣΑγΙΙΡ ÍΞΡΕ ΕΛÍΚ ΚΗιÍΚ ΚÍΡΜΗς ΧΑΝ ΕΛiCÍΝ ΤΟΥΤΜΗς ΧΑΡΑ ΧΑΜΑγ ΣΥΣÍ ΟΙCÍΡΕΡ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΕδCΥ ΟΛ.

Εξηκοστό τέταρτο          341. ΚΟΙΚ ΒΟιΜΟΥΛ ΤΟγΑΝ QΟΥς ΜΕΝ ΚΟΙΡΥΚΛΥC QΑιΑΑQΑ QΟΝΟΥΟΥΠΑΝ ΚΟΙζΛΕιΥΡ ΜΕΝ ιΑγΑQΛΙγ ΤΟγΡΑQ ΥζΕ ΤΥςΥΠΕΝ ιΑιΛΑιΟΥΡ ΜΕΝ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΑњΙΙγ ΕδCΥ ΟΛ.

Εξηκοστό πέμπτο            332. ΣΕΜÍζ ΑΤ ΑγζΙ QΑΤΙγ ΒΟΛΤΙ ÍδÍΣÍ ΟΥΜΑζ ΤΗΡ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ιΑβΛΑQ ΟΛ.

[ΕΠÍΛΟγΟς] ΑΜΤΙ ΑΜΡΑQ ΟγΛΑΝΙΜ ΑΝΞΑ ΒÍΛÍγγΛΕΡ ΒΟΥ ΙΡQ ΒÍΤÍC ΕδCΥ ΟΛ ΑΝΞΙΠ ΑΛQΟΥ ΚΕΝΤΥ ΥΛΥCÍ ΕΡΚΛÍC ΟΛ.

[ΚΟΛΟΦΩΝ] ΒΑΡΣ ιΙΙΛ ΕΚΚÍΝΤÍ Αι ΒΗς ιΗCiΡΜÍΚΕ ΤΑιČΥΝΤΑΝ ΜΑΝΙΙΣΤΑΝΤΑQΙ ΚÍΞiC ΔÍ_ΝΤΑΡ ΒΟΥΡΟΥΑ _{[ΒΟΥΡυΑ]} ΓΟΥΡΟΥ ΕςiΔiΠ ΗΞiΜiζ ÍΣÍC ΣΑγγΟΥΝ ΗΤΕΕΞΟQ ΥΞΥΝ ΒÍΤÍΔiΜ.

ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΤΟΥ ιρκ ΒίτίΓ

            Οι βασικοί αριθμοί στο φιλοσοφικό σύστημα των δημιουργών του ιρκ ΒίτίΓ ήταν το 4 και το 9, αμφότεροι τετράγωνοι, το 4 = 2²  και το 9 = 3². Αυτών των αριθμών οι ρίζες (το 2 κ το 3), είναι οι άλλοι δύο αριθμοί που απαντούν στο ιρκ ΒίτίΓ.

Ο αριθμός 1 όπου αναφέρεται υπαινίσσεται αδυναμία, συνεπώς ο χρησμός είναι κακός (χρησμοί 25 και 37) ενώ στον χρησμό 40 περιγράφεται ένας εκπληκτικός άνθρωπος έτσι ώστε άν και βρίσκεται σε αδύνατη θέση, μόνος ανοίγει δρόμο και προχωράει. Στον χρ. 32 το ένα πολλαπλασιάζεται και έτσι ο χρησμός αποβαίνει καλός.

Ο χρ. 32 είναι και ο μόνος που αναφέρει τις δυνάμεις του αριθμού 10: ἰυζ = 100, μіγγ = 1000, και τυμεν = 10000.

Πιστεύεται πως οι αριθμοί για τους οποίους ένας λαός έχει λέξεις αποκαλύπτουν το επίπεδο του πολιτισμούτου. Η λ. τυμεν, ο G. Clauson θεωρεί πως είναι δάνεια, το ίδιο θεωρεί για πολλές άλλες τουρκικές λέξεις που έχουν κάθε αξίωση να θεωρούνται γνήσιες τουρκικές. Κατ’ εμέ και η λ. τυμεν είναι γνήσια τουρκική.

Προκύπτει πως το ιρκ ΒίτίΓ προέρχεται απο έναν πολιτισμό νεολιθικού επιπέδου, όπου οι άνθρωποι είχαν περιουσίες (αποτελούμενες κατα βάσιν απο ζώα, προπάντων πρόβατα) και ήξεραν να κάνουν αριθμητικές πράξεις.

Δέν δέχομαι (αυτό που πρεσβεύουν κάποιοι ρατσιστές) οτι οι λαοί που δέν είχαν λέξεις για τους αριθμούς είχαν χαμηλότερη νοημοσύνη. Των Αυστραλών ιθαγενών ορισμένες φυλές δέν είχαν λέξεις για συγκεκριμένους αριθμούς μεγαλύτερους απο το τρία. (Μεγαλύτερους αριθμούς, άν ήταν ανάγκη, τους παρίσταναν οπτικώς). Σήμερα όμως εκτός που είναι σε όλα διορατικότατοι, κάνουν τις αριθμητικές πράξεις ταχύτερα απο τους λευκούς.

Την εποχή που οι άνθρωποι δέν είχαν περιουσίες, δέν είχαν και λέξεις για συγκεκριμένους αριθμούς, εκτός απο εκείνους που μπορούσαν να μετρηθούν στα δάχτυλα: που κ’ εκείνοι αρχικά είχαν κάποια άλλη σημασία• π.χ. το Πρωτο-ινδοευρωπαϊκό tria (τρία) αρχικά σήμαινε «λίγα», το qétwora (τέσσερα) σήμαινε «τυχερός αριθμός»,  το seks (έξι) σήμαινε «ζευγάρι (απο τριάρια)», συγγενές με το τουρκικό sekiz (=οκτώ) = «ζευγάρι (απο τεσσάρια)». Ανάλογη υπήρξε η προέλευση των λέξεων για τους αριθμούς σε όλες τις γλώσσες.

Τα λεξικά εξηγούν οτι το οθωμανικό dört (τέσσερα) και σήμερα ακόμη χρησιμοποιείται ευρέως για να δηλώσει ολότητα, που ήταν ανέκαθεν η σημασία του tört (=4) για τους Τούρκους (αλλα και σχεδόν για όλους τους ανθρώπους). Η λ. tört κατα τη γνώμημου βγήκε απο τη ρίζα του ρήματος töry- (= «ολοκληρώνεται = δημιουργείται = γίνεται»)• αυτές οι έννοιες «ολοκληρώνεται= γίνεται» συνυπάρχουν στο συνηθέστατο κινέζικο ρήμα 成. Το töryt- (μεταβατικό, αιτιακό του töry-) απαντά στον χρησμό 55: ένας αγγελιαφόρος εξουσιοδοτημένος (απο τον βασιλιά) «δημιούργησε» (τον πολεμιστή που αποδείχθηκε άξιος), δηλαδή επισήμως τον έκανε κ έγινε «κάποιος»• δέν χρησιμοποιήθηκε αδέξια το ρήμα töryt- • ακριβώς ανάλογα μιλάμε κ εμείς: «αυτός είναι δημιουργημένος», «είναι αυτοδημιούργητος», «δημιουργήθηκε», «έγινε κάποιος», «έγινε κάτι»• είναι «ολοκληρωμένος άνθρωπος». Στην περίπτωση του χρ. 55 η ολοκλήρωση ήταν το οτι η αρετή επισήμως αναγνωρίσθηκε, ανακηρύχθηκε και επικυρώθηκε με την απονομή κάποιου συμβόλου, το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ώς ένα παράσημο (αποτελούμενο απο 4 κομμάτια για να συμβολίζει τελειότητα. Ο αντίστοιχος χρ. του 周 易 [γραμμή 2-7(3)] λέει:王三錫命 το οποίο ο Richard Wilhelm μετέφρασε «ο βασιλιάς απονέμει τριπλό παράσημο». Κατα τη μακρόχρονη ιστορία του κειμένου το μόνο εύκολο ήτανε να αφαιρεθεί μία γραμμή απο τις τέσσερεις ωστε να μείνει το 三 (τρία), δηλαδή το κείμενο παλαιότερα έλεγε: 王 ο βασιλιάς (τέσσερα αντικείμενα) 錫πολύτιμα χαρίζοντας 命 τον ανακηρύσσει. [1] Έτσι το ρήμα töryt- επέτυχε να συμπεριλάβει καί την έννοια του αριθμού 4, καί την έννοια της αναγνώρισης της αρετής.

Άμεσα ο αριθμός 4 αναφέρεται στον χρ. 28: «τοιρτ Βουλουγγτακι» = «αυτοί που βρίσκονται στα 4 σημεία του ορίζοντα»• σαφώς η λ. τοιρτ εδώ δέν σημαίνει κυριολεκτικά 4, απλώς σημαίνει «παντού». Είναι δηλαδή η κλασσική χρήση της λέξης με την έννοια της ολότητας. Η έκφραση «τοιρτ Βουλουγγ» = 4 περιοχές (της γής), 4 κατευθύνσεις = παντού, αντιστοιχεί ακριβώς στην κινεζική 四方, και μάλιστα η λ. 方 παλιά είχε μορφή περίπου «Βουλαγγ», πράγμα που δείχνει πως η έκφραση τοιρτ Βουλουγγ / 四方 ανάγεται στην εποχή που η Τουρκική έμοιαζε με την Κινεζική τόσο ωστε οι ομιλητές των δύο γλωσσών –που ζούσαν μαζί στον ίδιο γεωγραφικό χώρο– σχεδόν να αλληλοκαταλαβαίνονται.

Σημειωτέον οτι η μορφή 方 προέρχεται απο αντίστροφο 卍, που ακριβώς επειδή εικονίζει τις 4 πλευρές, 4 κατευθύνσεις, ήταν σύμβολο ευτυχίας. Στα σανσκριτικά swastiqa = «αυτό(ς) που φέρνει ευτυχία». Γι’ αυτό κ η Πρωτο-ινδοευρωπαϊκή λ. qétwora (=4) σχηματίσθηκε απο ρίζα συγγενή του τουρκικού qut (=ευτυχία) και του κινέζικου 吉 (= καλή τύχη, προφερόταν περίπου ki^wet).

Το 4 ήταν ο ιερός αριθμός των Αφρικανικών, Ασιατικών και (ασιατικής προέλευσης) Αμερικανικών λαών, ώς σύμβολο ολότητας. Εδώ όμως θα παρατηρήσω πως σήμαινε ολότητα εν χώρῳ• ενώ η ολότητα εν χρόνῳ συμβολιζόταν απο τον αριθμό 3. Δηλαδή το 4 σήμαινε όλα τα όντα, όλοι οι τόποι (εν χώρῳ), ενώ το σήμαινε όλες τις φορές / αρκετές φορές / «το πλήρωμα του χρόνου», ίσως επειδή υποδηλώνει τις 3 καταστάσεις: παρελθόν, παρόν και μέλλον.

Εμμέσως (πλήν σαφώς) ο αριθμός 4 υποδηλώνεται στον χρ. 19: το άσπρο άλογο αναζήτησε το αντάξιότου σε 3 υπάρξεις = 3 περιπτώσεις. (Σαφέστατα η λ. Βολουγ ΔΕΝ έχει καμιά σχέση με τις «3 καταστάσεις της ύπαρξης», όπως κάποιος ευφάνταστος λόγιος μετέφρασε κ όλοι οι άλλοι μέχρι σήμερα ακολούθησαν την μετάφραση αυτήν. Τέτιες φιλοσοφικές έννοιες όπως καταστάσεις της ύπαρξης μπορεί να έχουν θέση σε βουδδιστικά κείμενα γραμμένα χιλιάδες χρόνια μετά το ιρκ ΒίτίΓ, στο οποίο τέτιες έννοιες ούτε απαντούν ούτε μπορούν να έχουν θέση• αφού το ιρκ ΒίτίΓ καταγίνεται αποκλειστικά με την εξήγηση απτών καταστάσεων αυτού εδώ του κόσμου και αυτής εδώ της ζωής, και αποσκοπεί στο να δώσει πρακτικές λύσεις. Πώς στην ευχή σε έναν πρωτόγονο πολιτισμό όπως παρουσιάζεται στο ιρκ ΒίτίΓ θα μπορούσε κανείς να αριθμεί τις καταστάσεις της ύπαρξης; Ποιές καταστάσεις μπορεί να είναι; αυτό δέν το εξηγούν όσοι μεταφράζουν έτσι το Βολουγ). Το Βολουγ, απο ρίζα Βολ = «υπάρχει, βρίσκεται», σήμαινε υπάρξεις με την έννοια όντα, πράγματα, άτομα, περιπτώσεις. Εν προκειμένῳ το άλογο εξέτασε τρία άλλα άλογα για να βρεί το αντάξιότου, το ταίριτου. Συμβολίζει π.χ. έναν άνθρωπο που εξέτασε 3 γυναίκες ψάχνοντας για σύζυγο, ή 3 περιπτώσεις, πιθανότητες, να πιάσει κάπου δουλιά που να του ταιριάζει• ή κάτι ανάλογο• όπως και νά’ χει, έχουμε τρία (εν χώρῳ) πράγματα που εξέτασε κάποιος με την ελπίδα να ικανοποιήσουν το σκοπότου. Το νόημα του χρησμού είναι οτι μόνο στο τέταρτο πράγμα (που ακόμη ο άνθρωπος δέν εξέτασε, δέν το σκέφθηκε) βρίσκεται η λύση. Σ’ αυτόν το χρησμό λοιπόν ο αριθμός 4 (άν και δέν αναφέρεται ρητά) συμβολίζει την ολότητα των περιπτώσεων, ενώ ο αριθμός 3 δηλώνει το ανεπαρκές (σε σχέση με το 4).

Με την έννοια της εν χρόνῳ επάρκειας ο αριθμός 3 αναφέρεται στους χρ. 5 και 15. Ακριβώς επειδή πρόκειται για εν χρόνῳ και όχι εν χώρῳ πληρότητα, χρησιμοποιείται καί στις δύο αυτές περιπτώσεις όχι το απόλυτο υξ (=3) αλλα το τακτικό αριθμητικό υξυνξ.

Στον χρ. 5 λέει: «Τρίτο, η σύζυγόςτου είχε γεννήσει αγόρι».

Εντελώς εσφαλμένα οι μέχρι τώρα μελετητές, «ουδενί σὺν νῷ», μεταφράζουν «η τρίτη σύζυγόςτου». Κατ’ αρχήν σε όλους τους παλαιούς πολιτισμούς της Ασίας όπως και της Ελλάδας μόνο μία ήταν η σύζυγος• οι υπόλοιπες, που όντως μπορούσαν να έχουν οι ευγενείς, ήταν αβινξου = παλλακίδες. Στην προκειμένη περίπτωση μάλιστα η σύζυγος τιμητικά ονομάζεται κουνξουἰ και όχι απλώς κіσі ή ἰουτουζ όπως στον χρησμό 29.

Αλλα άς υποθέσουμε πως όντς ο χρ. λέει «η τρίτη σύζυγος». Γιατί να το λέει έτσι; ποιά είναι η συμβολική σημασία του «τρίτη»; Στο άκρως λακωνικό αυτό κείμενο, τίποτε δέν λέγεται στην τύχη, αλλα το κάθε τί έχει έναν συμβολισμό που ο αναγνώστης έβρισκε να εκδηλώνεται στη ζωήτου. Τί θα συμβόλιζε λοιπόν το «τρίτη»; - οπωσδήποτε οτι είχε λιγότερη αξία απο τις άλλες συζύγους. Μα άν ήθελε να δείξει μέσω του αριθμού μικρότερη αξία, θα έλεγε «τέταρτη», ή «ένατη» σύζυγος, αφού μάλιστα οι χρησμοί παρουσιάζουν μεγεθυμένα έως υπερβολικά τα πράγματα• πρώτα απ’ όλα θα προτιμούσε τον ταπεινωτικό χαρακτηρισμό αβινξου (παλλακίδα, όπως στον χρ. 38) και όχι κουνξουἰ (πριγκήπισσα). Η φοράδα και η καμήλα που πρωτύτερα αναφέρονται, είναι «ακ» και «υρυγγ» (άσπρη, λευκή), το οποίο συμβολίζει την πρώτη ποιότητα, την ανώτατη αξία του είδους• δέν μπορεί έπειτα να «κολλάει» η τρίτη ποιότητα της συζύγου – δέν τριτώνει έτσι η ιστορία – και δέν συνᾴδει η τρίτη αυτή ποιότητα με το όλο κλίμα της κορυφαίας επιτυχίας που ρητά παρουσιάζει ο χρησμός ο οποίος δηλώνει οτι το γεννηθέν αγόρι θα γίνει άρχοντας αντάξιος του πατέρα – θα ήταν άτοπο να γεννηθεί απο την «τριτεύουσα σύζυγο».

Όπως η φοράδα και η καμήλα εξαίρονται με τα επίθετα ακ και υρυγγ, έτσι κ η σύζυγος εξαίρεται με το να ονομάζεται κουνξουἰ. Οι λ. κουνξουἰ (χρ. 5) και χατουν (χρ. 38) όντως κάποια εποχή ξέπεσαν ωστε να σημαίνουν η πρώτη απλώς «σύζυγο» και η δεύτερη απλώς «γυναίκα», αλλα στο πανάρχαιας προέλευσης ιρκ ΒίτίΓ η λ. χατουν σαφώς έχει την αρχική σημασία «βασίλισσα» και αντίστοιχα η λ. κουνξουἰ = η σύζυγος του βασιλιά ή άρχοντα.

Αντίστοιχος χρ. του 5 είναι στο周 易 ο 35 (3) ονομαζόμενος晉 ο οποίος συμβάλλει στο ξεκαθάρισμα του νοήματος λέγοντας «(ο άρχοντας έχει) σε μιά μέρα τρείς επιτυχίες)». Αυτό ακριβώς εννοεί και η λ. υξυνξ στο ιρκ ΒίτίΓ: (πρώτα η φοράδα, δεύτερη η καμήλα) και τρίτη (και μεγαλύτερη επιτυχία): η σύζυγος γέννησε αγόρι. Έτσι ο αριθμός 3 εδώ εννοεί 3 φορές, για να δείξει ολοκλήρωση• αυτό εννοώ πληρότητα εν χρόνῳ.

            Στον χρ. 15, τα παιδιά / νεαρά ζώα / νεοσσοί που χάθηκαν (χωρίστηκαν), ξανασυναντιούνται «υξυνξ ἰιλτα»: τον τρίτο χρόνο. Εδώ είναι σαφές πως ο αριθμός 3 συμβολίζει αυτό που (πετυχημένα) λέμε «το πλήρωμα του χρόνου».

            Λόγῳ αυτής της σημασίας του αριθμού 3, οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν οτι για να ακουσθεί κάτι στον κόσμο των πνευμάτων, πρέπει να το πεί κανείς 3 φορές. Η τριπλή επανάληψη χρησιμοποιείται πολύ σε σημερινές θρησκείες και μάλιστα στον ορθόδοξο χριστιανισμό (παρακολουθήστε οποιαδήποτε ορθόδοξη τελετή – γάμο, βαφτίσια κ.λπ. – και θα το διαπιστώσετε. Θα πείτε, είναι τα 3 πρόσωπα της Αγίας Τριάδος – ναί, αλλα καί τα τρία αυτά πρόσωπα μαζί και ταυτοχρόνως ακούνε και τον ένα λόγο που λέμε – γιατί να τον επαναλαμβάνουμε 3 φορές;).

Το κομπολόι (ροζάριο) με το οποίο οι οπαδοί όλων των ινδικών θρησκειών μετρούν την επανάληψη των mantra (ιερών λόγων) έχει 108 χάνδρες. Γιατί 108; Διότι το 108 = 3³ ∙ 2², το 3 με το 4 μαζί να δηλώσουν την εν χρόνῳ και την εν χώρῳ πληρότητα.[2]

Αλλα το πιό χαρακτηριστικό είναι το ορθόδοξο σημείο του σταυρού: 4 είναι οι κατευθύνσεις (εν χώρῳ) του σταυρού, και 3 οι φορές (εν χρόνῳ) που κάνουμε το σταυρό. Βεβαίως δέν είναι αυτή η μόνη ερμηνεία του σημείου, έχει πολλά κ βαθιά νοήματα, ωστόσο είναι βασικό το οτι μέσω του σημείου του σταυρού παριστούμε τόσο απλά την τελειότητα εν χώρῳ και εν χρόνῳ. Η ίδια ακριβώς λογική βρίσκεται στη μέθοδο λήψης χρησμών του ιρκ ΒίτίΓ: υπάρχουν (εν χώρῳ) 4 αριθμοί, απο τους οποίους παίρνουμε (εν χρόνῳ) 3 φορές. Η λογική αυτή έχει διατηρηθεί μέχρι σήμερα, κ υπήρχε κ πρίν ακόμη απο την αρχαιότατη εποχή που δημιουργήθηκε το ιρκ ΒίτίΓ.

            Ο πρόδρομος του ιρκ ΒίτίΓ βρίσκεται στην εποχή που οι άνθρωποι δέν είχαν λέξεις για συγκεκριμένους αριθμούς πάνω απο το 4. Το yx =3 της κοινής Τουρκικής, στην Πρωτο-βουλγαρική (ρ-τουρκική) ήταν wex, στα σουμερικά βρίσκεται ώς «peš». Συμπεραίνω πως η λ. πρεέρχεται απο μία πανανθρώπινη ρίζα FEŚ, απο όπου και το λατινικό pej-or (μάλλον και το αγγλικό few)• η ρίζα σήμαινε «λειψό, υπολειπόμενο», συνεπώς = 3 (στις τουρκικές γλώσσες, ώς υπολειπόμενο του 4 θεωρουμένου ώς ο κατεξοχήν αριθμός που αισθητοποιεί την ολότητα, βλέπε χρ. 19).

Σημείωσα πως για τους παλαιούς ανθρώπους το 4 ήταν τυχερός αριθμός• επίσης τυχερός θεωρήθηκε το 9 (κι αυτό τετράγωνο όπως το 4), όταν φυσικά οι άνθρωποι έμαθαν να αριθμούν και να ονομάζουν ώς το 9 και παραπάνω.

Στο ιρκ ΒίτίΓ το 9 απαντά στους χρ. 29, 50 και 60. Καί στις 3 αυτές περιπτώσεις θέλει να τονίσει την έννοια του μεγάλου πλήθους, μεγάλου αριθμού.

Στον χρ. 29 μάλιστα, δέν είναι σκέτο 9, αλλα εννέα δεκάδες (δηλαδή ενενήντα). Ο τζογαδόρος κέρδισε 90 πρόβατα. Είναι χαρακτηριστική περίπτωση υπερβολής, που αγαπάει το ιρκ ΒίτίΓ, για να υπερτονίσει κάποιες ιδέες, στην προκειμένη περίπτωση την ιδέα του μεγάλου κέρδους• παρά την τάση της υπερβολής, δέν χρησιμοποιείται ο στρογγυλός αριθμός 100, ούτε κάποιος άλλος μεγάλος αριθμός, π.χ. 40 ή 80.

Στο ιρκ ΒίτίΓ ο αριθμός 9 συμβολίζει όχι μόνο μεγάλο αριθμό αλλα και (δυνάμει) μεγάλη ωφέλεια. Ο χρησμός 50 είναι σαφώς κακός, ωστόσο τα «τοκουζ κατ υξυρΓυ» (9 στρώσεων υπόστρωμα σέλλας) είναι κάτι πολύτιμο και ωφέλιμο• η έννοια του κακού συνίσταται όχι στο οτι έβαλε 9 κάτια στρωσίδια, αλλα στο οτι κούρασε το άλογο ωστε ο ιδρώταςτου να διαπεράσει καί τα 9• δηλαδή: φροντίζεις και προνοείς στον ανώτατο βαθμό για το άλογο ωστε να σε εξυπηρετήσει, αλλα ακόμη και η τόση πρόνοιασου αποβαίνει ανώφελη διότι το κακομεταχειρίζεσαι.

 «Στον υπέρτατο δυνατό βαθμό (του καλού)»: αυτή είναι η συμβολική σημασία του 9 στο ιρκ ΒίτίΓ. Έτσι και στον χρησμό 60, όπου κανείς μέχρι τώρα δέν αντιλήφθηκε τη σημασία (ούτε τη σωστή ανάγνωση) της λέξης: Πρέπει να αναγνωσθεί αριλι, το οποίο είναι γερούνδιο (με σημασία μετοχής επιθετικής) του ρήματος αριλ-. αριλ ήταν αρχαιότατο ρήμα παραγόμενο απο το επίθετο αρι = καθαρό[3]• δηλαδή αριλ- σήμαινε «καθαρίζεται, εξαγνίζεται», και αριλι = καθαριζόμενο, εξαγνιζόμενο.[4] Συνεπώς: «είμαι ένα εννεαπλώς καθαριζόμενο σιγουν (είδος ελάφου)» λέει ο χρησμός. Λοιπόν πιστεύω πως η Ελλάδα έχει διατηρήσει τους ιδιωματισμούς της Ανατολής (Ασίας) ακόμη καλύτερα απο ό,τι η Τουρκία• γι’αυτό και οι Τούρκοι μελετητές δέν κατάλαβαν τη σημασία του «τοκουζ αριλι», ενώ για τον Έλληνα η λέξη «εννιακάθαρο» είναι κατανοητή. Δέν λέμε βέβαια 9κάθαρο, λέμε όμως, ακριβώς με την ίδια σύνταξη και σημασία, πεντακάθαρο (και αντίστοιχα πεντάμορφη, τετράπαχο). Χρησιμοποιούμε το 4 για σχηματισμό υπερθετικού, το δέ 5 φαίνεται πως χρησιμοποιήθηκε για υπέρβαση του 4. Οι αρχαίοι Τούρκοι προτιμούσαν το 9, που ήταν ο μεγαλύτερος του 4 κατ’ αυτούς ιερός αριθμός. Το σιγουν (είδος ελαφιού της Ασίας, γνωστό στο δυτικό κόσμο με το μογγολικό όνομα maral) ήταν σύμβολο του σεξουαλικού πάθους και της τυφλής ορμητικότητας και βιαιότητας• αυτό έρχεται σε αντίθεση (σχήμα οξύμωρον) με το «καθαριζόμενο σε 9 βαθμούς, σε 9 επίπεδα»: συμβολίζεται ο άνθρωπος που δέν αποβάλλει μέν τα ισχυρά ένστικτα και τις δυνάμειςτου, αλλα τα εξαγνίζει πλήρως ωστε να τα έχει υπο έλεγχο• για παράδειγμα, το αχαλίνωτο σεξουαλικό μένος γίνεται εξιδανικευμένος έρωτας• η επιθετικότητα γίνεται ήρεμη και ελεγχόμενη δύναμη, που εμπνέει κύρος.

Ο χρ. 60 του ιρκ ΒίτίΓ είναι το πρότυπο του 26 του 周 易 (3) με τίτλο 大畜 που μεταφράζεται «μεγάλη καλλιέργεια». Ο R. Wilhelm αντί «καλλιέργεια» μεταφράζει Zähmungskraft: τιθασεύουσα δύναμη.

Είδαμε λοιπόν οτι το 9 όπως και το 4 σημαίνει πληρότητα, καλή τύχη, μόνο που το 9 έχει επιπλέον την έννοια του ύψιστου βαθμού, της πληρέστατης δράσης. Το 4 αισθητοποιείται με το σχήμα:

ενώ το 9 με το σχήμα:

 (καί τα δύο περιέχουν σταυρό, ώς τετράγωνοι αριθμοί). Το δεύτερο σχήμα (3Χ3 κουτάκια) έχει κατα κόρον χρησιμοποιηθεί απο τους Κινέζους για μελέτες της σημασίας των γεωγραφικών κατευθύνσεων και απο τους Ινδούς για κατασκευή μαγικών τετραγώνων. Λεπτομερέστερα θα αναφερθώ στον χρησμό 17(1) εξετάζοντας το γράμμα 井. Εννιά είναι τα ουράνια κατα την κινέζικη έκφραση (九霄)• εννιάψυχες οι γάτες, κατα την αγγλική παράδοση.

            Το 2, όπου αναφέρεται στο ιρκ ΒίτίΓ, δέν έχει καλή σημασία. Το μέν 3 σε σχέση με το 4 δείχνει ανεπάρκεια, το δέ 2 δείχνει ανωριμότητα (στον χρ. 25: αδυναμία). Στον χρ. 2 μας παρουσιάζεται ένα παιδάκι 2 μηνών (αυτή είναι η σωστή ανάγνωση, παρά την διαφορετική γνώμη του Talat Tekin κ των άλλων ώς τώρα μελετητών). Αυτός που ρωτάει τον χρησμό δέν μπορεί να είναι 2 μηνών• ο χρ. υπαινίσσεται πως η δουλειά (υπόθεση) για την οποία ενδιαφέρεται ο ερωτών έχει προχωρήσει για δύο μήνες, δηλαδή μικρό χρονικό διάστημα, και βρίσκεται ακόμη σε πολύ ανώριμο στάδιο (δέν λέω πρώιμο στάδιο, γιατί τότε θα έλεγε «ενός μηνός»). Ο άνθρωπος δέν γνωρίζει ακόμη καλά τους παράγοντες της υπόθεσης, και έτσι (με το δίκιοτου) δέν τολμά να κάνει μεγάλο άνοιγμα, μεγάλο βήμα. Σ’ αυτήν την ανώριμη φάση παίρνει μιά τρομάρα, αλλα ο χρ. συνιστά: μήν τρομάζεις• είναι γιατί είσαι ακόμη ανώριμος σ’ αυτήν την υπόθεση• με το πλήρωμα του χρόνου (το οποίο –υποθέτω- είναι είναι 4 μήνες για σχετική 9 μήνες για πλήρη ωρίμανση) θα έχεις καλή τύχη. Αυτό υπήρξε το πρότυπο του χρ. 51 (震 μεταφραζόμενο «κλονισμός») του周 易 (3).

            Αυτοί ήταν όλοι οι αριθμοί που αναφέρονται στο ιρκ ΒίτίΓ. Η εσωτερική σημασία του 3 και του 4, καθώς ανέλυσα, αποκαλύπτουν γιατί αυτή υπήρξε η κλασσική και η θεμελιώδης, και η πιό ορθόδοξη, μέθοδος ραβδομαντείας των Τούρκων. Απο αυτήν προήλθαν οι μέθοδοι 2 (歸藏) και 3 (周易). Κάποτε κάποιος εκκεντρικά σκεπτόμενος Τούρκος (θυμίζω οτι χρησιμοποιώ τον όρο άσχετα απο το γνωστό τουρκικό κράτος, με την έννοια του αρχαίου αλταϊκού έθνους της απώτερης Ασίας) είπε: Εντάξει, αυτό είναι το κανονικό, να παίρνουμε 3 φορές απο σύνολο 4 αριθμών. Γιατί όμως να μήν κάνουμε και το αντίθετο: 4 φορές απο σύνολο 3 αριθμών; ή (αφού και το 9 είναι ιερός αριθμός όπως το 4), να παίρνουμε 3 φορές απο σύνολο 9 αριθμών; και, αφού το 9 σημαίνει τον ύψιστο βαθμό, άν το τετραγωνίσουμε (9²=9•9) θα έχουμε τον ύψιστο αριθμό των καταστάσεων στις οποίες μπορεί να βρεθεί ένας άνθρωπος στον κόσμο.

Στην 1^η περίπτωση (4 φορές απο σύνολο τριών) δημιουργείται σύνολο 81 μαντικών αριθμών• στην 3^η περίπτωση (2 φορές απο σύνολο 9) το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: 81 μαντικοί αριθμοί. Στη δεύτερη περίπτωση (3 φορές απο σύνολο 9 αριθμών) προκύπτουν 81 μαντικοί αριθμοί απο τους οποίους ο καθένας υποδιαιρείται σε 9 υποπεριπτώσεις (σύνολο υποπεριπτώσεων 729, πρακτικώς ίσο με τα 12ωρα ενός ηλιακού έτους). Έτσι, με κάποιες δικαιολογήσιμες αποκλίσεις απο το κλασσικό σύστημα του ιρκ ΒίτίΓ, δημιουργείται ένα άλλο σύστημα με 81 μαντικούς αριθμούς (δυνάμενους να έχουν απο 9 υποπεριπτώσεις). Αυτό το σύστημα των 81 αριθμών - συμβόλων έχει χρησιμοποιηθεί κατα κόρον απο Κινέζους μάντεις και φιλοσόφους.

Σ’ αυτό το σύστημα βασίστηκε το 道 德 經 «της Οδού και Αρετής ο Κανών», το ύψιστο έργο της κινέζικης φιλοσοφίας (για όποιον μπορεί να το κατανοήσει, είναι το ύψιστο έργο της παγκόσμιας φιλοσοφίας). Άλλα έργα που βασίστηκαν στο σύστημα των 81 συμβόλων, είναι:

Τα 81 σύμβολα του κυρίου 龜 (Tsan), δημιουργούμενα απο τον αριθμό 9 τετραγωνιζόμενο, ήταν σύστημα χρησιμοποιούμενο κατα τη δυναστεία 漢 (Han) και περίπου έναν αιώνα πρίν έως και έναν αιώνα μετά (西漢 = Δυτική Han: 206 π.Χ. – 8 μ.Χ., 東漢 = Ανατολική Han: 25 μ.Χ. – 220 μ.Χ., και ένας αιώνας πρίν και μετά, μας κάνει περίπου 306 π.Χ. έως 320 μ.Χ.). (Οι πληροφορίες είναι απο του Derek Walters το T’ai Hsüan Ching, σ. 16.) Απο αυτό το σύστημα έχουν σωθεί μόνο τα (μονολεκτικά) ονόματα των συμβόλων, κ’ εκείνα όχι όλα.

Το太玄經 («του Μεγίστου Μυστικού ο Κανών») αποδίδεται στον λόγιο揚荀 που έζησε 53 π.Χ. έως 18 μ.Χ., δηλαδή στα χρόνια της 西漢 = Δυτικής Han δυναστείας. Αυτό που έκανε ο εν λόγω φιλόσοφος δέν ήταν να γράψει το 太玄經, αλλα να το δημοσιεύσει απο κάποιο παλιό χειρόγραφο γραμμένο με παλιά γραφή που είχε πιά ξεχασθεί, και ενδεχομένως προσέθεσε κάποια σχόλια. Σε κάθε γραμμή (περίπτωση κ υποπερίπτωση) που είναι άκρως μυστηριώδης κ μή ερμηνεύσιμη με την κοινή λογική, διότι δέν είναι παρα προσπάθεια κινεζοποίησης ενός ελάχιστα κατανοητού τουρκικού κειμένου, υπάρχει ένα σύντομο σχόλιο ερμηνευτικό σε απλά κατανοητά κινέζικα. Το έργο αυτό, στο οποίο αναφέρομαι ώς (5), είναι απίστευτα σοφό, κ ελάχιστα γνωστό, για τον λόγο οτι όποιος προσπάθησε να το διαβάσει δέν κατάφερε σπουδαία πράγματα. Μόνο τα ερμηνευτικά σχόλια είναι σε κανονική γλώσσα, αλλα δέν άρκεσαν για να το κάνουν εύχρηστο και συνεπώς δημοφιλές. Είναι πάντως σαφώς κατανοητότερο απο το (3).

Ένα άλλο έργο που δίνει σε κάθε έναν απο τους 81 αριθμούς έναν σαφή χρησμό – ποίημα 2 τετρασύλλαβων στίχων, το έχω βρεί σε μιά έκδοση του κινέζικου ημερολογίου• είναι σύντομο έργο και πολύ κατανοητό, σε κανονικότατα κινέζικα, και έτσι περιλαμβάνεται σε διάφορες εκδόσεις.

Στους 81 αριθμούς βασίζεται ένα σοφό ταοϊστικό φιλοσοφικό έργο (πρέπει να είναι αρκετά όψιμο αφού οι δημιουργοίτου γνώριζαν το Βουδδισμό, μάλλον γραμμένο πολύ μετά τον 6^ο μ.Χ. αιώνα) ονομαζόμενο Hua Hu Ching• μου είναι γνωστό μόνο απο την πρόσφατη αμερικάνικη μετάφραση κάποιου Brian Browne Walker, που πρωτοδημοσιεύθηκε το 1994. Δέν μπόρεσα να το βρώ στα κινέζικα, αγνοείται στα κινέζικα βιβλιοπωλεία. Ο μεταφραστής λέει οτι ήταν απαγορευμένο στην Κίνα για αιώνες• άραγε γιατί; ίσως γιατί αψηφά τον Βουδδισμό και όλα τα άλλα δόγματα. Βάζει την αλήθεια και την δικαιοσύνη πάνω απο όλα τα δόγματα. Απο τη μετάφραση συμπεραίνω πως είναι εφάμιλλο του道 德 經 (5α).

Μιλάμε λοιπόν για 5 έργα, όχι απλώς μαντικά αλλα και κορυφαίας φιλοσοφικής αξίας.

Το Hua Hu Ching όπως και το 道 德 經 δέν δίνουν χρησμούς «τί μέλλει γενέσθαι», αλλα μόνο φιλοσοφικές αναλύσεις της κατάστασης με οδηγίες για τον σωστό τρόπο αντιμετώπισης. Ακριβώς επειδή είχε γίνει σε πολύ κόσμο μανία το να μαντεύει τα μέλλοντα, οι σοφοί δημιούργησαν αυτά τα δύο έργα μαντικής για να στρέψουν τους ανθρώπους απο την πρόγνωση στο σωστό χειρισμό της ζωής (γι’αυτό στο道 德 經 δηλώνεται: «η πρόγνωση του μέλλοντος είναι η δόξα του 道 ‘Dao’ και η αρχή της βλακείας»).

Επιπλέον, στη «διήγηση του μικρού παιδιού», ένα έργο 4 ημισελίδων που δημοσιεύεται μαζί με το ετήσιο κινέζικο ημερολόγιο, ο Κομφούκιος (6^ος αιώνας π.Χ.) συναντά ένα παιδάκι που ανακαλύπτει οτι είναι εξαιρετικά σοφό και του κάνει διάφορες φιλοσοφικές ερωτήσεις, μεταξύ των οποίων: ποιά είναι τα όρια των δυνατοτήτων του Ουρανού και της Γής. Το παιδάκι απαντά: 九九還歸八十一。是天地之網紀。= 9•9 μας κάνει 81: αυτό είναι το όριο των δυνατοτήτων του Ουρανού και της Γής. «Το όριο των δυνατοτήτων του Ουρανού και της Γής» (δηλαδή το σύνολο των καταστάσεων που μπορούν να συμβούν στο Σύμπαν) επι λέξει είναι 網紀, όπου 網 = δίκτυο, συνεπώς εσχάρα, διάγραμμα οριζοντίων κ κάθετων γραμμών, όπως παρουσιάζεται το διάγραμμα των 9•9 μαντικών τίτλων (紀 = ιστόρηση, παρουσίαση).

Απο αυτά ελπίζω να έγινε κατανοητό πόσο μεγάλη υπήρξε η σημασία των 81 αριθμών στην κινέζικη σοφία. Θεωρώ δέ, πως όχι μόνο υπήρξε το ιρκ ΒίτίΓ η έμπνευση για να δημιουργηθεί το σύστημα των 81 αριθμών, αλλα και οι πρώτοι δημιουργοί του συστήματος των 9•9 (81) αριθμών υπήρξαν επίσης τουρκικές φυλές• γενικά τα αριθμητικά συστήματα μαντικής ήταν αρχικά άγνωστα στους Κινέζους – εμπνευστέςτους ήταν σαμάνοι τουρκικών φυλών.

Σχετικά λίγο έχω μελετήσει το (5), αρκετά όμως για να μπορώ να πώ οτι οι παραβολέςτου είναι εν μέρει παρμένες απο τα προγενέστερα τουρκικά έργα μαντικής κ σοφίας• παράδειγμα, ο χρ. 6 (5) λέει ό,τι και ο 15 (1).

Για την λήψη χρησμών του (5) χρησιμοποιούνταν βέργες (έχω σημειώσει πως και μόνο οι βέργες, μάλιστα απο αχιλλεία, δείχνουν βόρεια κ κατα πάσα πιθανότητα τουρκική προέλευση των σχετικών συστημάτων), και συγκεκριμένα 64 βέργες (περιγραφή της μεθόδου κάνει ο Derek Walters στο T’ai Hsüan Ching). Γιατί 64 βέργες; Για το周 易 (3) χρησιμοποιούνταν 50 βέργες• άρα πρότυπο δέν ήταν το 周 易 (3).

Στο (5), για να ληφθεί αριθμός 1 έως 3, χρησιμοποιούνταν καί οι 64 βέργες, για αριθμό 1 έως 9 χρησιμοποιούνταν οι 63. Το 63 είναι πολλαπλάσιο του 3, στο 64 έχει προστεθεί 1 βέργα, για να διευκολυνθεί η διαδικασία.  Αλλα και πάλι δέν δικαιολογείται γιατί να χρησιμοποιείται αυτό το πολλαπλάσιο του 3 και όχι κάποιο άλλο. Η αιτία κατα τη γνώμημου είναι οτι για το ιρκ ΒίτίΓ (1) χρησιμοποιούνταν βέργες αρχικά 64 και έπειτα 65, δηλαδή ισάριθμες με το σύνολο των χρησμών του ιρκ ΒίτίΓ (οι χρησμοίτου ήταν αρχικά 64, έπειτα έγιναν 65 με τη διαίρεση ενός απο τους αριθμούς σε 2 εκδοχές). Οι δημιουργοί του (5) έμειναν όσο ήταν δυνατόν κοντά στον αριθμό βεργών του (1), τις μείωσαν κατα μία, επειδή το μέν (1) ζητά αριθμούς 1 έως 4, ενώ το (5) ζητά αριθμούς 1 έως 3. Άν πρότυπο δέν ήταν το σύστημα του (1), λογικότερο θα ήταν για το (5) να χρησιμοποιούνται 81 βέργες, ισάριθμες με τους χρησμούς του (5). Τα συστήματα των 81 αριθμών φαίνονται μεταγενέστερα του (3), ωστόσο βασίστηκαν στο (1) και όχι στο (3). Το (1) το είχαν πάντα οι τουρκικές φυλές ώς βάση όλων των μεταγενέστερων μαντικών συστημάτωντους.

Βλέπουμε λοιπόν οτι και των συστημάτων των 81 αριθμών δημιουργοί στάθηκαν Τούρκοι της Ασίας. (Και πάλι θυμίζω τη συμβατική χρήση της λ. «Τούρκοι». Ήταν διάφορες φυλές με διάφορα ονόματα, που αποτελούν μιά ομοεθνία συμβατικά ονομαζόμενη τουρκική, υπαγόμενη στην ευρύτερη αλταϊκή ομοεθνία).

 Οι Κινέζοι βασίστηκαν στα τουρκικά έργα μαντικής για να δημιουργήσουν τα ύψιστα έργα της κινεζικής φιλοσοφίας, όπως το道 德 經.  Τα κινέζικα αυτά έργα δέν είναι περισσότερο σοφά απο τα προγενέστερα τουρκικά, αλλα είχαν την τύχη να διατηρηθούν, να μελετηθούν, να σχολιασθούν, να γίνουν (κάπως) γνωστά στον υπόλοιπο κόσμο. Το έχω πεί κ θα το πώ πολλάκις: οι χώρες των μεγάλων πολιτισμών δέν είναι οι γενέτειρες της σοφίας• είναι αυτές που ευτύχησαν να δημιουργήσουν μιά ισχυρή οικονομική βάση ωστε να στηρίξουν μία σεβαστή τάξη λογίων κ καλλιτεχνών κ να αφομοιώσουν τη σοφία άλλων λαών, των οποίων πολλές φορές ούτε τα ονόματα δέν έχουν διατηρηθεί.

Ζωολογία σχετικά με το ιρκ ΒίτίΓ.

Όταν, γύρω στα 1990, είχα κάνει μιά μετάφραση του ιρκ ΒίτίΓ και την είχα δώσει σε έναν γνωστόμου, ονόματι ヤンネー＾ モノヨ＾・, ο οποίος δέν είχε καμιά ειδική γνώση σχετικά με το θέμα, μου παρατήρησε οτι στο ιρκ ΒίτίΓ οι πιό ποιητικοί, οι πιό γεμάτοι απο συναίσθημα χρησμοί, είναι εκείνοι που αναφέρονται σε ζώα.

Όταν, κατα το έτος 2000, επεχείρησα να κάνω λεπτομερή ερμηνεία του όλου κειμένου του ιρκ ΒίτίΓ, συνάντησα κάποια δυσκολία σε ονόματα ζώων. Άλλωστε σε όλες τις μέχρι σήμερα δημοσιευμένες εργασίες τα ζώα του ιρκ ΒίτίΓ δέν έχουν ταυτισθεί όλα. Αποφάσισα λοιπόν και περιέλαβα όλα τα ζώα που αναφέρονται στο ιρκ ΒίτίΓ σε ένα γράμμα προς έναν παλιόμου γνώριμο, τον Θανάση Μακρή, που έχει ασχοληθεί πολύ με τα άγρια ζώα και προπάντων πουλιά, ιδίως της Ελλάδας. Έλαβα μιά εκτενή απαντητική επιστολή, της οποίας παραθέτω όσα αφορούν το θέμαμας. (Δέν μπόρεσα να μήν παρεμβάλλω σχόλια δικάμου, τα γράφω σε μορφή δείκτη).

«Hoopoe (χρ. 21) είναι ο τσαλαπετεινός· εδώ στη Ζάκυνθο λέγεται και πούπουζας. Ο τσαλαπετεινός κάνει έναν ήχο «πού-πού-όποπ»· απο εκεί έχει την αγγλική ονομασία αλλα και την ζακυνθινή. _{(θα προσέθετα την λατινική, úpupa, και την αρχαιοελληνική: έποψ, του έποπος, καθώς και την τουρκική: υπcυκ)}.

κεκυκ, δέν μου λέει τίποτα σε πουλί ή ζώο (χρ. 23).

Το maral deer (χρ. 60) δέν πρέπει να συναντιέται στην Ευρώπη, ώς εκ τούτου δέν γνωρίζω ποιό είναι. _{(εκ των υστερων αντιληφθηκα πως maral ειναι το μογγολικό όνομα αυτου του ελαφοειδούς, με το οποιο μογγολικό όνομα διεθνως αποκαλειται απο όσους ειναι γνωστο το ζωο)}.

Το roe deer είναι όπως υποθέτεις _{(στην πραγματικοτητα δεν ηξερα τί ακριβώς ειναι το ζαρκαδι, αργοτερα σε μια εκδρομη στην Αυστρία ειχα την τυχη να δω ζαρκάδια άγρια, και νομιζω ενα αλλο ειδος ελαφιού)} το ζαρκάδι (χρ. 63), ελαφοειδές απο τα μικρότερα σε μέγεθος, _{απαντάται} στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Υποθέτω απο το όνομα ενός χωριού κοντά στον Κεχρόκαμπο _{(μάλλον εννοούσε τη Ζαρκαδιά カバラ゜ς)} οτι υπήρχαν (ίσως υπάρχουν) και στον νομό カバラ゜ς, πάντως στην Δράμα και τις Σέρρες ξέρω οτι έχει. _{(Στο νομό カバラ゜ς μάλλον δέν έχει πιά. Η πρώην σύζυγος μου είχε πεί πως πρίν λίγα χρόνια βρέθηκε σε μιά παρέα που είχαν σκοτώσει και τρώγαν ένα νοστιμότατο ελαφοειδές και λέγαν οτι είναι αγριογούρουνο. Πιθανόν εκείνο ήταν το τελευταίο ελαφοειδές του νομού カバラ゜ς. Έχω ακούσει και κάτι ακόμη πιό φρικαλέο, οτι κάποιοι δασοφύλακες πήγαν να τιμωρήσουν κάτι κυνηγούς που είχαν σκοτώσει ένα ζαρκάδι. Οι κυνηγοί τους είπαν: «μήν μιλήσετε για μάς, γιατί θα μιλήσουμε και για σάς που σκοτώνετε τα άγρια ζώα που υποτίθεται πως φυλάτε». Και τότε οι φύλακες σώπασαν, και ο καθένας μπορεί ανεμπόδιστος να σκοτώνει άγρια ζώα, αφού και οι φύλακες κάνουν το ίδιο και επομένως δέν τους φοβάται κανείς)}

Για το falcon: υπάρχουν τουλάχιστον 12 είδη με την επιστημονική ονομασία Falco, κανένα όμως μόνοτου δέν καλείται αποκλειστικά falcon στα αγγλικά. Τα εξής τρώνε πουλιά:

­   Hobby = Falco Subbuteo = δενδρογέρακας. Τα πιάνει στον αέρα σχεδόν αποκλειστικά _{(=σχεδόν πάντα τα πιάνει ενώ πετάνε)}.

­   Merlin = Falco Columbarius = νανογέρακας (μέχρι μεγέθους κότσυφα είναι τα πουλιά που τρώει).

­   Kestrel = Falco Tinnunculus = βραχοκιρκίνεζο. Τρώει χερσαία πουλιά (που ζούν στην ξηρά –όχι στα νερά).

­   Eleonora’s falcon: τρώει μεταναστευτικά πουλιά _{που πετούν} πάνω στην θάλασσα.

­   Peregrine = Falco Peregrinus = πετρίτης. Τρώει μεσαίου μεγέθους πουλιά.

­   Lanner = Falco Baronicus _{(ή Biarriticus, ή Brachiticus; λέξη δυσανάγνωστη στο γράμμα)} = κυνηγογέρακας. Τρώει κυρίως βραχόβια πουλιά, περιστέρια, πέρδικες, αλλα και κιρκινέζια, δηλαδή μικρότερα γερακοειδή.

­   Saker = Falco Cherrius (λέξη δυσανάγνωστη στο γράμμα) = κυνηγογέρακας. _(Τρώει) πουλιά μέχρι το μέγεθος πάπιας.

­   Gyrfalcon = Falco Rusticolor = ασπρογέρακας. Δέν συναντιέται στον ελληνικό χώρο αλλα προς τα βόρεια, στον αρκτικό χώρο. Βόρεια Σκανδιναβία και βόρεια Ευρασία, πρώην Ε.Σ.Σ.Δ. (Είναι) το μεγαλύτερο απο τα γεράκια.

Το γεράκι δέν είναι ποταμίσιο πουλί, σωστά. Ο βιότοποςτου είναι ανοιχτές _{(«ψιλές» απο βλάστηση)} περιοχές. Μόνο τα Saker, gyrfalcon, hobby, peregrine _ζούν σε ανοιχτές _{(=εκτενείς)} δασωμένες περιοχές.

Καρτάλι λέγεται σε κάποιες περιοχές η βαρβακίνα, ένα πουλί ισχυρότερο απο γεράκι αλλα υποδεέστερο του αετού.

Σημειώνω οτι «το έξυπνο πουλί απο την μύτη πιάνεται» λέει ο λαός. Αυτό για το άν το να ορμάς στον κίνδυνο θεωρείται βλακεία (αναφορά στους χρ. 43, 44).

Χρ. 51: Τα περισσότερα αρπακτικά είναι βουνόβια _{(=ορεσίβια)}.

Χρ. 64: Όλα τα γεράκια έχουν λευκό λαιμό. _{(Πάντως για να επισημαίνει ο χρησμός οτι είναι «Βοἰμουλ» = «με λευκό λαιμό», σημαίνει πως πρόκειται για κάποιο γεράκι που έχει ιδιαίτερα έκδηλο αυτό το χαρακτηριστικό)}. Το βραχοκιρκίνεζο και το κιρκινέζι έχουν γαλαζότεφρο κεφάλι και ουρά. Ο ασπρογέρακας είναι ανοιχτό σταχτί, το ίδιο και ο νανογέρακας.

Χρ. 3: «Χρυσόφτερος αρπακτικός» (όλοι οι αετοί είναι αρπακτικοί) (άρα για να αναφέρεται η λέξη ταλιμ, ο χρ. θέλει να επισημάνει την ορμητικότητα και δύναμητου). Πέρα απο την αετοβαρβακίνα _{που είναι} ίσως το _{ίδιο που σημαίνει η λ.} καρταλ – που δέν θεωρείται αετός, πρέπει να θεωρήσουμε οτι μάλλον αναφέρεται στον χρυσαετό = golden eagle = Aquila Xhrysaetos _που συναντάται σε υγροτόπους. Άν και μερικά νεαρά άλλων ειδών αετών έχουν στο κάτω μέρος τα φτεράτους να χρυσίζουν: σκιζαετός, σταυραετός. Ο θαλασσαετός θα μπορούσε να θεωρηθεί ίσως οτι μπορεί να χρυσίζουν τα φτεράτου, πράγμα δύσκολο για τον σκουρόφτερο ψαραετό. _{Ενδιαφέρον εδώ είναι πως το χρυσίζον χρώμα των φτερών ταιριάζει περισσότερο σε νεαρούς αετούς, και το νεαρό της ηλικίας επίσης υποδηλώνει η φράση «τανιμ τυσί ταχι τυκεμεζ-κεν» = «του σώματοςμου το πτέρωμα προτού να αναπτυχθεί πλήρως»}.

Χρ. 4: «Λευκό πιτσιλωτό γεράκι». Λευκό απο κάτω με έντονες μαύρες πιτσιλιές _είναι ο δενδρογέρακας· ο πετρίτης είναι με στίγματα περισσότερο γραμμωτά. Ο κυνηγογέρακας και ο χρυσογέρακας (περισσότερο ο πρώτος) _είναι με στίγματα και πιτσιλιές όχι μαύρα αλλα καφέ.

Χρ. 21: _{Επανεξετάζοντας} το κεκυκ. Λέμε _{πως είναι} δυνατό πουλί, μπορεί να κυνηγάει πέρδικες, _είναι κοκκινωπό… _{συνεπώς πρέπει να} είναι _{ένα απο τα εξής:} red kite = ψαλιδιάρης _{(λέγεται έτσι γιατί έχει} ψαλιδωτή ουρά). Στεππόκιρκος: _έχει κοκκινωπό _το κάτω μέρος. Βραχοκιρκίνεζο – κιρκινέζι: _έχουν κοκκινωπό _ένα μέρος του φτερώματος _και κοκκινπό κάτω μέρος _{(στήθος και κοιλιά)}, το αρσενικό _{λέγεται} ξεφτέρι και σαΐνι _{(η λ. σαΐνι προέρχεται απο το αραβικό šahin)}.

Χρ. 62: Εκεί που λές οτι «συγγενεύει η λέξη ἰαργουν με το θιβετιανό _{(θιβ. λέξη)} tar που σημαίνει ένα αγριοκάτσικο …με την θαυμαστή ικανότητα να σκαρφαλώνει… κ.λπ.». Για το σημείο αυτό να πώ οτι αυτή η περιγραφή ανήκει στο αγριόγιδο chamois (Rupicarpa Rupicarpa) που μπορεί κανείς να το μπερδέψει στο πεδίο (ίσως και όχι μόνο _{στο πεδίο}) με το ζαρκάδι ή το αγριοκάτσικο.

Το αγριόγιδο έχει μικρά λεπτά κέρατα, λευκό λαιμό, μιά λωρίδα σκούρη απο τα κέρατα - μάτι ώς την μύτη, κατα τα άλλα λευκό κεφάλι, _{υπόλοιπο σώμα} σκούρο καφέ το χειμώνα, πιό ανοιχτό καφε-κόκκινο το καλοκαίρι. Τα άλλα δύο (ζαρκάδι και αγριοκάτσικο) δέν έχουν το χαρακτηριστικό σημάδι στο πρόσωπο. Το ζαρκάδι ζεί σε δάση με πλούσια, θρεπτική τροφή και είναι πιό κοκκινωπό, _με κέρατα μικρά _{σχήματος}: ενώ το αγριοκάτσικο έχει μεγαλύτερα σε όγκο, γερά κέρατα _{σχήματος}:        .

Χρ. 63: (Στην πρώιμη, πρό-σφηνοειδή σουμερική γραφή υπήρχε το σύμβολο , που σήμαινε γαζέλα, χρησιμοποιούνταν επαναλαμβανόμενο ωστε να σχηματίζει διακοσμητικές ταινίες –friezes– στην αγγειοπλαστική. Η λ. για αυτή τη γαζέλα ήταν λο(χ), και την φωνητική αξία λο διατήρησε το γράμμα στην Πρωτογραμμική Γραφή της Κρήτης και της Κύπρου. Η λ. λο(χ) είναι συγγενής με την κινεζική “luk” 鹿 = ελάφι, ελαφοειδή ζώα, με την Ι.Ε. ελληνική λ. έλαφος (απο Π.Ι.Ε. élaqhos) και με την τουρκική λ. elik = roe deer. Αυτά είχα σημειώσει στο γράμμαμου, για τα οποία πήρα την απάντηση:)

Το σύμβολο θυμίζει το κέρατο του ζαρκαδιού, που επίσης _{(όπως και η γαζέλα)} είναι εξαιρετικά ευκίνητο ζώο, μιά και απο όλα τα μυρηκαστικά έχει το μικρότερο πεπτικό σύστημα, δηλαδή δέν κουβαλάει τροφή για ξαναμάσημα, άρα πιό ελαφρύ. Όταν το κυνηγάνε πηδάει πολύ επιδέξια. Roe deer = ζαρκάδι άλλωστε.

Χρ. 49: (_Περι του αμγα, εσρi αμγα). Πιθανώς _{πρόκειται για} αίγαγρο (αγριοκάτσικο), ή και αγριόγιδο (λιγότερο πιθανό, γιατί το αγριόγιδο δέν θεωρείται goat _{= κατσίκι}, αλλα goat like _{= κατσικοειδές.}»

Το γράμμα αυτό του Θανάση Μακρή ήταν χρησιμότατο, (μ’ όλο που δίνει πληροφορίες περισσότερες απο τις απαραίτητες, όλες οι πληροφορίες ήταν στην πραγματικότητα αναγκαίες, γιατί φέρνουνε τον μή ειδήμονα σε θέση να καταλαβαίνει τα σχετικά με τον κόσμο των πουλιών και τετραπόδων, να μπεί στο νόημα ωστε να καταλαβαίνει μόνοςτου) γι’ αυτό και το αντέγραψα εδώ σχεδόν όλο. Παρακάτω αντιγράφω αποσπάσματα απο την απάντησημου:

«Αγαπητέ Θανάση (…) οι πληροφορίες που μου έστειλες είναι θαυμαστές, τώρα είμαι σε θέση να κατέχω πλήρως το νόημα του ιρκ ΒίτίΓ που είναι το παλαιότερο βιβλίο του κόσμου. (…). Απο τα λεγόμενασου και απο την έρευνα που στο μεταξύ έκανα, συμπεραίνω πως κεκυκ είναι κιρκινέζι, στον Όμηρο ονομάζεται κίρκος (η λ. συγγενεύει με το κεκυκ. Η κατάληξη –υκ μπορεί να δήλωνε υποκοριστικό) και λέγεται πως είναι «ελαφρότατος πετεηνών» (το πιό ευκίνητο απ’ όλα τα πουλιά), και θεωρείται «Απόλλωνος ταχύς άγγελος» (του Απόλλωνα ταχύς αγγελιαφόρος), άρα ευοίωνο. Ονομάζεται «ίρηξ (=ιέραξ) κίρκος». Καί τα 2 είδη που αναφέρεις μπορεί να είναι το κεκυκ (στεππόκιρκος, βραχοκιρκίνεζο) ο στεππόκιρκος ίσως πιθανότερος (λόγῳ διαβίωσης των τουρκικών φυλών σε στέππες). _{(Εννοείται πως μπορεί να είναι κάποιο άλλο είδος κιρκινεζιού που ζούσε στην Ασία, στα μέρη των αρχαίων Τούρκων)}.

Ο αετός για τους αρχαίους ήταν, βεβαίως, το πουλί (αγγελιαφόρος) του Δία.

Το roe deer είναι _λοιπόν ζαρκάδι. Ούτως ή άλλως το elik του ιρκ ΒίτίΓ είναι σύμβολο του πιό ελαφρού (άρα δύσκολου να πιαστεί) ζώου. Το θηλυκό του elik λεγόταν kylmiz, το οποίο ετυμολογώ απο τη ρίζα κελ που σήμαινε ταχύτητα (στα αρχαία ελληνικά κέλης=άλογο κούρσας, στα λατινικά celer =ταχύς) mi που σήμαινε (στα Σουμερικά: γυναίκα) θηλυκό, και -z ένα συνηθισμένο πρόσφυμα.

Απο όσα μου είπες συμπεραίνω πως ἰαργουν είναι το το αγριόγιδο chamois. _{(Αργότερα άλλαξα αυτήν τη γνώμη, αφού είδα εικόνες του αγριόγιδου chamois. Αυτό βεβαίως θα ήτανε άν το ιρκ ΒίτίΓ είχε δημιουργηθεί στον ελλαδικό χώρο. Αλλα επειδή δημιουργήθηκε μακριά στην κεντρική Ασία, ήταν ένα άλλο ζώο, το οποίο οι Θιβετιανοί ονομάζουν tar, με το όνομα tar είναι διεθνώς γνωστό. Tar είδα στην アウヽﾄラリ゜ヤ σε ζωολογικούς κήπους, δέν τα καλοθυμάμαι, περίπου μπέζ ήτανε, προς το κανελί, μάλλον περισσότερο προς το μουσταρδί, και είχανε τεχνητά βράχια να σκαρφαλώνουν· πιό μεγαλόσωμα απο κατσίκια).}

Οι παλαιοί άνθρωποι μέσῳ της φύσης και προπάντων μέσῳ των πουλιών επικοινωνούσαν με το Θεό».

            Τα υπόλοιπα πραγματολογικά στοιχεία του ιρκ ΒίτίΓ θα παρουσιασθούν κατα την ερμηνεία κάποιων αμφιλεγόμενων λέξεων και εν γένει κατα την ερμηνεία (νοηματική) και εξέταση λογοτεχνική των χρησμών του ιρκ ΒίτίΓ.

ΟΙ ΘΕΩΡΟΥΜΕΝΕΣ ΔΑΝΕΙΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΤΟΥ ιρκ ΒίτίΓ

 Το μόνο σωζόμενο χειρόγραφο του ιρκ ΒίτίΓ αρχίζει με την δάνεια λ. τενσί, απο το κινέζικο天子. Μιά φορά, κατα το 1990, έκανα μιά μετάφραση στα ελληνικά του κειμένου του ιρκ ΒίτίΓ κ έδωσα ένα αντίγραφότης σε έναν γνωστόμου, ヤンネー＾ モノヨ＾・ λέγεται, που ενδιαφερόταν για την κινέζικη φιλοσοφία, άν κ οι γνώσειςτου για τον κινεζικό πολιτισμό δέν ήταν περισσότερες απο του μέσου Έλληνα. Αυτός μου παρατήρησε οτι το έργο αυτό πρέπει να είναι μεταφρασμένο απο τα κινέζικα, διότι περιέχει την κινέζικης προέλευσης λ. τενσί. Η σκέψη αυτή είναι υπερβολικά απλοϊκή κ βασίζεται στην προκατάληψη οτι η Κίνα είναι μιά απο τις μεγαλύτερες πηγές του πολιτισμού. Κανένας επιστήμονας δέν διατύπωσε ούτε υποψία κινέζικης προέλευσης του ιρκ ΒίτίΓ• ακόμη κ ο sir Gerard Clauson που γνώρισε όλα τα έργα που μεταφράστηκαν στις παλαιές τουρκικές γλώσσες κ δέν έχανε ευκαιρία να παρουσιάσει τουρκικές λέξεις ώς δάνειες απο αλλού (ακόμη κ όταν δέν είναι), δέν κάνει ούτε υπαινιγμό για μή τουρκική προέλευση του ιρκ ΒίτίΓ. Ο Talat Tekin παρατηρεί πως το λογοτεχνικό στυλ (literary style) μαρτυρά πως πρόκειται για γνήσιο τουκικό κ όχι ξενικό έργο, κ σ’ αυτό δέν μπορεί να διαφωνήσει κανείς. Μέχρι σήμερα κανείς δέν είπε ψέματα πάνω σ’ αυτό• διότι μέχρι σήμερα κανείς δέν έχει αντιληφθεί την αξία του ιρκ ΒίτίΓ ωστε να το διεκδικήσει. Αλλα κι άν ακόμη κανείς ψευδώς το διεκδικήσει, μερικά πράγματα έχουν τόσο φανερή προέλευση που ένας σοβαρός άνθρωπος δέν μπορεί να αμφισβητεί. Ας πούμε «η Βοσκοπούλα» της Κρήτης έχει σαφώς Ιταλική προέλευση• δέν μπορεί ένας λογικός άνθρωπος να το αμφισβητεί αυτό. Άν πώ οτι είναι γνήσιο κρητικό έργο, μπορεί να με πούνε πατριώτη, αλλα η βλακεία δέν είναι πραγματικός πατριωτισμός κ ούτε ωφελεί την πατρίδα.

Γλώσσα χωρίς δάνεια δέν υπάρχει. Διότι άν δέν έχει δάνεια, αυτό σημαίνει πως ο λαός δέν είχε ποτέ επαφή με άλλον λαό: ὅπερ ἄτοπον. Για να παραφράσω ένα λατινικό γνωμικό, πιό εύκολα γίνεται έδαφος που να μήν έχει επαφή με άλλο έδαφος, παρά λαός που να μήν έχει επαφή με άλλον λαό. Κ είναι επιστημονικώς εξακριβωμένο πως όσο λιγότερες είναι οι επαφές ενός λαού με άλλους λαούς, τόσο πιό απλοϊκός κ πρωτόγονος είναι ο πολιτισμός του λαού εκείνου.

Να ακολουθήσω τη λογική του φίλουμου οτι αφού το ιρκ ΒίτίΓ έχει την κινέζικης προέλευσης λ. τενσί άρα είναι κινέζικο έργο; Έπειτα αφού περιέχει την ινδικής προέλευσης λ. ξινταν, άρα είναι ινδικής προέλευσης, κ αφού περιέχει την σογδιανής προέλευσης λ. χατουν, άρα το όλο έργο είναι σογδιανής προέλευσης. Δέν μπορεί να είναι όλα αυτά μαζί. Σημειωτέον οτι κανένας άλλος λαός εκτός απο τους Κινέζους δέν έχει να παρουσιάσει μαντικό βιβλίο τέτοιου τύπου  (με σειρές αριθμών που αντιστοιχούν σε συμβολικές ιστορίες) - που κ των Κινέζων τα έργα αυτού του τύπου είναι τουρκικής έμπνευσης, τα παλαιότερα δέν είναι κατ’ ουσίαν αναγνώσιμα.

Θα δούμε μία μία όλες τις λ. του ιρκ ΒίτίΓ που είναι ή που θεωρούνται δάνειες.

Η κινέζικη λ. 天子 σημαίνει «ουράνιος άνθρωπος»• ήταν ο τίτλος του Κινέζου αυτοκράτορα απο πολύ παλιά, αφού βρίσκεται στα μπρούτζινα κινέζικα ιερά σκεύη των προχριστιανικών δυναστειών. 子 δέν σημαίνει μόνο «γιός». Είναι γενικά μιά τιμητική ονομασία, επίθημα σε όλα τα ονόματα των σεβαστών ανδρών. Έχουμε πεί πως ο χρ. 1 του ιρκ ΒίτίΓ είναι η προέλευση του 艮 =52(3). Ο χρ. 52(3) δέν αναφέρει κανέναν天子, που θα έπρεπε να αναφέρει, άν υπήρχε天子 στον αντίστοιχο χρ. του (1). Αντιθέτως, 天子 αναφέρεται στον χρ. 14(3) που αντιστοιχεί στον 47 του ιρκ ΒίτίΓ. Όπου ο 14(3) έχει天子, ο αντίστοιχος του του ιρκ ΒίτίΓ έχει τεγγρί. Ξέρουμε οτι τεγγρί σήμαινε Θεός ή Ουρανός. Εκείνο που δέν είναι ακόμη γνωστό στους μελετητές, είναι πως τεγγρί, αρχικά τεγγερί, είναι επίθετο παραγόμενο απο το ουσιαστικό τεγγερ=Ουρανός, Θεός, συνεπώς τεγγερί = ουράνιος, θεϊκός. Η λ. τεγγερ δέν έχει σωθεί στα τουρκικά, αλλα υπήρχε στα σουμερικά με τη μορφή ττεγγερ (γράφεται DINGIR). –i είναι η πιό γνωστή επιθετοποιητική κατάληξη των τουρκικών γλωσσών, συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνικής. υπάρχει κ στις σημιτικές γλώσσες, και στις ινδοευρωπαϊκές έχει τη μορφή ημιφώνου (j) επειδή ακολουθείται απο φωνήεντα.

Όταν κάποτε η λ. τεγγερ χάθηκε απο τα τουρκικά, η λ. τεγγ(ε)ρί ανέλαβε καί τις δύο σημασίες: 1. Θεός, Ουρανός, και 2. θεϊκός, ουράνιος. Η σημασία 2 αναφέρεται σε ανθρώπους, όπως το ελληνικό δῖος, σήμαινε θεϊκός άνθρωπος, κ αυτή είναι η σημασία (αρχικά) του κινέζικου 天子.

Στην ανάλυση του 1(1) δείχνω οτι στη θέση του τενσί αρχικά το κείμενο είχε χαγαν, που σήμαινε ανώτατος άρχοντας του κράτους. Οι Κινέζοι απέδωσαν το χαγαν φωνητικώς με艮, μιά λέξη που δέν χρησιμοποιείται στην κινέζικη γλώσσα παραμόνο ώς όρος του 52(3) κ κατα συνέπεια για την ΒορειοΑνατολική κατεύθυνση που σχετίζεται με το τρίγραμμο το οποίο διπλασιαζόμενο γίνεται το 6γραμμο «艮». Οι Κινέζοι πάντως δέν γνωρίζουν τη λ. 艮, παραμόνο όσοι ασχολούνται με τις παραδοσιακές μαντικές τέχνες. Η προέλευση του艮 δέν είναι καθόλου σαφής, υποτίθεται πως παρίστανε έναν άνθρωπο που στρέφεται για να κοιτάξει τον συνομιλητήτου στα μάτια, κ συνεπώς υποτίθεται πως το γράμμα σήμαινε «έμμονος». Στην πραγματικότητα παρίστανε έναν άνθρωπο καθήμενο σε θρόνο, κ η προφοράτου ήταν παραφθορά του χαγαν (σήμερα προφέρεται ‘gen’ στη Mandarin). Στα χρόνια που γράφηκε το σωζόμενο χειρόγραφο του ιρκ ΒίτίΓ, προτιμήθηκε η πολύ γνωστή κινέζικη λ. τενσί, προφανώς για να μήν αναφέρεται η λ. σε κάποιον συγκεκριμένο χαγαν, οπότε θα είχε πολιτικές προεκτάσεις. Άλλωστε στα χρόνια εκείνα η λ. χαγαν είχε χάσει την παλιάτης αίγλη, ενώ πολύ πιό τιμητικός ήταν ο κινέζικος όρος τενσί.

Στον χρ. 3 του ιρκ ΒίτίΓ υπάρχει η λ. ταν = σώμα, την οποία ο G. Clauson θεωρεί ιρανικής προέλευσης, μιά κ υπάρχει περσική λ. tan. μας λέει οτι η λ. πέρασε στα τουρκικά σε ασυνήθιστα πρώιμη εποχή (unusually early date). Εδώ έχω σοβαρές αμφιβολίες, διότι:

α) η λ. υπάρχει στα τουρκικά απο τόσο παλιά εποχή.

β) η λ. σήμαινε όχι μόνο σώμα, αλλα κ άτομο, ατομικώς, αυτοπροσώπως, όπως οι κινέζικες λ. 身και 躬. Είναι φυσικό στα τουρκικά κάποιες λέξεις να χρησιμοποιούνται όπως κ στα κινέζικα, θα συνέβαινε όμως αυτό άν ήταν ιρανική λέξη;

γ) η λ. είναι (ακόμη κ σήμερα) κοινότατη στα τουρκικά, ενώ οι δάνειες λ. έχουν συνήθως πιό περιορισμένη χρήση κ συχνά ξεχνιούνται μετά απο παρέλευση χρόνου.

δ) είναι δυνατόν οι Τούρκοι να μήν είχαν δικήτους λέξη για το σώμα; άν η λ. ταν πάρθηκε απο ιρανική γλώσσα, το σώμα στα τούρκικα πώς λεγότανε; ο G. Clauson στα λήμματάτου δίνει συνώνυμες λέξεις, αλλα για τη λ. ταν δέν δίνει, δέν παραπέμπει σε κανένα συνώνυμο.

ε) πώς ξέρουμε οτι δέν έγινε το αντίστροφο, δηλαδή οι Πέρσες να πήραν απο τους Τούρκους τη λ. ταν; Υπάρχουν αρκετές λ. που οι Πέρσες πήραν απο τους Τούρκους, κ ακόμη περισσότερες πήραν οι Ινδοί. Άν η λ. ταν είναι γνήσια ιρανική, θα πρέπει να υπάρχουν συγγενείς λ. σε άλλες Ι.Ε. γλώσσες – που δέν υπάρχουν, εκτός απο το σανσκριτικό ‘tanú’, που κι αυτό σημαίνει σώμα, κι αυτό δέν έχει γνωστή Ι.Ε. ετυμολογία. Υπάρχουν όντως Ι.Ε. λέξεις που σημαίνουν «λεπτό», όπως το λατινικό tenuis, αλλα το σανσκριτικό ‘tanú’ =λεπτό (επίθετο) είναι άλλη λέξη διάφορη απο το ‘tanú’=σώμα (ουσιαστικό). Κατα τη γνώμημου το σανσκριτικό ‘tanú’ =σώμα είναι κ αυτό τουρκικής προέλευσης, το δέ ‘-ú’ είναι απο τις τουρκικές καταλήξεις με –ı. Άν παρα ταύτα θεωρείτε το ταν πρώιμο δάνειο απο ιρανική γλώσσα, το ιρκ ΒίτίΓ είναι πολύ πιό πρώιμο, κ ωστόσο στον χρ. 3 του ιρκ ΒίτίΓ το ταν συμμετέχει τέλεια στη δομή των λογοπαιγνίων του χρησμού: όλες οι λέξεις άρχιζαν απο τ- (κ όπου ήταν δυνατόν, χρησιμοποιήθηκα λέξεις με τ, Δ μέσατους). Στην αρχή έχουμε την παρήχηση «τανιμ τυσί ταχι τυκεμεζκεν», που παλαιότερα ήταν *τανιμ τυχί ταχι τυκεμεζκεν (η δεύτερη λ. έχει τις μορφές τυυ, τυἰ, τυΓ, τυκ, που δείχνουν πως προέρχονται απο *τυχ). Αντιστοιχεί ηχητικά η 1^η λ. με την τρίτη: τανιμ – ταχι (οπίσθια φωνήεντα) κ η 2^η λ. με την 4^η: δτυχί – τυκεμεζκεν. Άν η λ. δέν ήταν αρχικά «τανιμ», τότε τί μορφή είχε για να παρηχεί με «ταχι»;

Στον ίδιο χρ. υπάρχει κ η λ. ταλουἰΔα, που επίσης θεωρείται απο τον G. Clauson δάνεια, απο το όνομα ενός ποταμού που λεγόταν και «Τά-Λέι» (=ο Μεγάλος Λέι). Αυτή η θεωρία μου φαίνεται πολύ παρατραβηγμένη, “far-fetched”. Η λ. ταλουἰ βρίσκεται αρχικά με τη σημασία θάλασσα, κ αργότερα «κάθε μεγάλο υδάτινο σώμα, π.χ. ποταμός, λίμνη». Η λ. τεγγiζ, αδιαμφισβήτητα τουρκική, απαντά μεταγενέστερα απο τη λ. ταλουἰ! Ο sir G. Clauson υποθέτει πως είδαν τον ποταμό Τά-Λέι κ νόμισαν πως είναι η θάλασσα! Αυτή η θεωρία είναι γελοία άμα την εξετάσουμε. Άς πούμε πως οι ντόπιοι Κινέζοι τους είπαν «αυτό είναι Τά-Λέι» (που λεγόταν κ αλλιώς εκείνο το ποτάμι). Οι τουρκικές φυλές εκείνης της περιοχής είχαν πάντα αρκετή κινεζομάθεια ωστε να συνεννοηθούν κ να πληροφορηθούν πως το ποτάμι δέν ήταν η θάλασσα. Επίσης, ακόμη κ άν δέν είχαν δεί ποτέ θάλασσα, σίγουρα είχαν ακούσει γι’ αυτήν κ ήξεραν πως είναι απέραντη, πως είναι αλμυρή κ πως απο αυτήν βγαίνει το αλάτι. (Υπάρχει ένα παλιό τουρκικό ανέκδοτο που βρήκα σε ένα βιβλίο με ανέκδοτα για τους ἰυρυκ, τους αμαθείς νομάδες Τούρκους, που λέει οτι νόμισαν πως το αλάτι το σπέρνουνε. Βεβαίως αυτό είναι εξωπραγματικό, όπως όταν λέμε πως οι Πόντιες βάζουν το βύσμα των ακουστικών ανάμεσα στα βυζιάτους για να ακούσουν βυζαντινή μουσική. Δείχνει ωστόσο πως κ οι ἰυρυκ ακόμη γνώριζαν κ τιμούσαν το αλάτι κ οτι συνήθιζαν να καλλιεργούν φυτά. Δείχνει ακόμη πόσο γελοίο ήταν για τους Τούρκους να μήν ξέρει κανείς πως το αλάτι βγαίνει απο τη θάλασσα). Να ήτανε καμιά αλμυρή λίμνη, μπορεί να την περνούσανε για θάλασσα, πάντως τέτοιο πράγμα δέν συνέβη ποτέ.

Άς ξαναϋποθέσουμε πως περίμεναν πως θα συναντήσουν θάλασσα, κ όταν είδαν είδαν το ποτάμι, είπαν: «αυτό είναι η θάλασσα». Μιά στιγμή! πώς ονόμαζαν αυτό που περίμεναν να συναντήσουν; Ή το ονόμαζαν ταλουἰ (άν η λ. είναι γνήσια τουρκική) ή το ονόμαζαν τεγγiζ (που είναι πανάρχαια τουρκική λ. και ευρισκόμενη σε όλες τις τουρκικές γλώσσες). Κ κττγνμμ ήξεραν επίσης πως η θάλασσα, που επρόκειτο να συναντήσουν, λέγεται στα Κινέζικα «χάι». Τότε λοιπόν θα ονόμαζαν τον ποταμό «τεγγiζ» ή «χάι». Αφού ήξεραν την κινέζικη λέξη «χάι», και πάντως είχαν για τη θάλασσα τη δικήτους λέξη «τεγγίζ», θα έπρεπε να ονόμαζαν, τον ποταμό έστω, «τεγγίζ».

Σε παλιά (8^ου αιώνα μ.Χ.) επιγραφή, αναφέρεται: «παραλίγο να φτάναμε στη θάλασσα (ταλουἰ)». Εκεί «ταλουἰ» εννοεί όντως τη θάλασσα, όχι ποταμό. Αφού οπωσδήποτε κάποια στιγμή αντιλήφθηκαν πως το ποτάμι (το ονομαζόμενο ταλουἰ) ήταν ποτάμι, τότε δέν θα ονόμαζαν ταλουἰ και την πραγματική θάλασσα. Άν πίστευαν πως θάλασσα («ταλουἰ») ήταν εκείνο το ποτάμι, τότε την πραγματική θάλασσα θα την ονόμαζαν αλλιώς.

Παρόλο που ο G. Clauson θεωρεί τη λ. ταλουἰ δάνεια απο το κινέζικο όνομα του τάδε ποταμού, η λέξη οπωσδήποτε πέρασε απο την Τουρκική στη Μογγολική (ώς Δαλαἰ) με τη σημασία θάλασσα. (Η τροπή ου → α εμφανίζεται και στην τουρκική λ. αλτουν που στα Μογγολικά πέρασε ώς αλταν. Το οποίο δείχνει πως η λ. δέν ήταν ταλουἰ, αλλα ταλοἰ. Όπως και το αλτουν ήταν αρχικά αλτον).

Αυτή η λ. ταλοἰ έχει πολύ πειστική ετυμολογία: προφερόταν αρχικά *θαλαχ. *θαλαχ, γραφόμενο στα σουμερικά της σφηνοειδούς ZALAH, λεγόταν στα σουμερικά η ακτή της θάλασσας, την λέξη πήραν οι Αχαιοί προσθέτοντας την κατάληξη -ἰα, οπότε έγινε *θάλαχἰα → θάλασσα / θάλαττα. Αυτό το *θαλαχ οπωσδήποτε συγγενεύει με το Ι.Ε. sal- (άραγε δάνειο; Το a με βάζει σε υποψίες, η Π.Ι.Ε. γλώσσα είχε ένα βραχύ a προφερόμενο κλειστό (σα΄ν το τουρκικό ı) και ένα μακρό aa προφερόμενο ανοιχτό, πάντως ούτε το μακρό ούτε το βραχύ a δέν χρησιμοποιούνταν συχνά στην Π.Ι.Ε.. Στο sal- εμφανίζεται ένα a που ούτε μακρό ούτε κλειστό το ξέρουμε, γι’ αυτό πιθανόν πρόκειται για δάνειο απο άλλη γλώσσα στην Π.Ι.Ε., τοσούτῳ μᾶλλον που αυτή ήταν η μόνη Π.Ι.Ε. λέξη για τη θάλασσα, και ταυτοχρόνως για το αλάτι. Στις τουρκικές γλώσσες υπάρχει απο τότε που ξέρουμε ξεχωριστή λ. για το αλάτι (τουζ), και απο αρχαιοτάτων χρόνων υπήρχε για τη θάλασσα η τουρκική λ. νεγγiρ. Η λ. αυτή πρέπει να υπήρχε στις τουρκικές γλώσσες κατα το 5000 π.Χ. και ίσως πολύ παλιότερα. Το αρχικό ν- στις τουρκικές γλώσσες έχει γίνει Δ-, στις παλιές τουρκικές γλώσσες μαρτυράται η λ. ώς τεγγiζ, ενώ σε παλαιότερη εποχή η λ. πέρασε στην Ουγγρική ώς Δέγγερ. Στα Σουμερικά επικράτησε το αρχικό έρρινο να εκπίπτει όταν η δεύτερη συλλαβή έχει πάλι έρρινο, έτσι (και με κανονική στρογγυλοποίηση του i) στα Σουμερικά η λ. έγινε εγγυρ (γράφεται «ENGUR»). Στα ιαπωνικά το γγ τράπηκε (μάλλον σε όλες τις λ.) σε μ, και έτσι η λ. εμφανίζεται ώς ναμi = κύμα (ουμi λέγεται η θάλασσα, κατα τη γνώμημου απο άλλη ρίζα, ίσως συγγενής με το λατινικό humid-, διότι δέν ξέρω να συνέβη σίγηση του αρχικού ερρίνου στα ιαπωνικά). Στη γλώσσα των Αζτέκων, τη “nahuatl”, η θάλασσα λέγεται “tecciz”, δέν είναι τυχαία η ομοιότητα με το παλαιοτουρκικό τεγγiζ.

Η ονομασία Τοίρκυ, εξ οὗ Tyrk, “Türk”, ανήκε σε μιά περιορισμένη φυλή· στην ίδια εθνότητα όμως ανήκαν πολλές φυλές με διαφορετικά ονόματα, και σ’αυτές τις φυλές πρέπει να αναγνωρίσουμε και τους Κορεάτες, Ιάπωνες, Βάσκους, Αζτέκους, και προπαντός τους Σουμερίους· ελάχιστα μακρινότεροι συγγενείς είναι οι Μογγόλοι και οι φυλές της ομάδας Manchy – Tungus. Η ονομασία «Αλταϊκή ομοεθνία» είναι ήδη χρησιμοποιημένη, και πρακτική για να δηλώσει τις φυλές που συγγενεύουν στενά γλωσσικά με τους Τοίρκυ, «Τούρκους», δηλαδή αυτές τις φυλές που ανέφερα. Η Αλταϊκή ομοεθνία λοιπόν επεκτάθηκε απο νωρίς σε μεγάλη έκταση γής, και σαφώς γνώριζε τη θάλασσα, ενώ οι Πρωτο-Ινδο-Ευρωπαίοι όταν ακόμη ήταν μία ενιαία φυλή δέν είχαν δεί θάλασσα.

Ενώ η πρωτο-αλταϊκή λ. νεγγiρ σήμαινε τη θάλασσα, ταλουἰ σήμαινε κάθε εκτεταμμένη αμμώδη ακτή / όχθη. Ο χρ. 3 του ι.Β. αντιστοιχεί στον χρ. 5 του 周易 (3), ονομαζόμενο 需. Σ’ αυτού του χρ., όπως έχει φτάσει σε κινέζικο κείμενο, δέν αναφέρεται θάλασσα, αλλα αναμονή σε άμμο, σε λάσπη, και κοντά σε κάποιο λάκκο / σπηλιά, δηλαδή αναμονή σε ακτή, κατα κύριο λόγο αμμώδη. Στη γενική κρίση του χρ. λέγεται (όπως και αλλού), «ωφελεί να διαβείς το μεγάλο ποτάμι», (άν διαβάσουμε το κείμενο σάν κανονικό κινέζικο). Ο αντίστοιχος χρ. του ι.Β. παριστάνει τον αετό να περιμένει στην αμμώδη όχθη του μεγάλου ποταμού, μέχρι να αποκτήσει πλήρες πτέρωμα (οπότε θα μπορεί να περάσει το ποτάμι). Περιμένει λοιπόν στην καθαρή και ομαλή (άρα αμμώδη) όχθη· μόνο έτσι μπορεί να εξηγηθεί το «ταλουἰΔα ἱατιπαν»· δέν μπορεί να ξαπλώνει πάνω στο νερό! Έτσι λοιπόν, απο το «ταλουἰ» του ιρκ ΒίτίΓ προήλθε το 沙 του (3). 沙 ή 砂 θα πεί άμμος στα κινέζικα· καί τα δύο προφέρονται ακριβώς το ίδιο· δέν είναι όμως τυχαίο οτι στο (3) προτιμήθηκε η λ. 沙 που γράφεται με 氵(νερό), διότι εννοεί αμμουδιά του νερού (όχθης / ακτής) = 沙, και όχι γενικώς και αορίστως άμμο = 砂. Αυτή ήταν λοιπόν η αρχική σημασία της λ. ταλουἰ, εκτεταμένη αμμουδιά (είτε ποταμού, είτε λίμνης, είτε θάλασσας). Ακόμη να σημειωθεί πως η κινέζικη λ. 沙 “sa”, μπορεί να ήταν παλαιότερα «σαλ», (το -λ εξαφανίσθηκε λόγω ενός γλωσσικού ταμπού), σε αυτήν την περίπτωση συγγενεύει με το *θαλαχ (παλαιά μορφή του ταλουἰ).

            Στον χρ. 4 του ιρκ ΒίτίΓ απαντά η λ. ξιινταν =σάνδαλο (δέντρο). Είναι ένα δέντρο χαρακτηριστικό της Ινδίας· θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ώς έμβλημα της Ινδίας. Η ελλ. λ. σάνδαλον έχει ινδική προέλευση, όπως και η κινέζικη ονομασία του δέντρου ανάγεται στο σανσκριτικό kandana (चन्दन), επιστημονικά λέγεται sandalum album «σάνδαλον το λευκόν». Δέν πρέπει να είχε ποτέ αυτό το δέντρο άλλη ονομασία εκτός απο kandana (चन्दन) και παραφθορές αυτής. Γι’ αυτό σας λέω, άν σας φαίνεται πως οι δάνειες λ. υποδηλώνουν την προέλευση του ιρκ ΒίτίΓ, μή σας φαίνεται κινέζικης προέλευσης· πιθανότερο θα ήταν ινδικής (πλήν όμως στην απέραντη ινδική γραμματεία δέν υπάρχει κανένα έργο ανάλογο του ιρκ ΒίτίΓ). Η λ. kandana (चन्दन) απο τη φωνολογίατης φαίνεται μάλλον δραυιδική. Γι’ αυτό έχει πολύ δίκιο ο G. Clauson που λέει πως η τουρκική ξιινταν προέρχεται απο τη σανσκριτική λ. kandana (“candana”), μέσω κάποιας τρίτης γλώσσας που δέν μπορούμε να προσδιορίσουμε. Άν και το σάνδαλον ήταν ξύλο πολύ διαδεδομένο και δημοφιλές σε όλη την Ασία τον καιρό που γράφηκε το σωζόμενο αντίγραο του ιρκ ΒίτίΓ, είναι νομίζω απίθανο να το γνώριζαν οι Τούρκοι τον καιρό που δημιουργήθηκε το ιρκ ΒίτίΓ – μερικές χιλιάδες χρόνια π.Χ.. Ίσως να γνώριζαν κάποιο συγγενικό είδος με άλλη ονομασία. Στον παρόντα χρησμό, το δέντρο πρέπει να είναι όμορφο, ψηλό, συμμετρικό, αρωματικό, και με χρώμα προς το λευκό. Ο χρησμός αντιστοιχεί στον 22 (賁) του 周易(3), όπου, άν και δέν μπορούμε να αναγνωρίσουμε κανένα συγκεκριμένο δέντρο, προβάλλεται ποικιλοτρόπως η έννοια της λευκότητας (皤σημαίνει γκριζωπό λευκό, ενώ翰 δέν σημαίνει φτερούγα (wing) αλλα φτερό (feather) και μάλιστα άσπρο φτερό. Το άσπρο φτερό ήταν σύμβολο της λογοτεχνίας, όχι γιατί ήταν φτερό, αλλα γιατί το λευκό πουλί συμβόλιζε την χάρη που εκδηλώνεται μέσω της λογοτεχνίας. Οι Κινέζοι έγραφαν με πινελάκι, και άν ποτέ έγραφαν με φτερό, αυτό θα ήταν μόνο σε πολύ ειδικές περιπτώσεις, υποθέτω όταν σχεδίαζαν εικόνες και σχήματα. Γι’ αυτό είναι εκ πρώτης όψεως παράξενο που 翰林 «δάσος απο άσπρα φτερά» σημαίνει σύνολο λογοτεχνών. Αυτό εξηγείται απο το οτι: το λευκό πουλί που κάθεται σε δέντρο, ήταν όχι μόνο για τους Τούρκους αλλα και για τους Κινέζους το σύμβολο του ανθρώπου που ασχολείται με το ωραίο, με την τέχνη). Υπάρχουν δέντρα που το φύλλωματους μοιάζει σάν φτέρωμα ασπριδερό (και έτσι ταιριάζουν με το ασπριδερό πουλί): αυτά είναι κάποια είδη κωνοφόρων, ελάτων και κέδρων. Τα οποία σίγουρα ήταν γνώριμα στους Τούρκους, ακόμη και όταν δέν γνώριζαν ακόμη το σάνδαλον. Γι’ αυτό πιστεύω πως το δέντρο αυτού του χρησμού αρχικά ήταν κάποιο ελατοειδές, που ονομαζόταν τουρκιστί ξααμ, παλαιότερα ςααμ. Περιέργως, η λ. ξααμ δέν υπάρχει στο λεξικό του G. Clauson (όπου θα γραφόταν ça:m), είναι όμως πολύ γνωστή στα οθωμανικά Τουρκικά με τη σημασία πεύκο και γενικότερα ψηλό κωνοφόρο. Βρίσκεται άλλωστε στα Σουμερικά ώς “sen” (απο *šaam, με κανονικές φωνητικές τροπές), και στα Κινέζικα: 杉 (sam). Συνεπώς ήταν γνήσια τουρκική λ. παμπάλαια. Ήταν σύμβολο μεγαλοπρέπειας, ομορφιάς, πολυτέλειας· ωστόσο, η λ. ξααμ φαίνεται πως ξεχάστηκε στη διάλεκτο που γράφηκε το σωζόμενο ιρκ ΒίτίΓ, οπότε το ξιινταν που μοιάζει ηχητικά (μάλιστα άν η λ. είχε κάποιο πρόσφυμα, π.χ. ξααμτα=στα έλατα) και διατηρεί τον συμβολισμό της ομορφιάς, ήταν ό,τι έπρεπε για να εξακολουθεί να κατανοείται ο χρησμός.

            Στον χρ. 5 του ιρκ ΒίτίΓ βρίσκεται η λ. κουνξουἰ, που σημαίνει, καθώς σε προηγούμενο κεφάλαιο σημείωσα, την σύζυγο· είναι τιμητικός όρος. Ο G. Clauson επισημαίνει οτι είναι λέξη δάνεια απο μιά κινεζική έκφραση που σήμαινε «του αυτοκράτορα κόρη». Άν και δέν μπόρεσα να βρώ ποιόν κινέζικο όρο εννοεί, η θεωρία αυτή είναι λογικότατη: οι Κινέζοι αυτοκράτορες συχνά έδιναν κόρεςτους για συζύγους στους Τούρκους ηγεμόνες (κόρες είχαν πολλές απο παλλακίδες) για να δένουν συμμαχίες. Η λέξη λοιπόν σήμαινε αρχικά τη σύζυγο του ανώτατου ηγεμόνα ή πάντως κάποιου χαν, και στο ιρκ ΒίτίΓ σαφώς διατηρεί την τιμητικήτης σημασία. Ποιά λέξη υπήρχε αρχικά σε εκείνη τη θέση στο ιρκ ΒίτίΓ; δέν μπορώ να πώ. Πάντως φαίνεται πως προτιμήθηκε η λ. κουνξουἰ, αφ’ ενός λόγω της τιμητικής σημασίας και αφ’ετέρου λόγω της παρήχησης με το υξυνξ, η οποία παρήχηση (υξυνξ κουνξουἰι) ενέπνευσε τη χρήση αυτής της λέξης.

Ο κινέζικος όρος θα πρέπει να ήτανε 皇族 που για την ακρίβεια σημαίνει «αυτοκρατορική γενιά» και όχι ειδικά «κόρη». (Έψαξα παντού όπου ήταν δυνατόν, δέν υπάρχει ούτε υπήρχε καμιά κινέζικη λέξη που να σημαίνει «κόρη», ούτε «του αυτοκράτορα κόρη». Ο μόνος όρος που βρήκα, που θα μπορούσε να είναι προέλευση του κουνξουἰ, είναι皇族. (Τότε όμως στα Τουρκικά θα γινότανε χονξουἰ και όχι κουνξουἰ). Άν ο όρος δέν είναι αυτός, θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τη θεωρία οτι κουνξουἰ είναι δάνεια λέξη, γιατί αυτή είναι η μόνη σχετική φράση που ηχεί κάπως παρόμοια με κουνξουἰ (το皇 θα έπρεπε στα Τουρκικά να γίνει χουαν / χον και όχι κουν). Συνεπώς πιθανότερο να είναι η λ. κουνξουἰ γνήσια τουρκική, τοσούτῳ μᾶλλον που μπορεί να ετυμολογηθεί ώς γνήσια τουρκική λ., απο την πανανθρώπινη ρίζα gwen (ή gweŋ) που σήμαινε γυναίκα, απο αυτήν τη ρίζα είναι το Π.Ι.Ε. gwınaá απο όπου στα Ελληνικά γυνή, αιολικώς βανά· στα Σανσκριτικά canii (जनी). Απο την ίδια ρίζα είναι στις Αυστραλιανές γλώσσες της Δυτικής Ερήμου quŋqa = γυναίκα. (Με ı παριστάνω το κλειστό α της Π.Ι.Ε. και όλων των άλλων γλωσσών, στην Π.Ι.Ε. το γράφουν συνήθως ə).

Σε ολόκληρο το ιρκ ΒίτίΓ χρησιμοποιείται για την τίγρη (αντί της γνήσιας τουρκικής λ. καπλαν) η δάνεια (απο κάποια περσική γλώσσα) λ. Βαρσ, που κανονικά σημαίνει λεοπάρδαλη. Είναι ολοφάνερο πως στη διάλεκτο που γράφηκε το σωζόμενο ιρκ ΒίτίΓ δέν υπήρχε πλέον καμιά τουρκική λ. για την τίγρη, και αντί τουρκικής χρησιμοποιούνταν η δάνεια λ. Βαρσ. Κανονικά σήμαινε λοεοπάρδαλη, αλλα σε ορισμένες τουρκικές γλώσσες, όπως και στη γλώσσα του σωζόμενου χειρογράφου, σήμαινε τίγρη, αφού δέν υπήρχε πλέον άλλη λέξη για την τίγρη. Η περσική λέξη Βαρσ ολοφάνερα συγγενεύει με την ελληνική λ. πάρδος καθώς και την κινεζική λ. bau 豹 (το ρ ή λ στο τέλος όλων των κινέζικων λ. έχει τραπεί σε ου). Όλες αυτές οι λ, στις περσικές γλώσσες, στα κινέζικα, στα ελληνικά (και κατα πάσα πιθανότητα και σε άλλες γλώσσες) είναι δάνειες απο κάποια άλλη γλώσσα της Ασίας.

Ακριβώς το οτι Βαρσ στο ιρκ ΒίτίΓ σημαίνει πάντοτε τίγρη και όχι λεοπάρδαλη, δείχνει οτι πρόκειται για δάνεια λέξη, αφού η γνήσια τουρκική λ. είχε ξεχασθεί. Η γνήσια τουρκική λ. που υπήρχε αρχικά στη θέση της λ. Βαρσ, πρέπει να ήταν καπλαν.

Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η λ. ἰαλαβαξ που απαντάται στον χρ. 11 του ιρκ ΒίτίΓ. Ο G. Clauson εύστοχα παρατηρεί πως η λ. πρέπει να είναι δάνεια απο κάποια ιρανική γλώσσα, δεδομένου οτι είχε το ιρανικό πρόσφυμα –waç, ενώ απαντά και με τη μορφή ἰαλαβαρ (το –war είναι επίσης ιρανικό πρόσφυμα). Ωστόσο η λ. ἰαλαβαξ ή ἰαλαβαρ έχει βρεθεί μόνο σε τουρκικές γλώσσες, δέν έχει βρεθεί σε καμία ιρανική γλώσσα· εικάζεται πως πιθανόν να υπήρχε στην ιρανική γλώσσα «Xwarazmian» (την οποία δέν γνωρίζουμε επαρκώς). Οπωσδήποτε το κύριο μέρος της λέξης (ἰαλα-) ήταν ανεξήγητο για τον G. Clauson, μ’όλο που φαίνεται πως ήταν καλός γνώστης των ιρανικών γλωσσών. Έτσι, ένας λογικός άνθρωπος δέν μπορεί να αμφισβητήσει πως πρόκειται για ιρανικής προέλευσης λ., αλλα σημαντικότερο είναι να βρούμε απο πού προήλθε η λ. στην ιρανική εκείνη γλώσσα.

Υπήρχε μιά λέξη που σήμαινε κράτος ή πόλη – κράτος, στα σουμερικά ἰιιρι (γράφεται «URU»), στα τουρκικά ηλ, απο ἰηλ (ο τύπος ἰηλ μαρτυράται στην Πρωτο-Βουλγαρική Τουρκική), στα (σημιτικά) Ακκαδικά aal-. Κατα τη γνώμημου αυτή η λ. μπήκε στην ιρανική εκείνη απο κάποια άλλη (μάλλον τουρκική, αλλα ίσως και σημιτική) γλώσσα. Έπειτα οι ιρανόφωνοι πρόσθεσαν το –waç που σημαίνει «φωνή» (απο ΙνδοΕυρωπαϊκή ρίζα w(e)q, στα λατινικά vox, στα ελληνικά Fέπος, όπ-ς κ.λπ, σανσκριτικά waka- κ.λπ.), ή το –war (υποθέτω απο την Ι.Ε. ρίζα wer- =μιλά, αγορεύει, εξ οὗ στα ελληνικά: ρήτωρ κ.λπ.), οπότε ἰαλαβαξ σήμαινε αρχικά «του κράτους η φωνή (αντιπρόσωπος)», ἰαλαβαρ= «του κράτους ομιλητής (=αντιπρόσωπος)».

Τώρα, τί υπήρχε στο ιρκ ΒίτίΓ στη θέση εκείνη, πρίν ακόμη μπεί στα τουρκικά η λ. ἰαλαβαξ; Στο χρησμό γίνεται σκόπιμη παρήχηση: σαριγ – σαβξι, ἰαζιγ - ἰαλαβαξ. Άρα η προκάτοχος λ. επίσης παρηχούσε, και ακόμη περισσότερο. Γι’ αυτό πιστεύω πως αρχικά το κείμενο αντί για ἰαλαβαξ έλεγε *ἰαζιξι= γραφέας, αξιωματούχος. (Η λ. ἰαζιξι σώζεται στα οθωμανικά τουρκικά και πρέπει να υπήρχε ακόμη και πρίν απο την ίδρυση της 周 δυναστείας, αφού το ρήμα ἰαζ- (=γράφει, συγγενές με το ξιζ- =χαράσσει, γράφει) βρίσκεται και στα Σουμερικά (στη σφηνοειδή με τη μορφή «SAR» απο šar /  jar, η τροπή j / š → s κανονική στα Σουμερικά. Δέν αποκλείεται ωστόσο να ήταν ἰηλξί, σε μιά τόσο παλιά εποχή που οι λέξεις ἰαζιγ και ἰηλξί (=πρέσβης) είχαν τα ίδια φωνήεντα. Αυτός ο χρησμός σημαίνει μήνυμα απο κάποια ξένη χώρα (τότε οι ξένες χώρες ήταν μεταξύτους πλησιέστερα απο ό,τι σήμερα). Κάλλιστα όμως μπορεί και ο ἰαζιξι, ώς ανώτερος τότε αξιωματούχος, να λειτουργούσε ώς απεσταλμένος ενός ξένου άρχοντα με συγκεκριμένη εξουσιοδότηση. Γι’ αυτό κάπως πιθανότερο θεωρώ πως στη θέση της λ. ἰαλαβαξ αρχικά υπήρχε η εξ ολοκλήρου τουρκική λ. ἰαζιξι.

Η λ. οικυζ απαντά στον χρ. 25 και στον χρ. 37 του ιρκ ΒίτίΓ. Ο G. Clauson υποστηρίζει πως η λ. είναι ινδο-ευρωπαϊκής προέλευσης και πέρασε στα Τουρκικά μέσω της Τοχαρικής Α. Τα επιχειρήματατου είναι ασθενή και επιπόλαια. Όντως η λ. βρίσκεται στην Τοχαρική Β ώς okso, στην δέ Τοχαρική Α μόνο μία φορά με τη μορφή o- (παρακάτω είναι φθαρμένο το κείμενο!). Είναι καλώς γνωστή στις γερμανικές γλώσσες (Γερμανικά Ochse, Αγγλικά ox), πιθανόν και σε άλλες Ι.Ε. γλώσσες. Ωστόσο: γιατί να μήν έγινε ο δανεισμός απο κάποια τουρκική στις Ι.Ε. γλώσσες; Αυτό δέν το πιθανολογώ, είμαι βέβαιος. Αφού η λ. οικυζ έχει το πιό συνηθισμένο τουρκικό πρόσφυμα ουσιαστικών, -ζ /-ρ, το οποίο ήταν σάν άρθρο ουδετέρου γένους· απαντά (η λ. οικυζ) καί με –ζ καί με –ρ, καθώς και στα μογγολικά (ώς οικερ), το οποίο δείχνει πως υπήρχε στα τουρκικά πρίν ακόμη απο τη διάσπαση σε –ζ και –ρ τουρκικές γλώσσες (και αυτή η διάσπαση έγινε σε παλαιότατη εποχή, αφού και η ιαπωνική, που ποιός ξέρει πότε αποσχίσθηκε απο τις άλλες γλώσσες, είναι κι αυτή μιά –ζ τουρκική γλώσσα).

Έχω προ πολλού πεισθεί πως οι ΠρωτοΙνδοΕυρωπαίοι είχαν ακόμη πολιτισμό επιπέδου ιθαγενών アウヽﾄラリ゜ヤς· δηλαδή, όταν οι παλαιές τουρκικές φυλές εξέτρεφαν ζώα και καλλιεργούσαν κάποια φυτά, η ΠρωτοΙνδεΕυρωπαϊκή φυλή ακόμη ζούσε απο το κυνήγι και τη συλλογή άγριων φυτών. Οπωσδήποτε, οι τουρκικές γλώσσες είναι πλούσιες σε λέξεις (που δέν μπορούν να αποδειχθούν δάνειες) σχετικές με τα βοοειδή, ενώ οι αντίστοιχες Ι.Ε. λέξεις είναι πολύ λιγότερες, και είναι ζήτημα άν η ΠρωτοΙνδοΕυρωπαϊκή είχε έστω και μία λέξη που να αναφέτεται σε εξημερωμένο βοοειδές. Η λ. μόσχος προφανώς πάρθηκε απο κάποια τουρκική γλώσσα (στα παλιά Τουρκικά βρίσκεται ώς Βουζαγου, απο *μοζ-γου. Το μ- μαρτυρείται στο σουμερικό “AMAR” = α-μάρ, και σε κάποιες σημερινές τουρκικές γλώσσες. Χαρακτηριστικό είναι το παμπάλαιο τουρκ. πρόσφυμα –γου. Ακόμη και η κλασσική ΠρωτοΙ.Ε. λ. go- = βόδι, είναι πιθανότατα δάνεια (δεδομένου οτι στα κινέζικα牯 “kuo”, και στα Σουμερικά “GU₄” = guo = ταύρος. Παρόμοια είναι η λέξη για το βόδι, “k’”, στην αρχαία αιγυπτιακή). Η λ. ταύρος είναι απο κάποια σημιτική γλώσσα.

Η Π.Ι.Ε. λ. suh- = χοίρος, πάρθηκε απο το παλαιοτουρκικό šoh (στα Σουμερικά «ŠAH» απο šoh / joh ή και jow, στην παλαιά Τουρκικά ξοξουκ απο *šoh-xuq. Δέν μπορεί να έγινε αντίστροφα, γιατί άν ήταν Π.Ι.Ε. → τουρκ., τότε στις τουρκικές γλώσσες θα είχε s και όχι š. Η Π.Ι.Ε. γλώσσα είχε s αλλα όχι š.

Και των άλλων εξημερωμένων τα ονόματα έχω ερευνήσει, και δέν ξέρω ούτε μία Π.Ι.Ε. λ. για εξημερωμένο ζώο που να μπορώ με βεβαιότητα να πώ οτι δέν είναι δάνεια.

Ειδικότερα στα βοοειδή, η τουρκ. λ. ουδ (βόδι), αρχικά σήμαινε γενικώς εξημερωμένο φυτοφάγο (γι’ αυτό στα Βάσκικα iddia = βόδι, Ιαπωνικά usi (προφερόμενο ushi) = βόδι, αλλα στα Σουμερικά “UDU” έφτασε να σημαίνει πρόβατο). Η άλλη τουρκ. λ. σιγιρ (με το γνωστό πρόσφυμα –ρ) μάλλον σήμαινε γενικώς βόδι. ἰιλκι (απο ñılqı) σήμαινε γενικώς μεγαλόσωμο φυτοφάγο. Η λ. που εξετάζουμε τώρα, οικυζ, δέν είναι ένα περιττό συνώνυμο· σήμαινε ειδικά το καματερό, το δυνατό βόδι που χρησιμοποιούνταν για να οργώνει (και προφανώς για να μεταφέρει φορτία)· χρησιμοποιούνταν για τη δύναμητου και όχι για τα προϊόντατου. Αυτή η χρήση της λ. είναι φανερή στο ιρκ ΒίτίΓ: στο χρ. 25 μιλά ειδικά για βόδια που τραβούν το Βουκορσι (ξύλινο άροτρο), ενώ στον χρ. 37 το κείμενο θέλει να τονίσει οτι πρόκειται για ένα δυνατό ζώο, ένα σύμβολο της δύναμης, παρόλο που το φάγαν τα μυρμήγκια.

Η λ. υπάρχει στα Σουμερικά ώς  «UG» = οικ, που σήμαινε συνηθέστερα «λιοντάρι», αλλα ενίοτε και «ταύρος», δηλαδή η βασική σημασία ήταν «το δυνατό ζώο». Το οτι  «UG» δέν σήμαινε αρχικά λιοντάρι, φαίνεται απο το οτι η ειδική λ. για το λιοντάρι ήταν «UR» = οορ (στα Σουμερικά), ορ-οσ-λαν στα Τουρκικά  (-οσ =αρσενικό, -λαν =άγριο ζώο). Το λιοντάρι λεγόταν στα Σουμερικά και «PIRIG» =περiκκ, συγγενές του τουρκ. Βοιρί =λύκος.

            Συγγενές του οικυζ (συγγενές και όχι δάνειο, γιατί γύρω στο 9000 π.Χ. όλοι οι άνθρωποι μιλούσαν την ίδια γλώσσα, δέν υπήρχε ούτε Π.Ι.Ε. ούτε τουρκική γλώσσα, ούτε καμία άλλη επώνυμη γλώσσα, αλλα μόνο μία και ανώνυμη), είναι το Π.Ι.Ε. ékwos (στα ελληνικά ἵππος), που αρχικά σήμαινε γενικώς «το δυνατό ζώο». Αυτή είναι γνήσια ΠρωτοΙ.Ε. λέξη, μαρτυρούμενη σε όλες τις παλιές Ι.Ε. γλώσσες, πολιτιστικά σημαντικότατη λέξη για όλους τους ΙνδοΕυρωπαϊκούς λαούς. Ακριβώς το οτι η πανανθρώπινη αυτή ρίζα στην Π.Ι.Ε. γλώσσα έδωσε τη λ. ékwos (ἵππος), δείχνει οτι η απο την ίδια ρίζα λ. οικυζ (=βόδι) δέν μπορεί να είναι ΙνδοΕυρωπαϊκής προέλευσης.

            Νά λοιπόν μιά γνήσια Π.Ι.Ε. λ. για εξημερωμένο ζώο. Αρχικά όμως σήμαινε γενικώς το άλογο ώς άγριο ζώο, και αργότερα ώς εξημερωμένο. Δεδομένου οτι η ρίζα στην Π.Ι.Ε. χρησιμοποιήθηκε γενικά (για όλα τα άλογα) ενώ στις τουρκικές ειδικά (για μιά μόνο κατηγορία βοδιών), καταλαβαίνουμε οτι η Π.Ι.Ε. λ. αναφερόταν αρχικά σε άγριο ζώο ενώ η τουρκική σε εξημερωμένο· γιατί όσο μεγαλύτερη οικονομική σημασία έχει ένα ζώο (ή φυτό) σε μιά φυλή, τόσο περισσότερες (ειδικότερες) λέξεις υπάρχουν γι’ αυτό το ζώο στη σχετική γλώσσα.

            Αφού υπήρχε γνήσια τουρκική λ. για το βόδι που οργώνει, πρέπει να υπήρχε και για το άροτρο εκείνο το απλοϊκό ξύλινο που το τραβούσε ένα μόνο βόδι· και η λ. αυτή ήταν Βουκορσι. Κακόμοιρη λέξη, που άλλος τη διαβάζει με Βο-, άλλος με –ουρ-, άλλος με –αρ-· δέν είχε ώς τώρα ξεκαθαρίσει ο φωνηεντισμόςτης, και ο G. Clauson τη θεωρούσε δάνεια. Δέν είναι παράξενο, ο G. Clauson όλες τις τουρκ. λ. που δέν ήξερε να προέρχονται απο κάποια γνωστήτου τουρκ. ρίζα τις υποψιαζόταν για δάνειες. Αλλα δέν βρήκε γι’ αυτήν εδώ μιά καλή θεωρία· θα προέρχεται λέει απο το τοχαρικό pakäs που σήμαινε «τομή, κοπή»· το οποίο είναι και σημασιολογικά και φωνολογικά μακριά. Σημασιολογικά, αυτό το pakäs προφανώς είναι απο την Π.Ι.Ε. ρίζα (s)vec, εξ οὗ τα ελληνικά σφαγή, φάσγανον, που δύσκολα μπορούν να συνδεθούν με το όργωμα της γής· στα σανσκριτκά vac- (भज्) που σημαίνει διαιρεί, κομματιάζει. Φωνολογικώς το τοχαρικό –k- πρέπει να είναι πρόσθιο ουρανικό (k) ενώ το Βουκορσι έχει οπίσθιο ουρανικό (q). Και οπωσδήποτε το πρώτο φωνήεν του Βουκορσι είναι ου ή έστω ο, όχι α ούτε ε. Έπειτα, άν αυτή η λ. είναι δάνεια, τότε η γνήσια τουρκική λ. για το απλοϊκό εκείνο άροτρο ποιά ήταν;

            Ετυμολογώντας τη λ. έχω βρεί το φωνηεντισμότης: Βουκ-, ταυτίζεται με το κινέζικο 木 (μουκ = ξύλο). Το μ- στην αρχή τουρκ. λέξεων τράπηκε σε Β, όπως και το ν- σε Δ. –ορσ- ήταν κάποιο πανάρχαιο ρήμα με τη σημασία «οργώνει». Αυτό υπάρχει στα Σουμερικά ώς “URU₄” = örö απο *ere, και στα Ακκαδικά ereš- (=μάλλον δάνειο απο τα Σουμερικά). Αλλα και στην Π.Ι.Ε. πρέπει να υπήρχε συγγενές ρήμα, αφού έχουμε το ελληνικό αρόω, εξ οὗ άροτρον, άρουρα. (Ακόμη και πολύ πρίν οι άνθρωποι αρχίσουν να οργώνουν, σκάλιζαν τη γή για διάφορους λόγους, π.χ. για να βρούν εδώδιμες ρίζες, οπότε είχαν λέξεις για το σκάλισμα της γής που έπειτα χρησιμοποιήθηκαν για το όργωμα). Το –ι στο τέλος του Βουκορσι ήταν η κατάληξη του λεγόμενου γερουνδίου, που είχε παλιά και σημασία μετοχής: δηλαδή *μουκ-ορσ-ι =το ξύλο που οργώνει. Παρατηρείται οτι πρώτα τίθεται το ουσιαστικό (μουκ) και έπειτα ο επιθετικός προσδιορισμόςτου (ορσι), πράγμα εντελώς αδύνατο στην τουρκ. σύνταξη των ιστορικών χρόνων. Όμως, στην παλαιότατη Τουρκική μόνο έτσι μπορούσε να γίνει: ο κανόνας «πρώτα το ουσιαστικό, μετά ο προσδιορισμός» ίσχυε σε όλες τις παλιές γλώσσες του κόσμου, όπως και στη Σουμερική που είναι παλιά μορφή τουρκικής, και στη Βάσκικη που αποσχίσθηκε νωρίς απο τις άλλες τουρκικές γλώσσες. (Στη Βάσκικη όπως και στη Θιβετιανή και τις περισσότερες αυστραλιανές γλώσσες, που όλες απομονώθηκαν νωρίς και εξελίχθηκαν έπειτα μόνεςτους, ο προσδιορισμός όταν είναι ουσιαστικό τίθεται πρίν απο το προσδιοριζόμενο, σε κάθε άλλη όμως περίπτωση τίθεται μετά απο το προσδιοριζόμενο. Τάσεις προς αυτή την εξέλιξη εμφανίζονται συχνά ήδη στα Σουμερικά). Εξαιτίας αυτού του πρωτόγονου κανόνα («πρώτα το ουσιαστικό, μετά ο προσδιορισμός»), σε όλες τις σημερινές τουρκικές γλώσσες τα προσφύματα τίθενται μετά το θέμα του ουσιαστικού (και όχι πρίν), γιατί τα προσφύματα ήταν αρχικά επιθετικοί προσδιορισμοί.

            Κατα την άποψημου λοιπόν η λ. Βουκορσι ήταν γνησιότατη τουρκική, και υπήρχε τουρκική λ. μουκ = ξύλο, όχι δάνεια αλλα συγγενής με την κινέζικη μουκ (木). Έχω εξετάσει επιμελώς και την περίπτωση να είναι το Βουκορσι δάνειο απο τα κινέζικα· άν ήταν έτσι, τότε θα προήλθε απο το κινέζικο 木耒耜 “muk luâi zi” (στα αρχαία Κινέζικα, δηλαδή του 6^ου μ.Χ. αιώνα. Παλαιότερα δέν είναι γνωστή η προφορά της Κινεζικής. Κατα τον Kalgren αυτό το zi ήταν παλαιότερα dzi). Η ίδια όμως η λ. 耒耜 φαίνεται να είναι εξωκινεζικής προέλευσης, δεδομένου οτι το 耜 είναι απλώς μιά συλλαβή που δέν απαντά παρα στη λ. 耒耜. Φαίνεται πως απο τα Τούρκ. στα Κινέζικα έγινε ο δανεισμός και όχι αντίστροφα. Άν ήταν Κιν. → Τουρκ., η τουρκ. λ. θα έμοιαζε περισσότερο στην κινέζικη. Όσο για τη λ. μουκ, στα Τουρκικά πιθανώς ήταν μοκ, όταν έγινε Βουκ (ή Βοκ) εξαφανίσθηκε απο τις τουρκ. γλώσσες επειδή θύμιζε την ταμπού λ. Βοκ (=κόπρανα). Πέρα απο όλα αυτά τα επιχειρήματα, είναι απίθανο οι Τούρκοι να δανείσθηκαν ξένη λ. ενώ είχαν δικήτους για ένα τόσο απλό και γνώριμοτους πράγμα.

            Η λ. καμαγ (ή χαμαγ) απαντά σε μερικούς χρησμούς του ιρκ ΒίτίΓ, πάντοτε σε σκόπιμη παρήχηση μαζί με τη λ. καρά (ή χαρά) =μαύρο, σκοτεινό, άσημο. Σημειωτέον οτι η φράση «καρα καμαγ συ» δέν μπορεί να σημαίνει «όλος ο άσημος στρατός, οι άσημοι πολεμιστές» γιατί τότε έπρεπε να είναι *καμαγ καρα συ. Άρα «καρα καμαγ συ» σημαίνει «ο άσημος (και) όλος (ο υπόλοιπος) στρατός» = και οι απλοί οπλίτες και οι αξιωματικοί.

            Η λ. χαμαγ =όλα, άπαντα, υπάρχει στα Περσικά, αλλα η θεωρία οτι το τουρκικό καμαγ (μάλλον χαμαγ) προέρχεται απο τα Περσικά, δημιουργεί ερωτηματικά. Θα δεχθώ οτι προέρχεται απο τα Περσικά, για να δούμε πού μας οδηγεί αυτή η υπόθεση. Οι λ. που συνήθως δανείζονται, έχουν σχέση με πολιτιστικά στοιχεία που είναι καινούργια για έναν λαό, γι’ αυτό χρειάζονται καινούργιες λέξεις. Η λ. χαμαγ =όλα, άπαντα, έχει τόσο κοινή σημασία που είναι παράξενο να έγινε δάνεια, εκτός κι άν ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού ήταν δίγλωσσο. Αλλα την παλαιά εποχή κανένας Τούρκος δέν ήξερε και Περσικά, και ο ίδιος ο G. Clauson θεωρεί οτι ο δανεισμός έγινε σε «unusual early», ασυνήθιστα πρώιμη εποχή. Άν η λ. ήταν γνήσια Περσική, τότε θα είχε συγγενείς λ. σε άλλες Ι.Ε. γλώσσες, που δέν έχει. Κάποια σχέση φαίνεται να έχει με το λατινικό omne, αλλα τότε μαρτυράται ένας λαρυγγικός φθόγγος στην αρχή που φυσιολογικά χάθηκε στα Λατινικά, αλλα θα έπρεπε να έχει χαθεί καί στα Περσικά. Άρα δέν είναι Ι.Ε. λέξη, αλλα  λέξη κάποιου χαμένου και αγνοημένου λαού της Μεσογείου, που πέρασε στα Λατινικά και στα Περσικά. Στα Αραβικά, υποθέτω και σε άλλες σημιτικές γλώσσες, υπάρχουν κάποιες συγγενείς λ. όπως ‘ααμ =σύνολο. Εξακολουθώ να δέχομαι πως η λ. πέρασε στα Τουρκικά απο τα Περσικά. Τότε πρέπει να βρούμε ποιά λ. υπήρχε στο ιρκ ΒίτίΓ προτού βρεθεί εκεί η λ. χαμαγ· η λ. εκείνη οπωσδήποτε παρηχούσε με καρα (μάλλον χαρα), και σήμαινε «σύνολο». Τέτοια λ. είναι η λ. 咸 “γam” στα κινέζικα, η οποία θα πρέπει να υπήρχε και στα τουρκικά (δεδομένης της ιδιαίτερα στενής συγγένειας Τουρκικής και Κινεζικής). Άν όμως υπήρχε στα Τουρκικά λ. σάν «χααμ» (συγγενής της咸 “γam”), και μάλιστα και ώς ρήμα με σημασία «ενοποιεί, γενικεύει, κοινοποιεί», είναι πολύ φυσικό οι Τούρκοι να πρόσθεσαν το συνηθέστατο τουρκ. πρόσφυμα –γ οπότε θα δημιουργήθηκε η λ. χαμαγ. (Ώς ρήμα διαβάζεται η κινεζική λ. 咸 αποτελούσα τον τίτλο του 31^ου 6γράμμου του周易(3). Στην αρχαία Τουρκική, όλα τα ουσιαστικά ήταν δυνατόν να χρησιμοποιηθούν ώς ρήματα, όπως το κοιρ=μάτι που σήμαινε, και ακόμη σημαίνει, «βλέπει»). Συνοψίζοντας, η Περσική λ. χαμαγ δέν στέκεται ώς γνήσια Ι.Ε., ενώ ετυμολογείται κάλλιστα ώς γνήσια τουρκική. Μπορεί λοιπόν να είναι δάνεια στα Περσικά απο την παλαιά τουρκική γλώσσα, αλλα όχι το αντίστροφο. Άν πάλι υποθέσουμε πως αρχικά χρησιμοποιούνταν στο ιρκ ΒίτίΓ η λ. *χααμ / χαμ και ύστερα μπήκε σε εκείνη τη θέση η απο τα Περσικά λ. χαμαγ, δέν είναι καλή υπόθεση, γιατί το *χααμ / χαμ δέν παρηχεί καλά με το «καρα», ενώ το χαμαγ παρηχεί πολύ καλά.

Το συμπέρασμα είναι οτι η λ. ήταν γνήσια τουρκική και προφερόταν χαμαγ, όχι καμαγ, διότι οι συγγενείς της λ. σε όλες τις γλώσσες (λατινικό omne, αραβικό ‘aam,  περσικό χαμαγ, κινεζικό咸 “γam”) μαρτυρούν έναν λαρυγγικό φθόγγο και όχι το σκληρό (στιγμικό) κ. Η περίφημη σανσκριτική ιερή συλλαβή ΩΜ, έχω διαβάσει πως έχει σουμερική προέλευση· άν αυτό είναι αλήθεια, θα προήλθε απο τη ρίζα αυτής της λ. στη σουμερική ή σε κάποια προσουμερική μεσοποταμιακή γλώσσα. Απο την ίδια ρίζα φαίνεται να προέρχεται το όνομα του αιγυπτιακού Θεού Άμωνος, καθώς και το εβραϊκό ’αμεεν=αμήν.

Αφού λοιπόν η λ. ήταν χαμαγ, άρα και το «καρά»=μαύρο, εφόσον παρηχεί με το χαμαγ, προφερόταν «χαρά».

            Η λ. τυμεν (=μύρια, 10.000), κατα τον G. Clauson δέν είναι γνήσια τουρκική, αφού φαίνεται να προέρχεται απο το τοχαρικό Α tmaan ή το τοχαρικό Β tmane / tumane. Αυτή η τοχαρική λ. δέν έχει συγγενή σε καμιά Ι.Ε. γλώσσα, άρα πρέπει να ψάξουμε από πού μπήκε στα Τοχαρικά. Ο σινολόγος κ. Pulleybank υποψιάστηκε πως το κινέζικο 萬 (=μύρια, 10.000) στη Mandarin wan, Καντονέζικα man, παλαιά Κινέζικα m^wɒn, μπορεί να ήταν κάποτε *tman, απο όπου θα πήραν οι Τοχάριοι το tmaan και το έδωσαν έπειτα στους Τούρκους. Ὅπερ άτοπον. Άν ήταν στα Κινέζικα * tman, το t- θα άφηνε κάποιο ίχνος στην κινεζική ή κάποια σινο-θιβετιανή γλ., που ο καθηγητής κ. Pulleybank θα το γνώριζε. Λογικό θα ήταν να χανόταν το –m- και όχι το t-, άν ήταν αρχικά tman. Η μορφή m^wɒn δείχνει οτι μετά το m υπήρχαν κάποια ημίφωνα προερχόμενα μάλλον απο σύμφωνα οπότε η λ. ήταν ήδη μακριά ωστε να μή μπορεί στα Κινέζικα να έχει και ένα t- μπροστά. Άλλωστε είναι ολοφάνερο πως το κινέζικο萬  m^wɒn είναι ομόρριζο είτε του τουρκικού Βiγγ (απο *μiγγ, έπειτα Βiγγ, εξ οὗ πάλι μiγγ) είτε του λατινικού mille, είτε καί των δύο μαζί. Οπότε αναπαριστούμε την αρχική μορφήτης *μίλ(ı)ν, που σήμαινε μεγάλο πλήθος, έπειτα χίλια, ή χιλιάδες (ένα w μέσα σε παλαιά κινέζικη λέξη συνήθως προέρχεται απο λ). Συνεπώς το τοχαρικό tumane δέν πάρθηκε απο τα Κινέζικα. Απο πού πάρθηκε; Προφανώς απο τα Τουρκικά. Μέσα στα Τουρκικά, μοιάζει να συντέθηκε απο –*μiεν (παλαιότερη μορφή του Βiγγ=1000), και το πρώτο συνθετικό πιθανότατα ήταν τουμ-. Υπάρχει παλαιοτουρκική λ. τουμ =ομοιομορφία· αυτό πιθανώς συγγενεύει με το ιαπωνικό –tomo = «και τα μέν και τα δέ», αντίστοιχο του σουμερικού  «TÚN»= tom= «όλα αυτά». Η ίδια ρίζα στην Π.Ι.Ε. φαίνεται πως έγινε s(e)m, με τη σημασία «ένα» (ἕν απο * sem), με συριστικοποίηση του  t. Απο την Π.Ι.Ε. ρίζα προέρχεται το «ἕν», αλλα και: ὁμῶς, ὁμοῖος, ὁμάς, καθώς και το αθροιστικό α- (απο sa, απο sm. Το sa- χρησιμοποιείται στη Σανσκριτική), όλα αυτά δείχνουν οτι η βασική σημασία της Π.Ι.Ε. ρίζας  s(e)m, δηλαδή της πανανθρώπινης ρίζας t(e)m, ήταν «ενιαίο πλήθος· πλήθος θεωρούμενο ώς μονάδα». Γι’ αυτό στα Τουρκικά *τουμ-μiεν θα σήμαινε «μιά ομάδα απο χιλιάδες». Η ρίζα t-m υπάρχει και στις σημιτικές γλώσσες, όπως στα Αραβικά tam =πλήρες, tamam=πλήρες, στην εντέλεια. Παρεμπιπτόντως, το Π.Ι.Ε. kmtóm =100 δέν έχει μέχρι σήμερα πλήρως ετυμολογηθεί, το km- λένε πως είναι απο *dkm, απο το dekm=10, σε αυτό δέν ξέρω να πώ σίγουρα ναί ούτε όχι. Το –tóm όμως είναι προφανώς απο τη ρίζα που λέγαμε, «ομάδα». Ναί αλλα είπαμε οτι η ρίζα αυτή στην Π.Ι.Ε. είναι με  s-, όχι πιά με t-.  Άρα, του kmtóm το –tóm υποδηλώνει πως και το Π.Ι.Ε. kmtóm είναι δάνειο απο κάποια ασιατική γλώσσα.

            Την λ. ταβιλκου του χρ. 32, ο sir G. Clauson την υποψιάζεται για μή γνήσια τουρκική! Ενώ ταυτοχρόνως επισημαίνει οτι απο τα Τούρκικα πέρασε στα Ρωσικά και άλλες γλώσσες. Ακόμη και το επιστημονικό όνομα του φυτού, Spiraea Altaica, δηλώνει τη σχέσητου με την αλταϊκή, άλλως ονομαζόμενη τουρκική, φυλή. Ούτε κάν ο G. Clauson διατυπώνει κάποια υποψία (όπως αλλού κάνει) για το απο πού μπορεί να πήραν οι τουρκικές φυλές αυτήν τη λέξη. Ακόμη και οι πιό πρωτόγονοι λαοί έχουν δικέςτους λ. για τα γνώριματους φυτά. Το γεγονός οτι η λ. χρησιμοποιείται στο ιρκ ΒίτίΓ (χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις ξένης προέλευσης) δείχνει οτι είναι παλιά όσο και το αρχικό ιρκ ΒίτίΓ. Άν ήταν κάποιο πράγμα ξενόφερτο, όπως το σάνδαλο για το οποίο ήδη μίλησα, θα υποψιαζόμουν οτι και η λ. ταβιλκου είναι ξενόφερτη. Αλλα όχι και η Spiraea Altaica! Η φιλυποψία είναι σύνηθες γνώρισμα, γιατί όχι και αρετή, των φιλολόγων· αλλα το να θεωρεί κανείς και με βεβαιότητα δάνειες τις τουρκικότατες λ. όπως χαν, ΒεΓ, ταβιλκου, αυτό πιά λέγεται μανία.

χαγαν είναι λέξη σύνθετη απο χαν + γαν. (γαν είναι μιά παλιά λ. που δέν σώζεται στις τουρκικές γλώσσες, αλλα σώζεται στις ΑυστροΑσιατικές, με τη σημασία «μεγάλο»), οπότε χαν+γαν=βασιλέας μεγάλος, αυτή είναι η ετυμολόγηση που δέχομαι. Άν θέλετε, μπορείτε να δεχθείτε μιά άλλη ετυμολόγηση, απο χαν+χαν=βασιλέας των βασιλέων. Οπωσδήποτε η λ. χαν προέρχεται απο μιά πανανθρώπινη ρίζα *hw(aa)n, απο όπου προήλθαν τα κινέζικα 王  “j^wang” και 皇“γwâng”, καθώς και το ελληνικό wanaks (άναξ, στα ελληνικά χάθηκαν οι παλαιότεροι λαρυγγικοί φθόγγοι), και το τουρκικό χαν (με «ισχυροποίηση» του λαρυγγικού σε χ), πιθανόν και το ιαπωνικό kimi (βασιλιάς). Θυμίζω για τους μή σχετικούς με τη συγκριτική γλωσσολογία: άλλο κοινή προέλευση, άλλο δανεισμός λέξεων.

Η λ. χατουν, πάντως του χρ. 38 του ιρκ ΒίτίΓ, έχει σαφώς σογδιανή προέλευση, αφού στη σογδιανή γλώσσα η βασίλισσα λεγόταν “xwatēn” (χουατεεν) – ο δέ βασιλιάς “xwatē” (χουατεε). Η σογδιανή γραφή είχε μόνο σύμφωνα, έτσι η πρώτη λ. γραφόταν “xwt‎’yn” και η δεύτερη “xwt‎’y” (“’” και “y” είναι ημίφωνα που ενίοτε χρησιμοποιούνταν για την απόδοση του a και του i αντίστοιχα. Τα δύο μαζί χρησιμοποιούνταν για το μακρό e). Η σογδιανή είναι μία απο τις ιρανικές γλώσσες, αρκετά διαφορετική απο την περσική. Οι Σογδιανοί ήταν δραστήριοι και ικανοί έμποροι· έτσι αρκετές σογδιανές λ. μπήκαν παλιά στις τουρκ. γλώσσες. Πρίν καμιά δεκαπενταριά χρόνια, δηλαδή κατα το 1990, μιά ιαπωνική αποστολή διερευνώντας τον παλαιό δρόμο του μεταξιού, ανακάλυψε τα απομεινάρια ενός λαού που ακόμη μιλούσαν τη σογδιανή γλώσσα (η εργασία αυτής της αποστολής έγινε τηλεοπτικό ντοκυμανταίρ). Το δρόμο του μεταξιού τον λέγανε πiλεμ Βουξα (έτσι το θυμάμαι, το γράφω με το σύστημα που μεταγράφω και την Τουρκική).

Λοιπόν εντάξει, η λ. χατουν είναι σογδιανής προέλευσης. Τώρα πρέπει να βρούμε ποιά τουρκ. λέξη υπήρχε σε’κείνη τη θέση, προτού να εισφρήσει η σογδιανής προέλευσης χατουν. Είμαι βέβαιος πως ήταν χανιμ. Ήταν τιμητικότατη λέξη, αφού σήμαινε στην κυριολεξία βασίλισσα, γυναίκα του χαν. Ακριβώς επειδή ηχητικά μοιάζει, γι’ αυτό ήταν εύκολο να αντικατασταθεί απο χατουν. Στο λεξικό του G. Clauson δέν βρήκα τη λ. χανιμ, η οποία ωστόσο είναι παλαιά όσο και η λ. χαν. Πολύ χοντρό λάθος έκανε ο G. Clauson νομίζοντας οτι το –μ σε τίτλους γυναικών όπως τεγγρiμ, τερiμ, (και χανιμ) είναι το κτητικό πρόσφυμα! (αντίστοιχο του ελληνικού –«μου»). Δέν μπορούσε να έχει κανείς τέτοιο θάρρος, δηλαδή θράσος, ωστε να βάλει τέτοιο πρόσφυμα σε τόσο υψηλούς τίτλους. Αλλα κι άν το έβαζε, δέν θα έχανε το πρόσφυμα τη σημασίατου. Πώς δηλαδή απο «μου» έφτασε να σημαίνει «γυναίκα»; Άν –ιμ σήμαινε «(δικέ / δική)μου», τότε χανιμ θα σήμαινε «βασιλιάμου»· γιατί αυτό να λεγόταν μόνο στη βασίλισσα και όχι στο βασιλιά; (και είμαι βέβαιος πως κανένας εκτός απο τον σύζυγοτης δέν θα τολμούσε να αποκαλέσει την βασίλισσα «βασίλισσαμου»).

Το πρόσφυμα –μ (-iμ, -ιμ) ήταν εγκλιτική (δηλαδή προσφυματική) μορφή της λ. “MI” που σώζεται στα Σουμερικά με τη σημασία «γυναίκα» [στα Τουρκικά νομίζω πως σώζεται ώς Βη (απο μη)=φοράδα (ξεχάστε την κοροϊδευτική σημασία που έχουν τα ονόματα των ζώων στα ελληνικά)]. Οπωσδήποτε απο την ίδια ρίζα είναι το τουρκ. αμ και το ιαπωνικό “om-anko” που σημαίνουν το σωματικόν κέντρον της θηλύτητος.

Το πρόσφυμα υπήρχε και στα Σουμερικά: απο όσο συγκρατώ στη μνήμη, βρίσκεται στις λ. «ganam» (=προβατίνα, συγγενές με το τουρκ. qoñ=πρόβατο. Στη Δυτική Έρημο της アウヽﾄラリ゜ヤς qaña= euro, Macropus Robustus, ένα καγκουροειδές ζώο που ζεί σε υψώματα) και šilam (=αγελάδα, απο ρίζα ñ(e)l, συγγενές του τουρκ. jılqı. Σημειωτέον το  -am στη σφηνοειδή μπορεί εξ ίσου καλά να προφερόταν –ιμ). Ξεχάστε επίσης τη φτηνή σημασία που έχει για μάς η λ. χανούμισσα. Ακόμη και σήμερα στα Τουρκ. χανιμ σημαίνει «κυρία», ενώ παλιά σήμαινε βασίλισσα, η γυναίκα (η μία γυναίκα, «κουριδίη άλοχος», και όχι παλλακίδα) του χαν. Ακριβώς όπως εμείς με την κατάληξη –ισσα σχηματίζουμε το θηλυκό του «βασιλιάς», και όπως οι Σογδιανοί με την κατάληξη –n σχημάτιζαν το θηλ. του «xwatē» ή οι Γερμανοί με την κατάληξη –in σχηματίζουν τη λ. Königin, έτσι και στα Τουρκ. με την κατάληξη –ιμ σχημάτιζαν το θηλυκό του «χαν». Και ακριβώς η χρήση του πανάρχαιου προσφύματος –ιμ στο «χαν» είναι ακόμη μιά μαρτυρία του πόσο παλιά και γνήσια τουρκική είναι η λ. χαν.

Και όχι λιγότερο τουρκική είναι η γνωστή λ. ΒεΓ =ευγενής, άρχοντας. Ο G. Clauson την θεώρησε και μετα βεβαιότητος δάνεια απο τα Κινέζικα. Το οποίο είναι μετα βεβαιότητος λάθος, δια τους παρακάτω λόγους:

1. Είναι μία απο τις ελάχιστες λ. που βρέθηκε στις παλαιοτουρκικές επιγραφές με το πρόσφυμα λερ / λαρ, τότε σπανιότατο πρόσφυμα αλλα γνήσια τουρκικό, υπάρχει και στα γιαπωνέζικα με τη μορφή –ra. Αυτό το πρόσφυμα, όπως και τα άλλα προσφύματα του πληθυντικού στην τότε τουρκ. γλ. δέν ήταν γραμματικά μορφήματα, αλλα παραγωγικά. Δηλαδή η λ. ΒεΓλερ τότε δέν σήμαινε «οι άρχοντες» (διότι αυτό είναι πληθυντικός, και ο πληθυντικός δέν δηλωνόταν γραμματικώς), αλλα σήμαινε «η τάξη των αρχόντων». Τις λ. ταρχαν και τεΓiν ο G. Clauson τις θεωρούσε δάνειες, γιατί σχηματίζουν πληθυντικό σε –τ (που εσφαλμένα το θεώρησε μή τουρκ. πρόσφυμα). Την λ. ΒεΓ, με πρόσφυμα αναμφισβήτητα τουρκικό, πώς μπορεί να την θεωρήσει κανείς ξένη; Μιά – δυό φορές (στα παλιά κείμενα) βρέθηκε αυτό το πρόσφυμα (-λερ), και σε ξένη λέξη θα πήγαινε;

2. Η υποτιθέμενη προέλευση της λ. είναι η κινεζική 伯 ”pɒk” που φωνολογικώς δέν μπορεί να έδωσε «ΒεΓ». Έτσι όπως προφερόταν η κινέζικη λ. ”pɒk” δέν είχε κανέναν ίδιο φθόγγο με το ΒεΓ. Η κινέζικη λ. έχει σαφώς οπίσθιο φωνήεν και το σπουδαιότερο, καμιά κινέζικη λ. απο παλιά μέχρι σήμερα δέν τελειώνει σε οπίσθιο ουρανικό σύμφωνο, ούτε σε ηχηρό σύμφωνο (όπως είναι το –Γ του ΒεΓ). Οι Τούρκοι είχαν τη δυνατότητα να προφέρουν «πακ» με οπίσθιο ουρανικό σύμφωνο και οπίσθιο φωνήεν (άρα άν έπαιρναν τη λ. απο τα κινέζικα θα την πρόφεραν με αυτά, όπερ άτοπον). Οι Κινέζοι δέν μπορούσαν να προφέρουν το ΒεΓ παρα μόνο με άηχα σύμφωνα και οπίσθιο ουρανικό (κάλλιστα δυνατόν λοιπόν πως απο την Τουρκ. μπήκε η λ. στα Κινέζικα. Και όντως, η λ. 伯σημαίνει «μεγαλύτερος αδερφός του πατέρα», μόνο για να αποδωθεί το τουρκ. ΒεΓ πήρε και τη σημασία «άρχοντας» σε ειδικά συμφραζόμενα).

3. Έχω σημειώσει σε προηγούμενο κεφάλαιο πως οι Κινέζοι χρησιμοποίησαν τη λ. 伯 για τους ηγεμόνες των εκ δυσμών εισβολέων που είχαν βασιλιά τον 文王. Ώς τότε η λ. σήμαινε μόνο «μεγαλύτερος αδερφός του πατέρα». Ο Kalgren ετυμολογεί το γράμμα ώς伯 = 亻άνθρωπος με 白 άσπρα μαλλιά.

4. Καλά, οι Τούρκοι δέν είχαν δικήτους λ. για μιά τόσο σημαντική γι’ αυτούς έννοια; Υπήρχαν βεβαίως πολλές λ. για τα διάφορα αξιώματα και αρχές και εξουσίες, αλλα είχαν ειδικότερες σημασίες. Μόνο η λ. ΒεΓ εξέφραζε γενικά τους άρχοντες, τους ευγενείς αντιδιαστελλόμενους με τον απλό λαό. Δέν είναι δυνατόν να μήν είχαν λ. για αυτήν την έννοια, που είναι καθαρά «τουρκογενής». Κινέζικης προέλευσης λ. όπως xicsi, totoq, saŋun, χρησιμοποιήθηκαν μόνο για αξιώματα που απένεμαν οι Κινέζοι.

5. Η λ. ΒεΓ έχει άριστη, άπταιστη και σαφή τουρκ. ετυμολογία. Βρίσκεται στη σουμερική γλ. με τη μορφή “MAḪ” (μαχ). Το χ στα σουμερικά έχω πεί πως κατα κανόνα προήλθε απο Γ. Η λ. ήταν αρχικά *mac (μαΓ), το c (Γ) στα Σουμερικά κανονικά έγινε ḫ (χ), το μ- στην αρχή τουρκικών λ. έγινε Β-   (γι’ αυτό και δέν υπάρχουν τουρκ. λ. απο μ-, με λίγες ειδικές εξαιρέσεις) και το φωνήεςν έγινε αναγκαστικά ε, εξ αιτίας του –Γ που είναι c (πρόσθιο ουρανικό). Είναι εύκολο να καταλάβουμε πως απο την ίδια πανανθρώπινη ρίζα προήλθε το Π.Ι.Ε. mec- εξ οὗ «μέγα». «Μέγα, υψηλό, μεγαλοπρεπές» σημαίνει το σουμερικό “MAḪ” (μαχ), το οποίο όμως χρησιμοποιούνταν ώς ονομασία των ευγενών· για τους ευγενείς δέν έλεγαν «αυτός», «ο τάδε», αλλα «NAM-MAḪ-ANI» = «το μεγαλείοτου, η μεγαλειότητατου», και αντί «εσύ» τους απευθύνονταν «NAM-MAḪ-ZU» = «η μεγαλειότητασου», όπως στην Ελλάδα λέγανε κάποτε «η αφεντιάσου». Ανάλογα, το σανσκριτικό mahaan (μέγας) σημαίνει επίσης άτομο της υψηλής κοινωνίας.

6. «Αφέντης» είναι νομίζω η πιό κατάλληλη μετάφραση του ΒεΓ. Άλλωστε και οι Οθωμανοί το κολλούσαν στο Βεἰ (οθωμανική μορφή του ΒεΓ) λέγοντας «Βεἰ-εφενΔi». Αυτό το «αφέντης» αντιστοιχεί (νοηματικά) στο κινέζικο 侯. Όπου το 周易 (3) θέλει να αποδώσει τη λ. «ΒεΓ», [κυρίως στον χρ. 35(3)= 晋, αντίστοιχο του 5(1)] χρησιμοποιεί τη λ. 侯. Συνεπώς, τους υποτελείς στον 文王 ηγεμόνες θα έπρεπε να τους ονομάσουν侯. Αλλα προτίμησαν  να τους πούν 伯 για να προσεγγίσουν ηχητικώς το ΒεΓ. Το 侯 προφερόταν «γu», που δέν έχει καμία σχέση με το ΒεΓ ηχητικώς. Άν οι Τούρκοι δανείζονταν αυτήν τη λ., θα την πρόφεραν παρόμοια με το 侯 = «γu»· αλλα δέν τη δανείστηκαν, γιατί είχαν τη δικήτους λέξη.

v                 Για τους παραπάνω λόγους, μόνο ένας φανατικός των δανείων μπορεί να θεωρεί πως η λ. ΒεΓ είναι δάνεια στις τουρκικές γλώσσες.

Η λ. ΒίτίΓ είναι όντως δάνεια, αλλά (θα δούμε παρακάτω γιατί είναι σωστότερο να την πούμε αντιδάνεια). Είναι λογικότατη η σκέψη του sir G. Clauson πως το ΒίτίΓ ανάγεται σε μιά λ. *Βίτ (που δέν βρέθηκε), η οποία προφανώς προέρχεται απο το κινέζικο 筆 (προφερόταν “pĕt”). Απο το έτος περίπου 100 π.χ., οι Κινέζοι άρχισαν να γράφουν με πινελάκι (οπότε η κινέζικη γραφή πήρε τη μορφή που έχει σήμερα). Παλαιότερα, κατα τον Wieger, χρησιμοποιούσαν ένα είδος μαρκαδόρου. Φαίνεται λοιπόν πως όταν οι Τούρκοι άρχισαν (μιμούμενοι τους Κινέζους) να γράφουν με πινελάκι, το ονόμασαν Βίτ (ή ίσως Βητ). Απο το Βίτ παρήγαγαν με τουρκικό πρόσφυμα το ρήμα Βίτί- που πρέπει να σήμαινε ειδικώς «γράφω με πινελάκι» (σε αντιδιαστολή με τα γνήσια τουρκικά ἰαζ- = γενικώς «γράφω», και ξιζ- =«γράφω με χάραξη»). Και απο το ρήμα Βίτί-, με ένα άλλο τουρκ. πρόσφυμα παρήγαγαν το ουσιαστικό ΒίτίΓ = «γραπτό κείμενο, βιβλίο».

            Σήμερα είναι κοινή πεποίθηση πως ο πρώτος λαός που χρησιμοποίησε τη γραφή ήταν οι Σουμέριοι· παραπλήσια είναι και η δικήμου γνώμη. Απο πότε έγραφαν οι Σουμέριοι; Το παλαιότερο γραπτό που σώζεται είναι μιά πινακίδα απο τη σουμερική πόλη “KIŠ”, χρονολογούμενη περίπου 3500 π.Χ.. Ωστόσο οι Σουμέριοι φαίνεται πως κατείχαν την τέχνη της γραφής πολύ πρίν έρθουν και εγκατασταθούν στη Μεσοποταμία. Εκτός απο τη λ. “SAR” (απο *ἰαρ) που σήμαινε «γράφει» προτού ακόμη οι Σουμέριοι αποκοπούν απο τις υπόλοιπες τουρκ. φυλές, τότε ακόμη είχαν λ. που σήμαινε «γραφέας / γραμματέας»· η λ. αυτή βρίσκεται στη σφηνοειδή ώς “UMBI” = γραμματέας και “UMBI.SA” = αρχιγραμματέας (το  είναι ŋ. Το “SA” απο *sop / σοπ, ετυμολογικώς συγγενές του τουρκ. τοιπυ / τεπε, σήμαινε «κεφάλι, ανώτερος»). Αυτό το “UMBI”, σύμφωνα με όσα γνωρίζω για τους τρόπους απόδοσης της σουμερικής, προφερόταν ιγγβε, απο *ιγγβα. Στα Τουρκικά η λ. είναι ιμγα (=γραμματέας, με διοικητικά και διαχειριστικά καθήκοντα) και μάλιστα βρίσκεται κατα την κινέζικη 唐 (Tang, 618 – 907 μ.Χ.) δυναστεία με το σπάνιο πρόσφυμα –λαρ του πληθυντικού. Ο παλιότερος τύπος είναι ιμ(α)γα.

Στα Σουμερικά όποια συλλαβή τελείωνε σε έρρινο, αυτό γινόταν ερρινοποίηση του προηγουμένου φωνήεντος, και έπειτα αυτή η ερρινοποίηση εξελαμβάνετο ώς –γγ. Ήταν εύκολη η εναλλαγή αρθρωτικών θέσεων όταν δύο σύμφωνα ερχόταν σε επαφή· έτσι το σουμερικό “ŠEBAR” (απο ἰαγγΒαρ-) αντιστοιχεί στο τουρκ. *ἰαμγα (εξ οὗ αμγα / ιμγα) =αγριοκάτσικο, ίβηξ (ibex)· καί εδώ, αρχικότερος τύπος είναι ο τουρκικός, αφού έχει το παλαιότατο πρόσφυμα –γα των ονομάτων ζώων· το οποίο δείχνει πως το –μ στα σουμερικά μή ακολουθούμενο απο φωνήεν, γινόταν –γγ και έπειτα το Γ γινόταν Β / β ωστε να «σωθεί» η αρθρωτική θέση του –μ (δηλαδή –μΓ- ⇒ -γγΒ-). Η εναλλαγή αρθρωτικής θέσης (διαδοχικών συμφώνων) βρίσκεται και στο όνομα της τουρκ. φυλής ταβγαξ, που παλαιότερα ήταν *ταγβαξ, όπως μαρτυρά η κινέζικη απόδοση «t’ak bat”. Ανάλογο είναι το φαινόμενο της νέας Ελληνικής που παντού όπου είχε γβ το έτρεψε σε βγ, παράδειγμα: εκβάλλω → εγβάλλω → βγάζω. Το σύμπλεγμα μΓ / μγ διατηρήθηκε στα Τουρκικά, ενώ στα Σουμερικά αναποδογύρισε ώς γγβ / γγΒ.

Άρα, πρίν ακόμη οι Σουμέριοι χωρισθούν απο τις υπόλοιπες τουρκικές φυλές, είχαν το ρήμα *ἰαρ με σημασία «γράφει» και το ουσιαστικό ιμγα= γραμματέας. (Το ιμγα πιθανόν να σχετίζεται με το σουμερικό «ΙΜ»= πινακίδα γραφής). Ήδη κατα το 4000 π.Χ. οι Σουμέριοι ήταν εγκατεστημένοι στη Μεσοποταμία, και λογαριάστε πόσον καιρό έκαναν ώσπου να φτάσουν εκεί απο την Κεντρική Ασία. Δεδομένου οτι οι τουρκ. φυλές ήξεραν απο τόσο παλιά να γράφουν, και δεδομένου οτι η παλαιότατη γραφή των Κινέζων ήταν ίδια με εκείνη των Τούρκων (καθώς σημείωσα στο κεφάλαιο για την προέλευση του παλαιοτουρκικού συλλαβαρίου), καθώς και απο την ετυμολόγηση κινεζικών γραμμάτων με βάση την παλαιοτουρκική γλώσσα, μπορούμε να καταλάβουμε οτι η παλαιά εκείνη γραφή ήταν τουρκ. εφεύρεση την οποία μοιράστηκαν οι Κινέζοι. Συνεπώς και το όργανο της γραφής ήταν τουρκ. επινόηση άρα είχε τουρκικό όνομα. Γι’ αυτό δέχομαι κάτι που διάβασα σε μιά ιστοσελίδα, πως κινέζικο 筆 (“pĕt”, γραφίδα) προήλθε απο την τουρκ. ρίζα (που σήμερα έχει τη μορφή) bix-. Δεδομένου οτι τα παλιά εκείνα χρόνια η γυμνή ρίζα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ώς ουσιαστικό όπως και ώς ρηματικό θέμα, bix ή περίπου έτσι ονομαζόταν το όργανο της γραφής, που δέν ήταν βεβαίως πινελάκι, αλλα ένα είδος μαχαιράκι, διότι το συνηθισμένο υλικό γραφής των αρχαίων Τούρκων και Κινέζων ήταν λωρίδες καλαμιού τις οποίες χάραζαν απο τη μέσα, μαλακή μεριά. Φτηνό και πρακτικό υλικό γραφής, πλήν όμως ακατάλληλο για εκτενή κείμενα, γιατί δημιουργούνταν πολύ ογκώδη βιβλία, δηλαδή ρολά απο λωρίδες καλαμιού δεμένες η μιά δίπλα στην άλλη, σάν καλαμένιο στόρι, ή σάν φύλλο για «τσατμά» οικοδομημάτων. Ένας χρησμός δέν έπρεπε να υπερβαίνει μιά λωρίδα καλαμιού. Έτσι οι γράφοντες υποχρεώνονταν να ασκούν την παραδοσιακή τουρκική βραχυλογία. Τα ρολά εκείνα απο συνδεδεμένες λωρίδες καλαμιού εικονίζονταν στο γράμμα 冊, 册 το οποίο είναι μέρος των 扁 (κείμενο πάνω σε πόρτα, σημείωμα, ανακοίνωση), 刪 (λογοκρισία γραπτών), 侖(ταξινόμηση εγγράφων), 典 (βιβλίο πάνω σε ένα τραπεζάκι, κώδιξ). Έτσι λοιπόν και στην αρχαία τουρκική γραφή η λέξη «βιβλίο» (εκείνης της εποχής) γραφόταν με το γράμμα冊, 册 (στην παλιάτου μορφή φυσικά, τη λεγόμενη «μορφή της μεγάλης σφραγίδας»). Πώς το ονόμαζαν οι Τούρκοι εκείνης της εποχής το «βιβλίο»; άν κρίνω απο την κινέζικη προφορά του 冊, 册 (“ṭṣ̔ɒk”, απο “ts̔ɒk” κατα τον Kalgren, το οποίο στα Ιαπωνικά έγινε “saku” αλλα και “satsu”) πιθανότατα στα παλαιά Τουρκικά η λ. ήταν xatı, απο την ρίζα xat- («συμπλέκει», απο όπου και το γνωστόμας xatma που χρησιμοποιούνταν για κατασκευή τοίχων. Στα σουμερικά η ρίζα απαντά ώς «ŠID» δηλαδή šjet ή šet). Το χέρι που γράφει πάνω σε λωρίδες (απο ξύλο κατα τον  Kalgren, απο καλάμι κατα την παρούσα εργασία) παριστάνεται στο γράμμα 聿, απο όπου筆 (“pĕt”, γραφίδα). Η γραφίδα, επειδή ήταν είδος μαχαιριού, λεγόταν στα τότε Τουρκικά bix ή περίπου έτσι, γιατί bix- είναι η τουρκική ρίζα που σημαίνει «κόβει». Αυτήν τη λ. πήραν οι Κινέζοι ώς “pĕt”, γι’ αυτό θεωρώ πως το τουρκικό ρήμα biti- μαζί με την προέλευσητου *bit και το παράγωγότου bitic είναι αντιδάνεια και όχι ακριβώς δάνεια απο τα κινέζικα. Δέν θα αναλύσω εξ ίσου τις κινέζικες λ. 書 (βιβλίο, γράφει), 寫 (γράφει), 撰 (συγγράφει), (στη Mandarin προφέρονται shu, xie, xuan αντίστοιχα), αλλα όλες είναι δυνατόν να προέρχονται απο την Τουρκική, 書 απο τη ρίζα xız- (χαράσσει), 寫 απο jaz- (γράφει), 撰 απο ḥim (πινακίδα γραφής, η λ. βρίσκεται στα Σουμερικά ώς «ΙΜ»).

            Συνοψίζοντας, είδαμε πως το καθ’ αυτό κείμενο του σωζόμενου ιρκ ΒίτίΓ περιέχει ελάχιστες ξένες λ., που και εκείνες ήταν σχετικά εύκολο να βρούμε ποιές γνήσιες τουρκ. λ. αντικατέστησαν. Ο λόγος που μπήκαν αυτές οι λ. στο κείμενο του ιρκ ΒίτίΓ είναι πως έπρεπε το κείμενο να εκσυγχρονίζεται για να είναι κατανοητό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η λ. Βαρσ που αντικατέστησε τη γνήσια τουρκ. λ. καπλαν στη γλώσσα του λαού, άρα έπρεπε να αντικατασταθεί και στο ιρκ ΒίτίΓ.

            Ενώ στο καθαυτό κείμενο οι ξένες (δηλαδή δάνειες) λ. είναι ελάχιστες, στον κολοφώνα (επισημείωση) είναι πυκνότατες: το σωζόμενο αντίγραφο γράφηκε στον (βουδδιστικό) ναό ταἰγυνταν που θεωρείται πως αποδίδει το κινέζικο (όνομα του ναού) 太雲堂 («των Μεγάλων Νεφών Μέγαρο»), γι’ αυτό κατα τη γνώμημου πρέπει να διαβαστεί ταἰγυνταν και όχι ταἰΓυνταν. Ο ναός ήταν «μανισταν», το οποίο στο μυαλό των Οθωμανών φέρνει το manastır (δάνειο απο το ελληνικό «μοναστήρι») αλλα δέν είναι αυτή η προέλευση της λέξης· είναι κάποια σανκριτική λέξη, πιθανώς múni-sthaana (ουδετέρου γένους, «an abode of Munis or ascetics») ή ίσως maanja-sthaana (ουδετέρου γένους, «a title to respect») ή manii,sáa-sthaana  (το manii,sáa, θηλυκού γένους, σημαίνει τα εξής: thought, reflection, consideration, wisdom, intelligence, conception, idea [páro manii,sajaa, beyond all conception] βλέπε rg-weda κ. α. πολλά αρχαία κείμενα / prayer, hymn, βλέπε rg-weda / desire, wish, request, βλέπε rg-weda. Οι ορισμοί είναι αυτούσιοι απο το Monier-Williams Sanskrit-English Dictionary, μετέφρασα μόνο τις συντομογραφίες. sthaana σημαίνει τόπος). Αυτός που έγραψε το αντίγραφο ήταν ένας μικρός (=μαθητευόμενος) dintar (το –n- λείπει απο το κείμενο, προφανώς απο λάθος του γραφέα) που σημαίνει «πιστός» (κάποιας θρησκείας) στα αραβικά. Και το έγραψε ακούγοντας (καθ’ υπαγόρευσιν) τον burua guru, δηλαδή της μαντικής τον διδάσκαλο.  burua είναι απο το περσικό μουρουα = πρόγνωση, μαντική, ενώ το guru είναι απο τα σανσκριτικά. Το αντίγραφο γράφηκε για τον σαγγουν (κινέζικης προέλευσης λ.=στρατηγό) ητέξοκ. Και για το έγραψα χρησιμοποιήθηκε το ΒίτίΔίμ, του ρήματος Βίτί- για το οποίο μιλήσαμε προηγουμένως.

Δηλαδή η επισημείωση (κολοφών του ιρκ ΒίτίΓ) βρίθει απο πάσης φύσεως δάνειες λέξεις. Πράγμα που δείχνει πόσο έντονες ήταν οι πολιτιστικές επιρροές των γειτονικών λαών, προπάντων των Κινέζων, στους Τούρκους του 9^ου μ.Χ. αιώνα. Γι’ αυτό είναι θαύμα πώς σώθηκε αυτό το αντίγραφο ενός τόσο πρωτόγονου έργου, που αποτελεί το παλαιότερο σωζόμενο βιβλίου του κόσμου. Ακριβώς το ότι σε μιά εποχή τόσο έντονων πολιτιστικών (και συνεπώς γλωσσικών) επιρροών το καθ’ αυτό κείμενο του ιρκ ΒίτίΓ είναι απο πολιτισμική άποψη αμιγώς πρωτόγονο τουρκικό και απο γλωσσική άποψη πρακτικώς αμιγές τουρκικό (όσο μπορούσε να γίνει), επιβεβαιώνει πως το έργο αυτό δέν έχει καμία εξωτουρκική προέλευση.

Και να μή φανταστούν μερικοί που διαβάζουν ωροσκόπια στα περιοδικά οτι η χρονολόγηση του χειρογράφου στο έτος της τίγρης, τον δεύτερο (σεληνιακό) μήνα, την 15^η μέρα, δείχνει κάποια κινέζικη προέλευση. Αυτός ο τρόπος χρονολόγησης είναι καθαρά παλαιοτουρκικός και φαίνεται απλοϊκός και πρωτόγονος σε σχέση με τη χρονολόγηση των Κινέζων. Τα 12 ζώα – σύμβολα είναι καθαρά τουρκική επινόηση, και κανένας επιστήμονας δέν λέει πως είναι αυθεντικά κινέζικα. (Μάλιστα είναι ευρέως αποδεκτή η γνώμη πως έχουν τουρκική προέλευση, χαρακτηριστικά βλέπε Derek Walters: Chinese Astrology. Aquarian Press. Είναι το μόνο έργο που ξέρω να έχει κυκλοφορήσει στη Δύση για την κινεζική αστρολογία. Κυκλοφορούν βιβλία για κινέζικα ωροσκόπια βασιζόμενα σε αναλύσεις του ημερολογίου, αλλα όχι σε ουράνια σώματα. Το μόνο βιβλίο που αναφέρεται στην κινέζικη μελέτη των ουρανίων σωμάτων και άρα μόνο αυτό μπορεί κυριολεκτικά να ονομασθεί «κινέζικη αστρολογία» είναι, απο όσο γνωρίζω, αυτό. Στο βιβλίο αυτό αναφέρονται ώς παλαιοτουρκικής προέλευσης όχι μόνο τα 12 ζώα – σύμβολα, αλλα και άλλα στοιχεία του κινέζικου πολιτισμού). Άλλωστε τα 12 ζώα – σύμβολα είναι βγαλμένα απο έναν πολιτισμό που έβρισκε πολύ σημαντικό συμβολισμό στα ζώα. Τέτοιοι είναι γενικά οι πρωτόγονοι πολιτισμοί, μάλιστα της アウヽﾄラリ゜ヤς και της Αμερικής, (στους οποίους μάλιστα το κάθε άτομο εντασσόταν σε μιά ομάδα που είχε ένα ζώο ώς σύμβολο), αλλά, καθώς έχω διαβάσει, κανένας άλλος πολιτισμός δέν έχει αντλήσει τόση ποίηση απο τα ζώα όσο ο σουμερικός πολιτισμός, που η προέλευσητου είναι παλαιοτουρκική. Ο κινέζικος πολιτισμός είναι μακριά απο το τόσο και τέτοιο ενδιαφέρον για τα ζώα. Τα 12 ζώα – σύμβολα μπήκαν πολύ πρόσφατα στον κινέζικο πολιτισμό, αλλα και τώρα ακόμη δέν αναφέρονται στα κινέζικα βιβλία παραμόνο σπάνια χάριν εκλαΐκευσης. Ώς ημερολογιακούς όρους οι Κινέζοι χρησιμοποιούν [απο παλαιότατη εποχή, ήδη στις επιγραφές της 商δυναστείας (1751 – 1112 π.Χ.), δέν ξέρω για παλαιότερα] τους «12 κλάδους της γής» οι οποίοι έχουν παμπάλαια ονόματα, αλλα κανένα δέν είναι όνομα ζώου· είναι (υποτίθεται) θεωρητικά ονόματα, επι το πλείστον με ρηματική έννοια. Όπως, παράδειγμα, το 亥 το οποίο (κατα τον WIEGER στο έργοτου για την κινέζικη γραφή) παρίστανε ένα ανθρώπινο ζεύγος σε σεξουαλική συνουσία. Στην πραγματικότητα, καθώς σε άλλο σημείο θα δείξω εκτενέστερα, το ονόματα των «12 κλάδων της γής» προήλθαν απο τα παλαιοτουρκικά γράμματα που παρίσταναν τα 12 ζώα – σύμβολα, αλλα πολύ γρήγορα ή ευθύς εξ αρχής οι Κινέζοι τα παραμόρφωσαν και ξεχασαν την προέλευσητους. Χιλιάδες χρόνια μετά, τα 12 ζώα – σύμβολα ξαναμπήκαν σην κινέζικη κουλτούρα, πάλι απο τουρκικές φυλές.

Η πραγματικά κινέζικη χρονολόγηση ορίζει το έτος με δύο γράμματα που οίζουν ένα απο τα 60 επαναλαμβανόμενα στοιχεία. Για παράδειγμα, το έτος που ιδρύθηκε η 周 δυναστεία ήταν壬辰. Κάθε 60 χρόνια, το έτος είναι 壬辰. Αυτόν τον χαρακτηρισμό είχε το έτος 1952, και το ίδιο ήταν το 1892, το ίδιο θα είναι το 2012. Ο κύκλος των 60 στοιχείων έχει εφαρμογή και στους μήνες και στις μέρες, προπάντως χρησιμοποιείται για τις μέρες. (Κατα ένα άλλο κινέζικο σύστημα, περισσότερο θεωρητικό παρά χρησιμοποιούμενο στην καθημερινή πρακτική, το έτος ορίζεται μέσα σε έναν ευρύτερο κύκλο 180 ετών). Αλλα σημαντικότατη ανάγκη ήταν για τους Κινέζους επίσης να αριθμηθεί το έτος με βάση τη δυναστεία που κυβερνά, «το υπ’ αριθμόν τάδε έτος της τάδε δυναστείας» (έτσι κάνουν μέχρι σήμερα οι Ιάπωνες, τοποθετώντας το έτος στη διακυβέρνηση του εκάστοτε αυτοκράτορα). Στο χειρόγραφο του ιρκ ΒίτίΓ δέν υπάρχει τίποτε απο όλα αυτά· ακόμη και η αρίθμηση της ημέρας ακολουθεί τον παραδοσιακό τουρκικό τρόπο, που ονομάζει πρώτα τις μονάδες του αριθμού και έπειτα τη δεκάδα προς την οποία τείνουν οι μονάδες: η 15^η μέρα δέν λέγεται «δέκα πέντε», όπως έλεγαν οι Κινέζοι, αλλα «πέντε – εικοστή». Με λίγα λόγια, η χρονολόγηση του χειρογράφου είναι παραδοσιακότατη τουρκική και δέν έχει κανένα στοιχείο παρμένο απο τον κινέζικο πολιτισμό.

               Απο τα 3 έργα του 大卜 («Μεγάλη Μαντική»), το μόνο για το οποίο έχουν ακουστά κάποιοι δυτικοί είναι το 周 易 , που είθισται να το ονοματίζουν 易 經 το οποίο προφέρουν με χίλιους δυό φρικαλέους τρόπους, μάλιστα στην Ελλάδα διαδόθηκε η τάση να το λένε «Άι Τζιγγ», θεωρώντας προφανώς πως το «I Jing» πρέπει να διαβαστεί σάν να ήταν αγγλικά. Που κι αυτό το «I Jing» ελάχιστη σχέση έχει με την αυθεντική ονομασία του έργου, στο οποίο θα αναφέρομαι συνήθως ώς (3), αφού είναι το 3^ο απο τα 3 έργα του大卜. Στο連山, που είναι η σημερινή κινέζικη ονομασία του ιρκ ΒίτίΓ, θα αναφέρομαι ώς (1), διότι είναι το 1^ο απο τα 3 έργα του 大卜. Με το (2) θα αναφέρομαι φυσικά στο 2^ο απο τα έργα του 大卜, κατα χρονολογική σειρά πάντα. Το (2) έχει ονομασθεί 歸藏. Το大卜 θα το λέω (1+2+3) προς διευκόλυνση των αναγνωστών.

               Άς δούμε τί λένε οι ίδιοι οι Κινέζοι για την ιστορία του (3). Σε διάφορα βιβλία το (3) αναφέρεται ώς το παλαιότερο βιβλίο της Κίνας ή του κόσμου, αλλα εννούν οτι είναι το παλαιότερο σωζόμενο βιβλίο, γιατί η επίσημη κινέζικη ιστορία λέει οτι υπήρχαν άλλα δύο έργα πρίν απο αυτό. Περαιτέρω λένε οτι τα 64 εξάγραμμα του 易 經 (3) βασίζονται στα 八卦 = 8 τρίγραμμα. (για την ακρίβεια η λ. 卦 σημαίνει όχι μόνο τα τρίγραμμα, αλλα κάθε είδους σχήμα που βγαίνει μέσω μαντικής κ σημαίνει κάτι). Τα 8 τρίγραμμα λένε οτι τα επινόησε ο  Φου Χι. Ο Φου Χι είναι μιά μυθική μορφή που συμβολίζει τις αρχές του ανθρώπινου πολιτισμού. Αυτός δίδαξε του ανθώπους να κυγηγούν να ψαρεύουν και να μαγειρεύουν, να φτιάχνουν καλύβες, καθιέρωσε τον θεσμό του γάμου. Πρίν απο τον Φου Χι οι άνθρωποι δέν ήξεραν να κατασκευάζουν σύνεργα κ παγίδες για το κυνήγι κ το ψάρεμα, έτρωγαν τα θηράματάτους ωμά κ άγδαρτα, γνώριζαν τη μητέρατους άλλα όχι τον πατέρατους, κατοικούσαν σε σπηλιές κ σε δάση.  Με άλλα λόγια, ο Φου Χι αντιπροσωπεύει τον πολιτισμό παλαιολιθικού επιπέδου, συνεπώς κ η επινόηση των 8 τριγράμμων τοποθετείται στον πρωιμότατο πολιτισμό, στην παλαιολιθική εποχή.

               Ωστόσο ο Richard Wilhelm [ερευνητής αντικειμενικότατος, απροκατάληπτος όσο κανείς, κ συνάμα ο μόνος δυτικός που μετέφερε αυτούσιες κ απαράλλαχτες τις κινέζικες παραδόσεις κ πεποιθήσεις για το易 經 (3)] επισημαίνει οτι των 8 τριγράμμων τα ονόματα δέν είναι γνήσια κινέζικα, πρέπει να προέρχονται απο κάποια άλλη γλώσσα, γιατί στην κινέζικη γλώσσα οι λ. αυτές δέν χρησιμοποιούνται παρα μόνο ώς ονόματα των 8 τριγράμμων. Αυτό είναι αληθές. Για να το διαπιστώσω έχω ψάξει κ σε λεξικά, κ έχω χτενίσει αρκετά απο τα παλιά κινέζικα κείμενα. Έχω ακόμη ρωτήσει κ Ασιάτες που ξέρουν την κινέζικη γραφή, για να δώ κατα πόσο γνωρίζουν τα ονόματα των 3γράμμων. Τα περισσότερα ούτε τα είχαν δεί! Το乾 (όνομα του τριγράμμου ☰) μοιάζει να αποτελεί εξαίρεση καθώς χρησιμοποιείται αρκετά συχνά, ναί, αλλα χρησιμοποιείται μόνο με τη σημασία «ξερό» ή «στεγνό», που διαφέρει απο τη σημασία του 乾 ώς ονόματος τριγράμμου ή εξαγράμμου. Η νοηματική συσχέτιση του 乾 με το «ξερό», είναι τραβηγμένη απο τα μαλλιά. Είναι φανερό πως η λ. «ξερό» ήταν συγγενής της λ. 旱, κ επειδή προφερόταν (περίπου ή ακριβώς) ίδια με το 乾, καθιερώθηκε να γράφεται με 乾. (Το ίδιο που έγινε κ με πολλά άλλα γράμματα, όπως το 萬 που παριστάνει σκορπιό, αλλα σημαίνει τον αριθμό 10000, διότι η λ. «σκορπιός» προφερόταν όπως το «10000»). Το 離 χρησιμοποιείται στην καθημερινή ομιλία με σημασία εντελώς άσχετη καί με το 3γραμμο (☲). Το兌 επίσης χρησιμοποιείται, αλλα επίσης με σημασία άσχετη προς το τρίγραμμο ☱. Το震 είναι το μόνο που έχει μιά λογικοφανή σχέση με το τρίγραμμο (☳). Πάντως η σημασία του震 ήταν διαφορετική απο την αρχική ονομασία του 3γράμμου ☳ και απο του 6γράμμου ☳ + ☳.

               Εφόσον τα 3 έργα του 大卜(1+2+3) είναι παλαιοτουρκικά δημιουργήματα, βγαίνει το συμπέρασμα οτι τα八卦 = 8 τρίγραμμα ήταν επινόηση των Τούρκων σαμάνων (ιερέων – μάγων – θεραπευτών, που συχνά ήταν κ πολιτικοί  κ στρατιωτικοί ηγέτες). Πώς εμπνεύστηκαν τα 8 τρίγραμμα; Η κινέζικη παράδοση λέει οτι τα εμπνεύστηκε ο Φου Χι απο σχήματα που είδε στη ράχη μιάς χελώνας. Εγώ λέω οτι τα εμπνεύστηκαν απο ένα παιχνίδι: Ο περίφημος λεξικογράφος Mahmud Qaśğarii πως οι παλαιοί Τούρκοι συνήθιζαν να παίζουν «μονά-ζυγά». (Ο Άραβας αυτός λεξικογράφος φαίνεται πως δέν γνώριζε αυτό το παιχνίδι προτού το δεί στους Τούρκους, γι’ αυτό κ το εξηγεί λεπτομερέστατα). Σ’ αυτό το παιχνίδι είναι φυσικό να προσπαθεί κανείς να μαντέψει 3 φορές, αφ’ ενός για να μήν μπορεί να υπάρξει ισοπαλία, κ αφ’ ετέρου γιατί 3 φορές σημαίνει πληρότητα πράξης, καί στους Τούρκους κ νομίζω σε όλους τους λαούς της Ευρασίας. Έτσι, σε κάθε γύρω του παιχνιδιού είχαν 3 αριθμούς, που ο καθένας ήταν δίτιμος (ή μονός = αρσενικός, ή ζυγός = θηλυκός).  Άν συμβολίσουμε τον μονό αριθμό με αδιάσπαστη γραμμή κ τον ζυγό με διακεκομμένη, 3 δίτιμοι αριθμοί αποτελούν ένα τρίγραμμο. Το σύνολο των πιθανοτήτων για 3 δίτιμους αριθμούς είναι 2³ = 8. Ο τζόγος σχετίζεται πάντοτε με την μαντική, δηλαδή χρησιμοποιεί τα ίδια μέσα. Οι παλαιοί άνθρωποι σε όλα τα σχήματα εύρισκαν νόημα. Έτσι έψαξαν το νόημα του καθενός απο τα 8 τρίγραμμα, κ το βρήκαν χρήσιμο για μαντικούς σκοπούς.  Απο τότε, όταν ήθελαν να συμβουλευθούν χρησμό, έπαιρναν με κάποιον τρόπο 3 αριθμούς. 3 αριθμοί σήμαιναν ένα απο τα 8 τρίγραμμα, που το καθένα σήμαινε κάτι. 8 διαφορετικές απαντήσεις, ήταν ικανοποιητική ποικιλία. Υπήρξε ασφαλώς παλαιότερη εποχή που οι άνθρωποι αρκούνταν σε 2 πιθανότητες: ναί – όχι, καλό – κακό, κρύο – ζέστη, αρσενικό – θηλυκό, «τα εναντία πάντα», όπως θα έλεγε ο Ηράκλειτος.

               Δέν μπορώ να γνωρίζω τα αρχικά ονόματα των 8 τριγράμμων. Κατα τη γνώμημου το 乾 (☰) ήταν καγγ (= «πατέρας»). Συνεπώς το 坤 (☷) πρέπει να ήταν *γγοιΓ (= «μητέρα»), κ οι Κινέζοι παρέφθειραν τη λ. σε  kun. Το 坎 (☵) είμαι βέβαιος πως ονομαζόταν καν (= «αίμα»). Ακόμη πιό βέβαιος είμαι οτι το 巽 (☴) ονομαζόταν εσіν. Εδώ θα διευκρινίσω κάτι: το καθένα απο τα ονόματα των 8 τριγράμμων χρησιμοποιείται κ ώς όνομα του 6γράμμου που προκύπτει απο τον διπλασιασμό του τριγράμμου. Παράδειγμα, το 兌 είναι όνομα του 3γράμμου ☱, αλλα επίσης είναι κ όνομα του 6γράμμου ☱ + ☱, που είναι το 58 του (3). Οι Κινέζοι κατέληξαν να χρησιμοποιήσουν το όνομα του κάθε 3γράμμου για το αντίστοιχο 6γραμμο, καθώς εξήγησα, αλλα στις περισσότερες περιπτώσεις το όνομα του 6γράμμου προήλθε απο λ. διαφορετική απο το όνομα του αντίστοιχου τριγράμμου. Παράδειγμα, στο 6γραμμο ☷ + ☷ η λ. 坤 σημαίνει «κερεκυ» που θα πεί σκελετός σκηνής, ή και σκηνή (συνήθη κατοικία των νομάδων), και όχι γγοιΓ (= «μητέρα») που ήταν το όνομα του 3γράμμου ☷.

               Καθώς έχω πεί, οι Κινέζοι θεωρούν το 周 易 (3) ώς το παλαιότερο σωζόμενο βιβλίο της Κίνας και του κόσμου ολόκληρου, αλλα επίσης η επίσημη κινέζικη παράδοση αναφέρει οτι πρίν απο το 周易(που θα πεί: το易της δυναστείας周) υπήρξαν δύο παλαιότερα (βιβλία) 易, και συγκεκριμένα το παλαιότερο ήταν το易 της δυναστείας夏 (2205 – 1766 κατα τον R. Wilhelm, 2183 – 1752 π.Χ. κατα τις σημερινές επίσημες κινέζικες πηγές), το οποίο στα κινέζικα ονομάσθηκε連山, αυτό το易 άρχιζε με το 卦 (=χρηστήριο σύμβολο) 艮 [βλέπε ☶ + ☶ του (3)].

               Δεύτερο, πάντα κατα την επίσημη κινέζικη παράδοση, ήταν το 易 της δυναστείας 商(1766 – 1150 κατα τον R. Wilhelm, 1751 – 1112 π.Χ. κατα τις σημερινές επίσημες κινέζικες πηγές), αυτό το 易 ονομάσθηκε歸藏, άρχιζε με το 卦 (=χρηστήριο σύμβολο) 坤 [βλέπε ☷ + ☷ του (3)]. Αυτό το δεύτερο βιβλίο (2) αναφέρεται κ απο τον Κονφούκιο. Ο R. Wilhelm αναρωτιόταν άν σε εκείνα τα προηγούμενα易 [(1) και (2)] τα 64 «εξάγραμμα» είχαν ονόματα, κ άν εκείνα τα ονόματα ήταν σάν τα σημερινά [δηλαδή σάν τα ονόματα των 6γράμμων του (3)]. Μακάρι να ζούσε για να μπορούσα να του εξηγήσω τί ήταν στην πραγματικότητα οι χρησμοί του (1), του (2) κ του (3). Αυτονόητο είναι ωστόσο ότι: όταν οι Κινέζοι λένε οτι το έργο (1) άρχιζε με τον τάδε χρησμό κ το (2) άρχιζε με τον τάδε, σημαίνει πως είχαν αποδώσει σε όλους τους χρησμούς του (1) κ του (2) ονόματα, κ μάλιστα ονόματα ίδια με των χρησμών του (3). Δηλαδή ο κάθε χρησμός του (3) υπήρχε κ στο (2) κ στο (1), ίσως λίγο παραλλαγμένος, πάντως με το ίδιο όνομα καί στα 3 έργα. Καί τα 3 αυτά έργα αποτελούνταν απο τους ίδιους 64 χρησμούς, αλλα η σειρά των χρησμών διέφερε στο κάθε έργο.

              Η δικήμου έρευνα (που είναι το θέμα αυτής της εργασίας) αποκαθιστά τα κείμενα των έργων (1) κ (2), τα οποία δέν σώθηκαν σε κινέζικη απόδοση. Αυτό που σώθηκε ώς τις μέρεςμας είναι το τρίτο 易, που κατα την κινέζικη παράδοση θεωρείται δημιούργημα της δυναστείας周 (1111 – 256 π.Χ. κατα τις σημερινές επίσημες κινέζικες πηγές. Διακρίνονται δύο περίοδοι, η西周= Δυτική周, και東周 = Ανατολική周, οι οποίες μαζί αποτελούν τη περίφημη δυναστεία周, που κατα την κινέζικη παράδοση κυβέρνησε την Κίνα 855 χρόνια ειρήνης κ ευημερίας• τιμήθηκε με ωδές κ αίνους απο όλες τις μεταγενέστερες δυναστείες).

               Η κινέζικη παράδοση διηγείται σε μάκρος κ με πολλές λεπτομέρειες την ίδρυση της δυναστείας周 • αυτής της διήγησης μέρος είναι κ η δημιουργία του 周易. Λέγεται λοιπόν πως ο ιδρυτής της 周 δυναστείας, ο 文王, κατα τη διάρκεια της φυλάκισηςτου απο τον τελευταίο μονάρχη της商δυναστείας, τον μισητό紂, έγραψε τις λιγόλογες κρίσεις στα 6γραμμα του (3), ενώ ο γιός του文王, ο周公 (1^ος αυτοκράτορας της周 δυναστείας), προσέθεσε τα κείμενα των γραμμών του (3), το οποίο, καθώς «σειρά ιστορικών ντοκουμέντων»[1] αποδεικνύει, χρησιμοποιούνταν σε όλη τη διάρκεια της δυναστείας周.

               Τα «Σχόλια στις Κρίσεις» λέγεται οτι τα έγραψε ο Κονφούκιος (551 – 479 π.Χ.), ενώ τα «Σχόλια στις Εικόνες» του (3) η παράδοση έμμεσα τα αποδίδει επίσης στον Κονφούκιο [σ’ αυτό δέν συμφωνώ, κατα τη γνώμημου τα «Σχόλια στις Εικόνες» είναι το πολύ μιά γενιά νεότερα του βασικού κειμένου του (3)].

               Μιά άλλη πραγματεία σε μορφή ερωταπαντήσεων μεταξύ του Κονφούκιου κ μαθητώντου, που σχολιάζει τις γραμμές των 6γράμμων, είναι ένα πολύ αξιόλογο κ λεπτομερές έργο, απο το οποίο δυστυχώς μόνο λίγα αποσπάσματα σώζονται. Αυτό το έργο είναι σαφώς δημιούργημα των μαθητών (ή απογόνων) του Κονφούκιου, κ έχω κάθε λόγο να συμφωνήσω οτι όντως διασώζει λόγια του ίδιου του Κονφούκιου.

               Το (3) λοιπόν που με μιά μορφή διατηρήθηκε, μαζί με το (1) κ το (2) που δέν σώθηκαν σε κινέζικη μορφή, συναποτελούσαν το 大卜 (Μεγάλη Μαντική). Ο κυριότερος λόγος που το (1) κ το (2) δέν σώθηκαν σε κινέζικη μορφή, είναι οτι εκτοπίσθηκαν απο το (3), το οποίο είχε τους ίδιους χρησμούς με τα άλλα 2 έργα, αλλα αναλυτικότερους, πιό εκτεταμένους. Ουσιαστικά το (3) αποτελεί τελειοποίηση των 2 προηγούμενων έργων, τα οποία κατα συνέπεια θεωρήθηκαν άχρηστα, δέν κυκλοφορούσαν πλέον σε αρκετά αντίγραφα, γι’ αυτό κ δέν είχαν την τύχη να διασωθούν ώς σήμερα (πρόσφατα η αρχαιολογία αποκάλυψε κάτι αποσπάσματα σε παλιά κινέζικα, τα οποία όμως δέν έχουν αξιοποιηθεί ούτε έχουν γίνει ευρέως γνωστά, σ’ αυτά θα αναφερθώ αργότερα). Η τύχη όμως θέλησε το (1) να διασωθεί στο τουρκικότου πρωτότυπο (ώς απλούστερο κ ευχρηστότερο οι Τούρκοι εξακολούθησαν να το χρησιμοποιούν έως αργά). Το δέ έργο (2), άν κ δέν σώθηκε αυτούσιο, αποτέλεσε τη βάση ενός κινέζικου έργου, το οποίο υπήρξε αρκετά δημοφιλές, κ έχει κυκλοφορήσει στη Δύση (εκδόσεις Mandala Books) σε γαλλική απόδοση απο κάποιον Jean-Michel Huon de Kermadec το 1983 (απο την οποία απόδοση έγινε κ η αγγλική, το 1985, απο κάποιον N. Derek Poulsen). Η έκδοση αυτή έχει εκλαϊκευτικό χαρακτήρα, κ έτσι δέν δίνεται ούτε ο κινέζικος πρόλογος του έργου, ούτε οι κινέζικες οδηγίες χρήσης, ούτε χρονολόγηση της κινέζικης έκδοσης, ούτε το όνομα του Κινέζου συγγραφέα, αλλα κ πάλι η τύχη θέλησε να περιλαμβάνεται σε κάθε σελίδα μιά μικροσκοπική φωτοτυπία της αντίστοιχης σελίδας του πρωτοτύπου, το οποίο έτσι,  παρά τη μεγάλη σμίκρυνσητου, είναι σε γενικές γραμμές αναγνώσιμο. Δεδομένου οτι τα ιστορικά παραδείγματα που αναφέρονται στο έργο [αυτό είναι το έργο (4)] φτάνουν μέχρι τη δυναστεία 明 (Ming, 1368 – 1644 μ. Χ.), το έργο πρέπει να διαμορφώθηκε κ να κυκλοφόρησε στην Κίνα κατα τα τέλη της δυναστείας 明, δηλαδή όψιμο 17^ο αιώνα. Μιά κ δέν αναφέρεται όνομα γι’ αυτό το έργο, το ονομάζω «Έξι Κέρματα»[2], κ για συντομία: (4). Το (4) είναι ουσιαστικά διασκευή του (2), του οποίου κάποια μορφή είχε διαθέσιμη ο Κινέζος δημιουργός του (4).

               Καί τα 3 έργα του大卜 (Μεγάλη Μαντική) είναι ολοφάνερα δημιουργήματα εξωκινεζικά, που με λίγη μελέτη, άν δέν υπάρχει προκατάληψη, μπορεί κανείς να διαπιστώσει οτι δημιουργήθηκαν απο τουρκικές φυλές κ γράφηκαν αρχικά στην παλιά τουρκική γλώσσα. Οι αποδόσεις που έγιναν στα κινέζικα ήταν αποτυχείς προσπάθειες, που δέν αξίζουν να ονομασθούν μεταφράσεις. Το φημισμένο όσο κ μυστηριώδες周易 (3), όποιος προσπάθησε να το μελετήσει απο το κινέζικο «πρωτότυπο», ξέρει πολύ καλά οτι δέν είναι γραμμένο σε φυσιολογικά κινέζικα. Ούτε κ είναι αναγνώσιμο με κάποιον συγκεκριμένο τρόπο. Άν δώσετε μιά φράση του (3) σε κάθε έναν απο τα δισεκατομμύρια των Κινέζων κ ζητήσετε ερμηνεία, ο κάθε ένας Κινέζος διαφορετική ερμηνεία (ή μάλλον εικασία) θα σας δώσει. Δέν είναι απλώς ένα υπέρμετρα λακωνικό κείμενο. Χρησιμοποιεί συχνότατα λέξεις άγνωστες κατα τα άλλα στην κινέζικη γλώσσα, ενώ όσες λέξεις δέν είναι σπάνιες είναι τόσο κοινές ωστε φαίνεται πως οφείλονται στο πώς αντιλήφθηκαν το ακατανόητο κείμενο μεταγενέστεροι λόγιοι, που το ξανάγραψαν έτσι ωστε να έχει γι’ αυτούς νόημα. Η σύνταξη είναι γενικώς ασαφής κ ανορθόδοξη, των λέξεων η σειρά παράδοξη. Ξενίζει επίσης το γεγονός οτι το κείμενο δέν έχει ποιητική μορφή (ενώ έμμετρα διατυπωμένα είναι όλα τα – ουκ ολίγα – κινέζικης δημιουργίας έργα μαντικής). Αυτά κ άλλα περίεργα εξηγούνται απο το οτι το (3) που έχουμε δέν ήταν παρα μιά προσπάθεια απόδοσης παλαιοτουρκικού κειμένου με κινέζικα γράμματα. Κάποτε αυτή η προσπάθεια ήταν ίσως ικανοποιητική• αλλα με τις αλλαγές που υπέστη η κινέζικη γραφή (καί γλώσσα) απο το 1111 π.Χ., που κατα την παράδοση γράφηκε το έργο (3), το κείμενο έγινε πολλές φορές ακατανόητο• κ κάθε φορά που γινόταν ακατανόητο, οι λόγιοι το αποκαθιστούσαν στη σύγχρονήτους γραφή όπως οι ίδιοι το καταλάβαιναν – δηλαδή υποκειμενικότατα. Σημειωτέον ακόμη οτι απο τη φύσητης η Τουρκική γλώσσα χρησιμοποιεί λίγες λέξεις, χώρια η φυσική βραχυλογία των Τούρκων, προπάντων στα γραπτά κείμενα, μάλιστα την εποχή που τα υλικά γραφής ήταν ογκώδη. Η Τουρκική εξυπηρετείται με λίγες λέξεις, γιατί οι λέξεις περιέχουν παραγωγικά κ γραμματικά μορφήματα, έτσι ωστε το κείμενο γίνεται σαφές. Οι παλιοί λαοί συνήθιζαν να μεταφράζουν λέξη προς λέξη (σύγκρινε την μετάφραση των Εβδομήκοντα της Παλαιάς Διαθήκης)• γι’ αυτό κ απο την αρχή το κείμενο έπρεπε να μεταγραφεί με περισσότερα κινέζικα γράμματα απο ότι οι τουρκικές λ. του πρωτοτύπου (για να αναπληρωθεί η χρήση των τουρκικών προφσυμάτων), το οποίο όμως σε γενικές γραμμές δέν έγινε.

               Τώρα πρέπει να καταλαβαίνετε πόσο δίκαιο είχαν οι Κινέζοι σοφοί που είπαν την ωμή αλήθεια για το περίφημο 周易 (3), όπως ο Yen Jo-chu που επιχειρηματολογούσε οτι το υποτιθέμενα αρχαίο κείμενο «Ντοκουμέντα της 商 Δυναστείας» ήταν πλαστογραφημένο, και ο  Hu Wei που δήλωνε πως τα 3γραμμα κ τα 6γραμμα του周易 ήήταν εφευρέσεις των Ταοϊστών κ δέν είχαν καμία σχέση με το αυθεντικό周易 (3). Τα στοιχεία αυτά είναι παρμένα απο το βιβλίο “The Fortune Teller’s I Ching” (1986), ένα σοβαροφανές βιβλίο γραμμένο απο τους Martin Palmer, Kwok Man Ho και Joan O’ Brien. Το βιβλίο αυτό δίνει πάρα πολλές λεπτομέρειες για την ιστορία του (3), κ απο τα πολλά που λέει βγαίνει λίγη ουσία. Οι συγγραφείς καμώνονται πως για πρώτη φορά στον κόσμο δίνουν την ερμηνεία του周易 (3), ενώ στην πραγματικότητα η ερμηνείατους είναι της πλάκας, χειρότερη κ απο αλλονών που κ εκείνοι έγραψαν σκέτες εικασίες βασισμένες σε άλλες εικασίες επι εικασιών. Απο τους 3 συγγραφείς μόνο ο δεύτερος γνώριζε (σημερινά) κινέζικα, ενώ ο πρώτος δήλωνε οτι μαθαίνει την Κινεζική. Είναι ωστόσο χρήσιμο το βιβλίο για τις πολλές ιστορικές λεπτομέρειες που δίνει, καθώς κ για το κινέζικο κείμενο που περιλαμβάνει στις πίσω σελίδες. Η ουσία που βγαίνει απο την εξιστόρηση είναι οτι κ οι ίδιοι οι Κινέζοι ήξεραν πολύ καλά πως το κείμενο του παραδιδόμενου周易 (3) δέν έχει σχεδόν καμία σχέση με το αυθεντικό αρχαίο κείμενο, γι’ αυτό άλλωστε κ ελάχιστη πρακτική χρησιμότητα είχε, κ γι’ αυτό ακριβώς οι Κινέζοι για πρακτικούς σκοπούς επινόησαν ένα σωρό άλλες μεθόδους μαντικής. Υπάρχει ωστόσο ένας (και μόνο ένας) δυτικός λόγιος που απέδωσε το周易 (3) σε δυτική γλώσσα (Γερμανικά) ακριβώς όπως το καταλάβαιναν οι πιό μορφωμένοι Κινέζοι λόγιοι: αυτός ήταν ο Richard Wilhelm.

               Βγαίνει ακόμη το συμπέρασμα πως οι Κινέζοι είπαν ωμή την αλήθεια για το周易 (3) μόνο όταν η Κίνα κατακτήθηκε απο τους Manchu. Δέν αναφέρεται βεβαίως στο προαναφερθέν εγγλέζικο βιβλίο (“The Fortune Teller’s I Ching”) οτι οι Manchu είναι κοντινοί συγγενείς των Τούρκων. Ναί μέν, όλοι οι λαοί είναι μεταξύτους συγγενείς, αλλα οι Manchu με τους Τούρκους ανήκουν κ στην ίδια ομοεθνία, τη λεγόμενη αλταϊκή[3], κ έμοιαζαν μεταξύτους απο κάθε άποψη. Όταν λοιπόν οι Manchu κατέκτησαν την Κίνα, ίδρυσαν την δυναστεία 清, η οποία στάθηκε κ η τελευταία αυτοκρατορική δυναστεία της Κίνας (1644 – 1911 μ.Χ.). Οι ηγεμόνες αυτής της δυναστείας, μάλιστα ο αυτοκράτωρ K’ang Hsi καθώς κ ο εγγονόςτου Ch’ien Lun, φρόντισαν όσο κανένας άλλος για την διατήρηση της κινέζικης πολιτιστικής κληρονομιάς κ την καλλιέργεια των γραμμάτων κ τεχνών της Κίνας. Σημειωτέον οτι η ταξινόμηση των κινέζικων ιδεογραμμάτων που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα σε όλα τα λεξικά, χάρτινα κ ηλεκτρονικά, είναι η ταξινόμηση που επιμελήθηκε κ καθιέρωσε ο K’ang Hsi. Ανάμεσα στα άλλα, η δυναστεία αυτή φρόντισε για την ανάδειξη του周易 (3). Οι κακές γλώσσες (βλέπε προαναφερθέν εγγλέζικο βιβλίο) λένε οτι η φροντίδα των Manchu για την κινέζικη φιλολογία κ μάλιστα για το周易 (3) είχε πολιτικά κίνητρα. Τί σχέση είχαν οι Manchu με το周易 (3), είναι νομίζω φανερό: οι Manchu συνειδητοποιούσαν πολύ καλά οτι ήταν φυλή συγγενική με την τουρκική φυλή που ίδρυσε τη δυναστεία 周, κ οτι ο ρόλοςτους στην ιστορία ήταν παρόμοιος: καί οι δύο αυτές φυλές ήταν αλταϊκές, νομαδικές κ πολεμικές, κατέκτησαν την Κίνα, κ είχαν τις αρετές κ την απόφαση ωστε να κυβερνούν έχοντας ενωμένη την Κίνα, για πάντα ει δυνατόν. Ήταν κ οι μέν κ οι δέ εισβολείς, ωστόσο έδειξαν οτι κατέκτησαν την Κίνα για το καλότης. Προβάλλοντας λοιπόν (μέσω του 周易 (3)) το ήδη αναγνωρισμένο ευκλεές παρελθόν της δυναστείας 周, έδειχναν οτι κ ο δικόςτους ρόλος ήταν θετικός όπως κ των 周. Γι’ αυτό κ οι Κινέζοι εθνικιστές αντιδρούσαν λέγοντας οτι το αυθεντικό 周易 (3) μόνο ένας Θεός ξέρει τί έλεγε, κ οτι η ιστορία του πώς οι 周 κατέλαβαν την εξουσία απο τους 商, είναι πλαστογραφημένη. Και οι μέν κ οι δέ αλήθεια έλεγαν, κ ο κόσμος ένιωθε με την κοινήτου λογική πως λένε την αλήθεια. Άν το ψάξετε, όλοι οι μεγάλοι στρατηγοί κ ιδρυτές αυτοκρατοριών της Κίνας ήταν ή Τούρκοι, ή Manchu, ή Μογγόλοι, ή εν γένει ανήκαν σε αλταϊκές φυλές. Οι γνήσιοι Κινέζοι ήταν γεωργικός κ φιλήσυχος λαός, κ δέν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τους νομάδες των αλταϊκών φυλών για τους οποίους η πανουργία κ ο πόλεμος ήταν τρόπος ζωής. Καθώς οι νομάδες υπερπληθύνονταν, αναζητούσαν νέες περιοχές, κ η Κίνα ήταν γι’ αυτούς μιά διέξοδος. Ακόμη κ οι ικανοί στρατιώτες της Κίνας, που την υπερασπίζονταν, ήταν κ αυτοί απόγονοι εισβολέων απο αλταϊκές φυλές. Για να πάρετε μιά ιδέα του πόσο Κινέζικο αίμα προήλθε απο τους αλταϊκούς λαούς, είναι αρκετό να μετρήσετε το ποσοστό της ομάδας αίματος Β κ ΑΒ στις διάφορες περιοχές της Κίνας. Στους γνήσιους Κινέζους δέν υπήρχε ούτε ένα άτομο με ομάδα αίματος Β ή ΑΒ, η μεγάλη πλειονότητάτους ήταν ομάδας Α, ενώ οι υπόλοιποι ήταν ομάδας Ο. Όλο το Β που βρίσκεται σήμερα στην Κίνα (το ποσοστό του Β ανέρχεται, τουλάχιστον στη βόρεια Κίνα, στο 35% του πληθυσμού. Στη νότια Κίνα ξέρω οτι το ποσοστό του Α είναι περισσότερο απο του Β), όλο αυτό το Β αίμα της Κίνας προέρχεται απο εισβολείς αλταϊκών φυλών, οι οποίοι εισβολείς μάλιστα δέν είχαν το Β σε πολύ περισσότερο απο 40% του πληθυσμούτους.

               Το άν αυτοί οι εισβολείς κυβέρνησαν καλά την Κίνα, είναι σχετικό. Κάτω απο την διακυβέρνησήτους η Κίνα γνώρισε ειρήνη κ ευημερία ωστε να αυξηθεί ο πληθυσμόςτης εκεί που έφτασε σήμερα, αυτά θεωρούνται καλά. Ωστόσο ο υπερπληθυσμός είναι το μεγαλύτερο έγκλημα του ανθρωπίνου γένους κ ρίζα όλης της ανθρώπινης δυστυχίας.

               Μίλησα παραπάνω για την ιστορία του 周易 (3). Τώρα θα επανέλθω στο  歸藏(2). Ο Άγγλος συγγραφεύς Derek Walters στο T’ai Hsüan Ching (1983) σημειώνει: “Traditionally the I Ching (3) begins with the diagrams ☰+☰ Ch’ien (乾) and ☷+☷ K’un (坤). But recent archaeological discoveries have unearthed fragments of a text of the I Ching in which the first symbol is鍵 Chien (a door bolt) and the second is Ch’uan (巛), a Stream, which represents not just a different order of characters, but different titles altogether for the diagrams.[4] Ο συγγραφέας (ΚΡΙΜΑ ΜΕΓΑΛΟ) δέν μπήκε στον κόπο να μας δώσει τους άλλους σωζόμενους τίτλους των «διαγραμμάτων», ούτε τίποτε άλλο απο τα ελάχιστα αλλα πολυτιμότατα εκείνα fragmenta (αποσπάσματα σωζόμενα απο κατεστραμμένο έργο), ούτε δίνει κάποια πιθανήτους χρονολόγηση• μπορούμε ωστόσο να αντιληφθούμε οτι τα αποσπάσματα αυτά δέν είναι πολύ παλαιότερα της χριστιανικής εποχής, γιατί άν ήταν πολύ παλαιότερα δέν θα μπορούσαν να είχαν διαβαστεί με τόση σαφήνεια. Τα ελάχιστα στοιχεία που δίνει ο συγγραφέας, αυτά που ανέφερα, δείχνουν οτι πρόκειται για το «I Ching» της δυναστείας商, το επονομαζόμενο  歸藏(2), το οποίο άρχιζε με το αντίστοιχο του εξαγράμμου 坤 =2 του (3). Βεβαίως κατα την λόγια παράδοση το (2) άρχιζε με το坤 [το δέ (1) άρχιζε με το艮], αλλα εδώ ήδη είπαμε πως το ευρεθέν I Ching (易 經) είχε διαγράμματα (卦) με τίτλους που δέν υπάρχουν κάν στο σημερινό I Ching (易 經)= (3). Πώς λοιπόν λέγανε οτι το (2) άρχιζε με το 坤 και το (1) άρχιζε με το 艮, αφού παλιά τα ονόματα ήταν άλλα; λέγανε ψέματα; Όχι, η παράδοση αυτή λέει την ακριβή αλήθεια. Τα ονόματα που μας δίνει η παράδοση είναι αυτά που καθιερώθηκαν σε μιά επίσημη κ αρκετά όψιμη καταγραφή των έργων της大卜 («Μεγάλης Μαντικής») με κινέζικα γράμματα. Μέχρι να γίνει αυτή η επίσημη καταγραφή (αλλα και έπειτα απο αυτήν), τα 3 έργα της «Μεγάλης Μαντικής» πήραν πολλές μορφές κατα τόπους κ κατα εποχές (καθώς κ πρωτύτερα ανέφερα) κ όλες οι μορφές ήταν αποτυχημένες προσπάθειες απόδοσης έργων που πρωτογράφηκαν με πρωτόγονη τουρκική γραφή, κ κάθε φορά που ξαναγραφόνταν (όπως τα καταλάβαινε ο κάθε Κινέζος) απομακρύνονταν όλο κ περισσότερο απο το πρωτότυπο.

               Ξαναρχόμαστε λοιπόν στο οτι το κείμενο του σωζόμενου (3) σχεδόν καμία σχέση δέν έχει με το πρωτότυπο, που δημιουργήθηκε στην αρχαία τουρκική γλώσσα. Τώρα θα ρωτήσετε, αφ’ ενός, αφού το σωζόμενο (3) είναι τόσο άσχετο με το πρωτότυπότου, γιατί το έχουν οι Κινέζοι σε τόση εκτίμηση εδώ κ χιλιάδες χρόνια; Αφ’ ετέρου, αφού το σωζόμενο (3) είναι στην πραγματικότητα ακατανόητο, γιατί το έχουν περι πολλού στον σημερινό κόσμο κ συνέχεια το εκδίδουν σε νέες μεταφράσεις κ σχολιασμούς; (Λογαριάζω πως κάθε εβδομάδα βγαίνει μιά καινούργια δημοσίευση με μετάφραση κ ερμηνεία του «I Ching»= (3)). Μα, ακριβώς επειδή το κείμενο είναι ακατανόητο, δέν είναι δυνατόν να σταματήσουν να βγάζουν συνέχεια καινούργιες «μεταφράσεις» κ «ερμηνείες», που βασίζονται κατα κανόνα μόνο στις «μεταφράσεις» κ «ερμηνείες» των προηγουμένων που κι αυτοί στους προηγουμένους βασίστηκαν. Άν το κείμενο ήταν κατανοητό, μία κ μόνο μετάφραση θα αρκούσε. Αλλα όταν δέν υπάρχει μία ικανοποιητική ερμηνεία, δέν θα σταματήσουν να βγαίνουν υποκειμενικές. Το σέβας που έχουν δείξει οι Κινέζοι σε αυτό το έργο (3), είναι γιατί όντως ήταν σοφότατο κ χρησιμότατο, κ τον παλιό καιρό που ήταν σε κάποιο βαθμό κατανοητό, γράφηκαν πολύτιμα σχόλια, τα οποία διασώζουν σε κάποιο βαθμό το νόημα του κειμένου του (3). Πρίν απο αυτά τα σχόλια δέν υπήρχε καμιά γραπτή κινέζικη λογοτεχνία ή φιλοσοφία. Με αυτά τα σχόλια έγινε η αρχή.

              Είπα οτι τα σωζόμενα αποσπάσματα (που αναφέρει ο Derek Walters στο T’ai Hsüan Ching (1983)) είναι απο μιά μορφή του (2). Το πρώτο σύμβολο του (2) διασώζεται στο (4) ώς困龍得水 = «ο περικυκλωμένος, αποκλεισμένος δράκοντας θα αποκτήσει (θα βρεί) νερό»[5]. Κατα την λόγια παράδοση, το σύμβολο ήταν αντίστοιχο του 坤 =2 του (3). Ο χρησμός 2 του (3) είναι ανάπτυξη του 18 (1), δηλαδή: το εσωτερικό μιάς κατοικίας όπου όλα είναι τέλεια: ο άνθρωπος είναι μέσα στο σπίτιτου, αδρανής κατα κόσμον, αλλα σε όλα σωστός• σάν φυλακισμένος, ωστόσο στην πραγματικότητα (ενώ δέν επεμβαίνει στον κόσμο) αυτοκαλλιεργείται κα τελειοποιείται ωστε έπειτα να έχει μεγάλη επιτυχία, σάν τη χρυσαλίδα που θα γίνει πεταλούδα. Αυτό το σύμβολο, στον δημιουργό του (4) έφτασε έτσι ωστε να πάρει τη μορφή 困龍得水 = «ο αποκλεισμένος δράκοντας θα βρεί νερό» (δηλαδή απο την ανημπόρια → στις ευνοϊκές συνθήκες). Στην εκδοχή απο την οποία έμεινε το αρχαιολογικό εύρημα – απόσπασμα, ώς τίτλος χρησιμοποιήθηκε το 鍵, που ξεκίνησε μάλλον απο παρερμηνεία κάποιου αρχαίου μή κατανοητού γράμματος που εικόνιζε το «κερεκυ» (εσωτερικό νομαδικής κατοικίας), παρερμηνεία ωστόσο λογική σύμφωνα με το πνεύμα του χρησμού: 鍵 είναι το μάνταλο (金 «χρυσό», δηλαδή πολύτιμο, σοφό) με το οποίο ο άνθρωπος (υποκείμενο της χρησμο-παραβολής) είναι κλεισμένος στο σπίτιτου. ΕΤΣΙ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΤΑΙ ΟΤΙ ΤΟ ΕΡΓΟ (4) ΚΑΘΩΣ Κ ΤΟ ΕΝ ΛΟΓΩ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΥΡΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΕΚΔΟΧΕΣ ΤΟΥ (2), αφού η λόγια παράδοση καταγράφει οτι το (2) άρχιζε με τον χρησμό坤.

Απο πού προήλθε το 2^ο σύμβολο 巛του αρχαιολογικού ευρήματος – αποσπάσματος; Στο (4) το 2^ο σύμβολο είναι他鄕遇友 = «σε ξένο τόπο βρίσκει φίλο».[6] Αυτό ξεκίνησε απο τον χρησμό που έλεγε περίπου ότι κ ο 42 του (1): «Μιά νοικοκυρά παράτησε τα σκεύη (το νοικοκυριότης) κ έφυγε. Έπειτα σκέφθηκε: ‘πού πάω μακριά απ’ το νοικοκυριόμου;’• επέστρεψε, βρήκε όλα τα σκεύη του νοικοκυριούτης άθικτα (ο χρ. χαρακτηρίζεται καλός)». Αυτό το σύμβολο στην εκδοχή του αρχαίου ευρήματος έφτασε να πάρει τον τίτλο 巛, που κανονικά σημαίνει ποτάμι. Αυτό ώς τίτλος προήλθε απο κάποιο γράμμα που εικόνιζε μάλλον δρόμο (για να δώσει την έννοια «έφυγε» και «γύρισε»), ή ίσως κ απο κάποια άλλη εικόνα (πιθανόν απο την εικόνα του μακριού φορέματος – διότι η νοικοκυρά στον χρ. ονομάζεται ουζουν-τον-λουγ = «άτομο με μακρύ φόρεμα»).

Μπορείτε ήδη να παρατηρήσετε οτι οι κινέζικες εκδοχές των χρ. του (1+2+3) προέρχονται απο ελλιπή (ελλιπή, αλλα καλύτερη απ’ την μηδενική) κατανόηση των τουρκικών χρησμο-παραβολών.

               Το周易 (3) το μελετάω ήδη απο το 1989, ενώ το ιρκ ΒίτίΓ απο το 1990, κ μετά απο ανυπολόγιστο κόπο κ χρόνο που διέθεσα κ μετά απο πολλά λάθη που διόρθωσα έφτασα να ξέρω με βεβαιότητα κάθε χρησμός του (3) κ του (2) απο ποιά τουρκική χρησμο-παραβολή προήλθε. Καθώς θα εξηγήσω αναλυτικότερα στην εξέτασητου, του ιρκ ΒίτίΓ το πρώτο σύμβολο είναι σαφώς η προέλευση του艮 [του (3)], ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΤΙ ΤΟ ΛΕΓΟΜΕΝΟ ιρκ ΒίτίΓ ΕΙΝΑΙ ΕΚΕΙΝΟ ΠΟΥ ΟΙ ΚΙΝΕΖΟΙ ΟΝΟΜΑΣΑΝ 連山 (1), αφού η λόγια παράδοση καταγράφει πως το (1) άρχιζε με τον χρησμό 艮. Άλλωστε είναι ολοφάνερο πως το «ιρκ ΒίτίΓ» είναι το παλαιότερο απο τα 3 έργα της大卜 (Μεγάλης Μαντικής): η μέθοδος μαντικής του «ιρκ ΒίτίΓ» είναι η πιό πρωτογενής, κ ο πολιτισμός τον οποίο φανερώνει είναι ο πιό πρωτόγονος. Το (3) έχει τίτλους θεωρητικοποιημένους (λέξεις, συχνά ρήματα, που εξηγούν το νόημα του κάθε χρ.,), το (2) είχε ώς τίτλους των χρησμώντου ουσιαστικά, άν κρίνουμε απο το απόσπασμα που βρέθηκε. Το (1) δέν είχε καθόλου επικεφαλίδες στους χρησμούςτου. Όλα αυτά δείχνουν μιά φυσική εξέλιξη. Θα δούμε μάλιστα οτι οι δημιουργοί του (3) ενσωμάτωσαν στο (3) το (2) κ το (1). Ουσιαστικά το (3) αποτελεί μιά αναβάθμιση των 2 προηγούμενων έργων, κ το (2) αποτελεί αναβάθμιση του (1). Τα (1) κ (2) είναι όροφοι πάνω στους οποίους χτίσθηκε το (3), το οποίο ΠΡΟΫΠΟΘΕΤΕΙ την γνώση των 2 προηγουμένων.

               Είμαι βέβαιος πως οι κινέζικες ονομασίες連山(1) και歸藏(2) έχουν τουρκική προέλευση, άν κ οι ίδιοι οι Τούρκοι γενικά δέν χρησιμοποιούσαν ειδικές ονομασίες για το κάθε ένα απο τα έργα μαντικής. Τα ονομάτιζαν μόνο όταν ήταν ανάγκη να τα διακρίνουν σε περίπτωση συνεξέτασης ή συγκαταγραφής, όπως τότε που καταγράφηκε το 大卜(1+2+3). Πέραν τούτου, κάθε ένα απο αυτά το ονόμαζαν απλώς ιρκ ΒίτίΓ (ή ιρκ + «βιβλίο»). Η λ. ΒίτίΓ =βιβλίο / γραπτό θεωρείται πως είναι κινέζικης προέλευσης – εν προκειμένω δέν έχει σημασία. Η ονομασία ιρκ (=μαντεία, χρησμός) στα κινέζικα αποδόθηκε ώς 易. Αυτό στα παλιά κινέζικα (λέγοντας παλιά, εννοούμε του 6^ου μ.Χ. αιώνα. απο τότε σώζεται η παλαιότερη καταγραφή της προφοράς των κινέζικων λέξεων) προφερόταν ἰəκ (δηλαδή іικ), που είναι ολοφάνερο πως προσπαθούσε να αποδώσει την προφορά ιρκ στα κινέζικα όπου απο πολύ παλιά δέν υπάρχει ο φθόγγος ρ. Απο αυτό προήλθε η προφορά і του 易  στη σημερινή Mandarin[7], κ έφτασε το周易 (3) να ονομάζεται στη Δύση «I Ching» δηλαδή 易 經 . Ωστόσο στα καντονέζικα[8] κινέζικα το 易 προφέρεται (και) ώς «ΥΙΚ» (ακούγεται σάν ἰεκ), ενώ στα ιαπωνικά το κινέζικο 易 έγινε eki. Η λαϊκή γιαπωνέζικη ονομασία του (3) είναι eki kjoo = 易 經. Οι ίδιοι οι Κινέζοι δέν το ονόμαζαν易 經. Συνήθως το ανέφεραν απλώς ώς 易 , κ πιό επίσημα周易 (3). Δέν θυμάμαι ποιός επιπόλαιος δυτικός συγγραφέας έγραψε πως τα (1) και (2) δέν ονομάζονταν 易 , αλλα μόνο το (3). Πάντως κ ο R. Wilhelm κ ο  Derek Walters κ άλλοι μιλούν για τα易 經 των πρό-周  δυναστειών• άλλωστε το (3) δέν θα ονομαζόταν 周易 άν κ τα προγενέστερα δέν ονομάζονταν 易• όταν λέει κανείς οτι αυτό είναι το 易 των 周, αυτό θα πεί οτι υπήρχαν κ άλλων δυναστειών 易.

               Έχει επίσης διατυπωθεί η άποψη οτι το στοιχείο της αλλαγής (δηλαδή το να μπορεί να μεταβληθεί ένα 卦 = χρησμο-διάγραμμα σε  άλλο) δέν υπήρχε πρίν τη δημιουργία του (3)• αυτό κατα τη γνώμημου δέν είναι σωστό. Κ το (1) κ το (2) κ όλα τα συστήματα μαντικής είναι δυνατόν άν θέλει κανείς να τα χρησιμοποιήσει με τη λειτουργία της μεταβολής. Επι πλέον, κινέζικες λέξεις που σημαίνουν αλλαγή υπάρχουν πάρα πολλές• με τις λίγες γνώσειςμου πρόχειρα θυμάμαι τις εξής: 更化改變革換, με μιά ματιά στο λεξικό βρήκα κ τις 修 και 轉 που επίσης είναι δυνατόν να σημάνουν αλλαγή, κ υπάρχουν κι άλλες ακόμη, σπανιότερες λέξεις που όλες σημαίνουν αλλαγή. Ενώ η λ. 易 για να ακριβολογούμε δέν χρησιμοποιείται με την έννοια αλλαγή. Συνήθως χρησιμοποιείται με την έννοια «εύκολο», κ σπανιότερα (στον συνδυασμό交易) σημαίνει «ανταλλάσσει, εμπορεύεται». Για την έννοια της μεταβολής απο 6γραμμο σε άλλο 6γραμμο η καταλληλότερη λ. θα ήταν 化.

 Στο βιβλίο του Derek Walters (T’ai Hsüan Ching, σελ. 11) δίνονται μερικά απο ευρεθέντα “strange signs recorded on oracle bones of the Shang (商) and Chou (周) dynasties”. Όμοια σημεία έχω δεί στο επι του周 易 (3) βιβλίο της Asiapac (εταιρεία της Σγκαπούρης που εκδίδει κλασσικά κινέζικα έργα σε comics). Το συνηθέστερο είδος αυτών των συμβόλων είναι μιά σειρά 6 στοιχείων αποτελούμενη απο τα σημεία ─ )( Λ + (για αυτά τα 4 αριθμητικά σημεία έκανα λόγο στο προηγούμενο κεφάλαιο για την τουρκική γραφή).

Σε αυτό το δείγμα 6 χρησμών (βεβαίως χρησμοί καταγεγραμμένοι είναι αυτές οι σειρές 6 σημείων) έχουμε 7 φορές 1, 6 φορές 2, 12 φορές 3, 11 φορές 4. Είναι όμως πραγματικά 6 οι χρησμοί; Οι σειρές β και γ, που δίνονται δίπλα δίπλα, μάλλον αποδίδουν τον ίδιο χρησμό: η στήλη β πρίν την αλλαγή, κ η στήλη γ μετά την αλλαγή: αλλάζοντας το 2 έγινε 1 και το 1 έγινε 4. Αυτά συμφωνούν με την εμπειρίαμου οτι στα συστήματα μαντικής που βασίζονται σε αριθμούς, όποιος αριθμός αλλάζει (η αλλαγή γίνεται λόγω της υπερβολικής έντασης αυτού που σημαίνει ο αριθμός), μειώνεται κατα μία μονάδα, εν προκειμένω, στο σύστημα του ιρκ ΒίτίΓ το 4 αλλάζοντας γίνεται 3, το 3 αλλάζει σε 2, το 2 σε 1, το δέ 1 σε 4. Όσο για το ιδιάζον σχήμα του 4;, πρέπει να ήταν το κανονικό σχήμα + που πλάγιασε ωστε να γίνει x, για να μήν κολλήσει στο προηγούμενο + . Οι δέ κάθετες γραμμές στα πλάγιατου (δέν εξηγούνται αλλιώς) προστέθηκαν για να δειχθεί οτι ο αριθμός πρόκειται να αλλάξει (σε 1).

Όλα αυτά μας αναγκάζουν να δεχθούμε πως σ’ αυτό το σύστημα, που οπωσδήποτε είναι προγενέστερο του周 易 (3), υπήρχε το στοιχείο της αλλαγής (αριθμών, και συνεπώς της αλλαγής χρησμού σε άλλον χρησμό). Είναι σύστημα βασιζόμενο σε 4 αριθμούς (όπως κ το ιρκ ΒίτίΓ. Ενώ το周 易 (3) βασίζεται σε μόνο 2 αριθμούς: ‐ ‐ jiŋ και — jaŋ)• αλλα οι σειρές αποτελούνται απο 6 στοιχεία καί σ’ αυτό το παλιότερο σύστημα (των χαραγμένων στα κόκκαλα χρησμών) όπως και στο周 易 (3). Του ιρκ ΒίτίΓ όμως οι χρησμοί σχηματίζονται απο 3 στοιχεία. Συνεπώς το σύστημα αυτό, των «oracle bones» είναι ένας πρόδρομος του (3), μεταγενέστερο του (1). Και δεδομένου οτι οι εξαστοιχίες αυτές είναι τετράτιμες (το κάθε στοιχείο δύναται να έχει μία απο 4 πιθανές μορφές),  είναι φανερό οτι η μορφή της 6στοιχίας προήλθε απο συνένωση 2 χρησμών του (1). [Κάθε χρησμός του (1) είναι μιά 3στοιχία 4τίμων].

               Προσέξτε επίσης πως η μέθοδος λήψης κάθε γραμμής 6γράμμου του周 易 (3) είναι απομίμηση της λήψης ενός χρησμού του ιρκ ΒίτίΓ (1): στο (1) 3 αριθμοί δίνουν έναν χρησμό, κ ο κάθε αριθμός έχει 4 πιθανότητες: 1 / 2 / 3 / 4, ήτοι μεταξύ δύο μονών κ δύο ζυγών.

Στο (3) 3 αριθμοί δίνουν μία γραμμή, κ η κάθε γραμμή μπορεί να είναι 4 ειδών: θετική / θετική μεταβλητή / αρνητική / αρνητική μεταβλητή.

Βλέπουμε λοιπόν με ποιόν τρόπο απο τον αρχικό πυρήνα, που είναι το ιρκ ΒίτίΓ (1) προήλθαν τα μεταγενέστερα συστήματα της大卜 (Μεγάλης Μαντικής). Η ονομασία 連山 (που κανονικά σημαίνει «συνεχόμενα βουνά» = οροσειρές), κατα το βιβλίο της Asiapac (βλέπε παραπάνω) οφείλεται στο οτι οι σειρές των συμβόλων ─ )( Λ + (σάν εκείνες που παραθέτει ο Derek Walters (T’ai Hsüan Ching, σελ. 11) παρομοιάσθηκαν με οροσειρές. Στην πραγματικότητα, η ονομασία αυτή είναι παρεφθαρμένη όπως παρεφθαρμένα είναι ολόκληρα τα παλαιά κινέζικα κείμενα που προσπαθούσαν να αποδώσουν τα αρχαιότατα τουρκικά βιβλία χρησμών. Είμαι βέβαιος πως το 連 είναι παραφθορά κάποιου παλαιού γράμματος που σήμαινε «αναρριχάται», κ ο όρος ήταν η λαϊκή ονομασία του έργου: «αναρρίχηση στα βουνά», διότι οι χρησμοί του (1) πολύ συχνά μιλούν για βουνά, για σκαρφάλωμα σε βράχια, για βράχια γενικότερα, κ ακόμη γενικότερα για τόπους όπου οι πρωταγωνιστές των χρησμο-παραβολών ανεβαίνουν ή πηγαίνουν κ μένουν. Βεβαίως τα αριθμητικά σύμβολα ─ )( Λ + θυμίζουν τόπους: το 1: πεδιάδα ή οροπέδιο, το 2: στενό πέρασμα, το 3: βουνό, το 4: σταυροδρόμοι / δρόμους. Αλλα στους Τούρκους ιδιαίτερα αγαπητά ήταν, κ ακόμη είναι, τα βουνά. Υπάρχουν αρκετά κρητικά τραγούδια κ μαντινάδες που δοξάζουν τα βουνά:

«Εγώ (εί)μαι γέννημα χωριού και του βουνού (εί)μαι θρέμμα•

και να με πάρει δέν μπορεί του ποταμού το ρέμα».

«Τα όρη, τα ψηλά βουνά τον έχουν τον αέρα•

η νιότη κ’ η παλληκαριά δέν είναι κάθε μέρα».

«Σε ψηλό βουνό, σε ριζιμιό χαράκι, κάθεται ν αϊτός, βρεμμένος, χιονισμένος…»

«Αγρίμια κι αγριμάκιαμου, λάφιαμου μερωμένα, πέστεμου πού’ν’ οι τόποισας – Βουνά ’ναι μάς οι τόποιμας… τα σπηλιαράκια του βουνού είναι τα χειμαδιάμας»,

καθώς και σύγχρονα οθωμανικά δημώδη σε ανάλογο πνεύμα:

“Sana ögrete-jim dagdan aśmajı qośmajı cel cel” είναι τα μόνα λόγια ενός τραγουδιού («να σου μάθω πώς πάνω απο τα βουνά να περνάς κ πώς στα βουνά (μέσα) να τρέχεις έλα, έλα»), ενώ το ρεφραίν ενός μεγαλύτερου τραγουδιού αντάρτικου λέει “daglara cel daglara” («στα βουνά έλα, στα βουνά»).

Έχουμε κ παροιμία: «Για να δείς μακριά, ανέβα στο βουνό»• αυτό είναι κ το νόημα της λήψης χρησμού: να δεί ο άνθρωπος μακρύτερα.

Έτσι, τα λόγια του ιρκ ΒίτίΓ περι αναρρίχησης σε βουνά κ παρόμοια συγκινούσαν ιδιαίτερα τους αναγνώστεςτου, γι’ αυτό το ονόμασαν «Αναρρίχηση στα βουνά», το οποίο με τον καιρό παραφθάρθηκε ώς 連山.

Το έργο (2) αναφέρεται με το όνομα 歸藏 που θα πεί «Άφιξη στην κρυμμένη (αλήθεια)», αυτό θεωρώ πως αποδίδει τις ιδέες των Τούρκων περι του τί είναι η μαντική, καθώς στον Άραβα λεξικογράφο (προϊσλαμική εποχή) εξήγησαν πως ırq σημαίνει “elucidating secrets” (βλέπε λεξικό του G. Clauson στο λήμμα ırk).

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ (4): «Έξι Κέρματα».

Ο δημιουργός αυτού του έργου ήταν κάποιος πολύ μορφωμένος Κινέζος που είχε άριστη γνώση του (3) το οποίο έργο (3) είχε ήδη προ πολλού εκτοπίσει τα δύο προηγούμενα έργα της大卜 (Μεγάλης Μαντικής). Άν και δέν έχω διαθέσιμο ούτε τον πρόλογο ούτε καμία χρονολόγηση του (4), με βάσει τα ιστορικά παραδείγματα που σ’ αυτό αναφέρονται το χρονολογώ κατα το 1700 μ.Χ.. Επιφανειακά το (4) μοιάζει σάν απλοποίηση του (3), μάλιστα ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τις κινέζικες θεωρίες για τους χρησμούς του (3) για να εξηγήσει πώς προήλθαν οι παραβολές του (4).

Ωστόσο είναι σαφές πως δέν πρόκειται για απλοποίηση του (3)• το (4) είναι αλλιώτικο σύστημα. Το (3) δίνει κρίσεις για κάθε γραμμή, ενώ το (4) μόνο μία κρίση για το κάθε 6γραμμο, έχουμε δηλαδή μόνο μία κρίση σε κάθε χρησμό, όπως ακριβώς στο ιρκ ΒίτίΓ.

Άν το (4) ήταν βασισμένο στο (3), θα χρησιμοποιούσε περίπου τις ίδιες χρησμο-παραβολές, το οποίο μόνο μία φορά συμβαίνει, κι εκείνο επειδή ο συγγραφέας δέν μπορούσε να βρεί κάποιο άλλο νόημα για τον χρησμό του (2) που είχε μπροστάτου αλλα δέν μπορούσε να τον διαβάσει [χρησμός 34(4)].

Και προπάντων, άν το (4) ήταν βασισμένο στο (3), η σειρά των 6γράμμωντου θα ήταν όπως του (3), με του οποίου όμως τη σειρά δέν έχει το (4) καμία σχέση. Ούτε κάν έχει η σειρά των 6γράμμων του (4) κάποια μαθηματική λογική, όπως θα περιμέναμε σε ένα έργο γραμμένο αυτήν την εποχή. Ούτε κάν παρουσιάζονται τα 6γραμμα του (4) κατα ζεύγη αντιθέτων [όπως στο (3)], το οποίο αποκαλύπτει οτι η βάση του (4) είναι ένα έργο πιό πρωτόγονο απο το (3), αφού σε αυτό δέν είχε ακόμη γίνει καμία θεωρητικοποίηση προς ταξινόμηση των 6γράμμων.

Η σειρά των 6γράμμων του (4) είναι τυχαία (ήταν συνειρμική, για να ακριβολογούμε), όπως τυχαία [αλλα διαφορετική απο του (4)] είναι η σειρά των χρησμών του ιρκ ΒίτίΓ (1). Αυτό αποδεικνύει οτι ο δημιουργός του (4) βασίστηκε σε ένα έργο με 6γραμμα σε τυχαία σειρά, το οποίο δέν μπορεί να ήταν άλλο απο το歸藏 (2). Αυτό συμφωνεί με τα ευρήματα του (2) όπου πρώτο σύμβολο είναι το鍵 και δεύτερο το巛, καθώς ανέφερα παραπάνω.

Ίσως να περιττεύουν τα πολλά επιχειρήματα, άν δημοσιευθεί ο πρόλογος κ εισαγωγή του (4) είναι πολύ πιθανό εκεί να δηλώνεται με σαφήνεια πως πρότυπο του συγγραφέως ήταν ένα παλιό χειρόγραφο του歸藏 (2).

Πώς εργάσθηκε ο λόγιος συγγραφέας του (4);  Διάβασε τον κάθε χρησμό του (2), γραμμένο σε παλιά γραφή απο κάποιο παλιό βιβλίο που απέδιδε όσο μπόρεσαν οι Κινέζοι να καταλάβουν κ να διατηρήσουν ανα τους αιώνες το νόημα του αρχικού τουρκικού έργου, και ότι κατάλαβε το διατύπωσε ώς μιά παραβολική ιστορία, την οποία εξέφρασε επιγραμματικά με 4 κινέζικες λέξεις, έπειτα αναλυτικότερα με ένα 4στιχο κινέζικο ποίημα, την επεξήγησε με ένα άλλο 4στιχο, κ προσέθεσε με ένα άλλο 4στιχο προγνώσεις. Σε πεζό κείμενο εξήγησε τί σχέση (κατα την αντίληψήτου) έχει η παραβολική ιστορία με το ομόμορφο εξάγραμμο του (3), κ σε ένα άλλο πεζό έδωσε ένα ιστορικό παράδειγμα, του πώς πραγματοποιήθηκε ο χρησμός σε κάποιο γνωστό ιστορικό πρόσωπο που τον έλαβε. Έτσι εργάσθηκε για κάθε έναν απο τους χρησμούς του (2). Άραγε τα ιστορικά παραδείγματα είναι αυθαίρετα διαλεγμένα απο τον συγγραφέα; Όλα ήταν ιστορικά επεισόδια καλώς γνωστά στους Κινέζους, κ ο συγγραφέας ρητά αναφέρει οτι πρίν συμβεί το κάθε ένα απο αυτά τα επεισόδια οι πρωταγωνιστέςτους είχαν λάβει τον εν λόγω χρησμό. Μήπως Κινέζοι μάντεις κρατούσαν αρχεία ειλημμένων χρησμών; γιατί όχι; Πάντως είναι μιά ένδειξη οτι το σύστημα (2) χρησιμοποιούνταν απο τους Κινέζους ώς κ τα χρόνια της δυναστείας明 (Ming, 1368 – 1644 μ.Χ.).

Όταν λέω «ομόμορφα» εξάγραμμα, εννοώ όμοια στη μορφή. Στο κάθε 6γραμμο του (4) υπάρχει ένα όμοιο του (3), μόνο που του (3) η κάθε γραμμή δίνεται απο 3 αριθμούς, ενώ του (4) [και συνεπώς κ του (2)] η κάθε γραμμή δίνεται απο έναν αριθμό. Γι’ αυτό του (3) τα 6γραμμα τα ονομάζω τριπλοειδή, ενώ του (4) και του (2) απλοειδή.

Το νόημα κάθε απλοειδούς μοιάζει όπως είναι φυσικό με του αντίστοιχου τριπλοειδούς (μερικές φορές καί τα δύο είχαν την ίδια παραβολική ιστορία), αλλα γενικά ο κανόνας είναι οτι το νόημα του κάθε τριπλοειδούς πάει πιό μακριά απο το νόημα του ομόμορφου απλοειδούς.

Η ΠΑΛΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ιρκ ΒίτίΓ (1)

Το μοναδικό χειρόγραφο του ιρκ ΒίτίΓ που σώζεται, είναι του 9^ου μ.Χ. αιώνα. Πώς λοιπόν μπορεί να πεί κανείς πως είναι το αρχαιότερο βιβλίο του κόσμου;

Μήπως αυτό το σωζόμενο χειρόγραφο ήταν το μόνο που υπήρξε απο αυτό το έργο; Πάλι καλά που κ αυτό σώθηκε, απο μυριάδες άλλα έργα δέν έχει σωθεί τίποτε. Απο το έργο (2) δέν έχει σωθεί κανένα χειρόγραφο, το ίδιο κ απο το (τουρκικό) πρωτότυπο του (3) δέν έχει σωθεί τίποτε, ούτε κ απο το (τουρκικό) πρωτότυπο του 太玄經 (5), για να μήν αναφερθώ σε αμέτρητα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, πολύ πιό πρόσφατης, απο τα οποία σε πολλές περιπτώσεις δέν έχει σωθεί ούτε μιά ανάμνηση.

Απο το σύστημα γραφής του δίσκου της Φαιστού δέν έχει σωθεί παρα μόνο εκείνος ο δίσκος. Άραγε τίποτε άλλο δέν είχε γραφεί με εκείνο το σύστημα; Ο δίσκος είναι γραμμένος με σφραγιδάκια (είδος τυπογραφικών στοιχείων), ακριβώς για να μπορούσαν να γραφούν με αυτό το σύστημα πολυάριθμα κείμενα. Κ όμως, άν το υλικό γραφής ήταν πιό φθαρτό απο τον ψημένο πηλό, ούτε κ εκείνος ο ένας δίσκος δέν θα είχε σωθεί.

               Έχουμε πεί πως το καθένα απο τα τρία «I Ching» συνδέεται με μιά δυναστεία. Θα μπορούσαμε συνεπώς να υποθέσουμε πως το κάθε ένα απο αυτά τα έργα γεννήθηκε μαζί με τη δυναστείατου. Πάντως η παράδοση ρητώς δηλώνει πως το 周易 (3) το έφτιαξαν οι ιδρυτές της 周 δυναστείας. Είναι όμως πολύ λογικότερο κ πιθανότερο πως καί τα τρία «I Ching» προϋπήρχαν της δυναστείαςτους, και όταν η εκάστοτε οικογένεια ανέβηκε στο θρόνο, κατέγραψε το αντίστοιχο βιβλίο μαντικής κ το έκανε κύριο βιβλίο σοφίας του κράτους.

Όπως και να έχει, βέβαιο είναι πως το ιρκ ΒίτίΓ, γνωστό και ώς 連山, ήταν ήδη εν χρήσει απο την αρχή της δυναστείας 夏 (2183 – 1752 π.Χ.). Κατα τη γνώμημου πάντως είναι πολύ παλαιότερο. Οι χρονολογίες που δίνει η παράδοση για τις αρχαίες δυναστείες, μπορεί κ να περιέχουν σφάλματα. Πάντως η 夏 είναι κατα κάποιον τρόπο η πρώτη κανονική δυναστεία της Κίνας με την έννοια οτι οι προηγούμενες δυναστείες κατέχουν πολύ μυθώδη χαρακτήρα στην παράδοση και όλες ονομάζονται με τη λέξη 氏 που σημαίνει «φυλή», πράγμα που δείχνει οτι κατ’ αυτές τις δυναστείες η Κίνα δέν ήταν ακριβώς ειπείν κράτος, αλλα έθνος. Ο πρώτος που οργάνωσε το έθνος σε κράτος δέν είναι άλλος απο τον 禹, που ίδρυσε την 夏δυναστεία• αυτός είναι ο ήρωας που δάμασε τον Κίτρινο Ποταμό, επιτρέποντας έτσι για πρώτη φορά στους Κινέζους να εγκατασταθούν μόνιμα καλλιεργώντας ακίνδυνα τη γή. Πρίν απο την δυναστεία 夏 αναφέρονται 5 δυναστείες με την ονομασία 氏, απο τις οποίες η παλαιότερη είναι εκείνη του θρυλικού 黃帝 («Κίτρινου Αυτοκράτορα»), χρονολογούμενη απο το 2591 μέχρι το 2491 π.Χ. (101 χρόνια βασίλευσε ο 黃帝 - πάντα κατα την παράδοση). Πρίν απο τον θρυλικό 黃帝 δέν υπήρχε καμία δυναστεία στην Κίνα, δέν υπήρχε αυτοκράτορας, ούτε κράτος ούτε κάν έθνος. Όμως το連山, δηλαδή το ιρκ ΒίτίΓ υπήρχε, γιατί η αρχή της δημιουργίαςτου έγινε με τον μυθικό Fu Xi, που συμβολίζει την αυγή του ανθρώπινου πολιτισμού, την αρχή της παλαιολιθικής εποχής. Και άλλωστε το ιρκ ΒίτίΓ υπήρχε πολύ πρίν το 2591, γιατί κι άν ακόμη δέν υπήρχε κινέζικο έθνος, το ιρκ ΒίτίΓ δέν είναι κινέζικο, αλλα τουρκικό δημιούργημα.

Ο πολιτισμός που εικονίζεται μέσα σε όλο το ιρκ ΒίτίΓ είναι νεολιθικός και σαφώς τουρκικός. Οι δέ κυρίαρχες μέσα σε αυτό το έργο φιλοσοφικές αντιλήψεις προηγούνται ακόμη και της νεολιθικής εποχής: Της γής η καλλιέργεια ήταν ήδη γνωστή, αλλα το κυνήγι κ η συλλογή αυτοφυούς τροφής ήταν ακόμη οικονομικώς πολύ σημαντικά, ενώ η σημαντικότερη οικονομική δραστηριότητα ήταν η κτηνοτροφία και κυριότερος πλούτος τα πρόβατα. Μέσα σε αυτό το έργο ο άνθρωπος είναι ένα απο τα στοιχεία της φύσης και βλέπει τα άλλα πλάσματα ώς αδέλφιατου. Καμία μορφή χρήματος δέν είναι γνωστή. Μετάλλων κατεργασία, μετάλλινα εργαλεία και όπλα, επίσης είναι άγνωστα. Άν και απαντά η λέξη αλτουν, δέν σημαίνει δια του πυρός κατεργασμένο μέταλλο, αλλα χρησιμοποιείται πάντοτε μεταφορικά με την έννοια «πολύτιμο, ιερό». Όπως λαμβάνεται η λ. 黃 («κίτρινο») μέσα στο σωζόμενο周易 (3), έτσι χρησιμοποιείται η λ. αλτουν στο ιρκ ΒίτίΓ: συμβολίζει τη μέση οδό, την ορθότητα (και συνεπώς ιερότητα). Στην ἰακουτ (μιά βορειοανατολική τουρκική γλώσσα) η λ. έχει τη μορφή αλταν και σημαίνει (όχι χρυσάφι, αλλα) χαλκό• το οποίο δείχνει οτι σε κάποια παλιά εποχή αλτουν (ή μάλλον αλτον) ήταν μιά λ. γενικά για τα απαντώντα στη φύση ακατέργαστα μέταλλα.

Όπου απαντά η λ. αλτουν στο ιρκ ΒίτίΓ δέν μπορεί να  εννοεί πραγματικό χρυσάφι, αφού π.χ. φίδι δέν μπορεί να έχει χρυσό κεφάλι ή χρυσή κοιλιά, αετός δέν μπορεί να έχει χρυσά φτερά, ούτε κάν ο θρόνος του πρώτου χρησμού μπορούσε να είναι ολόχρυσος (δέν πρόκειται άλλωστε για του Κινέζου αυτοκράτορα). Και πώς λεγόταν το λαμπρό κίτρινο χρώμα στα παλιά τουρκικά; Όχι σαριγ, αφού το σαριγ απαντά μόνο μιά φορά στο ιρκ ΒίτίΓ και τότε ταιριάζει να μεταφρασθεί ξανθό (άλογο), όχι κίτρινο. Για το λαμπρό κίτρινο χρώμα η λ. ήταν αλτουν (*αλτον), η λέξη το χρώμα δήλωνε και όχι το υλικό. Όπως οι Ινδιάνοι της Βόρειας Αμερικής εύρισκαν χαλκό και χρυσάφι αυτούσια στη φύση και τα χρησιμοποιούσαν κοπανίζοντας ή τρίβονταςτα για κατασκευή κάποιων (διακοσμητικών) αντικειμένων, αλλα δέν τα έλιωναν ωστε να μιλάμε για εποχή του χαλκού, το ίδιο κ οι Τούρκοι της εποχής του ιρκ ΒίτίΓ. Πιθανόν να έφτιαχναν κ καθρέφτες απο χαλκό ή κ χρυσό (ή μολύβι;) λιώνοντας το μέταλλο μέσα σε ένα πήλινο δοχείο, κ πάλι όμως δέν μιλάμε για εποχή του χαλκού.

Παρεμπιπτόντως, άν αναρωτηθήκατε γιατί ο πρώτος θρυλικός αυτοκράτορας ονομάζεται «κίτρινος», δέν με πείθει η θεωρία πως το γράμμα黃 (κίτρινο) προήλθε απο το πεπαλαιωμένο φωνητικό στοιχείο炗 και το εννοιολογικό土 (γή). Κατα τη γνώμημου, το黃 ξεκίνησε απο ένα τουρκικό γράμμα – σκίτσο που παρίστανε τον χαν (βασιλέα) με το επίσημότου ένδυμα, κ επειδή η λέξη ήταν παλιά χὐαν (qhwan) εξ οὗ χαν, προφερόταν όπως παλιά η κινέζικη λ. για το κίτρινο (σήμερα huang), γι’ αυτό και οι Κινέζοι δανείστηκαν το γράμμα (που σήμαινε τουρκιστί βασιλιάς) για την ομόηχη κινέζικη λέξη που σήμαινε κίτρινο.

Στην κινέζικη ιστορία του πολιτισμού [που ενσωματώθηκε στο 周易 (3)] αναφέρεται η επινόηση μέσων του κυνηγιού, μέσων μεταφοράς, καλλιέργειας της γής, κ.α., αλλα δέν αναφέρεται η εξημέρωση κ εκτροφή κοπαδιών ζώων, γιατί τα κοπάδια ζώων και μάλιστα προβάτων δέν ήταν ποτέ σημαντικό στοιχείο του κινέζικου πολιτισμού, αντίθετα ήταν πάντοτε για τους Κινέζους ένδειξη βαρβαρότητας. Ενώ για τους Κινέζους κρέας ήταν (κ ακόμη είναι) κυρίως γουρούνι ή πουλερικά, στο ιρκ ΒίτίΓ γουρούνι αναφέρεται μόνο μιά φορά κ’ εκείνο άγριο. Κύριο περιουσιακό στοιχείο στο ιρκ ΒίτίΓ είναι τα πρόβατα – που πρόβειο κρέας οι Κινέζοι ανέκαθεν τρώνε κάνα δυό φορές το χρόνο, ενώ γαλακτομικά δέν καταναλώνουν παρα μόνο το γάλα της μάνατους.

Το ρύζι, το μπαμπού, ροδακινιές και δαμασκηνιές, τα κανάλια, η σηροτροφία, πολύτιμοι κ ημιπολύτιμοι λίθοι, χρυσάφι, τοξοβολία, τείχη και πύργοι, δράκοντες, φοίνικες, άνθρωποι που έγιναν αθάνατοι, το ψάρεμα, πλοία κ βάρκες, και άλλα στοιχεία συνηθέστατα στην κινέζικη γλώσσα κ πολιτισμό, είναι όλα απόντα στο ιρκ ΒίτίΓ, όπου αντιθέτως συνηθισμένα στοιχεία είναι οι καμήλες (που απουσιάζουν τελείως σε όλη την παλιά κινέζικη γραμματεία), οι μεγάλες σκηνές – νομαδικές κατοικίες και άλλα τυπικά χαρακτηριστικά της ζωής των Τούρκων.

Ενώ δέ όλα τα σωζόμενα κινέζικα έργα μαντικής (που δέν είναι λίγα) είναι σε έμμετρη ποιητική μορφή διατυπωμένα, το σωζόμενο周易 (3) δέν έχει έμμετρη μορφή. Αντιθέτως το ιρκ ΒίτίΓ φαίνεται οτι αρχικά ήταν όλο έμμετρα διατυπωμένο, κ ακόμη κ στην όψιμη σωζόμενη μορφήτου όλοι οι χρησμοίτου βασίζονται σε λογοπαίγνια, πράγμα που δέν θα συνέβαινε άν το έργο ήταν μεταφρασμένο απο άλλη γλώσσα. Λείπουν επίσης οι αδέξιες ή ασαφείς εκφράσεις και οι δανεισμένοι ξενόγλωσσοι τεχνικοί όροι που χαρακτηρίζουν τα μεταφρασμένα κείμενα.[9] Κανένας μέχρι σήμερα, ούτε απο τους αληθινά μορφωμένους, ούτε κάν απο τους προκατειλημμένους λογίους, απο τους οποίους υπάρχουν ούκ ολίγοι, δέν διατύπωσε γνώμη οτι το ιρκ ΒίτίΓ έχει μεταφρασθεί στα τουρκικά απο άλλη γλώσσα.

Με βάση τα ανωτέρω στοιχεία, κ άλλα ειδικότερα στοιχεία πολιτισμικά κ γλωσσικά που θα αναφέρω αργότερα, χρονολογώ την πρώτη συγγραφή του ιρκ ΒίτίΓ περι το 4700 π.Χ. Πώς λοιπόν μπόρεσε να διατηρηθεί μέχρι σήμερα;

Έχω αμέτρητα παραδείγματα που μου δείχνουν πως όταν η μοίρα θέλει να διατηρήσει κάτι βρίσκει τους τρόπους. Στην αρχή το ιρκ ΒίτίΓ καταγράφηκε με ένα είδος ιδεογραφίας (με εικόνες και σύμβολα) των τουρκικών φυλών, παρόμοιο με είδη ιδεογραφίας που χρησιμοποιούνταν μέχρι τις μέρεςμας στην Ασία, καθώς κ απο τους ιθαγενείς της アウヽﾄラリ゜ヤς, οι οποίοι π.χ. με παριστάνουν έναν άντρα που κάθεται (δίπλατου έχει το ακόντιότου), με παριστάνουν μία γυναίκα που κάθεται (με το ξύλινο σκαπτικό εργαλείο που είχαν όλες οι γυναίκες), ενώ το  σκίτσο: είναι ίχνη που δείχνουν την πορεία ενός καγκουρώ. Είχαν πολυάριθμα τέτια σύμβολα που άν και δέν τα ονομάζουμε γραφή, απέδιδαν μ’ αυτά οποιαδήποτε ιστορία. Με αυτόν τον τρόπο γραμμένες ιστορίες οι ξένοι δέν τις καταλαβαίνουν, γιατί χρησιμοποιούν δικάτους σύμβολα. Η τουρκική εικονογραφή απο αρχαιοτάτων χρόνων περιλάμβανε το στοιχείο της απόδοσης ήχων μέσω εικόνων. Μπορεί εκείνη η παλιά εικονογραφή να μήν διατύπωνε με ακρίβεια τα κείμενα, αλλα το ιρκ ΒίτίΓ αποστηθιζόταν αυτολεξί απο όσους επρόκειτο να το χρησιμοποιήσουν, που ήταν οι τότε σοφοί. Ακριβώς για να απομνημονεύεται αυτολεξί ήταν το κείμενο όσο γινόταν πιό σύντομο, έμμετρο, και με λογοπαίγνια που βοηθούσαν την απομνημόνευση.

Ήταν αρκετό ένα δέρμα ζώου, ή ένα ανάλογο κομμάτι ύφασμα, για να ζωγραφίσει κανείς 64 ή 65 ζωγραφιές, κ μαζί με την κάθε  ζωγραφιά τον σχετικό μαντικό αριθμό. Όταν ο μάντης έβλεπε τη ζωγραφιά, ανακαλούσε αυτολεξί το σχετικό ποίημα, που είχε αποστηθίσει. Επιπλέον θυμούνταν σχόλια και ερμηνείες που αφορούσαν τη σχετική ιστορία, χωρίς να περιλαμβάνονται στο στερεότυπο κείμενο.

Και καλά, στο διάστημα τόσων γενεών δέν αλλοιώθηκε το κείμενο; Βεβαίως αλλοιώθηκε, αλλα όχι σημαντικά• διότι οι μάντεις δέν το μάθαιναν ώς σκέτο κείμενο, γνώριζαν και τη σημασία, που φρόντιζαν να διαφυλάσσεται στη μορφή. Διότι το ιρκ ΒίτίΓ δέν ήταν παιχνίδι. Με αυτό οι ηγέτες της κάθε τουρκικής φυλής ζύγιζαν τις αμφίβολες καταστάσεις ωστε να αποφασίσουν σωστά σε κρίσιμα ζητήματα• ολόκληρο το κράτος του κάθε Τούρκου ηγέτη κρεμόταν απο εκείνο το βιβλίο• δέν επιτρεπόταν ούτε να αλλοιωθεί στο περιεχόμενο, ούτε να ξεχασθεί.

               Η μέθοδος μαντικής του ιρκ ΒίτίΓ (πιθανότατα και το ίδιο το κείμενο σε κάποια μορφή) ήταν γνωστή στους αρχαίους Σκύθες, καθώς συμπεραίνουμε απο τα λεγόμενα του Ηροδότου. Οι Σκύθες χρησιμοποιούσαν μιά δέσμη βεργών• άνοιγαν τη δέσμη, χώριζαν τις βέργες τυχαία, τις μετρούσαν καιέτσι έπαιρναν έναν αριθμό• αυτό το έκαμναν τρείς φορές, οπότε 3 αριθμοί έδιναν έναν χρησμό. Οι δέ «ανδρόγυνοι» Σκύθες έκοβαν λουρίδες απο τον φλοιό της φιλύρας και τις τύλιγαν στα δάχτυλάτους, μετρούσαν πόσες φορές τυλιγόταν η λουρίδα στο δάχτυλότους• αυτό το έκαμναν 3 φορές, οπότε πάλι έπαιρναν 3 αριθμούς. Οι Σκύθες ήταν φυλή προερχόμενη απο την απώτερη Ασία όπου γειτνίαζαν με τουρκικές φυλές, με τις οποίες και συγγένευαν στενά. (Ακόμη μιά φορά θα τονίσω οτι όλες οι φυλές του κόσμου είναι μεταξύτους συγγενείς, αλλα εδώ μιλώ για στενότερη συγγένεια). Κρίνοντας πάντα απο τα λεγόμενα του Ηροδότου, η γλώσσα των Σκυθών είχε μόνο άηχα και όχι ηχηρά σύμφωνα, ενώ στη σύνταξη είχε τη σειρά λέξεων των περισσότερων ασιατικών γλωσσών, βάζοντας τον επιθετικό προσδιορισμό πρίν απο το προσδιοριζόμενότου. Οι Σκύθες, κατα την αντίληψήμου, ήταν σχιστομάτηδες, απο αυτό βγήκε ο θρύλος οτι στα ενδότερα της Ασίας ο αέρας ήταν γεμάτος πούπουλα που εμπόδιζαν τους ανθρώπους να ανοίξουν καλά τα μάτιατους.

Δέν είμαι ακόμη σε θέση να πώ άν κ οι αρχαίοι Πέρσες μάντευαν μετρώντας βέργες. Το πιό ιερό αντικείμενο στην θρησκεία των αρχαίων Περσών ήταν μιά δέσμη απο βέργες, αλλα δέν ξέρω να πώ άν ο σκοπόςτους ήταν η μαντική. Πάντως δέν ενήργησε κατόπιν ορθού χρησμού ο Ξέρξης που ενεπλάκη στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, γιατί ήταν κίνηση ανόητη και καταστροφική για τους Πέρσες.

               Χρησμο-αριθμοί μπορούσαν να ληφθούν με πολλούς τρόπους, αλλα ο πιό κλασσικός τρόπος για τις μεθόδους της 大卜 [«Μεγάλης Μαντικής» (1+2+3)] ήταν η τυχαία διαίρεση βεργών, οι οποίες μάλιστα έπρεπε να είναι απο ένα συγκεκριμένο φυτό ονομαζόμενο επιστημονικά Achillea Millefolium ή Ptarnica Sibirica. Πολύ σωστά ο Derek Walters [στο T’ai Hsüan Ching (1983)] αντιλαμβάνεται οτι το φυτό αυτό μαρτυρά την προέλευση του周易 (3), που πρέπει να ήταν, κατα την κρίσητου, το Τουρκεστάν ή η βόρεια Κίνα. Για τη νότια Κίνα, που είναι η κοιτίδα του κινέζικου πολιτισμού, το πιό βολικό φυτό για ραβδομαντεία θα ήταν το μπαμπού [το οποίο χρησιμοποιείται όντως για άλλες, νεότερες μεθόδους μαντικής, αλλα όχι για το周易 (3)], ενώ το μπαμπού είναι εξαιρετικά σπάνιο στα βόρεια, όπου η αχιλλεία [το ειδικό φυτό που είπαμε για το周易 (3)] αφθονεί στα λιβάδια, στις όχθες και στις στέπες.

               Η λέξη ırq μου φαίνεται πως συγγενεύει με τη σουμερική “uri” (προφερόμενο wıri = λάβαρο, σημαία, σύμβολο), ενώ το λατινικό virga (εξ οὗ βέργα) θαρρώ πως είναι δάνειο απο κάποιον ασιατικής προέλευσης λαό (ίσως Σκύθες, ίσως Σικανούς…) – η Ευρώπη ποτέ δέν ήταν παρα χώρος υπερχείλισης της Ασίας, ελάχιστα κατοικημένη πρίν τη μεγάλη μετανάστευση των λαών (5^ος αιώνας μ.Χ.), σχεδόν ακατοίκητη πρίν τη μετανάστευση των Ινδοευρωπαίων (2000 π.Χ.), κ οι λίγοι που την κατοικούσαν έως τότε δέν ήταν παρα μικροί πληθυσμοί που είχαν φύγει απο την Ασία, για να γλυτώσουν απο τον παλαιόθεν ασιατικό υπερπληθυσμό. Οι ίδιοι οι Ινδοευρωπαίοι προτού διασπασθούν κατοικούσαν στις παρυφές της Ασίας, έχοντας ώς φυσικό όριο ανατολικάτους την οροσειρά των Ουραλίων. (Υπάρχουν γλωσσικά στοιχεία που μαρτυρούν τις επαφές των Πρωτο-ινδοευρωπαίων με τις ασιατικές και προπάντων τις Ουραλικές φυλές).

Άν λοιπόν όντως η λέξη που έφτασε ώς virga σήμαινε αρχικά «χρηστήριον», εργαλείο χρησμού, καταλαβαίνετε πόσο στενά ήταν συνδεδεμένη η έννοια του χρησμού με τις βέργες σε πολλές ασιατικές φυλές.

ΔΥΝΑΣΤΕΙΕΣ & ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ

Έχω σημειώσει πως κατα τη γνώμημου οι ιδρυτές της 周 δυναστείας ήταν Τούρκοι. Στην πραγματικότητα, όλων των των κινέζικων δυναστειών οι ιδρυτές ήταν είτε τουρκικές είτε συγγενείςτους αλταϊκές φυλές. Δέν είναι μεροληψία• είναι λογική: για να καταφέρει κάποιος να καταρρίψει την προϋπάρχουσα δυναστεία και να ιδρύσει τη δικήτου, πρέπει να έχει ισχυρό στρατό. Στις περιοχές της Κίνας ισχυροί στρατοί ήταν μόνο αυτοί των γύρω αλταϊκών, προπάντων τουρκικών φυλών. Οι καθαυτό Κινέζοι, ασχολούμενοι κυρίως με την γεωργία, δέν απέδιδαν πολεμικώς: απο φτωχούς αγρότες δέν βγαίνει στρατός, ούτε απο τους μεγαλογεωκτήμονες• το πολύ να φτιάξουν έναν μισθοφορικό στρατό, που οπωσδήποτε θα είναι κατώτερος απο των νομάδων που λέγαμε, στους οποίους ο κάθε άντρας είναι και πολεμιστής, ο κάθε ευγενής είναι και πολέμαρχος. Γι’ αυτό οι Κινέζοι πάντα φρόντιζαν να καλοπιάνουν τις τουρκικές κ εν γένει αλταϊκές φυλές με δώρα, να συγγενεύουν δίνονταςτους γυναίκες για συζύγους, και να τους προσλαμβάνουν ως μισθοφόρους. Δηλαδή έκαναν αυτό που έπρεπε να κάνουν οι Βυζαντινοί Έλληνες όταν πιά το βυζαντινό κράτος είχε κατ’ ουσίαν πεθάνει και με τεχνητά μέσα στεκόταν όρθιο. Με την μεγάλη φιλοπατρία που έδειξαν οι Βυζαντινοί Έλληνες, βγάζοντας ο ένας το μάτι του αλλουνού με τον κοντόθωρο εγωισμότους, 300 οικογένειες Οθωμανών Τούρκων κατέκτησαν ολόκληρο εκείνο το κράτος, και το περισσότερο το εξετούρκισαν, απο κεί που είχε ελληνικό χαρακτήρα. Και τώρα έχουμε δίπλαμας μιά απειλητική και βδελυρή Τουρκία, που δέν είναι παρα εξισλαμισμένος βυζαντινός πληθυσμός, και τους βρίζουμε ώς Ασιάτες και Μογγόλους (που δέν είναι περισσότερο απο τους άλλους Βαλκάνιους) – λές και οι Ασιάτες ή οι Μογγόλοι είναι σε τίποτε κατώτεροι απο τους υπόλοιπους κατοίκους της γής, αυτούς δέν τους έπλασε Θεός.

Για να μήν πολυλογούμε, οι Κινέζοι τις τουρκικές κ συγγενείςτους φυλές αντί να τους έχουν εχθρούς, τους έκαμναν δικούςτους, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός σχεδόν όλος της βόρειας Κίνας και μεγάλο μέρος της νότιας να είναι σήμερα τουρκικής κ αλταϊκής καταγωγής, άν και κινεζοποιημένος στο μεγαλύτερο μέροςτου (υπάρχουν ακόμη ένα σωρό μή κινεζικές μειονότητες, που δέν απειλούν πάντως το κράτος όπως σε εμάς). Και όταν οι Κινέζοι πολεμούσαν εναντίον των γειτονικών τουρκικών κ άλλων αλταϊκών φυλών, οι Κινέζοι στρατιώτες ήταν κ εκείνοι τουρκικής κ αλταϊκής καταγωγής, γιατί μόνο απο εκείνες τις φυλές έβγαιναν αξιόμαχοι στρατιώτες.

Όταν ο Marco Polo επισκέφθηκε την Κίνα, (12^ο αιώνα μ.Χ.) σημείωσε πως κάποιοι πολιτικοί λειτουργοί ήταν Κινέζοι, οι δέ στρατιωτικοί ηγέτες της Κίνας ήταν Μογγόλοι και Τούρκοι• αλλα κ στα σημαντικότερα πολιτικά αξιώματα η Μογγολική ηγεσία τοποθετούσε Μογγόλους ή Τούρκους, γιατί τους εμπιστευόταν περισσότερο απο ό,τι τους Κινέζους.

Για ένα διάστημα κυβέρνησαν την Κίνα οι Manchu• αυτονών ήταν η τελευταία αυτοκρατορική δυναστεία της Κίνας (1644 – 1911), ονομαζόμενη 清. Οι Manchu δέν ηττήθηκαν• απλώς κινεζοποιήθηκαν.

Η δυναστεία元 (1279 – 1368 μ.Χ.) ήταν των Μογγόλων. Απο τις 北朝 (Βόρειες Δυναστείες) η πρώτη, η 北魏 («Βόρεια Wei») ξέρω οτι ήταν τουρκική: ο G. Clauson (στο λήμμα Tavğaç) σημειώνει πως οι αυτοκράτορες της Βόρειας Wei δυναστείας, που κυβέρνησε την Κίνα 386 μ.Χ. – 535 μ.Χ., ανήκαν στην τουρκική φυλή «Tavğaç» (ταβγαξ), κ έχω κάθε λόγο να υποψιάζομαι πως και οι επόμενες Βόρειες Δυναστείες (που κυβέρνησαν μέχρι το 581 μ.Χ.) είχαν και αυτές (πιθανώς άλλων) τουρκικών φυλών αυτοκράτορες. Μία απο τις τουρκικές φυλές ονομαζόταν Törky (τοίρκυ)• αυτής το όνομα είχε την τύχη να διαδοθεί ωστε να προσδιορίζονται σήμερα με αυτό όλες οι τουρκικές φυλές – ακόμη και μή τουρκικές αλλα κατα βάσιν τουρκόφωνες, όπως καληώρα στη Μικρασία. Σε αυτή την εργασία ωστόσο αναφέρομαι σε εποχές αιώνες και χιλιετίες παλαιότερες απο την άφιξη ομάδων γνωστών ώς «τουρκικών» στη Μικρασία. Και έτσι, όπου χρησιμοποιώ τον όρο «τουρκικ(ό)» μή φέρνετε στο νούσας τίποτε απο τη χώρα που «ο φθόνος, η φιλαργυρία και η κενή ελπίδα» των Βυζαντινών έκανε να καταλήξει σήμερα να ονομάζεται «Τουρκία».

Η δυναστεία των周 αναφέρεται (προπάντων η ίδρυσήτης) στα βιβλία με τα κινέζικα συστήματα μαντικής.

Οι σπουδαιότερες αναφορές είναι στο ίδιο το周易 , δημιούργημα των ιδρυτών της δυναστείας周. Προπάντων στο 6γραμμο 36 (3) ονομαζόμενο明夷, χρησιμοποιούνται (απο τους σχολιαστές) ώς ιστορικά παραδείγματα οι ιδρυτές της δυναστείας. Στα σχόλια του 6γράμμου αναφέρεται: «夷 στην προκειμένη περίπτωση σημαίνει τραυματισμός (συχνότατα αυτά τα σχόλια, αφού υπέστησαν διορθώσεις μεταγενεστέρων λογίων λένε οτι το τάδε γράμμα έχει εκεί κάποια ειδική σημασία, διαφορετική απο ό,τι στα κανονικά κινέζικα). Ο ανώτερος άνθρωπος έχει φωτεινή αρετή, κ όμως προσκρούει σε «γενεάν πονηράν» (κακοήθεις ανθρώπους) που τον «πατάνε κάτω». Το 6γραμμο σημαίνει μεγάλες δυσκολίες, των οποίων σύμβολο είναι ο 文王 και οι δικοίτου άνθρωποι, αξιωματικοίτου, βοηθοί κ υπηρέτεςτου.» Ο πρώτος που χρησιμοποιήθηκε ώς παράδειγμα ήταν ο πρίγκηψ 箕, αναφερόμενος στην κρίση της 5^ης γραμμής του 6γράμμου (οι κρίσεις των γραμμών θεωρούνται έργο του βασιλιά 武 , γιού του 文王 ). Στο «Σχόλιο για την Απόφαση» επι ολόκληρου του 6γράμμου (που θεωρείται έργο του孔夫子 = Κονφούκιου) προστέθηκε το παράδειγμα του 文王 = βασιλιά Wen. Άλλες ιστορικές φυσιογνωμίες συνδέθηκαν λογικότατα με το όλο εξάγραμμο, ώς εξής:

- Η 6^η γραμμή συμβολίζεται με τον τελευταίο αυτοκράτορα της Shang (商) δυναστείας, τον 紂 (Zhoù). Ο R. Wilhelm τον ονομάζει «Dschou Sin απο την οικογένεια Yin (殷)». 殷商 (ερμηνεύεται «ικανοί, επιτυχημένοι έμποροι») είναι το πλήρες όνομα της δυναστείαςτου. Υπο αυτόν τον 紂, οι πιό ικανοί πρίγκηπες (ηγεμόνες) υπέφεραν:

- Ο μεγαλόψυχος Βο Ι[1] αποσύρθηκε και κρύφτηκε με τον αδερφότου Schu Tsi. Αυτός συμβολίζεται με την πρώτη γραμμή.

- Η 2^η γραμμή συμβολίζει τον文王 = βασιλιά Wen που ήταν ο επικεφαλής των φεουδαρχών ηγεμόνων, φυλακίστηκε για πολύ διατρέχοντας συνεχώς τον κίνδυνο να θανατωθεί απο τον τύραννο 紂 .

- Η 3^η γραμμή συμβολίζει τον μετέπειτα βασιλιά武 = Wu της οικογένειας 周 = Dschou, ο οποίος έρριξε τον τύραννο. (Αυτός ο 武 ήταν γιός του βασιλιά 文).

- Η 4^η γραμμή περιγράφει τη θέση του ηγεμόνα We Dsï ο οποίος μπόρεσε να διασώσει τον εαυτότου φεύγοντας έγκαιρα στο εξωτερικό.

- Η 5^η γραμμή περιγράφει την κατάσταση του ηγεμόνα Gi (箕) ο οποίος μπόρεσε να σώσει τη ζωήτου μόνο με το να υποκρίνεται εξωτερικά (“nur durch äußerlich Verstellung”. Αλλού σημειώνεται πως έκανε τον τρελλό) ζώντας στο άμεσο περιβάλλον του τυράννου.

Αυτά αναφέρει το ίδιο το 周易 (3) για την εμβρυική εποχή της 周δυναστείας (πολύ αναλυτικότερα απ’ ό,τι τα είπα παραπάνω• σχεδόν σε κάθε 6γραμμο του εν λόγω έργου, οι μεταγενέστεροι λόγιοι έχουν προσθέσει σχόλια αναφερόμενα στους πρωταγωνιστές της ίδρυσης της 周 δυναστείας• απο αυτά τα σχόλια διάβασα πολλά, αλλα όχι όλα, διότι είναι πολύ δύσκολο να διαβαστούν όλα αυτά απο το κινέζικο πρωτότυπο, το οποίο είναι κ χωρίς στίξη, κ περιέχει κύρια ονόματα που δύσκολο είναι να τα ξεχωρίσει ο άπειρος αναγνώστης απο τις υπόλοιπες λέξεις).

Άλλο βιβλίο που παραθέτει ιστορικά παραδείγματα είναι το 觀世音靈簽 [«Χρησμοί της Guan Yin», θεότητα του ελέους που παριστάνεται παρόμοια με την Παναγία, το όνομα σημαίνει «αυτή που ακούει τις φωνές (των δυστυχισμένων) του κόσμου». Για πρακτικούς λόγους, το ονομάζω  έργο (6)].

Σ’ αυτό, το (6), οι αναφορές στη δυναστεία周 είναι στους εξής χρησμούς:

- 7 (6): «Όταν της周 δυναστείας βασιλιάς ήτανε ο景, δηλαδή 544 έως 520 π.Χ., ο βασιλιάς του西番國 ( = «Δυτικού Βαρβαρικού Κράτους») προσέφερε δώρα τρία πολύτιμα πράγματα: τη μπανιέρα του θερμού και δροσερού, το χαλί που ξεμεθάει, κ το πουλί που μπορεί να μιλάει». Το ενδιαφέρον εδώ είναι η φιλία των周 με το «Δυτικό Βαρβαρικό Κράτος». Δεδομένου οτι η δύση για του Κινέζους ήταν επικράτεια βαρβαρικών (και κυρίως τουρκικών) γειτονικών λαών. Απο τέτιον λαό όπως έχω πεί ιδρύθηκε και η 周 δυναστεία, η οποία δέν έπαψε να αισθάνεται τη συγγένειατης με τους «βαρβάρους» της δύσης.

- 12 (6): Μιλά για έναν ξυλοκόπο ονομαζόμενο 武吉 ο οποίος γνωρίστηκε με τον 子牙 που ψάρευε στην όχθη του 渭 (WEI, name of a river in shaanxi). Μιά φορά που πήγε στην πόλη, καταλάθος σκότωσε έναν άνθρωπο, συνελήφθη κ καταδικάσθηκε σε θάνατο• τότε ζήτησε σωτηρία απο τον παλιότου φίλο τον 子牙 που ήταν τότε αξιωματούχος, κ όχι μόνο ο 子牙 τον απάλλαξε αλλα κ τον ονόμασε «μικρό αδερφό» του. Αργότερα ο武吉διορίσθηκε στρατηγός, κ με αυτήτου την ιδιότητα επάταξε τον 紂, τον μισητό τελευταίο αυτοκράτορα των Shang (商). Παρατηρούμε οτι το όνομα 武 είναι ίδιο με του γιού του 文 βασιλιά. 吉 σημαίνει καλότυχος. Είναι πιθανώς τουρκικό το όνομα武吉. Του δέ子牙 το οικογενειακό όνομα ήταν姜, λέξη που σημαίνει κάποια «βαρβαρική» φυλή της δύσης• το επάνω στοιχείο είναι 羊 (πρόβατο), κοινό στις λέξεις姜羑羌羗  οι οποίες αναφέρονται σε «βαρβαρικές» φυλές των οποίων χαρακτηριστικό ήταν τα κοπάδια προβάτων• δηλαδή (κυρίως ή μάλλον αποκλειστικά) τουρκικές φυλές.

Μιά και κάνουμε λόγο για ονόματα, 武 σημαίνει στρατιωτικός, πολεμιστής. Στρατιωτικοί τίτλοι, όπως xor (και άλλοι, συχνά κινέζικης προέλευσης όπως xicsi, saŋun, totoq) ήταν κατα κανόνα μέρος του ονόματος των Τούρκων ηγεμόνων. Γνωστό όνομα απο παλιές τουρκικές επιγραφές ήταν Bilce Hagan (ΒiλΓε χαγαν). χαγαν λεγόταν ο ανώτατος άρχοντας του (κάθε) τουρκικού κράτους. ΒiλΓε σημαίνει σοφός και εγγράμματος. Προέρχεται απο το ρήμα Βiλ- = γνωρίζει, το οποίο κατα τη γνώμημου ήταν αρχικά μiλ- ή μἰελ-, συγγενές μάλλον με το ελληνικό μελ- (μέλλει κ.λπ.). Δεδομένου οτι το κινέζικο文 (wen / man) ήταν κάποτε *μιλεν (ή περίπου έτσι, βλέπε λεξικό του Kalgren στο λήμμα吝), θεωρώ οτι η λ. 文 (εγγράμματος, μορφωμένος) όχι μόνο μετέφραζε το τουρκικό όνομα εκείνου του ηγεμόνα, αλλα ήταν και ετυμολογικώς συγγενής με αυτό. (Όλες οι γλώσσες είναι μεταξύτους συγγενείς, κ η κινέζικη με την τουρκική πολύ στενά συγγενείς). Δηλαδή το όνομα ΒiλΓε χαγαν ήταν μιά όψιμη μορφή εκείνου του παλαιού ονόματος που κινέζικα αποδόθηκε ώς 文王 (Wen Wang στη Mandarin). Άν ρωτάτε ποιά ήταν η τουρκική μορφή του 武, κατα τη γνώμημου ήταν η τουρκική μορφή του böce (ΒοιΓε), απο το οποίο ίσως και το βουλγαρικό όνομα Βόγορις. Υπήρχαν πάντως και άλλες συνώνυμες τουρκικές λ. με τη σημασία «γενναίος πολεμιστής / στρατιωτικός ηγέτης» που χρησιμοποιούνταν ώς ονόματα.

Ο χρ. 14 (6) περιγράφεται με το παράδειγμα: «子牙棄官» = ο 子牙 παρατάει το αξίωμα (που είχε υπο τον 紂). Μετά απο διάφορα γυρίσματα της τύχης, ο 子牙 βρέθηκε να κατέχει ένα μικρό αξίωμα υπο τον βασιλιά 紂. Ο βασιλιάς τον διέταξε να κατασκευάσει μία εξέδρα για να προσφέρει εκεί κάποια έξαλλα θεάματα (φαντάζομαι ανάλογα με εκείνα που πρόσφεραν στο λαό οι Ρωμαίοι). Ο 子牙 αρνούμενος να εκτελέσει την διαταγή παράτησε το αξίωματου και έφυγε απο τη χώρα, έπειτα ζούσε ψαρεύοντας με την πετονιά στις όχθες του渭 (ποταμού). Αυτή η ενέργεια είναι κλασσικός κινέζικος συμβολισμός της ελεύθερης βούλησης του ατόμου που παραιτείται απο προνόμια προκειμένου να μήν συμπράξει με έναν έκλυτο τύραννο , όπως περιγράφεται ο紂.