Β' τάξη, 9η ενότητα, Η Καλλιπάτειρα

Παυσανίας, Ἑλλάδος Περιήγησις 5.6.7-8 (διασκευή)


 

 


Διδακτικές ώρες: 4

 

Διδακτικοί στόχοι

1. έλθουν οι μαθητές/τριες σε επαφή με μια διήγηση ανεκδοτολογικού χαρακτήρα.

2. Να αντιληφθούν τη σπουδαιότητα του θεσμού των Ολυμπιακών Αγώνων στην αρχαιότητα.

3. Να γνωρίσουν στοιχεία αναφορικά με τη θέση της γυναίκας στον αρχαιοελληνικό κόσμο.

4. Να κατανοήσουν τη συντακτική λειτουργία της μετοχής, ως ιδιαίτερο στοιχείο διαφοροποίησης της α.ε. σε σχέση με τη ν.ε.

 

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 68 σχ. βιβλίου)

Με τη βοήθεια ενός διαγράμματος, μπορούν οι μαθητές/τριες να προσπελάσουν νοηματικά το κείμενο.

- Το κείμενο είναι πρόσφορο για διαθεματική προσέγγιση, ανακαλώντας και αξιοποιώντας γνώσεις των μαθητών από την Ιστορία, τη Φυσική Αγωγή και τα σύγχρονα δεδομένα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

- Μπορεί να συζητηθεί σε ομάδες η θέση της γυναίκας στις κοινωνίες διαχρονικά.

- Τα σχόλια και οι ερωτήσεις των σελ. 69 και 70, καθώς και το δεύτερο παράλληλο κείμενο της σελ. 152 μπορούν να αξιοποιηθούν επίσης για εμβάθυνση στο περιεχόμενο του κειμένου.

Για μια αναπαράσταση της δίκης της Καλλιπάτειρας ως μέσου βιωματικής προσέγγισης της γνώσης βλ. σχετικό διδακτικό σενάριο στο αποθετήριο εκπαιδευτικών σεναρίων «Πρωτέας»: σενάριο

 

1. Ετυμολογικά.

Δεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή - ρήμα: δε θα διδαχθεί.

 

2. Σύνταξη.

Τα είδη της μετοχής.

Με αφόρμηση την αναγνώριση τύπων μετοχών στο κείμενο, εισάγονται οι μαθητές/τριες στη συντακτική λειτουργία της μετοχής. Ιδιαιτέρως επισημαίνεται η χρήση της ως στοιχείου διαφοροποίησης της α.ε. γλώσσας σε σχέση με την αναλυτικότητα της ν.ε. Με όχημα την απόδοση στη ν.ε., γίνεται απλή αναφορά στα είδη της μετοχής (επιθετική, επιρρηματική, κατηγορηματική).

Η εξειδικευμένη τυποποίηση (συνημμένη, απόλυτη, ρήματα που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή) δε θα διδαχθεί.

 

Ασκήσεις

Σελ. 70: 1-3

Σελ. 72: 1-3

Σελ. 75: 3, (χωρίς χαρακτηρισμό συνημμένων απόλυτων)

 

 


 

Λίγα λόγια για το κείμενο

1ο ερώτημα:

 

Στην Ολυμπία, εκτός από τους αθλητές που αγωνιζόντουσαν γυμνοί, από κάποιο σημείο και μετά, στο στάδιο έμπαιναν γυμνοί και οι γυμναστές (οι προπονητές) των αθλητών. Γιατί άραγε;

 

2ο ερώτημα:

 

Οι γυναίκες παρακολουθούσαν τους αγώνες; Τι θα γινόταν αν έμπαινε κάποια στο γήπεδο;

 

Τις απαντήσεις θα τις βρεις στο κείμενο!

 

Παρουσίαση του χώρου της Ολυμπίας από το Γυμνάσιο Ολυμπίας ή από το Υπουργείο Πολιτισμού

Αναπαράσταση του χώρου εδώ

κόρη
Xάλκινο αγαλμάτιο κόρης-δρομέα από το ιερό του Διός στη Δωδώνη.
550-540 π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθήνας

Εισαγωγικό σημείωμα

Ο Παυσανίας (115-180 μ.Χ.) είναι ο πολυταξιδεμένος περιηγητής και γεωγράφος στον οποίο οφείλουμε μια κατατοπιστική και λεπτομερειακή περιγραφή της Πελοποννήσου και μέρους της Στερεάς Ελλάδας. Στο έργο του Ἑλλάδος Περιήγησις μας δίνει, μεταξύ άλλων, εκτεταμένες περιγραφές θρησκευτικών εθίμων και τελετών, καθώς και σημαντικότατες πληροφορίες για τη θρησκευτική τέχνη και αρχιτεκτονική των περιοχών της Ολυμπίας και των Δελφών. Με την ευκαιρία της επίσκεψής του στην Ολυμπία αφηγείται την περίπτωση της Καλλιπάτειρας, της μοναδικής έγγαμης γυναίκας που κατάφερε να εισέλθει στον χώρο τέλεσης των αγώνων και να μην τιμωρηθεί.

Αθλητισμός και αθλήματα

ΙΑΕΓ Διάβασε για τον Παυσανία από το βιβλίο: Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

wikipaideia Διάβασε για τον Παυσανία στη Βικιπαίδεια

 

 

 

bullet

Μπορείς να περιηγηθείς στο στάδιο της Ολυμπίας, των Δελφών, της Νεμέας, της Επιδαύρου

bullet

Περιήγηση στον ναό του Απόλλωνα και στο μαντείο των Δελφών

bullet

Διάβασε για τους Ολυμπιακούς αγώνες στο Υπουργείο Πολιτισμού, στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, δες και στο Βρετανικό Μουσείο (στα αγγλικά)

bullet

Διάβασε για τους άλλους αγώνες στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού

bullet

Διάβασε στη Βικιπαίδεια για τα Πύθια, Ίσθμια, Νέμεα,

bullet

Διάβασε για τα Ασκληπιεία

 

 

 

Το κείμενο

 

Κατὰ δὲ τὴν ἐς Ὀλυμπίαν ὁδὸν ἔστιν ὄρος πέτραις ὑψηλαῖς ἀπότομον, Τυπαῖον καλούμενον. Κατὰ τούτου τὰς γυναῖκας Ἠλείοις ἐστὶν ὠθεῖν νόμος, ἤν φωραθῶσιν ἐς τὸν ἀγῶνα ἐλθοῦσαι τὸν Ὀλυμπικὸν ἤ καὶ ὅλως ἐν ταῖς ἀπειρημέναις σφίσιν ἡμέραις διαβᾶσαι τὸν Ἀλφειόν. Οὐ μὴν οὐδὲ ἁλῶναι λέγουσιν οὐδεμίαν, ὅτι μὴ Καλλιπάτειραν μόνην, ἥ ὑπό τινων καὶ Φερενίκη καλεῖται. Αὕτη προαποθανόντος αὐτῇ τοῦ ἀνδρός, ἐξεικάσασα αὑτὴν τὰ πάντα ἀνδρὶ γυμναστῇ, ἤγαγεν ἐς Ὀλυμπίαν τὸν υἱὸν μαχούμενον· νικῶντος δὲ τοῦ Πεισιρόδου, τὸ ἔρυμα ἐν ᾧ τοὺς γυμναστὰς ἔχουσιν ἀπειλημμένους, τοῦτο ὑπερπηδῶσα ἡ Καλλιπάτειρα ἐγυμνώθη. Φωραθείσης δὲ ὅτι εἴη γυνή, ταύτην ἀφιᾶσιν ἀζήμιον καὶ τῷ πατρί καὶ ἀδελφοῖς αὐτῆς καὶ τῷ παιδί αἰδῶ νέμοντες - ὑπῆρχον δὴ ἅπασιν αὐτοῖς Ὀλυμπικαὶ νῖκαι - ἐποίησαν δὲ νόμον ἐς τὸ ἔπειτα ἐπὶ τοῖς γυμνασταῖς γυμνοὺς σφᾶς ἐς τὸν ἀγῶνα ἐσέρχεσθαι.

 

 

Ερμηνευτικά σχόλια

 

Κατὰ τούτου τὰς γυναῖκας Ἠλείοις ἐστὶν ὠθεῖν νόμος, ἢν φωραθῶσιν ἐς τὸν ἀγῶνα ἐλθοῦσαι τὸν Ὀλυμπικόν: Ξένοι, βάρβαροι, ακόμη και δούλοι μπορούσαν να παρακολουθούν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Απαγορευόταν όμως ρητά να εισέρχονται στο στάδιο και να παρακολουθούν τους αγώνες οι έγγαμες γυναίκες. Η μόνη ενήλικη γυναίκα που μπορούσε να παρακολουθήσει τους αγώνες ήταν η ιέρεια της θεάς Δήμητρας.

 

Οὐ μὴν οὐδὲ ἁλῶναι λέγουσιν οὐδεμίαν, ὅτι μὴ Καλλιπάτειραν μόνην: Η μοναδική έγγαμη γυναίκα που τόλμησε να παραβιάσει το άβατο της Ολυμπίας ήταν η Καλλιπάτειρα από τη Ρόδο, που καταγόταν από μεγάλη οικογένεια ολυμπιονικών. Αυτή, όταν έμεινε χήρα, ανέλαβε η ίδια την εκγύμναση και την προετοιμασία του γιου της Πεισιρόδου, για να λάβει μέρος στο αγώνισμα της πυγμαχίας κατά την 96η Ολυμπιάδα (396 π.Χ.). Φλεγόμενη από επιθυμία να παρακολουθήσει τον γιο της να αγωνίζεται και να νικά στην Ολυμπία, αψήφησε τον σχετικό νόμο, μεταμφιέστηκε σε άντρα γυμναστή και πέρασε στο στάδιο.

 

ταύτην ἀφιᾶσιν ἀζήμιον καὶ τῷ πατρὶ καὶ ἀδελφοῖς αὐτῆς καὶ τῷ παιδὶ αἰδῶ νέμοντες: Από σεβασμό προς τον πατέρα, τον σύζυγο και τον γιο της για τη σημαντική αθλητική συνεισφορά τους, οι ελλανοδίκες δεν την τιμώρησαν, αλλά την άφησαν ελεύθερη. Ήταν κόρη του περίφημου ολυμπιονίκη Διαγόρα και σύζυγος ενός επίσης μεγάλου ολυμπιονίκη, του Καλλιάνακτος, ενώ τα αδέρφια της και ο γιος της κέρδισαν κι αυτά σημαντικές νίκες στους Ολυμπιακούς Αγώνες και στα Ίσθμια.

 

Ερωτήσεις

1. Ποιος νόμος ίσχυε στους Ηλείους για όποια έγγαμη γυναίκα διέβαινε τον Αλφειό κατά τον χρόνο τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων;

2. Ποιος νόμος ψηφίστηκε από τους ελλανοδίκες μετά από όσα συνέβησαν με την Καλλιπάτειρα;

3. Έχετε υπόψη σας σύγχρονες μορφές κοινωνικών ή άλλων διακρίσεων εις βάρος των γυναικών στη χώρα μας ή στον υπόλοιπο κόσμο; Ποιοι παράγοντες θεωρείτε ότι συμβάλλουν στην ύπαρξη και στη διατήρησή τους;

 

 


 

• Για τον Παυσανία ΙΑΕΓ wikipaideia

• Λεξικά νέας ελληνικής: για απλή αναζήτηση / για σύνθετη αναζήτηση

• Bασικό λεξικό της αρχαίας

• Λεξικό της αρχαίας Liddell & Scott

• Λεξικό αρχαίας, σχολικό εγχειρίδιο

• Κατάλογος ανωμάλων ρημάτων

 

Συμπληρωματικό υλικό για τον συγγραφέα και το έργο του

 

Ενδείξεις για τον βίο του Παυσανία υπάρχουν μέσα στο έργο του, αλλά γενικά δεν υπάρχουν εξωτερικές μαρτυρίες από την αρχαιότητα, κι έτσι δε γνωρίζουμε σχεδόν τίποτε γιατη ζωή του. Έζησε τον 2ο αι. μ.Χ. και ο ίδιος αναφέρει (5.13.7) ως τόπο διαμονής του την περιοχή του Σιπύλου στη Μ. Ασία. Η γέννησή του τοποθετείται την εποχή του Τραϊανού, γύρω στο 110 μ.Χ.

 

 



Το αρχαίο κείμενο, λεξιλογικές επισημάνσεις και απόδοση νοήματος (Μετάφραση)


 

Ερωτήσεις κατανόησης τύπου: σύρε κι άσε

Ερωτήσεις κατανόησης τύπου: σωστού - λάθους © Νίκος Μυλωνάς  άσκηση

Κατέβασε το αρχείο, για να γράψεις τη μετάφρασή σου doc

Κατέβασε τη μετάφραση σε αρχείο doc

Άσκηση για τη μετάφραση τύπου: σύρε κι άσε

 

Δραστηριότητες και ασκήσεις της Κωνσταντίνας Σάιτ:

1. Βρες στο κείμενο τα ρήματα

2. Βρες στο κείμενο τα υποκείμενα των ρημάτων

3. Βρες στο κείμενο τις μετοχές και το είδος τους

 


Δες τη μετάφραση κάθε σειράς πατώντας στο μ ή
εμφάνισε - απόκρυψε όλη τη μετάφραση πατώντας εδώ

 

μ Κατὰ δὲ τὴν ἐς Ὀλυμπίαν ὁδὸν

μ  ἔστιν ὄρος πέτραις ὑψηλαῖς ἀπότομον, Τυπαῖον καλούμενον.

μ  Κατὰ τούτου τὰς γυναῖκας Ἠλείοις ἐστὶν ὠθεῖν νόμος,

μ  ἤν φωραθῶσιν ἐς τὸν ἀγῶνα ἐλθοῦσαι τὸν Ὀλυμπικὸν

μ  διαβᾶσαι τὸν Ἀλφειόν.

μ  ὅτι μὴ Καλλιπάτειραν μόνην,

μ  ὑπό τινων καὶ Φερενίκη καλεῖται

μ  ἐξεικάσασα αὑτὴν τὰ πάντα ἀνδρὶ γυμναστῇ,

μ  ἤγαγεν ἐς Ὀλυμπίαν τὸν υἱὸν μαχούμενον·

μ  νικῶντος δὲ τοῦ Πεισιρόδου,

μ  τὸ ἔρυμα ἐν ᾧ τοὺς γυμναστὰς ἔχουσιν ἀπειλημμένους,

μ  τοῦτο ὑπερπηδῶσα ἡ Καλλιπάτειρα ἐγυμνώθη.

μ  καὶ τῷ πατρί καὶ ἀδελφοῖς αὐτῆς καὶ τῷ παιδί αἰδῶ νέμοντες

μ  - ὑπῆρχον δὴ ἅπασιν αὐτοῖς Ὀλυμπικαὶ νῖκαι -

μ  γυμνοὺς σφᾶς ἐς τὸν ἀγῶνα ἐσέρχεσθαι.


 



Κατέβασε το αρχείο, για να γράψεις τη μετάφρασή σου doc

 

O πίνακας που ακολουθεί είναι . Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

Σύρε τον πίνακα, για να δεις και τις υπόλοιπες στήλες.

1 Κατὰ δὲ τὴν ἐς Ὀλυμπίαν ὁδόν  
2 ἔστιν ὄρος πέτραις ὑψηλαῖς ἀπότομον, Τυπαῖον καλούμενον.  
3 Κατὰ τούτου ἐστὶν νόμος Ἠλείοις τὰς γυναῖκας ὠθεῖν,  
4 ἢν φωραθῶσιν ἐλθοῦσαι ἐς τὸν ἀγῶνα τὸν Ὀλυμπικὸν  
5 ἢ καὶ ὅλως ἐν ταῖς ἀπειρημέναις σφίσιν ἡμέραις  
6 διαβᾶσαι τὸν Ἀλφειόν.  
7 Οὐ μὴν οὐδὲ λέγουσιν ἁλῶναι οὐδεμίαν,  
8 ὅτι μὴ Καλλιπάτειραν μόνην,  
9 ὑπό τινων καὶ Φερενίκη καλεῖται.  
10 Αὕτη προαποθανόντος αὐτῇ τοῦ ἀνδρός,  
11 ἐξεικάσασα αὑτὴν τὰ πάντα ἀνδρὶ γυμναστῇ,  
12 ἤγαγεν ἐς Ὀλυμπίαν τὸν υἱὸν μαχούμενον·  
13 νικῶντος δὲ τοῦ Πεισιρόδου,  
14 τὸ ἔρυμα ἐν ᾧ τοὺς γυμναστὰς ἔχουσιν ἀπειλημμένους,  
15 τοῦτο ὑπερπηδῶσα ἡ Καλλιπάτειρα ἐγυμνώθη.  
16 Φωραθείσης δὲ ὅτι εἴη γυνή,  
17 ταύτην ἀφιᾶσιν ἀζήμιον  
18 αἰδῶ νέμοντες  
19 καὶ τῷ πατρὶ καὶ ἀδελφοῖς αὐτῆς καὶ τῷ παιδὶ  
20 –ὑπῆρχον δὴ ἅπασιν αὐτοῖς Ὀλυμπικαὶ νῖκαι  
21 ἐποίησαν δὲ νόμον ἐς τὸ ἔπειτα ἐπὶ τοῖς γυμνασταῖς  
22 ἐσέρχεσθαι σφᾶς γυμνοὺς ἐς τὸν ἀγῶνα.  

 


 

  1. Κατὰ δὲ τὴν ἐς Ὀλυμπίαν ὁδὸν ἔστιν ὄρος πέτραις ὑψηλαῖς ἀπότομον, Τυπαῖον καλούμενον. !
  2. Κατὰ τούτου τὰς γυναῖκας Ἠλείοις ἐστὶν νόμος ὠθεῖν, !
  3. φωραθῶσιν ἐς τὸν ἀγῶνα ἐλθοῦσαι τὸν Ὀλυμπικὸν ἤ καὶ ὅλως ἐν ταῖς ἀπειρημέναις σφίσιν ἡμέραις διαβᾶσαι τὸν Ἀλφειόν. !
  4. ἁλῶναι λέγουσιν οὐδεμίαν, ὅτι μὴ Καλλιπάτειραν μόνην, !
  5. ὑπό τινων καὶ Φερενίκη καλεῖται. !
  6. Αὕτη προαποθανόντος αὐτῇ τοῦ ἀνδρός, ἐξεικάσασα αὑτὴν τὰ πάντα ἀνδρὶ γυμναστῇ, ἤγαγεν ἐς Ὀλυμπίαν τὸν υἱὸν μαχούμενον·  !
  7. νικῶντος δὲ τοῦ Πεισιρόδου, τὸ ἔρυμα ἐν ᾧ τοὺς γυμναστὰς ἔχουσιν ἀπειλημμένους !, τοῦτο ὑπερπηδῶσα ἡ Καλλιπάτειρα ἐγυμνώθη. !
  8. Φωραθείσης δὲ ὅτι εἴη γυνή !, ταύτην ἀφιᾶσιν ἀζήμιον καὶ τῷ πατρί καὶ ἀδελφοῖς αὐτῆς καὶ τῷ παιδί αἰδῶ νέμοντες -
  9. ὑπῆρχον δὴ ἅπασιν αὐτοῖς Ὀλυμπικαὶ νῖκαι - !
  10. ἐποίησαν δὲ νόμον ἐς τὸ ἔπειτα ἐπὶ τοῖς γυμνασταῖς γυμνοὺς σφᾶς ἐς τὸν ἀγῶνα ἐσέρχεσθαι. !

 



 

ασκήσειςΛεξιλογικός Πίνακας

φέρω[= φέρνω, κουβαλώ]
θ. φερ-, φορ-, φρ-, ενεκ-
[στο κείμενο συναντήσατε τον τύπο: Φερενίκη]

 

Για να βρεις τη σημασία των λέξεων του Λεξιλογικού Πίνακα πήγαινε στο λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη) στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα ή χρησιμοποίησε τους παρακάτω δεσμούς:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

    Αρχαία Ελληνική / Νέα Ελληνική Νέα Ελληνική
Ομόρριζα απλά φερτός [= (α.ε.) υποφερτός, (ν.ε.) ο μεταφερόμενος από ένα μέρος σε άλλο]
φορῶ
φορά [= (α.ε.) μεταφορά, (ν.ε.) κατεύθυνση πορεία]
τό φέρετρον (-ο)
φορεύς (-έας)
τό φορεῖον (-ο)
φόρος
τό φόρημα και φόρεμα = (α.ε.)
1. αυτό που κουβαλά κάποιος,
2. (α.ε./ν.ε.) ρούχο]
φόρτος
τό φορτίον (-ο)
φορτικός [= (α.ε.) κατάλληλος για μεταφορά, (ν.ε.) επίμονος, ενοχλητικός]
 
σύνθετα φερέγγυος
φορολογῶ
ἐπιφέρω
περιφέρω
ἀναφέρω
ἀνωφερής = ανηφορικός,
καταφερής / κατωφερής,
πολύφερνος
ἀμφορεύς (-έας)
διαφορά
ἐκφορά
αγγελιαφόρος
λεωφόρος
δορυφόρος
καρποφόρος
θεοφόρος
ψηφοφόρος
παράφορος
μισθοφορικός
(< θ. αορ. ἐνεκ-) διηνεκής = αδιάκοπος
φερέφωνο
φέρελπις
άπελπις
φοροδιαφυγή
φοροτεχνικός
φοροφυγάς
διαφορετικός
ασθενοφόρο
βαθμοφόρος
ελπιδοφόρος
λαχειοφόρος
ανυπόφορος
οπλοφορία

 

Χρησιμοποίησε τo σύμβολo * πριν και μετά από το φερ, φορ, π.χ *φερ*, *φορ*, για να βρεις τις παράγωγες και σύνθετες λέξεις, καθώς και τη σημασία τους. Χρησιμοποιώντας τη σύνθετη αναζήτηση μπορείς να βρεις μόνο επίθετα ή μόνο ρήματα κ.τ.λ...

 

Όσες λέξεις δεν ξέρεις τι σημαίνουν πάτα το καλαθάκι που βρίσκεται αριστερά της λέξης. Αφού τις συγκεντρώσεις όλες πάτα το καλαθάκι που βρίσκεται δεξιά από το πλαίσιο αναζήτησης. Αντίγραψέ τες σ' ένα έγγραφο του Word ή του OpenOffice. Μελέτησε προσεκτικά τα παραδείγματα.

 

ασκήσειςΑσκήσεις

 

Σχολικού βιβλίου

Πρόσθετες ασκήσεις

Κατέβασε τις πρόσθετες ασκήσεις σε αρχείο pdf

Ασκήσεις μαθητών/τριών

  1. Σταυρόλεξο για τη λέξη φέρω (της μαθήτριας Άννας Κούμπους)
  2. Άσκηση σωστού λάθους και επιλογής λέξης (του μαθητή Χάρη Κωνσταντινίδη)
  3. Άσκηση σωστού λάθους και επιλογής λέξης (της μαθήτριας Μαργαρίτας Αργυροπούλου)



 

ΘεωρίαΔεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή - ρήμα: δε θα διδαχθεί.

 

 



 

θεωρίαΤο συντακτικό της ενότητας:

 

Τα είδη της μετοχής

 

θεωρία σχολικού βιβλίου

 

Θυμηθείτε όσα διδαχθήκατε στην προηγούμενη τάξη (εγχειρίδιο Α΄ Γυμνασίου, Ενότητα 13 εικ. εικ.) για τα είδη των επιρρηματικών μετοχών και τον συντακτικό ρόλο τους. Να εντοπίσετε τις επιρρηματικές μετοχές του κειμένου και να τις χαρακτηρίσετε ως προς το είδος τους (χρονική, τελική, αιτιολογική, τροπική, εναντιωματική, υποθετική).

Σημείωση:

Η θεωρία της μετοχής δε διδάχτηκε αναλυτικά σύμφωνα με τις νέες οδηγίες. Οπότε...

 

Κατηγορηματική μετοχή

 

Έχει ήδη γίνει λόγος στην προηγούμενη τάξη για την κατηγορηματική μετοχή που μεταφράζεται με τη βοήθεια των λέξεων να, ότι /πως και που (κυρίως μετά από ρήματα ψυχικού πάθους). Συνοδεύει συγκεκριμένα είδη ρημάτων ως συμπλήρωμα και λειτουργεί ως κατηγορούμενο ή ομοιόπτωτος (κατηγορηματικός) προσδιορισμός. Αναφέρεται στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρήματος.

 

Οι μετοχές του κειμένου

 

Κατὰ δὲ τὴν ἐς Ὀλυμπίαν ὁδὸν ἔστιν ὄρος πέτραις ὑψηλαῖς ἀπότομον, Τυπαῖον καλούμενον. Κατὰ τούτου τὰς γυναῖκας Ἠλείοις ἐστὶν ὠθεῖν νόμος, ἤν φωραθῶσιν ἐς τὸν ἀγῶνα ἐλθοῦσαι τὸν Ὀλυμπικὸν ἤ καὶ ὅλως ἐν ταῖς ἀπειρημέναις σφίσιν ἡμέραις διαβᾶσαι τὸν Ἀλφειόν. Οὐ μὴν οὐδὲ ἁλῶναι λέγουσιν οὐδεμίαν, ὅτι μὴ Καλλιπάτειραν μόνην, ἥ ὑπό τινων καὶ Φερενίκη καλεῖται. Αὕτη προαποθανόντος αὐτῇ τοῦ ἀνδρός, ἐξεικάσασα αὑτὴν τὰ πάντα ἀνδρὶ γυμναστῇ, ἤγαγεν ἐς Ὀλυμπίαν τὸν υἱὸν μαχούμενον· νικῶντος δὲ τοῦ Πεισιρόδου, τὸ ἔρυμα ἐν ᾧ τοὺς γυμναστὰς ἔχουσιν ἀπειλημμένους, τοῦτο ὑπερπηδῶσα ἡ Καλλιπάτειρα ἐγυμνώθη. Φωραθείσης δὲ ὅτι εἴη γυνή, ταύτην ἀφιᾶσιν ἀζήμιον καὶ τῷ πατρί καὶ ἀδελφοῖς αὐτῆς καὶ τῷ παιδί αἰδῶ νέμοντες - ὑπῆρχον δὴ ἅπασιν αὐτοῖς Ὀλυμπικαὶ νῖκαι - ἐποίησαν δὲ νόμον ἐς τὸ ἔπειτα ἐπὶ τοῖς γυμνασταῖς γυμνοὺς σφᾶς ἐς τὸν ἀγῶνα ἐσέρχεσθαι.

 

ασκήσειςΑσκήσεις

 

Σχολικού βιβλίου

Πρόσθετες ασκήσεις

Διαγωνίσματα

  • Διαγώνισμα 9ης



 

Πρώτο παράλληλο κείμενο

Ο Αιλιανός στο παρακάτω απόσπασμα αναφέρει την περίπτωση της Φερενίκης, η οποία επίσης προσπάθησε να παρακολουθήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

 

Φερενίκη τὸν υἱὸν ἦγεν ἐς Ὀλύμπια ἀθλεῖν. Κωλυόντων δὲ αὐτὴν τῶν Ἑλλανοδικῶν τὸν ἀγῶνα θεάσασθαι, παρελθοῦσα ἐδικαιολογήσατο πατέρα μὲν Ὀλυμπιονίκην ἔχειν καὶ τρεῖς ἀδελφοὺς καὶ αὐτὴ παῖδα Ὀλυμπίων ἀγωνιστήν· καὶ ἐξενίκησε τὸν δῆμον καὶ τὸν εἴργοντα νόμον τῆς θέας τὰς γυναῖκας, καὶ ἐθεάσατο Ὀλύμπια.

 

Αἰλιανός, Ποικίλη Ἱστορία 10.1

 

Μετάφραση

Η Φερενίκη έφερνε τον γιο της στην Ολυμπία, για να αγωνιστεί. Επειδή όμως την εμπόδιζαν οι Ελλανοδίκες να δει τους αγώνες, αφού παρουσιάστηκε μπροστά στις αρχές, υπερασπίστηκε τον εαυτό της, λέγοντας ότι είχε πατέρα Ολυμπιονίκη και τρεις αδερφούς και η ίδια γιο αθλητή των Ολυμπιακών αγώνων· και υπερνίκησε τους πολίτες και τον νόμο που απέκλειε από το θέαμα τις γυναίκες και είδε τους Ολυμπιακούς αγώνες.

 

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Γλωσσικά σχόλια
ἦγεν έφερνε
κωλυόντων αὐτήν επειδή την εμπόδιζαν
θεάσασθαι (απαρ. αορ. ρ. θεάομαι, θεῶμαι) να δει
παρελθοῦσα ἐδικαιολογήσατο αφού παρουσιάστηκε ενώπιον των αρχών, υπερασπίστηκε τον εαυτό της
ἐξενίκησε (οριστ. αορ. ρ. ἐκνικάω, ἐκνικῶ) υπερνίκησε
τὸν εἴργοντα νόμον τον νόμο που απέκλειε

 

 

Δεύτερο παράλληλο κείμενο

 

Το τόλμημα της Καλλιπάτειρας να παρακολουθήσει τους αγώνες στην Ολυμπία αψηφώντας τη σχετική απαγόρευση ενέπνευσε τον ποιητή Λορέντζο Μαβίλη να γράψει γι’ αυτήν.

 

- Αρχόντισσα Ροδίτισσα, πώς μπήκες;
Γυναίκες διώχνει μια συνήθεια αρχαία
εδώθε. – Έχω ένα ανίψι, τον Ευκλέα,
τρία αδέρφια, γιο, πατέρα Ολυμπιονίκες·

να με αφήσετε πρέπει, Ελλανοδίκες,
και εγώ να καμαρώσω μες στα ωραία
κορμιά, που για το αγρίλι του Ηρακλέα
παλεύουν, θιαμαστές ψυχές αντρίκιες.

Με τες άλλες γυναίκες δεν είμαι όμοια·
στον αιώνα το σόι μου θα φαντάζει
με της αντρειάς τα αμάραντα προνόμια.

Με μάλαμα γραμμένος το δοξάζει
σε αστραφτερό κατεβατό μαρμάρου
ύμνος χρυσός του αθάνατου Πινδάρου».

 

Λορέντζος Μαβίλης, Καλλιπάτειρα

 

Ερωτήσεις

 

1. Ποια στοιχεία για τη σημασία που απέδιδαν οι αρχαίοι Έλληνες στον αθλητισμό, και ιδιαίτερα στους Ολυμπιακούς Aγώνες, διακρίνοντας το ποίημα του Λ. Μαβίλη, στο απόσπασμα από τον Αιλιανό και στο κείμενο της Ενότητας;

 

2. Με βάση τα παραπάνω παράλληλα κείμενα, το κείμενο της Eνότητας και τις γνώσεις σας από την Ιστορία, να αναφέρετε περιορισμούς που είχε να αντιμετωπίσει μια γυναίκα στην Ελλάδα της κλασικής εποχής.

 

Περισσότερα κείμενα για την Ολυμπία

 

Ἄλλων τε πολλῶν καὶ καλῶν ἔργων ἕνεκα, ὦ ἄνδρες, ἄξιον Ἡρακλέους μεμνῆσθαι, καὶ ὅτι τόνδε τὸν <Ὀλυμπιακὸν> ἀγῶνα πρῶτος συνήγειρε δι' εὔνοιαν τῆς Ἑλλάδος. ἐν μὲν γὰρ τῷ τέως χρόνῳ ἀλλοτρίως αἱ πόλεις πρὸς ἀλλήλας διέκειντο· ἐπειδὴ δὲ ἐκεῖνος τοὺς τυράννους ἔπαυσε καὶ τοὺς ὑβρίζοντας ἐκώλυσεν, ἀγῶνα μὲν σωμάτων ἐποίησε, φιλοτιμίαν [δὲ] πλούτου, γνώμης δ' ἐπίδειξιν ἐν τῷ καλλίστῳ τῆς Ἑλλάδος, ἵνα τούτων ἁπάντων ἕνεκα εἰς τὸ αὐτὸ συνέλθωμεν, τὰ μὲν ὀψόμενοι, τὰ δ' ἀκουσόμενοι· ἡγήσατο γὰρ τὸν ἐνθάδε σύλλογον ἀρχὴν γενήσεσθαι τοῖς Ἔλλησι τῆς πρὸς ἀλλήλους φιλίας.

 

Λυσίας, Ολυμπικός, 1-2

 

(Ἡρακλῆς) τὸν Ὀλυμπικὸν ἀγῶνα συνεστήσατο, κάλλιστον τῶν τόπων πρὸς τηλικαύτην πανήγυριν προκρίνας τὸ παρὰ τὸν Ἀλφειὸν ποταμὸν πεδίον, ἐν ᾧ τὸν ἀγῶνα τοῦτον τῷ Διὶ τῷ πατρίῳ καθιέρωσε. στεφανίτην δ' αὐτὸν ἐποίησεν, ὅτι καὶ αὐτὸς εὐηργέτησε τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων οὐδένα λαβὼν μισθόν. τὰ δ' ἀθλήματα πάντα αὐτὸς ἀδηρίτως ἐνίκησε, μηδενὸς τολμήσαντος αὐτῷ συγκριθῆναι διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς ἀρετῆς, καίπερ τῶν ἀθλημάτων ἐναντίων ἀλλήλοις ὄντων·

 

Διόδωρος Σικελιώτης, 4, 14, 1-2

 

θέλεις Ὀλύμπια νικῆσαι; κἀγώ, νὴ τοὺς θεούς· κομψὸν γάρ ἐστιν. Ἀλλὰ σκόπει τὰ καθηγούμενα καὶ τὰ ἀκόλουθα καὶ οὕτως πτου τοῦ ἔργου. δεῖ ς' εὐτακτεῖν, ἀναγκοτροφεῖν, ἀπέχεσθαι πεμμάτων, γυμνάζεσθαι πρὸς ἀνάγκην, ἐν ὥρᾳ τεταγμένῃ, ἐν καύματι, ἐν ψύχει, μὴ ψυχρὸν πίνειν, μὴ οἶνον, ὡς ἔτυχεν, ἁπλῶς ὡς ἰατρῷ παραδεδωκέναι σεαυτὸν τῷ ἐπιστάτῃ, εἶτα ἐν τῷ ἀγῶνι παρορύσσεσθαι, ἔστι δὲ ὅτε χεῖρα ἐκβαλεῖν, σφυρὸν στρέψαι, πολλὴν ἁφὴν καταπιεῖν, ἔσθ' ὅτε μαστιγωθῆναι καὶ μετὰ τούτων πάντων νικηθῆναι. ταῦτα ἐπισκεψάμενος, ἂν ἔτι θέλῃς, ἔρχου ἐπὶ τὸ ἀθλεῖν.

 

Ἐπίκτητος, Ἐγχειρίδιον, 29,2

 

Μετάφραση

 

Θέλεις να νικήσεις στα Ολύμπια; Κι εγώ μα τους θεούς· διότι είναι κατιτί ωραίο. Αλλά εξέταζε τα προηγούμενα και τα επακόλουθα και έπειτα να επιχειρείς. Πρέπει να υπακούς σε ορισμένη διδασκαλία· να τρως καταναγκαστική τροφή, ν' απέχεις από γλυκίσματα, να γυμνάζεται αναγκαστικά σ' ορισμένη ώρα, με τη ζέστη, με το ψύχος, να μη πίνεις ψυχρό νερό ούτε κρασί όπως τύχει, αλλά να παραδώσεις τον εαυτό σου στα χέρια του προπονητή, όπως στα χέρια γιατρού, έπειτα κατά τη διάρκεια της πάλης να κάνεις τάφρους—πότε να βγάλεις το χέρι σου, να στραγγουλίσεις το πόδι σου, να καταπιείς σκόνη πολλή, να μαστιγωθείς κάποτε, και ύστερ' από όλ' αυτά, να νικηθείς.

 

Μετάφραση Αρ. Καμπάνης

 


 

γνωμικό

 

Μπορείτε να επεξεργαστείτε μια λέξη ή μεγαλύτερο μέρος του κειμένου.

1. Για έντονα γράμματα, επιλέξτε τη λέξη ή το κείμενο και πατήστε Ctrl+B ή Ctrl+Shif+B, για πλάγια γράμματα πατήστε Ctrl+Ι ή Ctrl+Shif+I και για υπογραμμισμένα γράμματα πατήστε Ctrl+U ή Ctrl+Shif+U.

2. Για τη μετακίνηση μια λέξης ή ενός τμήματος, επιλέξτε τη λέξη ή το τμήμα και σύρτε στη νέα θέση.

. Αλλιώς, για αποκοπή, επιλέξτε τη λέξη ή το τμήμα του κειμένου πατώντας Ctrl+X και για επικόλληση Ctrl+V. Για αντιγραφή πατήστε Ctrl+C

3. Για επαναφορά, πατήστε Ctrl+R.

4. Μπορείτε επίσης να διαγράψετε μια λέξη ή να προσθέσετε δικό σας κείμενο.

Σημ. Στο κινητό ή στο τάμπλετ δεν ισχύει το 1.