Το 33^ο Συνέδριο της Ομοσπονδίας Κινηματογραφικών Λεσχών Ελλάδας

με θέμα:  «Η θάλασσα στον κινηματογράφο»

σε συνεργασία με την Κινηματογραφική Λέσχη Νάξου, τον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων

και την ευγενική φιλοξενία του θερινού Κινηματογράφου “Cine Naxos”

πραγματοποιήθηκε στη Νάξο, 11-13 Ιουνίου

Το ραντεβού των Κινηματογραφικών Λεσχών της Ελλάδας έστω και καθυστερημένα λόγω κορωνοϊού, δίνεται φέτος στη Νάξο. Η Ομοσπονδία Κινηματογραφικών Λεσχών Ελλάδας (ΟΚΛΕ) και η Κινηματογραφική Λέσχη Νάξου διοργανώνουν, σε συνεργασία με τον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, το 33ο Συνέδριο της ΟΚΛΕ με θέμα «Η θάλασσα στον κινηματογράφο»

Για περισσότερα από 60 χρόνια, ο θεσμός των Κινηματογραφικών Λεσχών παραμένει ζωντανός σε ολόκληρη την Ελλάδα και αποτελεί μία ενεργή κοινότητα φίλων της έβδομης τέχνης, που δραστηριοποιούνται εθελοντικά, με σκοπό την προώθηση της τέχνης του κινηματογράφου, την προαγωγή της κινηματογραφικής  παιδείας και φυσικά την προσωπική έκφραση και ικανοποίηση της κινηματογραφοφιλίας τους.
Τα συνέδρια της ΟΚΛΕ τελούν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού. Επί 33 χρόνια  διοργανώνονται  σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας σε συνεργασία με τις οικείες Κινηματογραφικές Λέσχες και τον αντίστοιχο φορέα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Παράλληλα διοργανώνονται και άλλες εκδηλώσεις όπου συμμετέχουν ή τιμώνται σημαντικές προσωπικότητες του Ελληνικού κινηματογράφου, των γραμμάτων και των τεχνών.

Έτσι, η ΟΚΛΕ καταφέρνει κάθε χρονιά να δημιουργεί μια ενδιαφέρουσα θεματική εκδήλωση γύρω από τον Κινηματογράφο, αλλά και να αναδεικνύει μια Κινηματογραφική Λέσχη κάθε φορά, συμβάλλοντας στην πολιτιστική αποκέντρωση και την τουριστική τόνωση της πόλης που φιλοξενεί το συνέδριο, δίνοντας παράλληλα στα μέλη της απ’ την υπόλοιπη Ελλάδα την ευκαιρία να συναντώνται, να μοιράζονται τις εμπειρίες απ’ τις δραστηριότητές τους και βέβαια να γνωρίζουν την ιστορία, τις παραδόσεις και τις φυσικές ομορφιές του τόπου της διοργανώτριας Λέσχης .
Το 33ο Συνέδριο της ΟΚΛΕ θα πραγματοποιηθεί* στον ανοικτό Κινηματογράφο “Cine Naxos”, 11-12 Ιουνίου.  Οι προσυνεδριακές προβολές και εκδηλώσεις  θα γίνουν* στον προαύλιο χώρο του Πολιτιστικού Κέντρου Δήμου Νάξου  και Μικρών Κυκλάδων (πρώην Σχολή Ουρσουλινών στο Κάστρο της Χώρας της Νάξου)  7-9 Ιουνίου και οι συνεδριακές προβολές και εκδηλώσεις στο “Cine Naxos”, 10-12 Ιουνίου

Η είσοδος σε όλες τις εκδηλώσεις του συνεδρίου θα είναι ΕΛΕΥΘΕΡΗ.

*Θα τηρηθούν αυστηρά τα υγειονομικά πρωτόκολλα περιορισμού της πανδημίας του κορωνοϊού

Σχετικά με το θέμα του συνεδρίου: «Η θάλασσα στον κινηματογράφο» δείτε το άρθρο: Η Τέχνη συναντά τη Θάλασσα

“Αιγαίο νυν και αεί”

(Προβολές τεσσάρων διαφορετικών επεισοδίων: Δευτέρα 7-Τρίτη 8-Τετάρτη 9 Ιουνίου στη Σχολή Ουρσουλινών στις 9.00 μ.μ.  & Πέμπτη 10 Ιουνίου στο Cine Naxos στις 9.00 μ.μ.)

Όλα ξεκίνησαν, όταν το θρυλικό καΐκι του χιλιοτραγουδισμένου Καπετάν Ανδρέα Ζέππου*, βρέθηκε στα χέρια του αρχιτέκτονα και καπετάνιου Κώστα Γουζέλη, που μαζί με τον σκηνοθέτη, Γιώργο Κολόζη ταξίδεψαν στα νησιά του Αιγαίου, με την κάμερα στο χέρι. Το αποτέλεσμα ήταν η εκπληκτική σειρά της ΝΕΤ «Αιγαίο Νυν και Αεί», που σχεδιασμένη με τα χρώματα του Αιγαιοπελαγίτικου τοπίου μας ταξιδεύει στο χθες και το σήμερα. Δεκατρείς μικρές ιστορίες για ανθρώπους και τόπους που εξακολουθούν να αντιστέκονται στην ασχήμια, στο πλαστικό, στην παγκοσμιοποίηση.

Το θρυλικό προπολεμικό καΐκι «Άγιος Ευστράτιος» του θαλασσόλυκου καπετάν Ανδρέα Ζέππου (ήρωα του ομώνυμου τραγουδιού του Γιάννη Παπαϊωάννου), φορτωμένο με ιστορικές μνήμες και αληθινές ιστορίες ζωής, πραγματοποίησε ένα μεγάλο ταξίδι στο Αιγαίο, που κράτησε τρία χρόνια! Από το 1999 έως το 2002.

«Προσπαθούμε να ξυπνήσουμε την αληθινή μνήμη, να βρούμε την ουσία της ζωής, να χτυπήσουμε το πλαστικό, να ζήσουμε το αυθεντικό», λέει ο σκηνοθέτης Γιώργος Κολόζης.  «Η σειρά είναι αυθεντικές ιστορίες ζωής με πρωταγωνιστές ανθρώπους της θάλασσας: ψαράδες, μουσικούς, καραβομαραγκούς, σφουγγαράδες, αγγειοπλάστες, καλλιτέχνες, ζωγράφους, επιστήμονες και γενικά ανθρώπους με στάση ζωής, με πολιτισμό».

Ο αρχιτέκτων Κώστας Γουζέλης, που είναι ο ιδιοκτήτης του θρυλικού καϊκιού, έχει την ευθύνη για τις ιστορίες, τα κείμενα και την παρουσίαση της σειράς των ντοκιμαντέρ. «Στον ταρσανά της Σύρου, το καΐκι του Ζέππου, ο “Άγιος Ευστράτιος” αρχίζει μια νέα ζωή, μια καινούργια θαλασσινή πορεία», λέει  ο  Δημήτρης Μαυρίκος, τελευταίος απόγονος μιας μεγάλης οικογένειας καραβομαραγκών, που επιστρατεύει όλη του την τέχνη και την πείρα για να δρομολογηθεί το καΐκι στο νέο του ταξίδι στο Αιγαίο για το γύρισμα των ντοκιμαντέρ.

Μετά την οικογένεια του καπετάν Ζέππου, το καΐκι πέρασε στην οικογένεια ψαράδων Παγίδα. Τα τέσσερα αδέλφια δούλεψαν αρκετά χρόνια, το εκμεταλλεύτηκαν στη θάλασσα και κέρδισαν πολλά χρήματα! Ο καθένας απ’ αυτούς χάρη στο καΐκι έχτισε από ένα σπίτι. Μετά το πούλησαν στον ψαρά Θανάση Νταντάνη, στη Νάουσα της Πάρου. Εκεί το βρήκαν οι δημιουργοί τού ντοκιμαντέρ και ένας από αυτούς, ο Κώστας Γουζέλης, το πήρε από τον ψαρά».

Αφορμή για την αγορά του θρυλικού σκάφους και τη γνωριμία Γουζέλη και Κολόζη υπήρξε ένας λαϊκός καλλιτέχνης που έφτιαχνε μοντέλα από καΐκια (δεν ζει πια), ο Κώστας Κιρμιζάνης, στον οποίο και είναι αφιερωμένη η σειρά.

Το πλήρωμα του καϊκιού, το τσούρμο – όπως λέει και το τραγούδι του Παπαϊωάννου -,  που ταξίδεψε με το «Άγιος Ευστράτιος» είναι γνήσιοι άνθρωποι της θάλασσας. Ανάμεσά τους:  Ο Γιάννης Σταματογιαννης, βιολιτζής, από την Απείρανθο Νάξου, παλιός συμμαθητής του Μανόλη Γλέζου. Ο Αντώνης Αναματερός που παίζει τσαμπούνα, παλιός σολίστ στην ομάδα Δώρας Στράτου. Ο Νικόλας Σισόης ή καπετάν μοναχός. Ο Μανώλης Σαρούνος, σφουγγαράς που ζωγραφίζει τα γεγονότα της ζωής του. Ο Νικήτας Νομικός, από τη Σχοινούσα, γνωστός χταποδάς που παίζει βιολί για πάρτι του. Ο ζωγράφος Σπύρος Παπαγιαννόπουλος, που ζωγραφίζει αυτά που ζει στο ταξίδι.

Το ταξίδι με το καΐκι του Ζέππου, γεμάτο εκπλήξεις, τους φέρνει σε Σύρο, Σίφνο, Πάρο, Νάξο, Πατερονήσια, Νησίδες, Χταπόδια, Ηρακλειά, Σχοινούσα, Κουφονήσια, Δονούσα, Μακάρες, Μύκονο, Αμοργό, Λέβηθα, Κάλυμνο, Σύμη, Τήλο, Νίσυρο και Αστυπάλαια.

Σενάριο: Γιώργος Κολόζης-Κείμενα-Παρουσίαση: Κώστας Γουζέλης- Διεύθυνση φωτογραφίας: Βαγγέλης Κουλίνος- Μουσική: Βασίλης Δρογκάρης, Μανώλης Πάππος, Γιώργος Κολόζης -Παραγωγή: ΝΕΤ, Φωτοκίνηση -Έτος Παραγωγής: 2002

*Ο ανυπότακτος θαλασσόλυκος

Ο καπετάν Ανδρέας Ζέππος, που δεν ήταν πρόσωπο φανταστικό, όπως πολλοί πίστευαν, έγινε πασίγνωστος από το τραγούδι που έγραψε ο φίλος του Γιάννης Παπαϊωάννου. Γέννημα-θρέμμα της Αιολίας έμεινε ορφανός από τα 7 και στα 19 απέκτησε δικό του καΐκι. Ολόκληρη ζωή την πέρασε στις θάλασσες. Ήταν ο ανυπότακτος, ο θαρραλέος που ξεπερνούσε τις καταιγίδες, γνώριζε τα «χούγια» των κυμάτων, τα μυστικά μονοπάτια και τα ρεύματα, τα βράχια, τις ξέρες, τα ερημονήσια, τα περάσματα των ψαριών. Το τελευταίο καΐκι του χιλιοτραγουδισμένου καπετάνιου ήταν ο «Άγιος Ευστράτιος», που είχε τ’ όνομα του πατέρα του.

“Exotica, Erotica, Etc.”

(Προβολή: Δευτέρα 7 Ιουνίου στη Σχολή Ουρσουλινών στις 9.30 μ.μ.)

Το «Εξωτικά, Ερωτικά κτλ» (Exotica, Erotica, Etc. – 2015), σηματοδοτεί την πρώτη ταινία της Ευαγγελίας Κρανιώτη, η οποία γεννήθηκε ως φυσική συνέχεια της ενασχόλησής της ως φωτογράφου με τους ανθρώπους της Μεσογείου και την οργανική τους σχέση με τη θάλασσα.

Το ευρύτερο πρότζεκτ (φωτογραφικό και οπτικοακουστικό) ολοκληρώθηκε σε διάστημα εννέα ετών, στη διάρκεια των οποίων η Ευαγγελία Κρανιώτη μπάρκαρε δώδεκα φορές σε ελληνικά πλοία και έπιασε λιμάνι σε είκοσι χώρες. Ως η μόνη γυναίκα πάνω σε τάνκερ, φορτηγά και κοντεϊνεράδικα, η σκηνοθέτης διέπλευσε τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, ταξίδεψε στον Ατλαντικό, στα Στενά του Μαγγελάνου και στον Ειρηνικό, από τον Παναμά ως τη Βαλτική και από εκεί μέχρι τον Βόρειο Πόλο και την Ασία.

Ακολουθώντας τους Έλληνες ναυτικούς, παρακολουθεί και καταγράφει τους φευγαλέους ή ισόβιους έρωτες που εμπνέει η μοναξιά της θάλασσας. Με τη βοήθεια του μοντέρ Γιώργου Λαμπρινού και του μοντέρ ήχου Ζερόμ Γκοντιέ, οι 450 ώρες κινηματογραφημένου υλικού της, συνέθεσαν μία δημιουργία με διαχρονική εικαστική αξία και μουσική που στοιχειώνει σαν το τραγούδι των σειρήνων.

Συνέντευξη στο Γιώργο Ρούσσο :

To «Εξωτικά, Ερωτικά κτλ» (Exotica, Erotica, Etc. – 2015) αποτελεί το πρώτο σας ντοκιμαντέρ. Πως γεννήθηκε αυτή η ιδέα και πως προέκυψε ο συγκεκριμένος τίτλος;

Σχεδόν πάντα ξεκινώ ένα πρότζεκτ γνωρίζοντας τον τίτλο του. Ακόμα κι αν δεν υπάρχει καμία άλλη βεβαιότητα, αρκεί μόνο μια φράση για τη δημιουργία ενός κόσμου. Το Εxotica, Erotica, Etc. είναι ουσιαστικά μια κατηγορία πραγμάτων την οποία εφηύρα χρόνια πριν, για να κατατάξω γραπτά, ιστορίες, εικόνες κι επιθυμίες, δικές μου ή άλλων. Πρόκειται για ανθρώπους, καταστάσεις και μέρη, κάποτε ίσως συνηθισμένα, που μέσα από τον χρόνο απομακρύνθηκαν αφήνοντας την καρδιά να τα επιθυμεί ως εξωτικά κι ερωτικά. 

Χωρίς να κατάγομαι από κάποιο νησί ή από οικογένεια ναυτικών, πάντα θεωρούσα τη θάλασσα πατρίδα μου και οι ιστορίες των παλιών ναυτικών που άκουσα παιδί μ’ έκαναν ν᾽ αγαπήσω με πάθος τα μακρινά ταξίδια. Αυτή την αγάπη μπόλιασαν τα διαβάσματα μου, οι μουσικές, οι ταινίες. Χρόνια μετά αποφάσισα να ξανακούσω τις ιστορίες των ναυτικών της Μεσογείου ως ενήλικη πλέον, για να κατανοήσω πως οι άνδρες αυτοί χειρίζονταν την απόσταση, τη σχέση τους με τον τόπο και τους ανθρώπους που άφηναν πίσω. Καθώς ζούσα ήδη στο εξωτερικό, η επιθυμία επιστροφής και η ταυτόχρονη ανάγκη για φυγή μου ήταν έννοιες οικείες. Μέσα από τη ζωή των ναυτικών ήθελα να κατανοήσω την ανθρώπινη φύση γενικότερα και κατ´ επέκταση τον ίδιο μου τον εαυτό.

Το πρότζεκτ ξεκίνησε το 2006 ως φωτογραφική κι ανθρωπολογική έρευνα κι ένα κομμάτι του ολοκληρώθηκε περίπου 9 χρόνια αργότερα ως ταινία. Πρόκειται για μια σπουδή στην περιπλάνηση και την επιθυμία, μέσα από τους έρωτες των ναυτικών στις θάλασσες και τα λιμάνια του κόσμου. Εxotica, Erotica, Etc. είναι ο τίτλος όχι μόνο της ταινίας άλλα ουσιαστικά ολόκληρου του οπτικοακουστικού έργου που παρήγαγα από το 2006 μέχρι το 2014, το οποίο περιλαμβάνει ένα σημαντικό φωτογραφικό αρχείο, 450 ώρες εγγραφής βίντεο καθώς επίσης και ιστορίες που συνέλεξα στις 20 χώρες που ταξίδεψα.

– Το ντοκιμαντέρ, πραγματοποίησε το ντεμπούτο του, στο Φεστιβάλ του Βερολίνου, ενώ είχαμε την ευκαιρία να το παρακολουθήσουμε παρουσία σας, στο 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Στη συνέχεια απέσπασε το Emerging International Filmmaker Award στο Καναδέζικο Hot Docs – ένα από τα σημαντικότερα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ του κόσμου – ενώ προβλήθηκε και στο 59ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λονδίνου (London Film Festival – BFI). Τι σημαίνει για εσάς αυτή η αποδοχή και επιτυχία του έργου σας;

Το Εxotica, Erotica, Etc. είναι μια ιδιόμορφη ταινία ανάμεσα σε ντοκιμαντέρ και εικαστικό έργο. Δεδομένου ότι αντιστέκεται στην κατηγοριοποίηση, χαίρομαι ιδιαίτερα που δεν περνά απαρατήρητη στα Διεθνή Φεστιβάλ. Η ενθουσιώδης υποδοχή που επιφύλαξε το Βερολινέζικο κοινό στην πρεμιέρα εγκαινίασε μια περίοδο ανοίγματος του πρότζεκτ στον κόσμο κι αυτό με ξάφνιασε γιατί η δυναμική του κινηματογράφου ήταν κάτι το πρωτόγνωρο για μένα. Σε κάθε περίπτωση, το αυξανόμενο ενδιαφέρον γύρω από το έργο μου είναι μια συναρπαστική ευθύνη αλλά και δύναμη για τη συνέχεια. Γιατί μετά από την μεγάλη γιορτή και τον θόρυβο των φεστιβάλ, έρχεται πάλι η ανάγκη για δημιουργία και μαζί της, αναπόφευκτα, η ανάγκη για σιωπή. 

Η έννοια της θάλασσας και ειδικά της Μεσογείου και η εξέλιξη του επαγγέλματος του ναυτικού, είναι άρρηκτα δεμένες με την ιστορία της Ελλάδας. Πως το βιώσατε εσείς αυτό κατά τη διάρκεια της κινηματογράφησης; Συναντήσατε διαφορές στην αντιμετώπιση της ταινίας σας από τους θεατές στην Ελλάδα, σε σχέση με το εξωτερικό;

Ταξιδεύοντας κυρίως με ελληνικά βαπόρια μπόρεσα να διαπιστώσω πως η παράδοση γίνεται πράξη και τι σημαίνει “ναυτοσύνη”, λέξη που πριν μπαρκάρω ήταν μια εντελώς αφηρημένη έννοια στο μυαλό μου. Όλα αυτά όμως πάντα σε μια διαλεκτική σχέση του ελληνικού στοιχείου με το μακρινό, το εντελώς διαφορετικό, το Άλλο. Δεν έχω προσπαθήσει να χαρτογραφήσω τις αντιδράσεις του κοινού ως τώρα. Για ευνόητους λόγους έχει ενδιαφέρον για μένα η ανταπόκριση του κόσμου στην Ελλάδα και στην Λατινική Αμερική. Αλλά δεν παίρνω τίποτα για δεδομένο. Μέχρι τώρα πάντως, οι Έλληνες που βλέπουν την ταινία στα φεστιβάλ έρχονται να μου μιλήσουν συγκινημένοι. Μάλιστα όταν πρόκειται για ναυτικούς ἠ γυναίκες και παιδιά ναυτικών, η φόρτιση είναι ακόμα πιο έντονη, αλλά στην περίπτωσή τους νιώθω πως κάτι άλλο μας συνδέει πέρα από την κοινή μας καταγωγή. Είναι αυτού του είδους η ζωή φτιαγμένη από αναχωρήσεις, που γνώρισαν εκείνοι όπως εγώ, και για την οποία μιλάει το Εxotica, Erotica, Etc.

– Δεν είναι όμως μόνο οι ναυτικοί που πρωταγωνιστούν στο ντοκιμαντέρ σας. Ισότιμο ρόλο διαδραματίζουν και οι γυναίκες με τις οποίες συναναστρέφονται στα λιμάνια του κόσμου που αγκυροβολούν. Πως ήταν η επαφή μαζί τους και η εξιστόρηση των ιστοριών τους μπροστά από την κάμερα;

Στα λιμάνια της Λατινικής Αμερικής, έμαθα πορτογαλικά και ισπανικά ακούγοντας ιστορίες αγάπης. Οι γυναίκες της νύχτας δεν είχαν δει ποτέ τους Ελληνίδα, αλλά μου μιλούσαν νοσταλγικά για τους άντρες της χώρας μου. Οι ιστορίες τους ήταν ο απόηχος άλλων ιστοριών, που μου είχαν διηγηθεί παλιοί ναυτικοί στη μητρική μου γλώσσα – έμοιαζε σαν οι αφηγήσεις των μεν να ξέβαφαν πάνω στους στεναγμούς των δε, μέσα από το γαλάζιο φύλλο καρμπόν του ωκεανού. Άρχισα λοιπόν να κινηματογραφώ για να μην ξεχάσω και χαθούν αυτές οι στιγμές στον θόρυβο του κόσμου.

Ουσιαστικά δεν ήξερα τι άλλο να κάνω μπροστά στην γενναιοδωρία εκείνων των γυναικών που μου ανοίγονταν δίχως ενδοιασμούς. Συχνά εμπιστευόμαστε πιο εύκολα έναν άγνωστο που αγνοεί τo βάρος του φορτίου που μοιραζόμαστε μαζί του. Νομίζω υπήρξα αυτός ο άγνωστος για πολλές γυναίκες, αλλά και για πολλούς άντρες εκείνο τον καιρό. Και οι εξίσου άγνωστοι σε μένα συνομιλητές μου, μετέτρεψαν την κινηματογράφηση σε μια υπόθεση συνενοχής, σαγήνης κι εμπιστοσύνης.

Υπήρξε όμως μια γυναίκα που ξεχώρισε ανάμεσα σε όλες τις άλλες: η Σάντυ, η μετέπειτα πρωταγωνίστρια της ταινίας μου. Μόλις την γνώρισα στη Χιλή άρχισε μέσα μου η αντίστροφη μέτρηση για την ολοκλήρωση του έργου. Κι αν έκανα στο μεταξύ αλλά τόσα μπάρκα, μετά από τη γνωριμία μας συνειδητοποίησα πως στο πρόσωπό της είχα βρει όλες τις Σειρήνες αλλά και κάθε Πηνελόπη που λαχταρούσα να συναντήσω.

– Το ευρύτερο πρότζεκτ (φωτογραφικό και οπτικοακουστικό) ολοκληρώθηκε σε διάστημα εννέα ετών, στη διάρκεια των οποίων ταξιδέψατε σε ελληνικά πλοία – τάνκερ, φορτηγά και κοντεϊνεράδικα – από τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, μέχρι τον Ατλαντικό, τον Ειρηνικό και τον Βόρειο Πόλο. Ένα ιδιαίτερα απαιτητικό εγχείρημα. Ποιες ήταν οι σημαντικότερες δυσκολίες που συναντήσατε και από που αντλήσατε τη δύναμη για την ολοκλήρωση του έργου σας;

Ο Alain Cavalier έχει πει: «Κινηματογραφώ μόνος μου, αλλά δεν νιώθω ποτέ μοναξιά, ζω με τους ανθρώπους που φιλμάρω, παίρνω δύναμη από εκείνους για να τροφοδοτήσω την ταινία.» Η συγκεκριμένη φράση συνοψίζει καλά και τη δική μου σχέση με τον κινηματογράφο έτσι όπως εγκαινιάστηκε μέσα από το Εxotica, Erotica, Etc.

Ανήκω σε μια γενιά για την οποία μια ταινία δεν είναι πλέον συνυφασμένη με τους περιορισμούς της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Η ψηφιακή τεχνολογία δίνει σημαντικά περιθώρια ανεξαρτησίας και προσωπικά μου επέτρεψε να μπω στο σινεμά με μια χειρονομία άμεση και οικεία, σχεδόν αθώα. Γύρισα το Exotica μόνη μου, χωρίς συνεργείο. Ανά πάσα στιγμή, οι σκέψεις μου μπορούσαν να γίνουν εικόνες με τρόπο οργανικό. Δούλευα απευθείας με το φως, μέσα στη σιωπή και την απόλυτη ελευθερία. Κοιτάζοντας πίσω, αντιλαμβάνομαι ότι αυτή η πρώτη ταινία που σημάδεψε το πέρασμα μου από την στατική στην κινούμενη εικόνα, ίσως δεν θα μπορούσε να είχε προκύψει διαφορετικά.

Ως μονή γυναίκα εν πλω δεν συνάντησα αξεπέραστες δυσκολίες. Νομίζω μάλιστα πως αυτή η συνθήκη λειτούργησε περισσότερο προς όφελος μου. Ταξιδεύοντας μόνη, η επαφή με τους συνομιλητές μου – άντρες και γυναίκες – ήταν αμεσότερη. Χρειάστηκε σαφώς να μάθω διάφορες γλώσσες για να κατανοήσω τις ιστορίες τους, γι’ αυτό τον λόγο έμενα καιρό σε ορισμένα λιμάνια. Και μετά έφευγα με τα βαπόρια, χωρίς να ξέρω πάντα πότε και από πού θα ξεμπαρκάρω. Στη θάλασσα δικαίως χρησιμοποιείται ο Όρος ΕΤΑ, (Estimated Time of Arrival), καθώς είναι το κατεξοχήν μέρος όπου δεν υπάρχουν βεβαιότητες. Εκεί μαθαίνεις να συμφιλιώνεσαι με τη βραδύτητα και την ιδία στιγμή να είσαι προετοιμασμένος για το ακαριαίο, το επείγον. Συνεπώς ο χρόνος και η διαχείριση του δεν θα μπορούσαν παρά να είναι ένα απαιτητικό κεφάλαιο αυτού του έργου. Όμως το μακράν πιο δύσκολο κομμάτι – και από άποψη χρόνου – ήταν το μοντάζ εικόνας και ήχου.

– Παρακολουθώντας προσεκτικά το ντοκιμαντέρ, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το υλικό κινηματογράφησης πρέπει να ήταν αρκετά μεγάλο. Πως εξελίχθηκε η διαδικασία του μοντάζ και ποια η σημασία του ήχου (voice over), αλλά και της μουσικής ειδικότερα, κατά την ολοκλήρωση του έργου σας;

Το υλικό κινηματογράφησης ήταν όντως μεγάλο. Πριν περάσω στο μοντάζ αναλογιζόμουν πως το να το δω ολόκληρο θα ισοδυναμούσε με το να ζήσω πάλι όλα μου τα ταξίδια σε πραγματικό χρόνο. Και βεβαία το έκανα, ξανά και ξανά. Όμως αυτή η επώδυνη διαδικασία μου επέτρεψε να κατανοήσω βαθύτερα την ομαδική διάσταση του κινηματογράφου. Γιατί πλέον δεν ήμουν μονή “on board”, είχα μαζί μου δυο πολύτιμους συνεργάτες: τον μοντέρ εικόνας Γιώργο Λαμπρινό και τον μοντέρ ήχου και μιξέρ της ταινίας, Jérôme Gonthier. Καθώς η εμπειρία ήταν πρόσφατη, αντιλήφθηκα αυτή την συνύπαρξη σαν ένα άλλου είδους μπάρκο. Και βυθίστηκα μαζί τους σ᾽ ένα υλικό που έμοιαζε να τείνει κυριολεκτικά προς το άπειρο, αλλά που στην ουσία είχε πολύ συγκεκριμένους περιορισμούς.

Η χρήση του ανδρικού voice over ως αντίστιξη στην παρουσία της Σάντυ κρίθηκε απαραίτητη στο τέλος του πρώτου μοντάζ, σε μια περίοδο όπου δεν μπορούσα να ταξιδέψω. Ο άνδρας που ακούμε στην ταινία, είναι ένας Καπετάνιος που είχα γνωρίσει στα πρώτα μου ταξίδια στην Μεσόγειο και στον οποίο πρότεινα να κάνουμε μια σειρά από συζητήσεις μέσω skype, δίχως να έχουμε μιλήσει ή ιδωθεί για χρόνια. Για άλλη μια φορά, η εμπιστοσύνη προς τον οικείο άγνωστο – και από τις δυο πλευρές – έπαιξε καθοριστικό ρολό. Στην ταινία, η φωνή του Καπετάνιου μοιάζει να έρχεται από κάπου μακριά, από ένα μοναχικό δωμάτιο ξενοδοχείου ή από τη μέση του ωκεανού, όπως συμβαίνει και με τους ναυτικούς όταν ταξιδεύουν. Αυτή η καταγραφή ήταν μια πρόκληση γιατί κάθε καινούρια του αφήγηση επέφερε οργανικές αλλαγές στο υπάρχον μοντάζ. Κάναμε έναν ικανό αριθμό συζητήσεων πριν σιγουρευτώ πως έχω στα χεριά μου ότι χρειάζομαι και του είμαι βαθιά ευγνώμων για την υπομονή και την εμπιστοσύνη του.

Η μουσική τέλος, είναι ο απόηχος των δικών μου ακουσμάτων όταν ταξίδευα στα καράβια, όπως παραδείγματος χάρη το κομμάτι του Stephan Micus που ακούμε στην ταινία. Επίσης είμαι πολύ περήφανη που ο Eric Néveux δέχτηκε να συνθέσει δυο κομμάτια ειδικά για το Εxotica, Erotica, Etc. Στο μοντάζ ήχου αντιμετωπίσαμε τη μουσική σαν ενα voice over σ’ ένα άλλο επίπεδο. Θέλαμε ο ήχος να έχει μια απόχρωση που να συνδιαλέγεται με το φως της κάθε σκηνής.

– Μετά από τόσο καιρό ταξιδεύοντας με τα πλοία σε όλα αυτά τα μέρη και τα λιμάνια, υπάρχει κάτι που σας λείπει από την έντονη επαφή σας με τη θάλασσα;

Σε μια φράση της, η Clarice Lispector λεει: «Νιώθω νοσταλγία για πράγματα που δεν ξέρω καν αν υπήρξαν». Δεν ξέρω αν αυτό που μου λείπει ήταν έτσι στην πραγματικότητα ή αν θα είναι έτσι όταν το ξαναζήσω. Μου άρεσε όμως που στην ανοιχτή θάλασσα, η μνήμη γινόταν φαντασία. Τις νύχτες οι άνδρες ύφαιναν τις ιστορίες τους σε μια προσπάθεια να διασώσουν την ισορροπία που διατάρασσαν οι μέρες. Ο χρόνος κι ο τόπος είναι έννοιες σχετικές στο ανοιχτό πέλαγος. Στα μεγάλα ταξίδια μπορείς να δώσεις την ακριβή θέση του πλοίου, όμως ο ίδιος νιώθεις χαμένος και παρ’ όλα αυτά, ασφαλής.

Εν πλω υπάρχει μια ανεξήγητη αίσθηση ασφάλειας, ένα είδος γαληνής. Ακόμα κι όταν ανέβαινα σ’ ένα καινούριο βαπόρι με άγνωστο πλήρωμα, ένιωθα να ξεγλιστρώ σε μια παράλληλη διάσταση όπου η πραγματικότητα δεν είχε δύναμη πάνω στα πράγματα. Ιδίως όταν σαλπάραμε στη μέση της νύχτας, τα πάντα ήταν προστατευμένα και σε αναστολή. Στη στεριά, η ιδέα της κίνησης είναι συνυφασμένη με την ανασφάλεια. Στη θάλασσα όλα είναι αλλαγή κι ο φόβος συνυπάρχει με την εμπιστοσύνη.  

– Καθώς το ντοκιμαντέρ σας «Εξωτικά, ερωτικά κτλ» (Exotica, Erotica, Etc.), ταξίδεψε και συνεχίζει να ταξιδεύει στα σημαντικότερα εγχώρια και διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ, ποια είναι τα σχέδια σας για το μέλλον;

Μια πληθώρα πρότζεκτ που κινούνται ανάμεσα στη φωτογραφία, το βίντεο και τις οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις. Ένα βιβλίο. Και πάλι ο κινηματογράφος, αλλά πλέον μέσα από την μυθοπλασία.

Τρία χρόνια μετά το εξαιρετικό «Εξωτικά, Ερωτικά κτλ» (Exotica, Erotica, Etc. – 2015)  η Ευαγγελία Κρανιώτη, επέστρεψε εντυπωσιακά με το «Obscuro Barroco» ένα ντοκιμαντέρ με στοιχεία μυθοπλασίας, με θέμα τη μεταμόρφωση σε μια πόλη των άκρων: το Ρίο ντε Τζανέιρο. Έχοντας λάβει το Βραβείο της Επιτροπής.  στα Teddy Awards της 68ης Μπερλινάλε, το «Obscuro Barroco» πραγματοποίησε την πανελλήνια πρεμιέρα του, στο πλαίσιο του 20ού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, στο Διεθνές Διαγωνιστικό. Τα Βραβεία Teddy του Φεστιβάλ στο Βερολίνο απονέμονται παραδοσιακά εδώ και 31 χρόνια σε ταινίες που αφορούν στην queer κουλτούρα αλλά και ευρύτερα στον χώρο των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της ταυτότητας. «H ταινία μάς μεταφέρει σε μία πόλη ζωντανή και σουρεαλιστική, σε ένα καρναβάλι γεμάτο όνειρα και εφιάλτες, που βλέπουμε μέσα από τα μάτια ενός queer συμβόλου. Το εντυπωσιακό και μοναδικό όραμα της δημιουργού του σε γοητεύει μέσω της αξιοσημείωτης φωτογραφίας και του ηχητικού σχεδιασμού, καθιστώντας το μοναδικά ποιητικό και οικείο, ένα εξαιρετικό καλλιτεχνικό επίτευγμα», σημείωσε η επιτροπή για την απόφασή της να βραβεύσει το «Obscuro Barroco».

tvxs.gr

Η Ευαγγελία Κρανιώτη είναι Ελληνίδα εικαστικός και ζει στη Γαλλία. Ασχολείται με τον κινηματογράφο, τη φωτογραφία και τις οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις. Είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Σπούδασε πιάνο στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών και εικαστικές τέχνες στην École nationale supérieure des arts décoratifs de Paris (προ- και μεταπτυχιακές σπουδές). Το 2014, ολοκλήρωσε τον κύκλο σπουδών της με μια διετή μεταπτυχιακή έρευνα πάνω στον κινηματογράφο και τα νέα media (άριστα παμψηφεί και έπαινος της επιτροπής) στο Fresnoy – Studio national des arts contemporains. Το έργο της έχει υποστηριχθεί από το Ίδρυμα Iωάννου Φ. Κωστοπούλου, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, το Ίδρυμα Marc de Montalambert (Γαλλία), το Μεσογειακό Κέντρο Φωτογραφίας (Γαλλία), τη Cité internationale des Arts de Paris (Γαλλία), το κέντρο Capacete Rio (Βραζιλία), τη Fundação Alberto Alvarez Penteado São Paulo (Βραζιλία), το Γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού, το Γαλλικό Υπουργείο Εξωτερικών, καθώς και το Fonds de Dotation Agnès b. Το 2015, έλαβε το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής και το Βραβείο Elie Saab στο 30ό Φεστιβάλ Μόδας και Φωτογραφίας της Hyères, καθώς και το Βραβείο καλύτερου ανερχόμενου σκηνοθέτη στο διεθνές φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Toronto Hot Docs. Το 2014, έλαβε το Βραβείο των Φίλων του Fresnoy, το Βραβείο Φωτογραφίας του Fondation des Treilles και το Βραβείο Runway (Bipolar / Fresnoy). Εκπροσωπείται από τη Galerie Sator στο Παρίσι και συνεργάζεται με την Galerie du Jour Agnès b σε πολλά πρότζεκτ. Το έργο της παρουσιάζεται τακτικά σε διεθνείς εκθέσεις και εκδηλώσεις : Paris Photo, Mois de la Photo / Maison Européenne de la Photographie, 5η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Festival VIΑ, Festival EXIΤ, Lille 3000, MAC Créteil, Galerie Xippas, Kyotographies, FotoRio, Biennale de Belleville, CentQuatre, Bruxelles Nuit Blanche, Musée de Beaux-Arts de Rennes, NY Photo Festival, MUSA Museum, Austrian Cultural Forum NY, Centre d’art contemporain de Genève. Η πρώτη της ταινία μεγάλου μήκους Exotica, Erotica, Etc. (73′) έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Forum της 65ης Berlinale και έκτοτε παρουσιάζεται σε σημαντικά διεθνή φεστιβάλ: Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, Karlovy Vary, Hot Docs Toronto, Melbourne, Sarajevo, BFI London, Göteborg, ανάμεσα σε άλλα. Το μεγαλύτερο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ, IDFA International Documentary Film Festival Amsterdam, την επέλεξε ως μια από τις ταινίες που ξεχώρισαν στα διεθνή φεστιβάλ μέσα στο 2015 (κατηγορία Best of Fests).

“Μικρά Αγγλία”

(Προβολή: Τρίτη 8 Ιουνίου στη Σχολή Ουρσουλινών στις 9.30 μ.μ.)

Η ταινία του Παντελή Βούλγαρη “Μικρά Αγγλία”, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη, διαδραματίζεται στην Άνδρο την εποχή του Μεσοπολέμου. Εκτός από θεατές μίας υπέροχης ταινίας εποχής, γινόμαστε κοινωνοί μίας διαχρονικής όσο και τραγικής ιστορίας αγάπης.

Ο σκηνοθέτης:

“Η ανάσα της ναυτικής παράδοσης με κινητοποιεί. Το ήθος της εποχής με συγκινεί. Οι νοοτροπίες και οι ανθρώπινες σχέσεις αποζητούν μια καίρια και ευαίσθητη καταγραφή. Θέλησα να καταφέρω να αφουγκραστώ τα πάθη, να φωτίσω τη σημασία της μακράς απουσίας και της απαντοχής, την ανακούφιση του σμιξίματος μετά από καιρό, το πένθος για τις απώλειες. Ειδικά αυτή τη γκρίζα εποχή, τους στενάχωρους καιρούς για τον τόπο και τους ανθρώπους, αξίζει να προσφέρουμε ένα κινηματογραφικό έργο πλούσιο σε αισθήματα και ανθρωπιά και μαζί ένα ταξίδι σε άγνωστες σελίδες της ιστορίας. Στα χρόνια που κάνω σινεμά, κοντά στα πρόσωπα της οικογένειας και των φίλων της νεότητας μου, προστίθενται και άλλα άγνωστα στην αρχή, που στο τέλος μιας ταινίας παίρνουν μια θέση στην καρδιά μου. Με τα μάτια και τη φωνή τους, διηγούμαι αυτό που με αναστατώνει. Μπορεί να περνάει καιρός μετά από την περιπέτεια που έζησα μαζί τους, όμως τα ονόματα τους διατηρούν για πάντα τη μοναδικότητα τους.”

Η ιστορία διαδραματίζεται στο ναυτονήσι της Άνδρου και στις θάλασσες των ποντοπόρων φορτηγών. Διατρέχει τις δεκαετίες του 1930 και του 1940, ενώ καταγράφει τις φουρτούνες της ζωής, πελαγίσιες αλλά και στεριανές.

 

Ο Παντελής Βούλγαρης με διεισδυτική και στοχαστική ματιά υπηρετεί κινηματογραφικά μία σύνθετη ιστορία, που φωτίζει τις σκιές της καθημερινότητας, τα κρυμμένα μυστικά, τις ταραγμένες σχέσεις και το κόστος της υποταγής. Για μία ακόμη φορά εμπιστεύεται τους πρωταγωνιστικούς ρόλους σε πρωτοεμφανιζόμενους ηθοποιούς, οι οποίοι και τον δικαιώνουν απόλυτα. Παράλληλα  αναδεικνύει και ψυχογραφεί σε βάθος το πολυπληθές του καστ.

Η ταινία του Παντελή Βούλγαρη “Μικρά Αγγλία”, με υπέροχη φωτογραφία κι ένα μοναδικό, πολυσυλλεκτικό καστ με νέους αλλά και βετεράνους ηθοποιούς,  βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα. Η συγγραφέας και σεναριογράφος Ιωάννας Καρυστιάνη, αναφέρει: “Το μυθιστόρημα είναι κείμενο, το σενάριο επίσης, λέξεις στο χαρτί. Ταινία είναι η επιχείρηση επαλήθευσης του σφυγμού των γεγονότων της πλοκής και του παλμού των χαρακτήρων που ανασαίνουν στο κινηματογραφικό τοπίο. Κι αν η σελίδα αφήνει περιθώρια στον αναγνώστη να φανταστεί και να συμπληρώσει, η εικόνα, ως τετελεσμένο γεγονός μπροστά στα μάτια του θεατή, “καρφώνει” δια μιας τα κενά και τις αστοχίες.”

 

Μετά τις “Νύφες” του 2004, ο Παντελής Βούλγαρης ξανασυνεργάζεται στον Κινηματογράφο με τη σύζυγο του και συγγραφέα Ιωάννα Καρυστιάνη, η οποία λέει χαρακτηριστικά:

“Χρειάζεται ξεκάθαρος στόχος, γενική εποπτεία, ανάδειξη της καίριας λεπτομέρειας, σύνθεση ατμόσφαιρας, και όλα σε πυκνό, πολύ πυκνό, χρόνο. Όπως πολύς κόσμος, αγαπώ το σινεμά. Όμως, το αγάπησα περισσότερο ζώντας τα παρασκήνια του γυρίσματος, σαν ένα πλήρες μυθιστόρημα, με πλήθος χαρακτήρων, έντονη δράση, απρόοπτα, σασπένς, ρίσκο, εκρήξεις ενθουσιασμού, βαριές σιωπές. Γιατί οι λέξεις στο χαρτί δεν είναι οι 10 εντολές. Εκχωρούν στον σκηνοθέτη ελευθερία έμπνευσης, άνεση πρωτοβουλίας και την ευθύνη να βρει συμμάχους με ιδέες, γνώσεις, ετοιμότητα και αποφασιστικότητα να στήσουν τις εικόνες.”

Η ταινία «Μικρά Αγγλία» γυρίστηκε μέσα σε 9 εβδομάδες με πολλά εξωτερικά γυρίσματα σε Χώρα, Λιβάδια, Συνετί, Αλαμανιά, Στενιές, Βόρη, Λάμυρα και άλλα χωριά της Άνδρου.  

Ενώ η ιδέα για το βιβλίο προέκυψε τυχαία. Σύμφωνα με τη συγγραφέα, Ιωάννα Καρυστιάνη: «Ένας παλιός συμφοιτητής με φώναξε για έναν καφέ στο σπίτι του και είδα τις φωτογραφίες πέντε πνιγμένων ναυτικών σε κάδρα. Μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα άλλαξαν όλα μέσα μου. Ένιωσα ένα τεράστιο σοκ και αναρωτήθηκα πώς ένα σπίτι μπορεί να αντέξει τέτοιο πένθος. Στην Άνδρο σχεδόν όλα τα σπίτια είναι λαβωμένα από ναυάγια. Αυτό με έκανε να αγαπήσω παράφορα το νησί και τη ναυτική ζωή και αποφάσισα ότι ήθελα να γράψω ένα βιβλίο γι’ αυτό το θέμα».

Η ταινία του Παντέλη Βούλγαρη «Μικρά Αγγλία», έρχεται να προστεθεί σε μία ήδη μοναδική φιλμογραφία που περιλαμβάνει χαρακτηριστικές δημιουργίες από το: “Ο Κλέφτης” του 1965, τα “Πέτρινα Χρόνια του 1985, το “Ακροπόλ” του 1995, αλλά και το υπέροχο “Όλα Είναι Δρόμος” του 1998 με τις συγκλονιστικές ερμηνείες του Γιώργου Αρμένη και του Θανάση Βέγγου, μέχρι το “Ψυχή Βαθιά” (2009) που με πρωταγωνιστή τον Βαγγέλη Μουρίκη, αφουγκράζεται την συνταρακτική ιστορία του Εμφυλίου Πολέμου που δεν έχει νικητές και ηττημένους, παρά μόνο θύματα. Σε αυτή λοιπόν την πλούσια φιλμογραφία έρχεται να προστεθεί άλλη μία καλή ταινία. Μία ταινία που δεν είναι απλά μία όμορφη ταινία εποχής, αλλά μία τραγική ιστορία αγάπης που διαδραματίζεται σε μία Ελλάδα που βρίσκεται πιο κοντά μας από ότι ίσως θα θέλαμε να πιστεύουμε και με ένα υπέροχο καστ στο σύνολό του.

 

Φιλμογραφία

Κινηματογράφος

• Το Τελευταίο Σημείωμα (2017)
• Μικρά Αγγλία (2013)
• Ψυχή Βαθιά (2009)
• Νύφες (2004)
• Όλα είναι δρόμος (1998)
• Ακροπόλ (1995)
• Ήσυχες μέρες του Αυγούστου (1991)
• Η Φανέλα με το “9” (1988)
• Τα Πέτρινα Χρόνια (1985)
• Ελευθέριος Βενιζέλος 1910-1927 (1980)
• Happy Day (1976)
• Ο μεγάλος ερωτικός (1973)
• Το προξενιό της Άννας (1972)
• Χορός των τράγων (1971)
• Ce n’est pas que le début (1969)
• Τζίμης ο τίγρης (1966)
• Ο κλέφτης (1965)

Τηλεοπτικές σειρές

• Οι απόμαχοι (1982)
• Ο κήπος με τα αγάλματα (1981)

(tvxs.gr) Του Γιώργου Ρούσσου

---

«Express Skopelitis»

(Προβολή: Τετάρτη 9 Ιουνίου στη Σχολή Ουρσουλινών στις 9.30 μ.μ.)

Την ταινία προλογίζει η παραγωγός του ντοκιμαντέρ: Αντιγόνη Γαβριατοπούλου

Ο Σκοπελίτης είναι ένα ξεχωριστό καράβι. Έχει πρόσωπο και χαρακτήρα. Μία ολοζώντανη προσωπικότητα. Ταξιδεύοντας μαζί του, μπαίνουμε μέσα στη θαλασσινή ζωή των Μικρών Κυκλάδων. Βλέπουμε πώς ζούνε οι ναύτες στο καράβι και πώς οι κάτοικοι στα νησιά της άγονης γραμμής. Η θάλασσα δίνει χώρο στο χωράφι, ο χορός των κυμάτων οδηγεί στην έκσταση του πανηγυριού, ένα ερωτικό τραγούδι φέρνει την τρικυμία. Όλα είναι ένα, συνδέονται με την ομορφιά του τοπίου, τη δύναμη της φύσης, τον αγώνα του ανθρώπου να τη δαμάσει και να ζήσει αρμονικά μαζί της. Ο ρυθμός και η φόρμα της ταινίας αναδεικνύουν και εξυμνούν έναν τρόπο ζωής ανάμεσα στη θάλασσα και τον ουρανό. Η μουσική του Αλκίνοου Ιωαννίδη είναι μία σύνθεση από τους ήχους του ίδιου του πλοίου και της φύσης των Μικρών Κυκλάδων.

Η Αιμιλία πέρασε αμέτρητες ώρες πάνω στο πλοίο κουβεντιάζοντας με τους ναυτικούς, ακούγοντας τις ιστορίες τους, παρατηρώντας τη ζωή τους. «Κάνουν ωραία γεύματα στο κουζινάκι, φτιάχνουν ποπ κορν για πρωινό, λένε ιστορίες να περάσει η ώρα, παραπονιούνται, γελάνε, ακούνε πολλή μουσική». Και όλα έγιναν ταινία, μια ταινία αισθήσεων, όπως λέει η ίδια. Σε αυτό έχει συμβάλλει και η μουσική του Αλκίνοου Ιωαννίδη, φτιαγμένη από τους ήχους του ίδιου του πλοίου.

Η σκηνοθέτιδα, Αιμιλία Μηλού, περιγράφει στο naxostimes.gr το δικό της ταξίδι με τον «Σκοπελίτη»…

Πώς γεννήθηκε η ιδέα να κάνεις ένα ντοκιμαντέρ για το θρυλικό καράβι των Μικρών Κυκλάδων, το Σκοπελίτη;

Έψαχνα πολύ καιρό να κάνω κάτι θαλασσινό. Πήγα στο Πέραμα, στο Πειραιά, σε καραβομαραγκούς, αλλά δεν έβρισκα κάτι να αγαπήσω. Ένας φίλος, ο Στέφανος, μου είπε: «Να πας στον Σκοπελίτη». Πήγα πρώτη φορά πριν 5 χρόνια, χωρίς κάμερα και αγάπησα το καραβάκι αμέσως. Ήταν βαθύς χειμώνας, χωρίς τουρίστες, οπότε είδα καθαρά την οικεία σχέση του καραβιού με τα νησιά. Σε κάθε λιμάνι οι ναύτες πιάνανε κουβέντα με τους ντόπιους, η γέφυρα του καπετάνιου είχε πάντα κόσμο, ένιωθαν όλοι σαν στο σπίτι τους. Είδα ότι μπορώ να αναπτύξω μία προσωπική σχέση με το πλοίο, στοιχείο απαραίτητο για να γίνει μία ταινία.

Τι ακριβώς θα δούμε στο ντοκιμαντέρ σου;

Την καθημερινή ζωή στο καράβι και στα νησιά της άγονης γραμμής το χειμώνα.

Πόσο καιρό πέρασες πάνω στο πλοίο;

Αρκετό ώστε να μην παίρνω πια δραμαμίνη ούτε στα 8 μποφόρ.

Σε ποια νησιά έχουν γίνει γυρίσματα;

Στη Σχοινούσα, την Ηρακλειά, την Αμοργό.

Πόσο σημαντική για την πορεία του ντοκιμαντέρ ήταν η κουβέντα με τους ντόπιους;

Πέρασα πολύ χρόνο στα καφενεία, κουβεντιάζοντας με τους ντόπιους, όπως και στο κουζινάκι του Σκοπελίτη, μιλώντας με τους ναύτες. Ήθελα να μάθω για τη ζωή τους. Είναι τόσο διαφορετική από τη ζωή στη πόλη. Ο κάθε άνθρωπος με τον οποίο μιλάμε όταν κάνουμε αυτή τη δουλειά, μας επηρεάζει με τρόπους ορατούς και αόρατους. Όλα αυτά περνάνε στη ταινία η οποία αποκτά δική της ζωή, έχει τις δικές της ανάγκες και ο σκηνοθέτης οφείλει να τις ακούσει. Τα περισσότερα πράγματα που σκεφτόμουν για τη ταινία ανατράπηκαν στην πορεία και αυτό είναι προς όφελός της.

Οι μόνιμοι κάτοικοι των νησιών είναι δεμένοι με τον «Σκοπελίτη»;

Ναι, βέβαια, είναι κομμάτι της ιστορίας τους. Γνώρισα ανθρώπους από όλα τα νησιά της άγονης γραμμής και όλοι συγκινούνται τόσο πολύ όταν ακούνε το όνομα Μήτσος Σκοπελίτης. Το καραβάκι τους ενώνει, άλλωστε συνδέονται μεταξύ τους μέσω αυτού, καθημερινά, όλο το χρόνο. Μίλησα πάντως και με ξένους ταξιδιώτες οι οποίοι έχουν μία αδιανόητη αφοσίωση στο καράβι. Ξέρουν τα πάντα γι’ αυτό, έρχονται κάθε χρόνο επί δεκαετίες, φτιάχνουν βίντεο στο youtube. Πολλή αγάπη.

Πώς είναι η καθημερινότητα των ανθρώπων του «Σκοπελίτη»; Θέλεις να μοιραστείς μία ιστορία καταστρώματος;

Οι άνθρωποι αυτοί ζουν μία πολύ δύσκολη ζωή. Δουλεύουν πολλές ώρες την ημέρα, όλο το χρόνο. Το χειμώνα είναι πιο ήσυχα, έχουν την ευκαιρία να ανταλλάξουν και δυο κουβέντες με τους επιβάτες. Κάνουν ωραία γεύματα στο κουζινάκι, φτιάχνουν ποπ κορν για πρωινό, λένε ιστορίες να περάσει η ώρα, παραπονιούνται, γελάνε, ακούνε πολλή μουσική. Μου έκανε εντύπωση ένα απόγευμα, επιστρέψαμε 8 η ώρα στα Κατάπολα και είδα το καπετάν Φωστιέρη να βγαίνει απ’ το Σκοπελίτη και να μπαίνει απευθείας στο καΐκι του. Πήγαινε για ψάρεμα, να ξεκουραστεί.

Τι καινούργιο θα μάθει ο θεατής για τον Σκοπελίτη μέσα από αυτό το ντοκιμαντέρ;

Ο θεατής θα δει το καράβι μέσα από τα δικά μου μάτια. Κάποιοι θα ταυτιστούν, άλλοι θα ξαφνιαστούν. Θέλω πολύ να δω τις αντιδράσεις των ανθρώπων που ζουν στις Μικρές Κυκλάδες. Δεν είναι πάντως μία ταινία που παρέχει ιστορικές ή βιογραφικές πληροφορίες. Απευθύνεται κυρίως στις αισθήσεις. Είναι μία συμπυκνωμένη εμπειρία της θαλασσινής ζωής, όπως την έζησα στο Σκοπελίτη.

Η πιο δυνατή στιγμή των γυρισμάτων;

Οι φουρτούνες. Τις αγάπησα πολύ. Ζωντανεύουν όλα εκείνη την ώρα. Το πλοίο βυθίζεται στο νερό, μετά σκαρφαλώνει στα κύματα, κάνει ένα σωρό ήχους, οι περισσότεροι επιβάτες ξαπλώνουν για να μη ζαλιστούν, άλλοι πιο θαρραλέοι κόβουν βόλτες. Στα λιμάνια γίνονται όλα με ταχύτατους ρυθμούς για να μην κινδυνέψει το καράβι. Τρέχουν όλοι μέσα έξω να πάρουν τα δέματά τους, χωρίς βέβαια να παραλείπονται τα καλαμπούρια. Υπάρχει πάντα και η αγωνία αν θα καταφέρει να δέσει το καράβι σε όλα τα νησιά.

Πώς προέκυψε η συνεργασία σου με τον Αλκίνοο Ιωαννίδη;

Ο Αλκίνοος συνδέθηκε πολύ με την ταινία εξ’ αρχής και με βοήθησε με διάφορους τρόπους. Επέμεινε πως είναι σημαντικό να τραβήξω στα νησιά όταν ακόμα σκεφτόμουν να τραβήξω μόνο το πλοίο. Είχε τη σύλληψη να φτιάξει μουσική από τους ήχους του Σκοπελίτη και το sound design της ταινίας. Ήρθε στην Αμοργό, ηχογράφησαν με τον Άρη Παυλίδη το πλοίο μέσα έξω, δεν άφησαν σπιθαμή. Ακολούθησε κάποια ηλεκτρονική επεξεργασία και το αποτέλεσμα είναι πολύ ξεχωριστό. Κάθε νότα της μουσικής είναι ηχογραφημένη στις Μικρές Κυκλάδες.

Εκτός από το φεστιβάλ Θεσσαλονίκης πού αλλού θα ταξιδέψει ο «Σκοπελίτης»;

Σε φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Ο Σκοπελίτης είναι η πρώτη σου κινηματογραφική δουλειά; Εάν όχι θέλεις να μας πεις τι άλλο έχεις κάνει;

Έχω κάνει ένα μικρού μήκους ντοκιμαντέρ για το ζωγράφο Άντη Ιωαννίδη που λέγεται «Να Ταΐσω τους Μέρμυγκες». Και ένα πιο μικρού μήκους πειραματικό, το «Τίποτα».

Ποιο θα είναι το επόμενο κινηματογραφικό σου βήμα;

Γράφω ένα σενάριο για έναν Ευγενή Ληστή, ελπίζοντας ότι θα βρεθεί κάποιος άλλος να το γράψει καλύτερα από μένα.

Σκηνοθεσία: Αιμιλία Μηλού, Σενάριο: Αιμιλία Μηλού,  Διεύθυνση φωτογραφίας: Φίλη Ολσέφσκι,  Μοντάζ: Αιμιλία Μηλού,  Ήχος: Άρης Παυλίδης,  Μουσική: Αλκίνοος Ιωαννίδης Παραγωγή: A&G Films Media Entertainment,  Παραγωγός/Παραγωγοί: Αντιγόνη Γαβριατοπούλου,  Συμπαραγωγή: N-Trance, ΕΚΚ,  Συμπαραγωγοί: Γιάννης Εξηντάρης , Χώρα Παραγωγής: Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Έτος Παραγωγής: 2020, Διάρκεια: 69΄

«Dolphin Man»

(Προβολή: Πέμπτη 10 Ιουνίου στο Cine Naxos στις 9.30 μ.μ.)

Σκηνοθέτης:  Λευτέρης Χαρίτος

Το ντοκιμαντέρ προλογίζει ο Σκηνοθέτης

Ο Λευτέρης Χαρίτος μιλάει στο Cinobo για το «Dolphin Man»

“Το μικρό ψάρι”

(Προβολή: Παρασκευή 11 Ιουνίου στο Cine Naxos μετά την τιμητική εκδήλωση)

H τέταρτη μεγάλου μήκους του Γιάννη Οικονομίδη έχει εκτόπισμα και ειδικό βάρος. Κι έναν (καμία έκπληξη), εξαιρετικό Βαγγέλη Μουρίκη, σε μια βραδυφλεγή ερμηνεία-δυναμίτη. Στα 19 του, ο Στράτος διέπραξε ένα έγκλημα πάθους. Πέρασε τη μισή του ζωή στη φυλακή, κάτω από την προστασία ενός αρχινονού του υποκόσμου, του Λεωνίδα. Μια μέρα, κατά τη διάρκεια μιας συμπλοκής ανάμεσα σε αντίπαλες συμμορίες, ο Λεωνίδας του έσωσε τη ζωή. Ο Στράτος αυτό δεν το ξέχασε ποτέ. Ελεύθερος πια, ο Στρατός δουλεύει τη νύχτα σε ένα αρτοποιείο, ενώ τη μέρα εκτελεί συμβόλαια θανάτου. Όλα του τα χρήματα τα δίνει στον Γιώργο, τον αδελφό του Λεωνίδα, που οργανώνει ένα παράτολμο σχέδιο απόδρασης για να βγάλουν τον Λεωνίδα από την φυλακή. Το μόνο πράγμα που απασχολεί τον Στράτο είναι να εξοφλήσει το χρέος του στον Λεωνίδα. Η μέρα της απόδρασης, η πιο σημαντική μέρα της ζωής του, πλησιάζει…

Πολυπρόσωπο, λαβυρινθώδες, γεμάτο χαρακτήρες και αντικρουόμενες δυναμικές, το «Μικρό Ψάρι» ξεκινά σαν ένα αποκαλυπτικό μωσαϊκό ενός παράλληλου κόσμου που μοιάζει να κινείται δίπλα ή κάτω από «τον δικό μας». Εναν κόσμο που ο Γιάννης Οικονομίδης έχει επισκεφθεί ξανά στο σινεμά του, αλλά που εδώ δοκιμάζει να τον χαρτογραφήσει με λεπτομέρεια και διεισδυτική ματιά, μέσα από τον ήρωά του τον Στράτο, έναν άντρα που έχει αφήσει πίσω την φυλακή, αλλά όχι και το έγκλημα. Πενηντάρης, θλιμμένος, σιωπηλός, ο Στρατός δουλεύει σε μια βιοτεχνία με ψωμιά, τυρόπιτες, φύλα ζύμης, αλλά στην πραγματικότητα βγάζει χρήματα σκοτώνοντας ανθρώπους για λογαριασμό του Μπογιατζή, ενός τύπου που μοιάζει να έχει πάντα κάποιον να «σβήσει». Τα περισσότερα από τα κέρδη της δεύτερης δουλειάς του, πάνε στον Γιώργο, τον αδελφό του Λεωνίδα, του φυλακισμένου αφεντικού του υποκόσμου, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν ένα φιλόδοξο σχέδιο απόδρασης. Περιτριγυρισμένος από ανθρώπους που θέλουν κάτι από αυτόν, για παράδειγμα να δουλέψει για λογαριασμό τους, όπως ο Πετρόπουλος, ιδιοκτήτης μπαρ με κορίτσια και σκοτεινή φιγούρα της πιάτσας, ο Στράτος βρίσκει μια μοναδική υποψία φιλίας στον γείτονά του Μάκη, έναν άβουλο, τσαλακωμένο άντρα και την αδελφή του Βίκυ που πουλάει το κορμί της για να ξεχρεώσει τα χρέη της στον Πετρόπουλο. Εχοντας πίσω του ένα έγκλημα πάθους πριν από χρόνια που του απέδωσε τα εύσημα ενός ανθρώπου που οφείλεις να σέβεσαι, ο Στράτος δεν μπορεί να ξεκολλήσει από την τροχιά στην οποία έχει μπει, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να προσπαθήσει. Σε έναν κόσμο όπου όλα μοιάζουν για πούλημα και όπου όλα είναι φτηνά, εκεί όπου όλοι προσποιούνται ότι ζουν με έναν κώδικα τιμής, θα είναι ο Στράτος, ένας δολοφόνος κατ επάγγελμα αυτός που θα δοκιμάσει να υψώσει το ηθικό του ανάστημα. Ακόμη κι αν μια τέτοια πράξη μοιάζει μάταιη όταν όλα σε τραβάνε με βία κάτω. Ο Βαγγέλης Μουρίκης απλά θριαμβεύει στον ρόλο του Στράτου. Ειναι μαζί τόσο σκληρός κι όσο εύθραυστος χρειάζεται, τόσο απειλητικός όσο κι ευάλωτος, τόσο θύμα όσο και θύτης. Παίζοντας με το βλέμμα και το σώμα του, με τις σιωπές και τις ανάσες, χτίζει έναν χαρακτήρα που διεκδικεί μια θέση ανάμεσα σε ήρωες που έχουν μείνει κλασσικοί στο ελληνικό σινεμά. Ο Γιάννης Οικονομίδης τον ακολουθεί σε κάθε του βήμα σε αυτή την καταβύθιση στα πιο σκοτεινά νερά της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας και στην προσπάθεια του να βγάλει το κεφάλι του από εκεί και να πάρει ανάσα, με μια κάμερα που χτίζει εντυπωσιακά έναν κόσμο από απρόσωπα προάστια, μια αυθαίρετα δομημένη επαρχία, ερημωμένες αλάνες και στραπατσαρισμένες γειτονιές. Και τον περιστοιχίζει με μια σειρά από χαρακτήρες που είτε εμφανίζονται λίγο είτε πολύ στην οθόνη αφήνουν το σημάδι τους. Μόνο που στην πορεία αυτή του Στράτου, που θυμίζει κάτι από μια ζεν υπαρξιακή κατάβαση στην κόλαση, ένα καταραμένο νουάρ ή κάτι σαν ένα αστικό γουέστερν, είναι τις περισσότερες φορές, αυτές οι συναντήσεις τους με τους άλλους που μοιάζουν προβληματικές. Ναι το σινεμά του Γιάννη Οικονομίδη μπορεί να ήταν συνώνυμο με μια σκληρή γλώσσα, με μια λεκτική βία, με έναν τρόπο εκφοράς διαλόγων που τον χαρακτήρισε στο τοπίο του ελληνικό σινεμά, όμως το «Μικρό Ψάρι» μοιάζει να μην έχει ανάγκη αυτή την σύμβαση πια. Σκηνές σαν αυτές, όπου κάποιος μιλά με ρυθμό πολυβόλου επαναλαμβάνοντας ως επί το πλείστον βρισιές και «άγριες» λέξεις, δείχνουν αχρείαστες, μη αληθοφανείς, ανακόπτουν τον ρυθμό, κάνουν την ταινία να σκοντάφτει και δεν μοιάζουν καθόλου απαραίτητες για να δικαιολογήσουν την τροχιά του Στράτου. Στο δεύτερο μέρος, όταν το τι πρόκειται να συμβεί μοιάζει λίγο πολύ ξεκάθαρο, το φιλμ εγκαταλείπει την υπερβολή αυτής της τεχνητής γλώσσας και κατορθώνει να σε βάλει σε έναν ρυθμό που υπνωτικά σε παγιδεύει και σε κρατά δέσμιο του μέχρι το τέλος. Εκεί είναι που το «Μικρό Ψάρι» δείχνει τα μεγάλα δόντια του και τότε είναι που τα μικρά κομμάτια του φιλμ ενώνονται σε μια μεγάλη εικόνα. Μια εικόνα που είναι μαζί σκοτεινή και ματωμένη, αλλά που την ίδια στιγμή μοιάζει να αφήνει ένα ψήγμα αισιοδοξίας. Γιατί ακόμη κι αν όλα δείχνουν δίχως ελπίδα ή διέξοδο, ένα σκοτεινό τούνελ που δεν βγάζει στο φως μα σε έναν μαύρο τοίχο, μπορείς να δοκιμάσεις να τρέξεις. Δεν έχει σημασία αν τσακιστείς, σημασία έχει να το δοκιμάσεις. Κι αν στην πορεία κατορθώσεις να σώσεις κάποιον, τότε ο κόπος θα αξίζει. Ακόμη κι αν αυτός που έσωσες, είναι απλά ο εαυτός σου.

• Παραγωγή: Χρήστος Β. Κωνσταντακόπουλος, Πάνος Παπαχατζής, Μάικλ Βέμπερ
• Σκηνοθεσία: Γιάννης Οικονομίδης
• Σενάριο: Γιάννης Οικονομίδης, Θάνος Ξηρός, Βαγγέλης Μουρίκης, Χρήστος Β. Κωνσταντακόπουλος, Χάρης Λαγκούσης
• Φωτογραφία: Δημήτρης Κατσαΐτης
• Μοντάζ: Γιάννης Χαλκιαδάκης
• Μουσική: Μπάμπης Παπαδόπουλος
• Πρωταγωνιστούν: Βαγγέλης Μουρίκης, Βίκυ Παπαδοπούλου, Πέτρος Ζερβός, Γιάννης Τσορτέκης, Γιώργος Γιαννόπουλος, Γιάννης Αναστασάκης, Πωλίνα Δελλατόλα, Μαρία Καλλιμάνη, Ομηρος Πουλάκης, Αλέκος Πάγκαλος, η Σόνια Θεοδωρίδου. Πόπη Τσαπανίδου
• Διάρκεια: 137 λεπτά

Ο Γιάννης Οικονομίδης είναι Κύπριος κινηματογραφικός σκηνοθέτης και σεναριογράφος, που εργάζεται στην Ελλάδα και θεωρείται ένας από τους κορυφαίους δημιουργούς του σύγχρονου ελληνικού σινεμά. Οι ταινίες του ερευνούν το θέμα της βίας, συναισθηματικής και σωματικής, την κατάρρευση της μικροαστικής κοινωνίας και τις παθογένειες της σημερινής οικογένειας. Χαρακτηρίζονται δε από τη χρήση έντονης βωμολοχίας και υπερβάλλουσας βίας. Ο Οικονομίδης έχει επίσης ερμηνεύσει μικρούς ρόλους σε ταινίες όπως οι Suntan του Αργύρη Παπαδημητρόπουλου και Μαζί ή τίποτα του Φατίχ Ακίν. Εκτός από τον κινηματογράφο έχει ασχοληθεί με το θέατρο και την ποίηση.

Ο Οικονομίδης γεννήθηκε στη Λεμεσό το 1967, ο μεγαλύτερος από τρία αδέλφια. Σύμφωνα με τον ίδιο, παρότι ήταν μικρός όταν έγινε το πραξικόπημα της Κύπρου, η εμπειρία αυτή του έχει εντυπωθεί και επηρέασε αργότερα το έργο του. Τελειώνοντας το σχολείο, μετακόμισε στην Αθήνα και παρακολούθησε μαθήματα στη σχολή κινηματογράφου της Ευγενίας Χατζίκου.

Η καριέρα του Οικονομίδη ξεκίνησε με ταινίες μικρού μήκους και ντοκιμαντέρ. Τα Σταδιακή βελτίωση του καιρού και Μόνο μυρίζοντας γιασεμί τιμήθηκαν, το 1992 και το 1994 αντίστοιχα, στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας.

Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Οικονομίδη ήταν το Σπιρτόκουτο (2002), η οποία διακρίθηκε στο 44ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με το Βραβείο της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου. Θεωρείται μια ταινία πρωτοποριακή για το ρεαλιστικό της ύφος, που ξεχώρισε από άλλες παραγωγές της εποχής και επαναπροσδιόρισε τον ελληνικό κινηματογράφο.Το 2006 ακολούθησε Η ψυχή στο στόμα. Προβλήθηκε σε διάφορα διεθνή φεστιβάλ και ήταν υποψήφια για τον Χρυσό Αλέξανδρο στο 47ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Ο Μαχαιροβγάλτης (2010), η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του, έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Μπούσαν το 2010 και απέσπασε επτά βραβεία από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου. Το μικρό ψάρι (2014) έλαβε καλές κριτικές, ιδιαίτερα για την ερμηνεία του πρωταγωνιστή Βαγγέλη Μουρίκη. Η ταινία συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου το 2014 και απέσπασε τέσσερα βραβεία από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου. Και οι τέσσερις μεγάλου μήκους ταινίες του Οικονομίδη διακρίθηκαν με το βραβείο της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου για την καλύτερη ελληνική ταινία της χρονιάς.

Το 2016 σκηνοθέτησε το πρώτο θεατρικό έργο στη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου με το δικό του έργο Στέλλα κοιμήσου. Το θεατρικό έλαβε καλές κριτικές και τιμήθηκε με βραβεία Χορν και Μελίνα Μερκούρη.

Φιλμογραφία

• 1989 – Επεισόδιο (μικρού μήκους)
• 1990 – Καλημέρα νύχτα (ντοκιμαντέρ)
• 1992 – Σταδιακή βελτίωση του καιρού (μικρού μήκους)
• 1994 – Μόνο μυρίζοντας γιασεμί (ντοκιμαντέρ)
• 1995 – Η ζωή που θα ‘θελες (ντοκιμαντέρ)
• 2002 – Σπιρτόκουτο (μεγάλου μήκους) Montreal World Film Festival 2003
 Pusan International Film Festival 2003
 International Film Festival of India 2003, New Delhi
• 2006 – Η ψυχή στο στόμα (μεγάλου μήκους) Επίσημη συμμετοχή στην Εβδομάδα Κριτικής του Φεστιβάλ Καννών Chicago International Film Festival 2006 Pusan International Film Festival 2006
 Tallinn Black Nights Film Festival 2006
 Cyprus Film Days 2007
 Festival Del Cinema Europeo 2007 (Lecce-Italy)
 Eurocine 27 2007 (Madrid)
• 2010 – Μαχαιροβγάλτης (μεγάλου μήκους) Los Angeles Greek Film Festival 2011: Βραβείο Καλύτερης Ταινίας (Orpheus Award) Cyprus Film Days 2011: Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Ελληνική Ακαδημία Κιν/φου: Βραβεία Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Σεναρίου, Εικόνας, Μοντάζ, Σκηνογραφίας και Ήχου Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κιν/φου (Π.Ε.Κ.Κ.): Καλύτερη Ελληνική Ταινία για το έτος 2010 PUSAN international Film Festival 2010 11th Kaohsing Film Festival New York Greek Film Festival 2011 Haifa IFF 2011 Eskisehir IFF 2011 Bildrausch Film Fest Basel 2011 Black Movie Festival 2012
• 2014 – Το μικρό ψάρι (μεγάλου μήκους) 64th Berlin International Film Festival 2014 – Διαγωνιστικό Τμήμα Los Angeles Greek Film Festival 2015: Βραβείο Καλύτερης Ταινίας (Orpheus Award) Cyprus Film Days 2014: Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Ελληνική Ακαδημία Κιν/φου: Βραβεία Καλύτερου Ήχου, Πρωτότυπης Μουσικής, Ά Ανδρικού Ρόλου και Β’ Γυναικείου Ρόλου Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κιν/φου (Π.Ε.Κ.Κ.): Καλύτερη Ελληνική Ταινία για το έτος 2014 Med Film Fest in Rome 2014: Bραβείο Amore e Psiche (το μεγάλο βραβείο του φεστιβάλ) European Film Awards: Επιλέχθηκε στις 50 ταινίες που θα διαγωνιστούν για την υποψηφιότητα
• 2020 – Η μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς (μεγάλου μήκους)

Wikipedia

Γιώργος Αρβανίτης-“Ο ζωγράφος του φακού”

(Προβολή Σάββατο 12 Ιουνίου μετά την τιμητική εκδήλωση)

Ο τιμώμενος Διευθυντής φωτογραφίας Γιώργος Αρβανίτης:

 

Ο πρόεδρος του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ο πολυβραβευμένος διευθυντής φωτογραφίας, Γιώργος Αρβανίτης, ζει κι εργάζεται τα τελευταία 25 χρόνια στη Γαλλία. Είναι ταυτισμένος στην κινηματογραφική μας συνείδηση με τα άψογα λυρικά πλάνα του Θόδωρου Αγγελόπουλου αλλά και με τις εξαιρετικές ταινίες του Βούλγαρη και του Κακογιάννη. Πριν από αυτούς συνεργάστηκε με τον Φίνος Φιλμ για 6 χρόνια, “φωτίζοντας” τους μεγάλους σταρ της χρυσής εποχής του ελληνικού κινηματογράφου. Από τις ιδιοτροπίες της εθνικής μας σταρ, της Αλίκης, στα πλατό του μεγάλου Θόδωρου Αγγελόπουλου και της γαλλικής κινηματογραφικής βιομηχανίας, η απόσταση μεγάλη και η εμπειρία ακόμη μεγαλύτερη… Με ένα σύνολο 110 ταινιών στο βιογραφικό του (πάνω από 60 στην Ελλάδα) από το 1989 που αποφάσισε να εγκατασταθεί μόνιμα στην Γαλλία, είναι μέλος της Γαλλικής Ένωσης Διευθυντών φωτογραφίας, της Ακαδημίας Κινηματογράφου, της Γαλλικής Ακαδημίας Τέχνης και Τεχνικής του Κινηματογράφου και στης Ανώτερης Εθνικής Σχολής Επαγγελμάτων Εικόνας και Ήχου. Εδώ και δεκαετίες συμπεριλαμβάνεται στις λίστες με τους κορυφαίους διευθυντές φωτογραφίας στον κόσμο. Έκλεισε τα 75 χρόνια ζωής.

 

Ο Γιώργος Τούλας πιάνει το νήμα της ζωής του από το μικρό χωριό της Φθιώτιδας μέχρι την διεθνή καριέρα του σημαντικότερου ίσως Έλληνα Διευθυντή Φωτογραφίας.

 

Δεν προέρχεσαι από τον χώρο του κινηματογράφου, δεν ήσουν από κινηματογραφική οικογένεια;

Όχι, καθόλου… Προέρχομαι από μια οικογένεια αγροτών, από τη Φθιώτιδα. Το χωριό μου λέγεται Δίλοφο και βρίσκεται 800 μέτρα πάνω από τη Σπερχειάδα. Η μάνα μου και ο πατέρας μου είχανε στάνες με πρόβατα με κατσίκια και τα κτήματα… Διαλύθηκε στον εμφύλιο. Ο πατέρας μου σκοτώθηκε γιατί όταν έγιναν οι πρώτες ελεύθερες εκλογές πήγε να ψηφίσει και ήτανε κάποιος με ένα περίστροφο στο χέρι και του ‘δώσε ένα φάκελο σφραγιστό για να ψηφίσει και μετά… έφυγε. Μετά από λίγο πιάσανε τη μάνα μου γιατί ο άντρας της έγινε αντάρτης και «έφαγε» 13 χρόνια μέσα σε ένα τέταρτο στο στρατοδικείο της Λαμίας και κάθισε 8 χρόνια στις φυλακές Αβέρωφ.

Απίστευτο…

Εμείς μείναμε 4 παιδιά, οι δύο αδερφές μου ο αδερφός μου και εγώ, και ήρθε ο αδερφός της μάνας μου (είχε δύο αδέρφια) που είχαν μια ταβέρνα και ένα γαλακτοπωλείο στη Νέα Πεντέλη. Είχε 4 παιδιά ο θείος μου και 4 εμείς σύνολο 8. Μετά άρχισα να εργάζομαι, πήγαινα σχολείο το απόγευμα και την ημέρα εργαζόμουν. Μοίραζα το γάλα. Εκείνη την εποχή στη Νέα Πεντέλη, επειδή ήταν το κλίμα ξηρό, ερχόντουσαν όλοι οι φυματικοί, γιατί εκείνη την εποχή η φυματίωση θέριζε. Με παράγκες που έστηναν, με αντίσκηνα …είχε πολύ λίγα σπίτια, και ένα δημοτικό σχολείο που λειτουργούσε εξατάξιο και εκεί τελείωσα το σχολείο …το δημοτικό. Θυμάμαι ακόμα, μου ‘χε κάνει εντύπωση σαν παιδί και το θυμάμαι ακόμα και είναι στα αυτιά μου, αυτός ο βήχας, ο ξερός βήχας των ανθρώπων εκεί και η πιζάμα η ριγέ με τις ρίγες τις φαρδιές. Και μάλιστα δεν υπήρχαν ραδιόφωνα και θυμάμαι έστελναν μία αντένα, ένα σύρμα ήταν από πεύκο σε πεύκο, και είχε ένα περίεργο σελήνιο που γύριζε την βελόνα και είχαν ραδιόφωνο με ακουστικά. Βεβαίως εκεί πρωτάκουσα και εγώ ραδιόφωνο. Πήγαινα εκεί και μου έβαζαν να ακούσω. Και μου έβαλαν να ακούσω μουσική! Και κινηματογράφο είδα… έφτιαξε ένας εκεί θερινό κινηματογράφο, στη Νέα Πεντέλη, θα ήμουν 8-9 χρονών, και σκαρφάλωσα σε ένα δέντρο, ήταν υπαίθριος κινηματογράφος, και είδα για πρώτη φορά κινηματογράφο. Μια ταινία που λεγόταν «Ο Σικελικός εσπερινός». Τώρα ψάξτε να βρείτε τι ταινία είναι και ποιας χρονολογίας…

Και πώς σου φάνηκε;

Ε, εκεί μαγεύτηκα. Αλλά παράλληλα στην Πεντέλη επάνω, έμενε και ένας μακιγιέρ της εποχής, ο Κίμωνας Σπαθόπουλος, ο «Έλληνας Σαρλότ». Με τις κόρες του πηγαίναμε μαζί σχολείο στο δημοτικό και ερχόταν και μας έβαφε στις σχολικές εορτές. Εγώ έκανα τον Κατσαντώνη, δεν θυμάμαι τώρα τι ακριβώς και μας έβαζε μουστάκια κλπ και τέλος πάντων μου κόλλησε, επειδή έλεγαν πως ήμουν πολύ καλός σαν ηθοποιός, μου κόλλησε η ιδέα να γίνω ηθοποιός κάποια στιγμή -αργότερα βέβαια όχι εκείνη την περίοδο. Τελείωσα το δημοτικό σχολείο και έφυγα. Δίπλα στου μπάρμπα μου το γαλατάδικο ήταν ένας ηλεκτρολόγος ο οποίος με πήρε για να μάθω τη δουλειά. Ηλεκτρολόγος, εγκαταστάσεις στα σπίτια με το σφυρί και με το καλέμι κλπ κλπ και πήγα λοιπόν μετά σε μια σχολή νυχτερινή που είναι στην Πλατεία Θεάτρου στην Αθήνα που λεγόταν «Βιοτεχνική Εταιρεία και παράρτημα της Σιβιτανιδίου» και τελείωσα 4 χρόνια ηλεκτρολόγος, πηγαίνοντας το βράδυ και την ημέρα δουλεύοντας στην οικοδομή. Εκεί λοιπόν, μου ‘ρθε η ιδέα, αφού είχα τελειώσει την σχολή και δούλευα οικοδομή, να πάω σε μία σχολή ηθοποιών. Είχε ανοίξει λοιπόν στην οδό Ξενοφώντος στο Σύνταγμα μία σχολή –μόλις είχε ανοίξει και δεν κράτησε πολύ γιατί ήταν πολύ καλή πραγματικά- εκεί κατάλαβα ότι «καλά να κάνεις την δουλειά σου… δεν, δεν θέλουμε». Ανακάλυψα τη μουσική με τον Μάριο Βάρβογλη, τον οποίο είχαμε δάσκαλο μουσικής. Είχαμε στην υποκριτική τον Θάνο Κωτσόπουλο και τον Μάνο Κατράκη, στον κινηματογράφο τον Ερρίκο Ανδρέου …ήταν η αφρόκρεμα. Εκεί λοιπόν εγώ κόλλησα, με άρεσε πάρα πολύ. Παράλληλα με μένα σε αυτή την σχολή ερχόταν και ένας ηλεκτρολόγος του κινηματογράφου. Είχε το ίδιο ψώνιο με εμένα. Οπότε του λέω «εγώ τελείωσα μια σχολή, έχω ένα πτυχίο ηλεκτρολόγου δεν μπορώ να δουλέψω εκεί πέρα;» και μου λέει «εντάξει θα μιλήσω» και έρχεται μετά από μία μέρα και μου λέει «θα ‘ρθεις», του λέω «ναι, πού;» και μου λέει στα studio του Τζανή Αλιφέρη στα Πατήσια. Μπαίνω μέσα, πρώτη ταινία ήταν ο Τσακιτζής με τον Ανδρέα Μπάρκουλη. Ήμουν το παιδί που έφερνε τους καφέδες, που σφουγγάριζε το πλατό που μάζευε τα καλώδια… Από χρήματα δεν θυμάμαι αν έπαιρνα κιόλας και εκεί είδα πρώτη φορά τη μηχανή. Την εποχή εκείνοι οι διευθυντές φωτογραφίας ήταν οι θεοί, ήξεραν το μυστικό ας πούμε. Έβαζε το διάφραγμα μόνος του ο ένας, έβαζε το φίλτρο μόνος του ο άλλος, να μην τους πάρουν τα μυστικά. Αλλά επειδή ήμουν καχεκτικός αδύνατος, ζουμπάς ας πούμε, ήμουν η μασκότ του studio και ρωτούσα συνέχεια και μου έλεγαν. «Πώς κάνεις διόρθωση στην απόσταση, τι είναι το διάφραγμα;» κλπ και μου λέγανε. Όταν έφευγαν όλοι για φαγητό, εγώ πήγαινα κοιτούσα από την μηχανή, έλυνα από τον τρίποδα την κεφαλή και κοιτούσα κίνηση, να δω πώς είναι μέσα. Μετά άρχισα να λέω στο βοηθό, «δώσε μου ρε συ ένα κομματάκι φιλμ, ένα σασί να μάθω να το γεμίζω» και πέρασε καιρός και κάποια στιγμή -δεν θυμάμαι με ποιον οπερατέρ ήμουν- μου λέει «ο ηλεκτρολόγος αρρώστησε, θέλω ένα προβολέα εκεί..». Βάζω τον προβολέα, κόβω και με την μπαντιέρα και μου λέει «ωπ εσύ θα ‘ρθεις μαζί μου». Και δούλεψα σαν ηλεκτρολόγος-ηλεκτρολόγος, δεν θυμάμαι σε πόσες ταινίες, αλλά θυμάμαι πολύ καλά πως ήμουν στην «Κατάρα της μάνας» με τον Γαρδέλη, ο Γαρδέλης έκανε φωτογραφία και εγώ ήμουν πολύ καλός να παρακολουθώ στα εξωτερικά με τα πανό ρεφλεκτέρ τους ηθοποιούς, για να μην φαίνεται ότι υπάρχουν γιατί κουνιόντουσαν πολύ τότε, και είχα γίνει σπεσιαλίστας. Κάποια στιγμή λοιπόν, αφού τελείωσε η ταινία, πήρα μια φωτογραφική μηχανή κάποιου και ένα κομματάκι φιλμ και δύο φωτάκια μικρά και πήγα στο σπίτι μου έκανα 3 φωτογραφίες τις αδερφές και τον αδερφό μου και τις τύπωσα και ήταν πια για μένα κάτι μεγάλο… Είμαι εκεί στο «ελληνικό Hollywood» και τους δείχνω τις φωτογραφίες μου, τις είδαν, έφυγαν και μετά ήρθε ένας ψηλός και μου λέει «θες να δουλέψεις βοηθός;». Λέω ναι. Μου λέει «την ξέρεις την κάμερα;», «Την ξέρω». «Ωραία αύριο το πρωί εδώ ξεκινάμε». Και πάω την άλλη μέρα, γεμίζω τα σασί, βάζω τον φακό και δούλεψα μαζί του μέχρι που έφυγα να πάω στρατιώτης. Όταν γύρισα από στρατιώτης ήταν ο Γιώργος Καβάγιας. Είχε άλλο βοηθό και δεν μπορούσα να πω στον άνθρωπο διώξτε τον να πάρεις εμένα. Και συναντάω τον Γαρδέλη, και δούλεψα μαζί του βοηθός. Θυμάμαι η πρώτη ταινία που έκανα με τον Γαρδέλη ήταν η «Προδοσία» του Μανουσάκη. Μετά κάναμε τον «Φόβο» και μέσα σε έξι χρόνια είχε ακουστεί ότι είμαι πολύ καλός βοηθός. Πρέπει να σου πω ότι κατάλαβα τι σημασία έχει το βάθος πεδίου, δηλαδή το χρησιμοποιούσα σαν στοιχείο. Κατάλαβα τότε, χωρίς να έχω εκπαίδευση καμία γιατί σε κανένα σχολειό δεν πήγα, πως όταν υπάρχει ένα αντικείμενο μπροστά στο πρόσωπο του ηθοποιού, παρόλο που μπορεί να έχεις βάθος πεδίου, πρέπει να το διώξεις γιατί αυτό αν είναι μπροστά εμποδίζει και αυτό το κατάλαβα από ένστικτο-εμπειρικά. Και άρχισα σιγά σιγά να το εφαρμόζω και μετά άρχισα να διαβάζω. Επειδή δεν προλάβαινα να πάω σπίτι μου, κοιμόμουν στον Καβάγια. Ο Καβάγιας άκουγε μόνο κλασική μουσική, μου έδωσε να διαβάζω. Εκεί διάβασα τον Ζορμπά, τον Καζαντζάκη και άρχισα να υποψιάζομαι πολλά πράγματα.

Βιβλία κινηματογράφου υπήρχαν;

Δεν υπήρχαν πολλά βιβλία κινηματογράφου όχι. Θεωρία με δίδαξε ο Καβάγιας και μετά ό,τι έπιανα και εγώ. Και μετά βλέποντας ταινίες, εκεί κατάλαβα τι σημαίνει το κοντράστ κλπ

Πήγαινες σινεμά;

Πήγαινα πριν πολύ αλλά όταν άρχισα να δουλεύω σαν βοηθός δεν είχα χρόνο. Πήγαινα όμως πάντοτε. Θυμάμαι ήτανε τότε στην Ομόνοια ο μεγάλος κινηματογράφος «Κοτοπούλη», είχαμε σινεμά… Ανακαλύψαμε μετά τον ρωσικό κινηματογράφο, τον αμερικάνικο…

Άρχισες να ξεχωρίζεις διευθυντές φωτογραφίας;

Βεβαίως άρχισα να ξεχωρίζω. Μου άρεσαν πολύ οι Ιταλοί, ήμουν φαν του ιταλικού κινηματογράφου αλλά επειδή έχουν και μία τρέλα οι Ιταλοί οι φωτογράφοι, δεν είναι τόσο ακριβείς όπως οι Γάλλοι. Οι Ιταλοί έχουν μια τρέλα. Ζούνε όμως και μέσα στην Τέχνη. Όχι σαν και εμάς που έχουμε καταστρέψει τα πάντα εδώ πέρα, «τι να διδαχτούν τα παιδιά εδώ» …μεγάλο πρόβλημα. Μετά κάποια στιγμή χτύπησε το τηλέφωνό μου, είχε βγει και η μάνα μου από την φυλακή, δούλεψε και κάποια χρόνια και μαζεύτηκε όλη η οικογένεια μαζί. Μέναμε σε ένα υπογειάκι πίσω από το σταθμό Πελοποννήσου, και κάποια στιγμή λοιπόν χτυπάει το «τηλέφωνό μου» -ποιο τηλέφωνο; Στη γωνία στο περίπτερο με φώναξαν- και μου λένε από τη Finos Film. Τότε όνειρο κάθε τεχνικού ήταν να δουλέψει στην Finos Film, γιατί είχε τα πάντα. Πάω την άλλη μέρα, μπαίνω μέσα βλέπω τον Φίνο και μου λέει «εσύ είσαι ο Αρβανίτης;», λέω «μάλιστα» …με κοίταζε περίεργα. «Είσαι ελεύθερος; Θέλω να κάνω μια ταινία» και του λέω μάλιστα «ποιος θα είναι ο οπερατέρ;» και μου λέει «εσύ». Και έτσι κάνω την πρώτη μου ταινία, τον «Ξυπόλητο πρίγκιπα», έγχρωμο σινεμασκόπ, κατευθείαν στα βαθιά νερά. Τότε ήταν πολύ αργά τα φιλμ, χρησιμοποιούσαν πάρα πολλά φώτα. Μπήκα μέσα στο πλατό και δεν ήξερα από πού να αρχίσω και πού να τελειώσω. Οφείλω όμως κάτι στον Φίνο. Είπαν «εντάξει το παιδί έχει κάτι, αλλά είναι αργός» και ο Φίνος είπε «άστο αυτό, θα συνηθίσει, θα μάθει». Έτσι ξεκίνησα. Μετά άρχισα να ψάχνω να βρίσκω περισσότερα πάνω στη δουλειά. Δεν ήθελα τα direct τα φώτα, ήθελα να κάνω ανακλώμενο. Μετά άλλη μια κωμωδία ασπρόμαυρη και μετά κάνω την «Αρχόντισσα και τον Αλήτη». Είχε μία παστέλ απόχρωση, είχα μετά και φως περίεργο, γιατί τότε είχα την Ζωή Λάσκαρη που δεν την ενδιέφερε ποιος προβολέας θα πέφτει πάνω της, σαν την Βουγιουκλάκη. Μια φορά μάλιστα τσακωθήκαμε με την Βουγιουκλάκη γιατί όπως καθόταν σε κάποια σκηνή, χτυπούσε ένας προβολέας στον τοίχο και από την αντανάκλαση του τοίχου έπεφτε πάνω της ένα φως καταπληκτικό. Και πάω να το κρατήσω και μου λέει «τι κάνεις, πού είναι ο προβολέας μου» και προσπαθώ να της εξηγήσω πως το φως της αντανάκλασης είναι καταπληκτικό και δεν το δέχτηκε, ήθελε τον προβολέα πάνω στο πρόσωπό της. Θυμάμαι ο Αλέκος ο Αλεξανδράκης μου έλεγε «μα ξεκινάμε με ένα πλάνο προφίλ και οι δύο και ξαφνικά γυρίζει αυτή σιγά σιγά προς την κάμερα και πάντα έρχεται φάτσα στο φακό και εγώ είμαι πάντα δεύτερο πλάνο»

Το είχε πάντα αυτό η Βουγιουκλάκη;  Από την αρχή;

Ναι, ναι. Μα αν κοιτάξεις τις ταινίες είναι πάντοτε ψηλά, έτσι γιατί έπρεπε να είναι ψηλά, να πέφτει το φως κλπ

Είχαμε άλλους …τόσο ερωτευμένους με τον εαυτό τους;

Όχι. Η Αλίκη ήταν μία. Μια φορά που είχαμε τσακωθεί πολύ, μου είπε «Θα σε σβήσω από τον κινηματογράφο» και της απαντάω «μην λες κουταμάρες, γιατί εγώ μέχρι τα 80 μου θα φωτογραφίζω, ενώ εσύ σε δέκα χρόνια δεν θα φωτογραφίζεσαι». Και έσπασε καθρέφτες, πέταξε πράγματα, με απέλυσε, και της λέω μόνο ο Φίνος μπορεί να με απολύσει «κάνε μου την χάρη». Η Δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά

Πώς ήταν ο Φίνος σαν άνθρωπος;

Ο Φίνος ήταν καταπληκτικός. Ο Φίνος δεν ήταν όμως ούτε έμπορας ούτε καλλιτέχνης, ήταν τεχνικός. Ήταν μέσα από το σινάφι. Μετά, εμφανίστηκε ο Καραγιάννης Καρατζόπουλος, όπου το σλόγκαν ήταν το ίδιο, τα χρώματα ήταν τα ίδια, τα εισιτήρια ήταν τα ίδια. Επειδή ο Φίνος είχε συμβόλαια με τις αίθουσες, έβγαινε ας πούμε μία Βλαχοπούλου και ένας Βουτσάς από τον Καρατζόπουλο, έπρεπε να βγάλει και ο Φίνος μια κωμωδία. Και άρχισε ο ανταγωνισμός, να πέφτει και η ποιότητα, ο χρόνος κλπ. Του λέω κάποια στιγμή κε Φιλοποίμη «καλούμε τον ίδιο κόσμο κάθε χρόνο να του πούμε τα ίδια πράγματα» και με κοιτάξε και μου λέει «το ξέρω, αλλά ξέρεις τι τραβάω εγώ;» .

Η ποιότητα όμως στις ταινίες που κυκλοφορήσατε δεν ήταν κακή για τόσο μαζική παραγωγή;

Όχι δεν ήταν κακή. Αν ο Φίνος έπαιρνε την τηλεόραση από τότε, θα ήταν αλλιώς η τηλεόραση. Αλλά την αρνιόταν, δεν την ήθελε. Γιατί και πλατό είχε και τεχνικούς. Και αυτό που θα έβγαινε στην τηλεόραση μπορεί να ήταν αντιγραφή της κινηματογραφικής αλλά θα ήταν σε μία ποιότητα καλή και αυτό θα συνεχιζόταν …αλλά δεν την ήθελε καθόλου την τηλεόραση. Και την πήραν αυτοί που την πήραν και έγινε όπως έγινε μέχρι και σήμερα. Εγώ, δούλεψα στον Φίνο 6 χρόνια σαν διευθυντής φωτογραφίας και τότε εμφανίστηκε στη ζωή μου ο Αγγελόπουλος …τότε είχαμε μία ομάδα που κάναμε μικρού μήκους. Ήταν ο Παντελής ο Βούλγαρης, ο Γιώργος ο Κατακουζηνός, ο Λιαρόπουλος κλπ και είχαμε αποφασίσει να κάνουμε μικρού μήκους ταινίες, και να την κάνουμε μία μεγάλη στο τέλος, σπονδυλωτή. Εκεί στη βάση ήταν και το μέγιστο πλοίο «4 ιστορίες του Δαμιανού».

Δεν ήταν λίγο ρίσκο να κάνετε τέτοιου είδους ταινίες σε ένα περιβάλλον εμπορικό;

Ναι, ήμασταν νέοι και μας έθρεφε η ελπίδα ότι θα αλλάξουμε τον κόσμο. Μέρες του ’36

Εσείς από μόνοι σας δημιουργούσατε ή βλέπατε τι γινόταν και στη Γαλλία;

Ήμασταν βεβαίως επηρεασμένοι από τη νουβέλ βαγκ και από όσα γίνονταν στη Γαλλία. Αλλά οι δυνατότητες του καθενός ήταν μικρές, και οι οικονομικές, και είπαμε θα κάνουμε σπονδυλωτές ταινίες, αλλά με θέματα που να είναι σχετικά κοντά. Να μην είναι το ένα κωμωδία και το άλλο δράμα. Για παράδειγμα «Ο Κλέφτης» του Παντελή Βούλγαρη ή «Ο Τζίμης ο Τίγρης»… Ο Θόδωρος (Αγγελόπουλος) είχε έρθει από τη Γαλλία και έγραφε τότε κριτική σε μια εφημερίδα και ξεκίνησε να κάνει τους Φόρμιξ –την οποία ταινία δεν τελείωσε ποτέ- εκεί δούλεψα βοηθός του Γιώργου Πανουσόπουλου. Εκεί με είδε ο Θόδωρος. Και όταν τελείωσε την «Εκπομπή» (πρώτη του ταινία μικρού μήκους το 1968), εγώ ήταν να κάνω τον «Τζίμη τον Τίγρη» και για κάποιους λόγους δεν μπόρεσα επειδή ήμουν στο Φίνο. Αλλά ήμουν ελεύθερος όταν ήταν να κάνει ο Θόδωρος την «Εκπομπή». Και ξεκινήσαμε, κράτησαν δυο χρόνια τα γυρίσματα, τότε και η μικρού μήκους ήταν ιεροτελεστία. Δεν είχαμε λεφτά, θυμάμαι είχαμε ένα καρπούζι και έπρεπε να είναι ντεκόρ και εμείς το κρατάγαμε δυο χρόνια, το είχαμε κολλήσει με ταινίες γιατί είχε ανοίξει, για να είναι ακριβώς το ίδιο. Όταν τελειώσαμε, εμφανίζεται και μου λέει, θα κάνουμε την «Αναπαράσταση». Ήμασταν 4 άνθρωποι, ο Θόδωρος ο βοηθός του, ο Παπαγιανόπουλος που έκανε τα πάντα, εγώ και ο βοηθός μου. Εγώ έκανα τον οπερατέρ, τον κάμεραμαν, τον οδηγό …τα πάντα. Παραγωγός ήταν ένας από την Αθήνα που μας έστελνε το βδομαδιάτικο, ο Γιώργος Σαμιώτης. Μια μέρα τρώγαμε, δυο δεν τρώγαμε, δεν έχει σημασία. 36 μέρες κάναμε την ταινία και ήταν η πιο σημαντική ταινία του Θόδωρου. Στο μεταξύ είχα πάρει άδεια, από τον Φίνο, άνευ αποδοχών όταν κάναμε την ταινία.

Δεν το είδε ανταγωνιστικά αυτό ο Φίνος;

Όχι, δεν το είδε καθόλου ανταγωνιστικά. Μετά, έρχεται η δεύτερη ταινία του Αγγελόπουλου, «Μέρες 36». Του λέω κύριε Φίνο θέλω να πάω να κάνω αυτό με τον Θόδωρο, μάλιστα είχα πάρει και βραβείο φωτογραφίας στο μεταξύ και για τη Φίνος Φιλμ ένας οπερατέρ της να παίρνει βραβείο φωτογραφίας, ήταν κάτι μεγάλο. Το εκτίμησε ο Φίνος. Πάμε στην Κρήτη για τα γυρίσματα της φυλακής και επιστρέφουμε στην Αθήνα, οπότε μου λέει ο Φίνος πρέπει να αρχίσουμε μια ταινία με τη Βλαχοπούλου. Μια κωμωδία του Σακελάριου. Λέω εντάξει, πάω στον Θόδωρο, του λέω δουλεύουμε τώρα στην Αθήνα, με τον Φίνο δουλεύαμε οχτάωρο, οπότε του λέω μετά τις 4, θα έρχομαι να δουλεύουμε μέχρι τα μεσάνυχτα και έτσι τελειώσαμε και την άλλη την ταινία. Όταν όμως μπήκα μέσα στο πλατό του Φίνου για να αρχίσω την κωμωδία, δεν θα το πιστέψεις, αλλά πέρασε όλη μέρα και δεν μπορούσα όλη μέρα να φωτίσω ένα πλάνο. Άναβα το φως, έβλεπα ένα ντεκόρ πράσινο χάλια, δεν ήθελα να το βλέπω, έσβηνα το φως. Έβλεπα τα κοστούμια των ηθοποιών κι έλεγα όχι. Πάω στον Αλέκο Σακελλάριο και του λέω «Αλέκο δεν μπορώ, λυπάμαι δεν ξέρω τι μου συνέβη, αλλά δεν μπορώ». Πηγαίνω και στον Φίνο και του λέω κύριε Φιλοποίμη «δεν γίνεται, δεν θέλω να κάνω κακό ούτε σε εσάς ούτε στον εαυτό μου, δεν ξέρω τι έχω πάθει» και έφυγα. Μου λέει ο Φίνος «μα θα πεινάσεις» αλλά αφού δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς… Και έφυγα από τον Φίνο και βγήκα στο ελεύθερο εμπόριο.

Στον Φίνο ήσουν με μισθό δηλαδή;

Με μισθό κανονικά. Όσες ταινίες και αν γυρνούσα μέσα στη χρονιά. Επειδή άρεσε και η δουλειά μου, δούλευα και τρεις ταινίες το χρόνο… Ήταν και άλλοι βέβαια, αλλά ο Φίνος είχε αδυναμία σε δύο ανθρώπους. Στον Καβουκίδη, γιατί τον είχε από μικρό παιδί, και σε μένα. Αν θέλεις ήμασταν τα παιδιά που «μας έφτιαξε» ο Φίνος. Έτσι άρχισα να δουλεύω έξω. Έκανα την ταινία του Καρυπίδη, ούτε θυμάμαι πόσες ταινίες έχω κάνει, και τις υπόλοιπες ταινίες του Αγγελόπουλου. Όταν άρχισε ο κινηματογράφος να πέφτει λίγο λέω θα γίνω σαν τη Μαρινέλλα, ό,τι τραγούδια είχα να πω, τα είπα! Άρχισε να πέφτει ο κινηματογράφος, να δουλέψω στην τηλεόραση δεν μου άρεσε, ούτε στα διαφημιστικά …δεν μπορούσα να υποχρεώσω τον εαυτό μου να φωτογραφίσει ένα προϊόν και να σε «αναγκάσω» να πας το αγοράσεις. Ένιωσα ότι μπαίνω σε ένα σύστημα που «εξαπατάς τον άλλον». Έβγαζες όμως λεφτά από αυτά. Υπάρχουν συνάδελφοι που έκαναν λεφτά και περιουσίες από το διαφημιστικό …αλλά εγώ δεν μπορούσα. Φοβόμουν μήπως αυτή η αισθητική του διαφημιστικού περάσει στις ταινίες αργότερα, που σε πολλούς συνέβη. Οπότε φοβήθηκα και είπα όχι δεν πειράζει …λιγότερα λεφτά, αλλά… Εν τω μεταξύ ο κινηματογράφος «έπεφτε» όλο και περισσότερο. Ξαφνικά, όταν γυρνούσα τον «Θίασο», ένας τρελός Βέλγος σκηνοθέτης, ο οποίος είχε δει σε ξένο Φεστιβάλ τις «Μέρες του 36», έρχεται στην Ελλάδα και δυο μέρες μετά στην Πελοπόννησο, με τον Αγγελόπουλο, και μου λέει «θέλω να κάνεις την ταινία μου στις Βρυξέλλες».

Πόσο εύκολο;

Δεν ήταν εύκολο, αλλά η γλώσσα του κινηματογράφου αν θέλεις είναι λιγάκι… Πήρα το σενάριο το έδωσα να μου το μεταφράσουν γιατί έπρεπε να το καταλάβω στην γλώσσα μου. Αυτός ήταν παθιασμένος μαζί μου. Έκανα μια ταινία με τον Πιερ Κλεμαντί μισή ήταν στην Τυνησία και η άλλη στις Βρυξέλλες. Η πρώτη μου ταινία, όπου εκεί πραγματικά την είδα μετά από 40 χρόνια –τις προάλλες έγινε μια ειδική προβολή στις Βρυξέλλες και είδα την ταινία ξανά- και λέω «εγώ το έκανα αυτό; «Ήταν πολύ ωραία». «Τι ιδέες είχα τότε και δεν έχω τώρα». Με φωνάζει μετά από 2-3 χρόνια να κάνουμε μια ταινία μαζί με τον Τζέρεμι Άιρονς και την Φανί Αρντάν, την «Australia» …πήγαμε στην Αυστραλία και πήγα στην Γαλλία για να κάνω το post production της ταινίας και εκεί άκουσα το όνομά μου να κυκλοφορεί. Και λέω δεν κάθομαι ένα χρόνο να δω; Ήμουν τυχερός γιατί εκείνη την χρονιά είχα κερδίσει το βραβείο στη Βενετία για την «Αυστραλία», στο Σικάγο για το «Τοπίο στην Ομίχλη» και ήμουν υποψήφιος για τα ευρωπαϊκά Όσκαρ, τα Φελίξ. Και με το που πάτησα το πόδι μου στη Γαλλία, υπογράφω αμέσως συμβόλαιο. Και έτσι ξεκίνησα και έφτασα μέχρι σήμερα να έχω 110 ταινίες στην πλάτη μου.

Θηρίο. 110 ταινίες!

Το βιογραφικό γράφει 135 γιατί είναι και μικρού μήκους και κάποια τηλεόραση αλλά 110, μεγάλου μήκους. Έκανα ταινίες με τον Ντασέν, Κακογιάννη και μετά φεύγοντας δούλεψα με τον Σλέντορφ, δούλεψα στην Αγγλία, και έκανα την τελευταία μου ταινία τώρα. Και συνεχίζω ακόμα. Τα μάτια μου βλέπουν καλά, τα πόδια μου κρατάνε.

Πόσο εύκολη ήταν η συνεργασία με τον Αγγελόπουλο;

Ήταν δύσκολος άνθρωπος ο Θόδωρος. Πίστευε ότι αν σε κάνει να υποφέρεις ότι θα βγάλεις καλύτερο αποτέλεσμα. Ήταν και λίγο σφιχτός… Έλεγε «Κοίταξε οι αγιογράφοι κάνουν 40 μέρες νηστεία για να έχουν έμπνευση» και του απαντούσα «εγώ δεν είμαι αγιογράφος, αν δεν έχω γεμάτο στομάχι δεν λειτουργώ». Ήταν δύσκολος, αλλά εγώ όταν δούλευα τα ξέχναγα όλα αυτά. Δεν με ενδιέφεραν. Όταν έβαζα το μάτι μου στην κάμερα και έβλεπα το πλάνο που είχε στήσει έλεγα «δεν πάνε στο διάολο τα υπόλοιπα»; Είχα υπομείνει πολλά πράγματα δουλεύοντας με τον Αγγελόπουλο. Από βροχές και καταιγίδες, κρύο, ζέστη …τους ρευματισμούς που έχω έτσι τους απέκτησα. Αλλά ήταν το αποτέλεσμα που τα κάλυπτε όλα. Τα ξεχνάς. Ήταν και λίγο εγωκεντρικός. Θυμάμαι στο «Ταξίδι στα Κύθηρα» που κάνει υποτίθεται οντισιόν στην αρχή της ταινίας ο σκηνοθέτης και έρχονται μπροστά ένας ένας και φωνάζουν «εγώ είμαι, εγώ είμαι». Θυμάμαι που ήμουν στη μηχανή και του φώναζα «εσύ είσαι Θόδωρε, εσύ είσαι». Του άρεσε να τον πειράζω πολύ. Έκανε πως θύμωνε αλλά στο βάθος του άρεσε.

Μπήκες εύκολα σε αυτό το σύμπαν που δημιούργησε;

Δεν μπορώ να σου πω «πώς». Στην «Αναπαράσταση» έκανα μια φωτογραφία που τάραξε τα νερά και στις «Μέρες του 36». Αλλά όταν βρέθηκα σε αυτό το χωριό ξαναείδα το φως των παιδικών μου χρόνων στο χωριό μου. Από μικρός που ήμουνα… έβγαινε ο ήλιος- δεν έβγαινε; Εγώ δεν θυμάμαι μια ηλιόλουστη μέρα να βγήκα και να έπαιξα σαν παιδί έξω ανέμελα. Όταν βρέθηκα εκεί, λοιπόν, ξύπνησα το πρωί άνοιξα την πόρτα και είδα, μία συννεφιά βαριά, ο ουρανός τόσο πολύ κοντά στη γη και μετά πέτρινα τα σπίτια και οι σκεπές, με τους ανθρώπους με σκαμμένα τα πρόσωπα που δεν μιλούσαν πολύ και λέω «αν το καταστρέψεις αυτό με φωτάκια, έχεις αποτύχει». Και εκεί ανακάλυψα τη χρήση του φυσικού φωτός. Εκεί ανακάλυψα πώς θα χρησιμοποιήσω το φως, όχι τεχνικά αλλά αισθητικά. Από ένστικτο περισσότερο.

Αυτό που λένε το περίφημο ελληνικό φως. Υπάρχει σαν έννοια ή είναι εφεύρημα;

Δεν υπάρχει. Το φως δεν έχει σύνορα. Όταν πήγα Τυνησία είχα το ίδιο ακριβώς φως. Στο Μαρόκο το ίδιο, στην Αίγυπτο το ίδιο. Εκείνο που διαφέρει για μένα είναι το νότιο αφρικανικό που λόγω εδάφους είναι εκτυφλωτικό, στην έρημο. Την αγαπάω την έρημο, έκανα τρεις ταινίες στην έρημο, είναι όπως οι δύτες που παθαίνουν έρωτα με τις καταδύσεις …εγώ το έχω με την έρημο. Εκεί το μόνο πράγμα που μπορείς να δεις είναι τις διαβαθμίσεις το πρωί που βγαίνουν οι αμμόλοφοι μετά ανεβαίνει ψηλά και τα σαρώνει όλα. Τώρα να βλέπεις το πρωί έναν άνθρωπο να περπατάει μόνο του και αυτό από πίσω μαγικό. Το αφρικανικό, το μεσογειακό και το βόρειο στην ουσία. Δηλαδή στην Ισλανδία που έκανα μια ταινία, εκεί είναι άλλο πράγμα. Έχεις την αίσθηση αυτού του ψυχρού, του πεντακάθαρου, χιλιόμετρα ολόκληρα, πώς παίρνεις ένα ξυράφι και κόβεσαι. Θυμάμαι σε ένα εσωτερικό χώρο έπεφτε ο ήλιος μέσα και μετά από τρεις ώρες είχε μετακινηθεί η σκιά 10 εκατοστά. Νόμιζες ότι είχες βάλει προβολέα ανοιχτό όλη μέρα. Όταν έκανα την ταινία στο Βέλγιο, έφτασα το απόγευμα και είχε ένα γκρίζο φως. Ξάπλωσα κουρασμένος στο δωμάτιο του ξενοδοχείου και πέρασα τρεις ώρες κοιτώντας το ταβάνι. Σηκώνομαι βγαίνω έξω και κοιτάω τους ανθρώπους να περπατάνε σιγά, να μιλάνε σιγά και λέω το φως είναι υπεύθυνο. Ελληνικό φως υπήρχε κάποτε. Τα νεοκλασικά της Αθήνας, όπου ήταν ο χωμάτινος δρόμος. Όπου ο ήλιος έπεφτε και δεν υπήρχαν ψηλά κτίρια και οι νοικοκυρές έκλειναν τα παντζούρια τους… Και υπήρχε ένας αγώνας μεταξύ του φωτός και της νοικοκυράς, αυτό να βρει τρόπο να περάσει και η άλλη να το κλείσει. Θυμάμαι στου Καβάγιο το σπίτι τα μεσημέρια όπου έξω έκανε ζέστη, έκαιγε και μέσα υπήρχε η ζέστη σαν το παγωτό που λιώνει, και ξαφνικά έβλεπες μια ακτίνα να περνάει. …Αυτά δεν τα χουμε αποδώσει στον κινηματογράφο. Οι Ιταλοί τα έχουν αποδώσει. Αυτό που λέει ο ποιητής, ότι ο δρόμος χάνεται στο φως και ο ίσκιος της μάντρας είναι σίδερο. Δεν υπάρχει σήμερα αυτό το πράγμα και θα σου πω γιατί. Αθήνα: η Αθήνα του ’50 και του 48 που ήξερα εγώ, είχε κοντράστ φως. Τώρα είναι τα τζάμια που χτυπάει εδώ και γυρίζει απέναντι και διαθλάται το φως, συν το νέφος κλπ Ποιο ελληνικό φως; Δεν υπάρχει ελληνικό φως στις μεγάλες πόλεις. Στα νησιά ίσως. Καταρχήν η αρχιτεκτονική δεν είναι η ίδια.

Σε ποια περίπτωση θυμάσαι που σε παίδεψε πολύ το φως;

Η τελευταία μου ταινία (“Fanny Lye Deliver’d” του Τόμας Κλέι). Γιατί διαδραματίζεται σε μια εποχή που δεν την ήξερα, 1600 στην Αγγλία, πολύ δύσκολα, κλειστά ντεκόρ, με χαμηλά ταβάνια και δυο παραθυράκια μικρά. Εκεί δυσκολεύτηκα πάρα πολύ. Εν τω μεταξύ επειδή σε όλη αυτή την περιοχή υπήρξε πολύ αίμα μεταξύ των καθολικών και των αιρετικών και των προτεσταντών στην Αγγλία, ήθελα να βγει μία εικόνα λίγο πιο σκληρή. Και σκέφτηκα να το πάω κατευθείαν στην ζωγραφική και να βγάλω το κοντράστ από το περιβάλλον, να «βγει» η βία. Μπορεί να είναι πιο ενδιαφέρον παρά να χρησιμοποιήσω εγώ κλισέ σκοτάδια κλπ. Μπορεί να δικαιωθώ μπορεί και όχι, θα δείξει. Και με τον Αγγελόπουλο παιδευόμουν, γιατί δεν είχαμε τα μέσα. Ούτε τον χρόνο ούτε χρήματα και έπρεπε να βρίσκω χρόνο και λύσεις αλλά μου έκανε καλό γιατί μάθαινα.

Στις πιο μεγάλες παραγωγές, στις διεθνείς, δεν ήταν καλύτερα;

Ας πούμε ότι ήταν λίγο πιο άνετα. Εκείνο όμως που είχε ο Αγγελόπουλος είναι ότι μου έδινε χρόνο. Το καταλάβαινε όταν του έλεγα ότι δεν μπορώ να τραβήξω με αυτό το φως κλπ. Ας πούμε στην τελευταία σκηνή στο «Ταξίδι στα Κύθηρα» ήρθαμε Θεσσαλονίκη, θα γυριζόταν στο λιμάνι, και τα τελευταία λεπτά έπρεπε να είναι με βροχή. Δεκαπέντε ημέρες δεν κάναμε τίποτα γιατί είχε πολύ ήλιο. Περιμέναμε. Κανένας άλλος δεν θα περίμενε και σε αυτό βοηθήθηκα πολύ από τον Αγγελόπουλο γιατί και αυτός ήταν μανιώδης. Προσπαθούσα να μάθω τότε, είχα πολλές φοβίες αλλά ήμουν χαρακτήρας που έλεγα «όχι, πάμε, εκεί!»

Ποια είναι η πιο αγαπημένη σου ταινία από όσες έχεις κάνει;

Είναι πολλές. Ο «Θίασος»… Θυμάμαι κάνοντας ένα πλάνο, ένα μεγάλο μονοπλάνο, όπου σταμάτησα γιατί με πήραν τα δάκρυα. Δεν έβλεπα από τα δάκρυα. Ήταν τόση η ομορφιά αυτή που έβλεπα. Όχι η ομορφιά σαν εικόνα, η ομορφιά σαν πράξη μέσα σε αυτό που έβλεπα. Είπα συγνώμη και σταμάτησα το πλάνο. «Για μένα αυτές οι ταινίες είναι η ζωή μου ολόκληρη» Τι να πω, για το «Ταξίδι στα Κύθηρα»; Να πω για το «Τοπίο στην Ομίχλη», για τον «Θίασο»; Για τις «Μέρες του 36», οι οποίες έκαναν μια επανάσταση στην έγχρωμη φωτογραφία; Μάλιστα, επειδή δεν μπορούσαμε στα εσωτερικά να κάνουμε δουλειά, φώτιζα απ’ έξω και χτυπούσα τα ρεφλεκτέρ στο ταβάνι για να ‘χουμε φως κλπ. Η αναπαράσταση, όμως, με βοήθησε γιατί εκεί ανακάλυψα το φυσικό φως. Έψαχνα να βρω τρόπους που να το αναπαράγω και να φαίνεται φυσικό.

Καταλαβαίνατε τότε πόσο σημαντικό πράγμα ήταν αυτό που κάνατε; Όλη η γενιά σας.

Δεν καταλάβαινα. Το έβλεπα σαν να κάνω την δουλειά μου, ήμουν πολύ χωμένος μέσα σε αυτό. Μετά ανακάλυψα ότι κάναμε σημαντικά πράγματα. Και είμαι ευτυχής γιατί κατάφερα να δώσω ό,τι έχω δώσει… «Δεν ήταν στόχος μου να γίνω κάποιος μεγάλος, έβλεπα την δουλειά, το αποτέλεσμα. Και κοιμόμουν σαν πουλάκι παρά την κούραση. Υπήρχαν μέρες μετά το γύρισμα που δεν μπορούσες να πάρεις τα πόδια σου από την κούραση αλλά η ευχαρίστηση ήταν τέτοια που κοιμόσουν σαν μωρό.»

Προέρχεσαι από μία εποχή που κουβαλάει πολλές πληγές και διχασμούς. Αυτά τα ξεπέρασες εύκολα; Πώς διαχειρίστηκες και την έλλειψη της οικογένειας;

Η έλλειψη της οικογένειας, ναι. Γι’ αυτό και έκανα ένα γάμο και απέτυχα γιατί βιάστηκα δεν ήμουν έτοιμος. Είχα την ανάγκη να κάνω μια οικογένεια, να έχω μια οικογένεια. Παιδιά έκανα μεγάλος, στον δεύτερο γάμο μου. Βρήκα ένα συγκλονιστικό άνθρωπο και της χρωστάω πάρα πολλά. Ευτυχώς που την έφερε η τύχη στο δρόμο μου. Έκανα 3 παιδιά κι εκεί ισορρόπησα.

Αυτά τα σκοτάδια που κουβαλάει η δική σου η γενιά τα βλέπεις ως απειλές; Ότι θα βγουν μπροστά μας; Αυτά που ζούμε τον τελευταίο καιρό..

Στην πόρτα μας είναι. Τα ίδια πράγματα είναι πάλι…

Σε φοβίζει καθόλου; Για τα παιδιά σου ας πούμε;

Για τα παιδιά μου κυρίως ναι και όχι για εμένα. Με φοβίζει. Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα και θα δούμε τον επόμενο χρόνο τι θα γίνει… Μιλούσα με έναν πολύ σημαντικό άνθρωπο και μου είπε «το παγκόσμιο χρέος είναι τεράστιο, αυτό για να ισορροπήσει πρέπει να μειωθεί ο πληθυσμός… Θέλει πόλεμο. Κύκλοι είναι αυτοί»

Στην Γαλλία σε καλοδέχτηκαν εύκολα;

Με δέχτηκαν, οι συνάδελφοι μου είχαν ένα σεβασμό. Με έκαναν και μέλος του σωματείου Γάλλου φωτογράφων. «Εκεί κατάλαβα ότι αν κάποιος αξίζει κάτι θα τον βρει τον δρόμο του.» Δεν είναι καθόλου ανταγωνιστικοί.

Σήμερα με την ψηφιακή τεχνολογία και τις ευκολίες έχει αλλάξει ο κινηματογράφος..

Κοίτα αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα. Για μένα δεν άλλαξε κάτι ουσιαστικά αλλά ο κινηματογράφος πρέπει να γίνεται όπως γινόταν. Όταν έχεις μια κάμερα, ένα φακό, ένα τρίποδα, ένα σενάριο, έχεις ηθοποιούς, κοστούμια ήχο, όλη η συνθήκη είναι ίδια. Έχεις ευκολίες έχεις και δυσκολίες. Εκείνο που άλλαξε πολύ είναι η σκηνοθεσία. «Οι σκηνοθέτες έπεσαν στην παγίδα της ευκολίας. Η τεχνολογία αντικατέστησε τη σκέψη.» Παλιά είχαμε 30.000 μέτρα φιλμ να τελειώσουμε την ταινία. Έπρεπε να δουλέψει να βρει τα πλάνα του, να βρει το στυλ του. Τώρα δεν πληρώνεις και είσαι «τράβα, τράβα, τράβα». Παλιά ο σκηνοθέτης κοίταζε τους ηθοποιούς, από το βλέμμα τους έπαιρνε και έπαιρναν και εκείνοι, υπήρχε μία διάδραση. Τώρα οι ηθοποιοί είναι μόνοι τους, και ο σκηνοθέτης κοιτάζει ένα μόνιτορ και δίνει εντολές από το μόνιτορ. Και οι ηθοποιοί που είναι τα πιο ανασφαλή πλάσματα δεν έχουν κάποιον απέναντι να δουν και με ρωτάνε αν είναι ή δεν είναι καλοί και τους στέλνω στο βάθος, στον σκηνοθέτη, να ρωτήσουν. Είναι και οι νέοι οι σκηνοθέτες που λένε κάνουμε πολλά πλάνα για να δώσουμε ρυθμό. Ο ρυθμός ή υπάρχει ή δεν υπάρχει. Τον ρυθμό τον καθορίζεις από την αρχή. Δεν κόβεις τα πλάνα γρήγορα για να δώσεις ρυθμό. Ο Αγγελόπουλος έκανε ένα προσωπικό κινηματογράφο, με ένα ρυθμό που τον είχε καθορίσει από την αρχή. Με φώναξαν πριν από 7 χρόνια στην ελληνική τηλεόραση να φωτίσω ένα χριστουγεννιάτικο σόου. Είχαν μία μπαλαρίνα κλασικού μπαλέτου και φώναξαν εμένα σαν «κουλτουριάρη». Έβαλα ένα φως πίσω κόντρα έβλεπα και την σκιά της κάτω, έδωσα και ένα μαλακό μπροστά για να βλέπω και το πρόσωπό της και παίζαμε και με την σκιά. Βλέπω τον σκηνοθέτη, να αρχίζει να κόβει πλάνα τακ-τουκ-τακ-τουκ και του λέω «τι κάνεις εκεί;». Μου λέει να δώσω ρυθμό. Του λέω ένας ο ρυθμός της μουσικής, ένας ο ρυθμός της χορογραφίας και ένας ο δικός σου, τι ρυθμό παραπάνω θα δώσεις;

 

parallaxi

---

Γιώργος Αρβανίτης: Μια ζωή σινεμά

Ο σπουδαίος διευθυντής φωτογραφίας και πρόεδρος του 60oυ Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2019, Γιώργος Αρβανίτης, έδωσε ανοιχτό masterclass στην αίθουσα Παύλος Ζάννας, μιλώντας για τη διεθνή καριέρα του και τις συνεργασίες του με σπουδαίους σκηνοθέτες του ευρωπαϊκού σινεμά. Τη συζήτηση συντόνισε ο διευθυντής φωτογραφίας, Γιώργος Φρέντζος.

Masterclass Γιώργου Αρβανίτη

Ξεκινώντας την κουβέντα, ο κ. Φρέντζος ευχαρίστησε το Φεστιβάλ, αλλά και τον κ. Αρβανίτη «έναν κινηματογραφιστή με Κ κεφαλαίο», όπως επεσήμανε. Κάνοντας μια μικρή αναδρομή στη ζωή του κ. Αρβανίτη αναφέρθηκε στα δύσκολα παιδικά του χρόνια (γεννήθηκε το 1941 στη Φθιώτιδα), τη σχέση του με τον αντάρτη πατέρα και την πολιτική κρατούμενη μητέρα του τα χρόνια του Εμφυλίου, το μεγάλωμά του στη Νέα Πεντέλη και τις μικρές δουλειές που αναγκάστηκε να κάνει (εργάστηκε σε γαλακτοπωλείο, αλλά και ως σερβιτόρος) μέχρι να αρχίσει να εργάζεται εμπειρικά σε ταινίες της Finos Films, στην αρχή ως τεχνικός και στη συνέχεια ως κινηματογραφιστής. Κάπου στα τέλη της δεκαετίας του 1960 ξεκίνησε η μεγάλη και σημαντικότατη συνεργασία του με τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο, με την Αναπαράσταση το 1970 αλλά και ταινίες όπως Το λιβάδι που δακρύζει, Ο μελισσοκόμος και Μια αιωνιότητα και μία μέρα. Το 1989 αποφασίζει να φύγει στη Γαλλία, όπου και συμμετέχει σε 44 ταινίες, παραμένοντας ενεργός έως σήμερα με 111 ταινίες στο ενεργητικό του.

Παίρνοντας τον λόγο, ο κ. Αρβανίτης δήλωσε ότι φέτος μαζί με το Φεστιβάλ γιορτάζει και ο ίδιος, γιατί η ενασχόλησή του με το σινεμά ξεκίνησε περίπου το 1959. «Ήταν δύσκολα τα χρόνια και ποτέ μου δεν πήγα σε κάποια κινηματογραφική σχολή, αλλά τελικά τα κατάφερα. Είχα την τύχη να έρθω σε επαφή με πολύ σημαντικούς ανθρώπους που με βοήθησαν πολύ. Στην πρώτη περίοδο της καριέρας μου, δουλεύοντας για τον Φίνο, είχα πέσει κυριολεκτικά μέσα στη λάμψη, στα φτερά και τα πούπουλα και στις τεράστιες βλεφαρίδες της Αλίκης! Την πρωταγωνίστρια έπρεπε να τη φωτογραφίζω φανταχτερή, και όχι όπως εγώ ήθελα. Μόνο σε κάποιες άλλες μικρές σκηνές, προσπαθούσα να δώσω το προσωπικό μου ύφος. Το μεγάλο βέβαια σοκ ήρθε όταν ξεκίνησα τη συνεργασία μου με τον Αγγελόπουλο. Θυμάμαι τότε ότι, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας Μέρες του ’36, έπρεπε ταυτόχρονα να γυρίσω και μία ταινία στην Finos με τη Ρένα Βλαχοπούλου. Όταν έφτασα στα γυρίσματα είδα ότι όλο το ντεκόρ, τα χρώματα αλλά και το φόρεμα της Ρένας ήταν καταπράσινα. Εκεί είναι που είπα, δεν μπορώ να το κάνω άλλο αυτό, θα φύγω, και ας πεινάσω. Τελικά έκανα καλά. Δούλεψα με πάρα πολλούς ανθρώπους και κάποια στιγμή, όταν το ελληνικό σινεμά άρχισε να περνάει μεγάλη κρίση, αποφάσισα να φύγω. Δεν ήθελα να γυρίζω διαφημίσεις. Έτσι έπεσα στη μεγάλη αρένα του εξωτερικού, αλλά στάθηκα τυχερός», συμπλήρωσε χαρακτηριστικά.

Κατόπιν, όταν του ζητήθηκε να δώσει συμβουλές σε νέους καλλιτέχνες, απάντησε ότι εξαρτάται σε ποιον θα απευθύνεται αυτή η συμβουλή. Για τους ηθοποιούς σημείωσε ότι χρειάζεται τεράστια προσοχή στη δουλειά τους. Ενώ στο θεατρικό σανίδι ένας ηθοποιός μπορεί τη μια μέρα να είναι καλύτερος από κάποια άλλη, στο σινεμά είναι διαφορετικά. Πρέπει να είναι κανείς τέλειος. Για τους διευθυντές φωτογραφίας είχε να πει πως πρέπει να συνεργάζονται όσο περισσότερο μπορούν με τον σκηνοθέτη για «να κάνουν εικόνες το όνειρό του. Τα σωστά φώτα κάνουν τελικά και τη σωστή φωτογραφία. Αυτό χρειάζεται καθημερινή προσπάθεια, αλλά αυτή είναι και η δουλειά μας στο κάτω κάτω. Να σμιλεύουμε το φως». Αφού επέμεινε στο γεγονός ότι ο στόχος είναι η χρησιμοποίηση όλων των διαθέσιμων τεχνικών στην υπηρεσία του αισθητικού αποτελέσματος, πρόσθεσε ότι η δουλειά του διευθυντή φωτογραφίας είναι να στέκεται δίπλα στον σκηνοθέτη και να καταλαβαίνει οποιαδήποτε στιγμή τι ακριβώς θέλει. Χαρακτήρισε δε τον δημιουργό ως διευθυντή μιας ορχήστρας και τον κινηματογραφιστή ως ένα από τα πρώτα βιολιά. «Βέβαια, οι σχέσεις πολλές φορές είναι τεταμένες. Οι σκηνοθέτες φοβούνται μην τους καπελώσουμε. Εξάλλου, ποια η διαφορά ανάμεσα στο Θεό και τον σκηνοθέτη; Ο Θεός ποτέ δεν δήλωσε ότι είναι σκηνοθέτης!» αστειεύτηκε.

Ερωτηθείς για το αν τα χρήματα είναι αυτά που κάνουν μια ταινία καλή, ο κ. Αρβανίτης απάντησε ότι αυτό δεν ισχύει πάντοτε, γιατί υπάρχουν εξαιρετικές ταινίες με πολύ χαμηλό προϋπολογισμό, αναφέροντας το παράδειγμα της ταινίας Σε λάθος χρόνο του Στίβεν Νάιτ. «Για να κάνεις μια καλή ταινία, χρειάζεσαι 3 πράγματα: ένα καλό σενάριο, ένα καλό σενάριο και ένα καλό σενάριο», δήλωσε με νόημα. Στη συνέχεια, μεταφέροντας τη συζήτηση στη νέα τεχνολογία και την ψηφιακή κινηματογράφηση, τόνισε ότι κατά τη γνώμη του δεν έχουν αλλάξει και πολλά πράγματα. Ο σκηνοθέτης δεν διδάσκει στους ηθοποιούς να κινούνται διαφορετικά, έτσι και ο διευθυντής φωτογραφίας δουλεύει σχεδόν με τον ίδιο τρόπο που δούλευε και στο παρελθόν. Επεσήμανε, ωστόσο, ότι υπάρχει ανάγκη για προσαρμογή στις επιταγές της ψηφιακής εποχής. «Τώρα όλοι οι νέοι βλέπουν ταινίες στα κινητά τους τηλέφωνα. Υπάρχει κάποια πρόοδος. Ο κλασσικός κινηματογράφος, με την έννοια των γυρισμάτων σε φιλμ, έχει αρχίσει να παίρνει πια μία θέση στην κοινή συνείδηση σαν αυτή της όπερας», πρόσθεσε.

Αφού ρωτήθηκε για ακόμη μια φορά, ποια θα ήταν η μία μικρή και μοναδική συμβουλή που θα έδινε σε έναν σκηνοθέτη που γυρνά την πρώτη του ταινία και απάντησε ότι αυτή θα ήταν να επιμελείται και να αγαπά κάθε πλάνο του σαν να είναι το τελευταίο πλάνο του κόσμου, ξεκίνησε να προβάλει μια σειρά από τέσσερα μικρά βίντεο και να σχολιάζει τις αισθητικές αλλά και τεχνικές του επιλογές. Τα βίντεο επιλέχθηκαν από τις ταινίες Total Eclipse, Fanny Lye Deliver’d, A Crime και Blind Sun. Εξήγησε την τεράστια διαφορά του φυσικού φωτός σε σχέση με το τεχνητό και τους προβολείς, λέγοντας ότι υπάρχουν τρόποι να τιθασεύσεις το φυσικό φως αλλά σε αυτήν την περίπτωση χρειάζεσαι ακόμη καλύτερη συνεργασία με τον σκηνοθέτη και επεσήμανε ότι, ειδικά στο τρίτο βίντεο της σειράς, δούλεψε ιδιαίτερα με τις αντανακλάσεις. Αναφέρθηκε επίσης στην τεράστια εκτίμηση που είχε στον Ντίνο Κατσουρίδη, χαρακτηρίζοντάς τον «δάσκαλο», ενώ πρόσθεσε ότι σχεδόν σε όλα του τα φιλμ έκανε και εικονοληψία. «Δουλεύω σε αυτό που λέμε φτωχό κινηματογράφο. Δεν υπάρχουν πολλές πολυτέλειες. Αγαπώ πολύ τους παλιούς φακούς. Νιώθω ότι μπορώ να γυρίσω τα πάντα με αυτούς», συμπλήρωσε.

Φτάνοντας στο τέλος της κουβέντας, ο 78χρονος διευθυντής φωτογραφίας δήλωσε ότι ακόμη έχει άγχος όταν μια ταινία του βγει στις αίθουσες. «Κάθε μία ταινία είναι ξεχωριστή, είναι μια νέα πρόκληση. Εντυπωσιάζομαι ακόμη από τις δυνατότητες του φωτός και της σκιάς, από τα χρώματα. Η ουσία είναι ότι εμείς οι τεχνικοί ή καλύτερα εμείς που κυμαινόμαστε κάπου ανάμεσα στον τεχνικό και τον καλλιτέχνη, πρέπει να χρησιμοποιούμε όλες τις διαθέσιμες τεχνικές και στρατηγικές για να υπηρετήσουμε πιστά την αισθητική και το συναίσθημα. Το αισθητικό λοιπόν, και όχι το τεχνικό αποτέλεσμα», ολοκλήρωσε καταχειροκροτούμενος.

Δημήτρης Θεοδωρόπουλος

Διευθυντής φωτογραφίας, Kαθηγητής στο Τμήμα Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης.

Σπουδές Πολιτικών Επιστημών στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθήνας και Κινηματογράφου (υποτροφία Fulbright) στο Center for Advanced Film & TV Studies του American Film Institute (MFA- Cinematography).

Πρόσφατες συνεργασίες περιλαμβάνουν την κινηματογράφηση των ταινιών μεγάλου μήκους-μυθοπλασίας, Iερόσυλοι, ÂÂ Καντίνα, Καρδιά του κτήνους, Ηθικόν ακμαιότατον, Μικρές εξεγέρσεις. Τις μικρού μήκους, Το ταμένο, Στεγνό καθάρισμα, Μαριονέτα, Happy-life, Μια στιγμή κι έρχομαι, Φλέρυ-τρελή του φεγγαριού, Το πατάρι, Κινητά στοιχεία, Alina Hatson, Darlene, Γράμματα στη Γερμανία. Τα ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, Ζωντανοί στο Κύτταρο, Οδύσσειες σωμάτων-Νίκος Κούνδουρος, Play it again Χρίστο, Ελένη Αλταμούρα, Κατερίνα Γώγου-για την αποκατάσταση του μαύρου.

Βραβείο Διεύθυνσης Φωτογραφίας, φεστιβάλ Δράμας 2011, για τις ταινίες του προγράμματος «μικροφιλμ-ΕΡΤ», Το πατάρι & Κινητά στοιχεία. Σαν σκηνοθέτης-Δ/ντής φωτογραφίας, πρόσφατες δημιουργίες περιλαμβάνουν, το ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους Aphrodite’s child-Λουκάς Σιδεράς, 2013, καθώς και τις μικρού μήκους, 07-01-2011, the last rehearsal (13ο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, 7th Athens Video Art Festival-2011, 5° Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ Χαλκίδας-2011), Cello-lesson, 2013, (7th Avant-garde Film Festival Ταινιοθήκης της Ελλάδας & 7° Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ Χαλκίδας-2013), Piano-play, 2014, (8th Avant-garde Film Festival Ταινιοθήκης της Ελλάδας & 8° Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ Χαλκίδας-2014).

Σχεδιασμός φωτισμού σε θεατρικές παραστάσεις (πρόσφατες συνεργασίες Όμηρος, Indian summer, Fakebook, Vermouth Songs, La sonate au clair de lune), Δ/νση φωτογραφίας σε τηλεοπτικά σίριαλ & διαφημιστικά.

Συγγραφέας του βιβλίου Το φως στον ελληνικό κινηματογράφο, εκδόσεις Αιγόκερως, 2009.

Στην έρευνα σχετικά με το «φως στον ελληνικό κινηματογράφο» προσεγγίζεται η ιστορία και η τεχνολογική εξέλιξη του ελληνικού κινηματογράφου, μέσα από τη διεύθυνση φωτογραφίας, προβάλλοντας ταυτόχρονα σε οικουμενικότερο επίπεδο τις σύγχρονες προσεγγίσεις από διάφορες σχολές εθνικών κινηματογραφιών. Εκφράζεται ένας προβληματισμός για μία καθυστερημένη έλευση της νεωτερικότητας στο χώρο της ελληνικής παραγωγής, καθώς και για την έλλειψη εικαστικότητας από ένα μεγάλο ποσοστό ταινιών από διάφορες ιστορικές περιόδους. Τέλος προσεγγίζονται οι ταινίες και οι δημιουργοί με στοιχεία ελληνικότητας, καθώς και οι δημιουργικές απόπειρες για έναν προσωπικό-ποιητικό κινηματογράφο, που κατά την εκτίμηση μας τοποθετείται στο ευρύτερο πλαίσιο της οικουμενικότητας της γλώσσας του σινεμά.

——————————–

Ηλίας Δημητρίου

Ο Στάθης Βαλούκος (1951) είναι Έλληνας συγγραφέας και σεναριογράφος. Γεννήθηκε το 1951 στη Λάρισα και σπούδασε οικονομικά στη Θεσσαλονίκη. Σκηνοθέτησε ταινίες μικρού μήκους και ντοκιμαντέρ (κρατικό βραβείο ταινίας μικρού μήκους 1983 με την ταινία «Ενθύμια από τη Βαϊμάρη»), έγραψε σενάρια τηλεοπτικών σειρών («Σκορπιός», «Θυσία», «Παρέλαση», «Το σπίτι της θείας», «Συγκάτοικοι στην τρέλα», κ.ά.) και συνεργάσθηκε στη συγγραφή κινηματογραφικών σεναρίων και ντοκιμαντέρ («Ουτοπία», «Καφενεία», «Το πέρασμα», «Κρυμμένη εικόνα» κ.ά). Συγγραφέας της επίτομης «Μικρής Ιστορίας της Ελλάδος» έγραψε επίσης ιστορικά και θεωρητικά βιβλία για τον κινηματογράφο, όπως η δίτομη «Ιστορία του Κινηματογράφου», η «Ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης», «Ο Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος (1965-1981). Ιστορία και Πολιτική», η «Κωμωδία», ανάλυση της δομής ενός κωμικού έργου, το «Σενάριο», ανάλυση της δομής και της τεχνικής του, η «Φιλμογραφία του ελληνικού κινηματογράφου (1914-2007)», το «Φιλμ νουάρ», αισθητική και δομική ανάλυση του αστυνομικού έργου, το «Λεξικό σκηνοθετών», κ.ά. Δημοσίευσε επίσης δοκίμια σε επιστημονικά βιβλία («Πόλεμος και κινηματογράφος», «Ελληνική Τηλεόραση και Κοινωνία», «Ιστορία και πολιτική στο έργο του Παντελή Βούλγαρη»), μονογραφίες σκηνοθετών σε εκδόσεις του φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (Δήμος Θέος, Νίκος Νικολαΐδης, Αλέξης Δαμιανός) καθώς επίσης και αισθητικές αναλύσεις, κινηματογραφικές κριτικές και θεατρικά κείμενα.

Είναι διδάκτωρ του Παντείου Πανεπιστημίου και εκ των πρώτων διδασκόντων του Τμήματος Κινηματογράφου του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στα μαθήματα Σενάριο και Ιστορία του Κινηματογράφου. Είναι επίσης τακτικό μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφων και της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος, της οποίας διετέλεσε Πρόεδρος (2007-2009).

Η Αντιγόνη Γαβριατοπούλου (παραγωγός του ντοκιμαντέρ) έκανε μεταπτυχιακά στην Οπτικοακουστική Παραγωγή στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης στο Παρίσι. Εργάστηκε στο CANAL + (Παρίσι, Γαλλία) ως παραγωγός (1991-1996) και έκτοτε έχει παράγει περισσότερες από 25 ταινίες μεγάλου μήκους και τηλεοπτικές παραγωγές για την ελληνική εταιρεία Lumiere Productions, είτε ως εκτελεστικός παραγωγός για την Ελλάδα είτε ως συνεργάτης παραγωγός. Πολλές από αυτές τις ταινίες έχουν λάβει διακρίσεις και βραβεία σε διεθνή φεστιβάλ (π.χ. «Lilly’s Story», 2001, του Ροβίρου Μανθούλη, «Les Champions d’Olympie», 2004, αναπαράσταση των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων, παραγωγή: Gedeon Programs, Arte ). Από το 1996 έχει επίσης παράγει πολλές σειρές και ντοκιμαντέρ για τα κανάλια FILMNET, NOVA και ERT. Το 2017 με τη μεγάλη εμπειρία της στις συμπαραγωγές οργάνωσε τα γυρίσματα στο Δρομοκαίτειο και τα κέντρα Ψυχικής υγείας για το ντοκιμαντέρ Ελληνοκαναδέζικης παραγωγής με τίτλο ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ, σε σκηνοθεσία της Αριάδνης Κουτσαύτη, που ανιχνεύει την κατάθλιψη σε φτωχογειτονιές του Πειραιά, στην Δραπετσώνα, το Κερατσίνι, το Πέραμα, το Αιγάλεω, όπου η ανεργία, η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός δημιουργούν έξαρση των ψυχικών νόσων.

Ο Στέλιος Κυμιωνής αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή (Πανεπιστήμιο Κρήτης) όπου και ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στην ιστορία και θεωρία του κινηματογράφου. 2000–2007: Υπεύθυνος του Κινηματογραφικού Αρχείου του Υπουργείου Εξωτερικών. 2008–2011: Προϊστάμενος του Τμήματος Αρχειοθέτησης, Καταλογογράφησης και Τεκμηρίωσης στο Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο. Από το 2012 εργάστηκε σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα, σε προγράμματα για την ιστορία των οπτικοακουστικών μέσων στην Ελλάδα και στο έργο ψηφιοποίησης και τεκμηρίωσης του Μουσείου του ΟΤΕ. 2015–2018: Επιμελητής οπτικοακουστικών συλλογών της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας. Από το 2018 εργάζεται στο ΕΚΟΜΕ ως Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Ανάπτυξης και Διαχείρισης Ψηφιακού Περιεχομένου (ψηφιακές, αρχειακές και εκπαιδευτικές αρμοδιότητες του Φορέα) και υπεύθυνος για τα προγράμματα επιμόρφωσης και κατάρτισης εργαζομένων στον οπτικοακουστικό κλάδο. Έχει συνεργαστεί με τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα ως ερευνητής, σύμβουλος αρχειακής τεκμηρίωσης, επιμελητής φωτογραφικών εκθέσεων, επιστημονικός σύμβουλος σε προγράμματα διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς και εισηγητής εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Έχει συγγράψει το βιβλίο “Σε παράλληλες πορείες: Ελληνική οικονομία και Ναυτεμπορική 1924 – 2014“ (με τη Γεωργία Πανσεληνά), μελέτες, σειρά άρθρων για τον ελληνικό κινηματογράφο, το ντοκιμαντέρ και τα οπτικοακουστικά αρχεία σε ελληνικά και ξένα περιοδικά, ενώ έχει συμμετάσχει με εισηγήσεις σε συνέδρια και ημερίδες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Ο Κωνσταντίνος Κυριακός γεννήθηκε στη Χίο. Αναπληρωτής Καθηγητής της Ιστορίας του Θεάτρου και του Ελληνικού Κινηματογράφου (Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Πατρών). Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην ιστορία της ελληνικής σκηνής, τα ζητήματα ιστορίας/θεωρίας της υποκριτικής τέχνης, τις διεπιστημονικές προσεγγίσεις του θεάτρου με τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο και τα θέματα κοινωνικού φύλου και ταυτότητας/ετερότητας στο θέατρο και το σινεμά. Στο συγγραφικό του έργο συναριθμούνται περισσότερα από εκατό μελετήματα και άρθρα δημοσιευμένα σε συλλογικούς τόμους και Πρακτικά Συνεδρίων. Επίσης, οι μονογραφίες: Τα έργα τουΤσέχοφ στην ελληνική σκηνή,1902-1993 (διδακτορική διατριβή, 1995). Διαφορετικότητακαι ερωτισμός (2001). Από τη σκηνή στην οθόνη. Σφαιρική προσέγγιση των σχέσεων του ελληνικού κινηματογράφου με το θέατρο (2002). «Αναπαραστάσεις του σώματος. Θέματα υποκριτικής και φύλου.

Η Αγγελική Λίνα Μυλωνάκη σπούδασε στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ, όπου και εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή, με ειδίκευση στις κινηματογραφικές σπουδές. Έχει δημοσιεύσει άρθρα για τον κινηματογράφο σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά και έχει συμμετάσχει με εισηγήσεις σε κινηματογραφικά συνέδρια και ημερίδες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Δίδαξε ιστορία ελληνικού κινηματογράφου και θεωρία κινηματογράφου στο Τμήμα Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ (2007-2011). Είναι συγγραφέας των βιβλίων Δουλειές με φούντες! Η ιστορία της επιχειρηματικότητας μέσα από τον ελληνικό κινηματογράφο (1950-1970) (Θεσσαλονίκη: Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος, 2008) και Από τις αυλές στα σαλόνια: Εικόνες του αστικού χώρου στον ελληνικό δημοφιλή κινηματογράφο (1950-1970) (Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2012). Επίσης, συμμετείχε στην ερευνητική και συγγραφική ομάδα της επετειακής έκδοσης με τίτλο 1960-2009: 50 χρόνια Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΦΚΘ-Ιανός, 2009), καθώς και στο βιβλίο 50 χρόνια Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Ταινίες που αγαπήσαμε (Θεσσαλονίκη: ΚΕΜΕΣ-Ερωδιός, 2009). Έχει συνεπιμεληθεί, μαζί με τον κριτικό κινηματογράφου Γιάννη Γκροσδάνη, το βιβλίο Σινέ Θεσσαλονίκη: Ιστορίες από την πόλη και τον κινηματογράφο, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις University Studio Press. Εργάζεται ως δημοσιογράφος στο Γραφείο Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και αρθρογραφεί στο πολιτιστικό περιοδικό Θεσσαλονικέων Πόλις.

 2021 A Pure Place (makeup artist) (completed)

 2021 Mordkommission Istanbul (TV Series) (makeup artist – 1 episode)

 2020 Έτερος εγώ (TV Mini-Series) (makeup artist – 7 episodes)

 2020 Τεχεράνη (TV Series) (makeup artist – 8 episodes)

 2020 Η Μπαλάντα της Τρύπιας Καρδιάς (makeup artist)

 2019 Ενήλικοι στην Αίθουσα (make up and hair)

 2019 Passed by Censor (makeup artist)

 2017 Πολυξένη: Μια ιστορία από την Πόλη (makeup artist)

 2016 Τέλειοι Ξένοι (makeup artist)

 2016 Έτερος εγώ (makeup artist)

 2016 Μαγικός Καθρέφτης (makeup artist)

 2016 Der Athen Krimi – Trojanische Pferde (TV Movie) (makeup artist assistant)

 2015 Kafsonas (makeup artist)

 2015 Amore Mio (makeup artist)

 2014 Me horis gynaikes (makeup artist – as Yannis Pamoukis)

 2014 Το μικρό ψάρι (makeup artist)

 2012 Χαρά (makeup artist)

 2011 J.A.C.E. (makeup artist)

 2011 Άδικος κόσμος (makeup artist)

 2011 Απ’ τα Κόκαλα Βγαλμένα (makeup artist)

 2011 To eteron imisy (makeup artist)

 2010 Μαχαιροβγάλτης (makeup artist)

 2009 Η Κληρονόμος (makeup artist)

 2009 Ο διαχειριστής (makeup artist)

 2009 Ακαδημία Πλάτωνος (makeup artist)

 2009 Γκίνες (makeup artist)

 2009 Όλα θα πάνε καλά (makeup artist)

 2007-2008 Άμυνα ζώνης (TV Series) (makeup artist – 16 episodes

 2006 Πεθαίνοντας στην Αθήνα (hair stylist) / (makeup artist)

 2006 Lista gamou (makeup artist)

 2005 Η εύκολη… Λία (makeup artist)

 2005 Η γυναίκα είναι… σκληρός άνθρωπος (makeup artist)

 2005 Το όνειρο του σκύλου (makeup artist)

 2004 Αγάπη στα 16 (hair stylist) / (makeup artist)

 2004 Τεστοστερόνη (additional makeup artist)

 2004 Babalou (TV Series) (makeup artist – 2004)

 2004/II Delivery (makeup department head)

 2004 Honey Baby (makeup department head)

 2003 Οξυγόνο (makeup artist)

 2002 Το μυστικό του Νοέμβρη (makeup artist)

 2002 Κουράστηκα να σκοτώνω τους αγαπητικούς σου (makeup department head)

 2002 Δύσκολοι αποχαιρετισμοί: Ο μπαμπάς μου (makeup artist)

 2002 Αύριο θα ‘ναι αργά (makeup artist)

 2001 Aιώνιος φοιτητής (makeup artist)

 2001 Δεκαπενταύγουστος (makeup artist)

 2001 Το Κλάμα Βγήκε απ’ τον Παράδεισο (makeup artist) / (makeup department head)

 2001 My Sweet Home (makeup artist)

 2000 Έλα να σου πω… (Short) (makeup artist)

 1999 Aυτή η νύχτα μένει (makeup artist)

 1999 Eroica (TV Mini-Series) (makeup department head – 3 episodes)

 1998-1999 Νυχτερινό δελτίο (TV Series) (makeup artist – 18 episodes)

 1999 Safe Sex (makeup artist)

 1998 Μια αιωνιότητα και μια μέρα (makeup artist)

 1996 Προς την ελευθερία (makeup department head)

 1996 Die brennende Schnecke (TV Movie) (makeup artist – as Jannis Pamukis)

 1995 Καρδιά από πέτρα (TV Movie) (makeup artist – as Jannis Pamukis)

 1993 Das letzte Siegel (makeup artist)

---

 

Ο Γιώργος Φρέντζος είναι ένας από τους πλέον έμπειρους Διευθυντές Φωτογραφίας της χώρας μας με μεγάλη πορεία στο χώρο. Είναι Ιδρυτικό Μέλος της Ένωσης Ελλήνων Κινηματογραφιστών (GSC). Μέλος της European Film Academy (EFA) και Μέλος της Hellenic Film Academy (HFA). Έχει συνεργαστεί σε ταινίες μεγάλου μήκους, ταινίες μικρού μήκους και θεατρικά έργα. Επίσης έχει συμμετοχή σε πάνω από 2500 διαφημιστικά TVC. Το 2008 έλαβε το Βραβείο Καλύτερου Διευθυντή Φωτογραφίας στο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών στο Μονακό για την ταινία μικρού μήκους “Styx” σε σκηνοθεσία Alexia Roider. Το 2016 έλαβε το Βραβείο Καλύτερου Διευθυντή Φωτογραφίας στο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Κύπρου για την ταινία μικρού μήκους “Mad Dogs” σε σκηνοθεσία Δανάης Παπαϊωάννου. Το 2019 έλαβε το Βραβείο Καλύτερου Διευθυντή Φωτογραφίας στο 42ο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους στη Δράμα για την ταινία μικρού μήκους “The Weight of the Sea” σε σκηνοθεσία Κωστή Αλεβίζου.

---