Ιστορία-Βραβεία Φεστιβάλ Καννών (1939-2022)

Αλλά ας τα πάρουμε απ’ την αρχή,

Το 1939 η γαλλική κυβέρνηση αποφασίζει να δημιουργήσει το «Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου» (Festival International du Film). Ως τόπος διεξαγωγής της διοργάνωσης επιλέγεται η πόλη των Καννών λόγω του μεσογειακού της χαρακτήρα, της ξεχωριστής της τοποθεσίας και της ηλιοφάνειάς της. Ο πόλεμος ανατρέπει το σχέδιο, το οποίο επανατίθεται το 1945 αμέσως μετά την λήξη του. Η Γαλλική Ένωση Καλλιτεχνικής Δράσης (Association Française d’ Action Artistique) αναλαμβάνει την αποστολή επανεξέτασης του σχεδίου υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών, του Υπουργείου Παιδείας και από το 1946 υπό την αιγίδα και του νεότευκτου Εθνικού Κέντρου Κινηματογράφου (Centre National de la Cinematographie).
Παρ’ όλες τις δυσκολίες της εποχής το Φεστιβάλ ανοίγει τις πύλες του στις 20 Σεπτεμβρίου του 1946, αποτελώντας την πρώτη μεγάλη διεθνή εκδήλωση των μεταπολεμικών χρόνων. Η πρώτη διοργάνωση είχε περισσότερο το χαρακτήρα μιας κινηματογραφικής συνάντησης και λιγότερο μιας διαγωνιστικής διαδικασίας, καθώς τα περισσότερα φιλμ απέσπασαν κάποιο από τα βραβεία. Τα πρώτα χρόνια ήταν δύσκολα, το 1948 και το 1950 το Φεστιβάλ δεν πραγματοποιήθηκε λόγω έλλειψης επαρκούς προϋπολογισμού. Από το 1951 η ημερομηνία διεξαγωγής του μετατίθεται από τον Σεπτέμβριο στον Μάιο και η διάρκειά του σταθεροποιείται στις δύο εβδομάδες περίπου. Το 1968 το Φεστιβάλ διακόπτεται στο μέσο της λειτουργίας του εξαιτίας των πολιτικών γεγονότων.
Κατά την διάρκεια των πρώτων χρόνων της λειτουργίας του το Φεστιβάλ έχει τον χαρακτήρα μιας τουριστικής, κοσμικής εκδήλωσης με πάρτι στην Croisette και στις βίλες των Καννών στα οποία συμμετείχαν εκκεντρικές προσωπικότητες της εποχής. Το Φεστιβάλ των Καννών θα κρατήσει τα χρόνια που ακολουθούν αυτή τη ροπή προς το θέαμα, τους αστέρες του κινηματογράφου, την έντονη δημοσιότητα και την προβολή από τα μέσα, διαμορφώνοντας περισσότερο μία γιορτή του κινηματογράφου, απ’ όπου παρελαύνουν οι διάσημες προσωπικότητες του κινηματογράφου και όχι μόνο. Το Φεστιβάλ χρόνο με το χρόνο αποκτά παγκόσμια φήμη κερδίζοντας την αναγνώριση ως του μεγαλύτερου κινηματογραφικού γεγονότος του πλανήτη. Ετήσιο ραντεβού των επαγγελματιών του σινεμά, βρίσκουν εκεί την ευκαιρία να συναντηθούν μεταξύ τους, να παρουσιάσουν τα σχέδιά τους, να αναζητήσουν παραγωγούς και κεφάλαια από όλο τον κόσμο. Το 1960 μάλιστα δημιουργείται η Αγορά (Marché) του Φεστιβάλ στην οποία συμμετέχουν δεκάδες χώρες και παραγωγοί, που πολλαπλασιάζονται χρόνο με τον χρόνο. Η Αγορά αποτελεί έναν μοναδικό χώρο συνεύρεσης των ενδιαφερομένων για την αγορά και την πώληση των ταινιών. Αρχικά το Φεστιβάλ παρουσιάζει ταινίες που προτείνονται από τις χώρες παραγωγής τους. Από το 1972 όμως η ευθύνη για την επιλογή και την προβολή των ταινιών περνάει στα χέρια της Διοίκησης του Φεστιβάλ, η οποία και επιλέγει έκτοτε τις ταινίες που θα συμπεριληφθούν στο επίσημο πρόγραμμα. Το μέτρο αυτό γρήγορα βρήκε μιμητές και από τα άλλα διεθνή φεστιβάλ.
Παράλληλα με το επίσημο διαγωνιστικό πρόγραμμα, δημιουργείται το 1962 η «Εβδομάδα των Κριτικών» (La Semaine de la Critique) και το 1969 το «Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών» (La Quinzaine des Réalisateurs). Το Φεστιβάλ των Καννών, πολύ πιο δειλό σε σχέση με τα άλλα φεστιβάλ όσον αφορά στον πειραματικό κινηματογράφο ή τον κινηματογράφο των δημιουργών, προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ του ποιοτικού κινηματογράφου και της εμπορικότητας. Το Φεστιβάλ έχει ως αρχή του την προβολή ενός κινηματογράφου των δημιουργών, με ταινίες όμως που έχουν απήχηση στο ευρύ μέρος του κινηματογραφόφιλου κοινού. Η προβολή μίας ταινίας στις Κάννες της εξασφαλίζει παγκόσμια απήχηση και αναγνώριση χάρη στην εξαιρετική δημοσιότητα που της παρέχουν τα Μέσα. Το Φεστιβάλ θέλει να εξασφαλίσει αυτή τη διαρκή αλληλοϋποστήριξη μεταξύ του θεσμού και των δημιουργών, διατηρώντας έτσι διαχρονικά τον πρωτεύοντα ρόλο του στον κινηματογραφικό χώρο. Καθ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του το Φεστιβάλ ανακάλυψε και τίμησε πολλά από τα μεγάλα ονόματα του παγκόσμιου κινηματογράφου, τα οποία με τη σειρά τους προσέδωσαν κύρος και αναγνώριση στο θεσμό.
Πέρα από τις προβολές ταινιών το Φεστιβάλ διοργανώνει κάθε χρόνο μία σειρά πολυάριθμων εκδηλώσεων που περιλαμβάνουν συναντήσεις με τους δημιουργούς των ταινιών, συνέδρια, αφιερώματα, ρετροσπεκτίβες σε δημιουργούς και πολλές άλλες εκδηλώσεις. Σκοπός του Φεστιβάλ είναι να προωθήσει ταυτόχρονα τόσο την καλλιτεχνική και δημιουργική έκφραση στον κινηματογράφο, όπως επίσης να στηρίξει και να βοηθήσει στην ανάπτυξη της βιομηχανίας του κινηματογράφου. Ένα στοίχημα πολλές φορές δύσκολο να επιτευχθεί καθώς η σαρωτική αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία βρίσκει συνήθως με αυτόν τον τρόπο ορθάνοιχτες πόρτες στην παγκόσμια επιβολή της.
Κάθε χρόνο ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ σε συνεργασία με τις αντίστοιχες επιτροπές επιλέγει τις ταινίες που θα συμμετάσχουν στο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ. Οι ταινίες αυτές αποτελούν μέρη των παρακάτω κατηγοριών:
1. Ταινίες Μεγάλου Μήκους για το διαγωνιστικό και το μη διαγωνιστικό τμήμα
2. Ταινίες Μικρού Μήκους
3. Ένα Κάποιο Βλέμμα. (Un Certain Regard)
4. Cinefondation
5. Camera d’Or

Για τις ταινίες Μεγάλου Μήκους η επιτροπή απονέμει τα ακόλουθα βραβεία:

• La Palme d’ Or, στην καλύτερη ταινία του Φεστιβάλ.
• Le Grand Prix, στην ταινία που διακρίθηκε για την έμπνευση και την αυθεντικότητά της
• Το Βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας
• Το Βραβείο Αντρικής Ερμηνείας
• Το Βραβείο Σκηνοθεσίας
• Το Βραβείο Σεναρίου.
• Η Επιτροπή μπορεί επίσης να αποδώσει το Prix du Jury, του οποίου ο χαρακτήρας μένει απροσδιόριστος και καθορίζεται όταν χρειαστεί από τις αιτιολογήσεις της Επιτροπής, π.χ. θα μπορούσε να βραβευτεί μία ταινία για τον νεωτεριστικό και ανατρεπτικό της χαρακτήρα. Η κάθε ταινία μπορεί να βραβευτεί με ένα μόνο από τα βραβεία, εκτός από ειδικές περιπτώσεις όπου μπορούν να απονεμηθούν επιπλέον τα βραβεία γυναικείας και αντρικής ερμηνείας. Το διοικητικό συμβούλιο του Φεστιβάλ επιλέγει τα μέλη της Διεθνούς Επιτροπής, καθώς επίσης και τον πρόεδρό της. Η κριτική Επιτροπή αποτελείται από τον πρόεδρο και από εννέα προσωπικότητες του κινηματογράφου και των τεχνών από τη Γαλλία και το εξωτερικό. Η ψηφοφορία είναι μυστική. Κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων ψηφοφοριών οι αποφάσεις λαμβάνονται με απόλυτη πλειοψηφία, στις επόμενες η πλειοψηφία μπορεί να είναι σχετική. Ο πρόεδρος και ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ παρευρίσκονται στις συνεδρίες της Επιτροπής δεν έχουν όμως δικαίωμα στην ψηφοφορία.
  Στις Ταινίες Μικρού Μήκους απονέμεται η Palme d’ Or της καλύτερης ταινίας, ενώ παρέχεται η ευχέρεια στην Επιτροπή να αποδώσει εάν το κρίνει απαραίτητο ένα ή δύο ακόμη βραβεία (Prix du Jury) .
  Όλοι οι παραγωγοί των οποίων ταινίες προβάλλονται και βραβεύονται από το Φεστιβάλ με τα δύο πρώτα κύρια βραβεία , δεσμεύονται να μην τις παρουσιάσουν σε κανένα άλλο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Οι βραβευμένες επίσης ταινίες οφείλουν να εμπεριέχουν στη διαφημιστική τους καμπάνια τόσο το έμβλημα του Φεστιβάλ των Καννών, καθώς επίσης οφείλουν να αναγράφουν την φεστιβαλική τους διάκριση. Η κατηγορία Ένα Κάποιο Βλέμμα αποτελεί μία αντιπροσωπευτική συλλογή ταινιών από όλο τον κόσμο οι οποίες ξεχωρίζουν για τη ματιά τους, την τεχνική τους και τη δημιουργικότητά τους.
  Η Cinefondation έχει ως στόχο να παρουσιάζει ταινίες που παράγουν οι σχολές κινηματογράφου όλου του κόσμου, και οι οποίες εμπεριέχουν στοιχεία ενθαρρυντικά για την εξέλιξη των δημιουργών τους. Οι ταινίες αυτές θα πρέπει να έχουν γυριστεί μέσα στους 18 μήνες που προηγούνται του Φεστιβάλ, να μην έχουν προβληθεί σε κανένα από τα μεγάλα διεθνή φεστιβάλ και η διάρκειά τους να μην ξεπερνά τα 60 λεπτά. Ταινίες ντοκυμαντέρ δεν εμπεριέχονται σε αυτήν την κατηγορία. Η κριτική Επιτροπή απονέμει τρία βραβεία. Το Φεστιβάλ επίσης δεσμεύεται να προβάλλει την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία που θα γυρίσει ο σκηνοθέτης ο οποίος κέρδισε το πρώτο βραβείο.
  Το βραβείο Camera d’ Or απονέμεται σε μία ταινία μεγάλου μήκους, πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη που εμπεριέχει στοιχεία ενθαρρυντικά για την κινηματογραφική εξέλιξη του δημιουργού της. Πρωτοεμφανιζόμενος σκηνοθέτης θεωρείται αυτός ο οποίος δεν έχει γυρίσει άλλη ταινία που να ξεπερνά τα 60 λεπτά, όπως επίσης δεν έχει γυρίσει κάποια σειρά για την τηλεόραση. Η επιλεγμένη ταινία μπορεί να αποτελεί μέρος οποιουδήποτε τμήματος του Φεστιβάλ, δηλαδή του επίσημου διεθνούς διαγωνιστικού τμήματος, του un certain regard, των ταινιών εκτός συναγωνισμού, αλλά ακόμη και των παράλληλων τμημάτων του Φεστιβάλ όπως της εβδομάδας κριτικών του κινηματογράφου και του δεκαπενθήμερου των σκηνοθετών. Η επιλογή της ταινίας γίνεται από διεθνή επιτροπή η οποία αποτελείται από εννέα μέλη και έναν πρόεδρο.