(Το χωριό μου)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Η κοινότητα του Πύργου βρίσκεται στήν πίσω πλευρά της Οίτης.
Απέχει 45 χιλ. απο την πρωτευούσα του Νομού Φθιώτιδας Λαμία, είναι σε υψόμετρο 740μ. και αποτελεί σήμερα ένα κατεξοχήν θερινό θέρετρο, για το θαυμάσιο κλίμα πού διαθέτει, ενώ η εύκολη πρόσβαση του, το καθιστά ελκτικό και το χειμώνα, μιας και προσφέρεται για κυνήγι, και αποτελεί τόπο συνάντησης των απανταχού κυνηγών. Οι μόνιμοι κάτοικοι του ΠΥΡΓΟΥ, τον χειμώνα δεν υπερβαίνουν τους 30, ενώ τούς καλοκαιρινούς μήνες αυξάνονται εντυπωσιακά.
Διοικητικά ανήκει στον Καποδιστριακό Δήμο Υπάτης μαζί με τις υπόλοιπες κοινότητες που κοσμούν τους πρόποδες της Οίτης.
Στο βουνό κυριαρχούν ελατοδάση, σφενδάμια, πουρνάρια, πλατάνια, ιτιές, πεύκα, φυλλοβόλοι δρυς, αριές, κουμαριές, πικροδάφνες κ.λ.π. Στην τοποθεσία «Λιβαδιές» υπάρχει μικρός αλπικός υγρότοπος στον οποίο ζουν οι αλπικοί τρίτωνες.
Στην Οίτη υπάρχουν σπάνια είδη πανίδας, όπως αγριοκάτσικο, ζαρκάδι, αγριόχοιρος, ελάφι, αλεπού, ασβός, τσακάλι, κουνάβι, νυφίτσα, λαγός, σκίουρος, λύκος, αετός, γύπας, γεράκι, κουκουβάγια, πέρδικα, δρυοκολάπτης, τσαλαπετεινός και μια μεγάλη ποικιλία από έντομα και ερπετά.
Η φύση δώρισε απλόχερα σε αυτόν τον τόπο τα δημιουργήματά της. To χωριό μας, μπαίνοντας στόν εικοστό αιώνα ήταν σε άσχημη οικονομική κατάσταση. Η οικονομία του καθαρά γεωργοκτηνοτροφική, δεν μπορούσε να ζήσει τις πολυμελείς οικογένειες (οκτώ έως δώδεκα άτομα η κάθε μία).
Τότε πολλοί Σμοκοβίτες (η παλιά ονομασία του χωριού, ήταν ΣΜΟΚΟΒΟ), βρίσκοντας σαν διέξοδο στο προβλημά τους την μετανάστευση έφυγαν για τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας μας (κυρίως στην Αθήνα) αλλα και για το εξωτερικό, που η οικονομικη ανάπτυξή τους ζητούσε εργατικά χέρια.
Σκοπός τους ήταν να πάνε να δουλέψουν μερικά χρόνια, να τακτοποιηθούν οικονομικά και να επιστρέψουν πάλι στο χωριό.
Αλλά στην τέταρτη δεκαετία του αιώνα ήρθε η κατοχή, ο εμφύλιος πόλεμος και οι χαμένοι της Δημοκρατικής Παράταξης μη αντέχοντες την βαριά μπότα του στρατοδίκη, την σκιά του χωροφύλακα, την καθημερινή παρουσία στα αστυνομικά τμήματα και τις εξορίες, αναγκάστηκαν να φύγουν πάλι για τα μεγάλα αστικά κέντρα, έτσι δημιουργήθηκε νέο κύμα μετανάστευσης.
Όλοι τους όμως με την τιμιότητα και την εργατικότητα που τους διακρίνει, πέτυχαν επαγγελματικά και έχουν γίνει σεβαστά μέλη των τοπικών κοινωνιών, μη ξεχνώντας όμως τον τόπο που τούς γέννησε, και έτσι κάθε χρόνο οι περισσότεροι έρχονται να περάσουν λίγες μέρες με τους συγγενείς τους, να δούν τους παιδικούς τους φίλους, τα μέρη που έπαιξαν, τον τόπο που μεγάλωσαν.
Χωρίς υπερβολή μπορεί να υποστηρίξει κάποιος, ότι τα τοπία τoυ Πύργου, είναι άριστα σε φυσική ομορφιά και είναι ιδεώδες κέντρο για παραθερισμό. Πραγματικά εδώ η φύση δώρισε απλόχερα τα μεγαλεία της. Είναι κρίμα όμως, ότι αυτό το υπέροχο τοπίο δεν έχει ακόμα αξιοποιηθεί, με αυτό το δροσερό κλίμα, τις φυσικές ομορφιές του περιβάλλοντος προσελκύει λίγους παραθεριστές το καλοκαίρι.
Ο επισκέπτης του Πύργου μένει έκπληκτος από την ομορφιά του τοπίου. Ολόκληρη η περιοχή που περιβάλλει τον Πύργο είναι τόσο ελκυστική που ακόμα και ο πιο ράθυμος επισκέπτης, να μην μπορεί να αντισταθεί σε μια βόλτα στον Ανήλιαγο, στην Αγία Σοφία, στο ποτάμι στο βράχο, να ακούσει, να νιώσει, το θρόισμα των φύλλων από τα πανύψηλα πλατάνια, να καθίσει στον ίσκιο τους να αισθανθεί τη δροσιά τους. Την όψη όμως του χωριού, βελτιώνει, σήμερα, πολύ και η έμπρακτη εκδήλωση της αγάπης των απανταχού Πυργιωτών, οι οποίοι τον βοηθούν ποικιλοτρόπως και φιλοδοξούν να το κάνουν πρότυπο θέρετρο. Πολλοί από τους κατοίκους του, αγάπησαν τα γράμματα και από αυτούς αναδείχθηκαν, επιστήμονες, αξιωματικοί, υπάλληλοι και επιχειρηματίες. Οι κάτοικοι είναι εκ παραδόσεως φιλόξενοι και έξυπνοι άνθρωποι.
.jpg){kind=link}
Μια επίσκεψη σου στον Πύργο, θα σε κάνει να νιώσεις το μεγαλείο της φύσης και θα σου αφήσει τις καλύτερες αναμνήσεις.
(H ΠΡΩΤΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΤΗΣ ΥΠΑΤΗΣ 1834-35
Πληθυσμός Οικογένειες
Δ. Υπάτης 2.530 556
Υπάτη 1.389 292
Μοζιάται 297 66
Λάλα 137 33
Καρυά 62 15
Βασιλικά 22 6
Συκά 43 10
Λυχνόν 53 14
Καστανιά 302 66
Λιάσκοβον 96 21
Μάντετσι 31 9
Σμόκοβον 98 24
Πρόκειται για την πρώτη επίσημη απογραφή που έγινε στα χρόνια του Όθωνα (1834-35) και βρήκε την Eλλάδα με 156.823 οικογένειες και 693.592 κατοίκους
Απογραφή 1896 Σμόκοβο 458
Απογραφή 1907 Σμόκοβο 546
Απογραφή 1929 Σμόκοβο 527
Απογραφή 1951 Σμόκοβο 431
Απογραφή 1961 Σμόκοβο 403
Απογραφή 1971 Σμόκοβο 274
Απογραφή 1981 Σμόκοβο 312
Απογραφή 1991 Σμόκοβο 324
Απογραφή 2001 Σμόκοβο 278
* Η απογραφή του 1951 είναι πλασματική, διότι με τη λήξη του εμφυλίου πολέμου, το χωριό είχε εκκενωθεί και οι κάτοικοι του είχαν μεταναστεύσει σε όλες τις γωνιές της Ελλάδας, κυρίως στην Αττική και στην ευρύτερη περιοχή της Φθιώτιδας. Η eπιστροφή άρχισε γύρω στα 1952-53.
Ο πραγματικός μόνιμος πληθυσμός σήμερα λόγω της φθίνουσας πορείας και της εσωτερικής μετανάστευσης, είναι γύρω στα 20 άτομα, από τα οποία τα περισσότερα είναι ηλικιωμένοι, άνω των 55 ετών.)
ΙΣΤΟΡΙΑ
Το κάψιμο του χωριού από τους Γερμανούς και η ερήμωση του
Η αποφράδα ημέρα για το Σμόκοβο, ήταν η 17η Αυγούστου 1944, όταν οι Γερμανικές ορδές κατεβαίνοντας από το Αετολίθι, πυρπόλησαν το χωριό.
ΣΥΝΤΟΜΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ
Το 1944 εντείνεται ο απελευθερωτικός αγώνας και η αντίσταση του ελληνικού λαού εναντίον των γερμανικών και ιταλικών στρατευμάτων κατοχής. Το Γερμανικό μέτωπο αρχίζει να καταρρέει. Οι Γερμανοί θέτουν σε εφαρμογή τη χιτλερική αρχή της «αλληλέγγυας ευθύνης» και διαπράττουν φρικιαστικά εγκλήματα σε βάρος αμάχων κυρίως πληθυσμών της πατρίδας μας, με στόχο να κάμψουν το αγωνιστικό και αντιστασιακό φρόνημα τους.
Στα τρομοκρατικά τους σχέδια εντάσσονται οι μαζικές εκτελέσεις, το κάψιμο πόλεων και χωριών, οι συλλήψεις, το ξεκλήρισμα των κατοίκων ολόκληρων περιοχών. Θύμα αυτής της θηριωδίας υπήρξε και το δικό μας χωριό, για το οποίο οι φασίστες κατακτητές είχαν την πληροφορία ότι αποτελεί κέντρο δράσης αντιστασιακών οργανώσεων.
Τα χαράματα της 17ης Αυγούστου 1944 μια γερμανική φάλαγγα με στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων, οπλισμένοι με όλμους, πολυβόλα, χειροβομβίδες και αυτόματα, κάνουν την εμφάνιση τους στο ύψωμα πάνω από το χωριό κατεβαίνοντας από το Αετολίθι και το περικυκλώνουν. Οι χωριανοί βρίσκονται στον ύπνο. Με το χάραμα δίνεται το σύνθημα της επίθεσης. Μέσα σε ελάχιστα λεπτά το χωριό μας μετατρέπεται σε μια κόλαση φωτιάς και σιδήρου. Οι ριπές, οι φλόγες, οι εκρήξεις σμίγουν με τις κραυγές, τους θρήνους και τον πανικό του πρωινού aυγουστιάτικου εφιάλτη. Οι Γερμανοί καταστρέφουν με πρωτόγνωρη μανία ό,τι βρεθεί μπροστά τους. Τουφεκίζουν αδιάκριτα άντρες, γυναίκες, γέρους και παιδιά. Λεηλατούν και βάζουν φωτιά σε σπίτια. Γκρεμίζουν τα πάντα. Εννιά ώρες κράτησε η φρίκη του μίσους και της καταστροφής. Κατά το μεσημέρι οι Γερμανοί φεύγουν, παίρνοντας μαζί τους ρούχα, χρυσαφικά, ζώα, χρήματα και ό,τι άλλο πολύτιμο βρήκαν. Αφήνουν πίσω τους ένα καμένο και λεηλατημένο χωριό με νεκρούς και τραυματίες.
Την ημέρα αυτή έπεσαν υπέρ πατρίδος, οι Νικόλαος Λεωνίδα Αναγνωστόπουλος και Γρηγόρης Βασ.Τσινιάος.
Η φρίκη του πολέμου και της βαρβαρότητας σε όλο της το μεγαλείο.
Εδώ αξίζει να αναφερθούν τα εκπληκτικά, προφητικά λόγια, του Σμοκοβίτη Αθανάσιου Ευαγ. Χριστακόπουλου (Κατζάκης), ο οποίος από τον Ιούλιο του 1924 και συνέχεια έως την κήρυξη του πολέμου το 1939, σε όλες τις δημόσιες συζητήσεις του έλεγε… Πολύ σύντομα θα γίνει νέος πόλεμος, θα καταλάβουν την Ελλάδα, αλλόθρησκοι ξανθοί, θα ρημάξει ο τόπος, και το χωριό μας θα το κάψουν οι ξανθοί που θα έρθουν από το …Αετολίθι .
Η προφητεία του αυτή έγινε πραγματικότητα ακριβώς 20 χρόνια μετά στις 17/08/1944. Με τη λήξη του πολέμου, και την έναρξη του εμφυλίου, επειδή το χωριό ήταν.. ανταρτοχώρι, οι κυβερνητικές δυνάμεις διέταξαν την εκκένωση και την εγκατάλειψη του χωριού, με σκοπό να σταματήσει η βοήθεια στα αντάρτικα σώματα.
Η εκκένωση του χωριού έγινε στις 10 Οκτωβρίου 1947, οι κάτοικοι του κατέφυγαν στις Κομποτάδες, στην Λαμία και σε διάφορες περιοχές της Αττικής. Ενώ πολλοί αγωνιστές της Εθνικής μας Αντίστασης της περιόδου 1940-44 εξορίστηκαν σε ξερονήσια.
Μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου τον Απρίλιο του 1950, άρχισε δειλά-δειλά ο επαναπατρισμός, οι κάτοικοι άρχισαν τις επισκευές των σπιτιών τους που είχαν ερημώσει και με πολύ κόπο κατόρθωσαν να το ανοικοδομήσουν .
21 Οκτωβρίου 1942.
Ο Άρης διαλύει ιταλική φάλαγγα στο Κρίκελο Ευρυτανίας.
Είναι η πρώτη μάχη σ' όλη τη σκλαβωμένη Ευρώπη. Στο Κρίκελο, ο πρώτος νεκρός αντάρτης, ο Δημήτρης Σαξώνης (Δασκαλάκης), δάσκαλος, από τα Μάρμαρα της Φθιώτιδας.
Εκείνες τις μέρες έπεσαν στην ποταμιά του Καρπενησίου τέσσερις Άγγλοι αλεξιπτωτιστές.
Ο Καπετάν Νικηφόρος τους μάζεψε και τους οδήγησε στη Γκιώνα, όπου και πρωτύτερα είχαν πέσει άλλοι οκτώ Άγγλοι αλεξιπτωτιστές. Στο μεταξύ, πέρασε από την Ευρυτανία ο Γουντχάουζ. Πήγαινε για την Ήπειρο να συναντήσει τον Ζέρβα για να του δώσει επείγουσα εντολή του ΣΜΑ (Στρατηγείο Μέσης Ανατολής). Πράγματι, τον αντάμωσε.
Όταν όμως ο Γουντχάουζ είδε την ομάδα του Ζέρβα να έχει μόλις 45 παλληκάρια, χάλασαν τα σχέδια του. Τότε, αναγκαστικά πήρε το Ζέρβα με την ομάδα του και γύρισε πίσω στην Ευρυτανία, να βρει τον Άρη Βελουχιώτη, με την πολυαριθμότερη ανταρτική ομάδα του, με σκοπό από κοινού να φέρουν σε πέρας μια πολεμική επιχείρηση.
Το μεσημέρι στις 13 Νοεμβρίου 1942, στο χωριό Βίνιανη, έγινε η συνάντηση Άρη-Ζέρβα- Γουντχάουζ. Αντάμωσαν στο σπίτι του Δημήτρη Καραγιώργου. Εκεί αποφασίστηκε η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου. Το απόγευμα έφυγε η ομάδα Ζέρβα-Γουντχάουζ με τα 45 παλληκάρια. Μετά από μια ώρα έφυγε και η ομάδα του Άρη με τα 115 παλληκάρια. Ακολούθησαν διαφορετικό δρομολόγια. Ύστερα από οκτώ μέρες πορεία, έφτασαν στο χωριό Μαυρολιθάρι της Γκιόνας, και οι δύο ομάδες.
Εκεί περίμεναν οι δώδεκα άγγλοι σαμποτέρ και άλλη Ελασίτικη ομάδα από 55 αντάρτες με αρχηγούς το Νικηφόρο, τον Πελοπίδα, τον Περικλή και τον Διαμαντή. Όλα πια ήταν έτοιμα για την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου.
Την επομένη, 24 Νοέμβρη 1942, κίνησαν οι ενωμένες δυνάμεις και ανατίναξαν τη γέφυρα
Αφήγηση ανώνυμου αγωνιστή της εθνικής μας αντίστασης
Οι αντάρτες του Άρη έφθασαν νύχτα στον Πύργο, η συνάντηση έγινε στη κορυφή του χωριού και το μήνυμα τους ήταν:
Ελάτε με τον υπεύθυνο του χωριού στο Μαυρολιθάρι. Ξεκινήσαμε νύχτα μέσα στα ποτάμια στις ρεματιές και το χιονόνερο που έριχνε να μας περονιάζει τα κόκαλα.
Ενωθήκαμε και με άλλους συντρόφους από το Λιάσκοβο, το Νεχώρι, τη Καστανιά, όλα τα χωριά ήταν εκεί, περάσαμε το Μακρυκάμπι και φθάσαμε στο Μαυρολιθάρι, περνώντας από τη Καστριώτισσα.
Ακόμα δεν είχε ξημερώσει, αλλά η πλατεία ήταν γεμάτη από παλικάρια, με τους καπεταναίους τους μπροστά, οπλισμένοι με πολυβόλα και όπλα.. Σε μία στιγμή φάνηκε ο Άρης και παραδίπλα του να στέκει ο Ζέρβας με καμιά σαρανταριά παλικάρια του οπλισμένα με καραμπίνες.
Στο Μαυρολιθάρι ενωμένοι να πολεμήσουν τον κοινό εχθρό.
Στις 23 του Νοέμβρη ξεκίνησαν για το βουνό, με κατεύθυνση το Γοργοπόταμο και οι υπόλοιποι πάλι πίσω στα χωριά τους να ετοιμάσουν τις επιμελητείες και να φροντίσουν για τη προφύλαξη του κόσμου από τα αντίποινα των Γερμανοιταλών.
Ξημέρωσε η 26η Νοέμβρη. Η Ευρώπη όλη μιλάει για το πρώτο χτύπημα στον άξονα για την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου.
Τιμή και δόξα στους αγωνιστές.
ΠΗΓΕΣ:
http://pyrgos.blogdrive.com/
http://www.youtube.com/user/koyrmentalas