Ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο, γι’ αυτό απαραίτητο για κάθε νοικοκυρά, εκείνη την εποχή.
Αποτελούνταν από 2 ολοστρόγγυλες πέτρες, που η κάθε μια είχε το μέγεθος ενός μεγάλου ταψιού. Οι πέτρες αυτές έπρεπε να είναι πωρόλιθος και να πελεκούνται εύκολα, για να αποχτήσουν επίπεδη επιφάνεια. Η κάτω πέτρα, με επίπεδη κι αυτή επιφάνεια, είχε διπλάσιο πάχος, για να μην κουνιέται, αλλά να μένει σταθερή, όταν θα δούλευε ο χερόμυλος.
Στη μέση της κάτω πέτρας ήταν μπηγμένο ένα σίδερο, ύψους 10-15 εκατοστών και πάνω σ’ αυτό στηριζόταν η πάνω πέτρα, που είχε κι αυτή τρύπα στη μέση. Στη βάση αυτού του σίδερου τοποθετούσαν μια σιδερένια ροδέλα, για να μην εφάπτεται η πάνω με την κάτω πέτρα. Αν γινόταν κάτι τέτοιο, όλα τα προϊόντα που θα άλεθαν στο χερόμυλο, θα γίνονταν σαν αλεύρι.
Η επάνω πέτρα είχε σε μιαν άκρη, μπηγμένο ένα ξύλινο χερούλι κι αυτό έπιανε η νοικοκυρά και γύριζε το χερόμυλο, για να κόψει το προϊόν που ήθελε.
Από την τρύπα που είχε η επάνω τρύπα, έριχνε σιγά-σιγά και τμηματικά λίγη-λίγη την ποσότητα που ήθελε ν’ αλέσει. Με το γύρισμα της πέτρας, το προϊόν που κοβόταν, έπεφτε έξω, πάνω σε κάποιο πανί που είχαν στρώσει.
Στο χερόμυλο κόβανε κατά κύριο λόγο στάρι, για να κάνουνε το πλιγούρι ή μπουλουγούρι, αλλά και τα μαναρόλια, για να κάνουν τη φάβα. Το πλιγούρι ήτανε συνηθισμένο και σημαντικό φαγητό για τις οικογένειες εκείνη την εποχή. Όμως με το κομμένο στάρι κάνανε και τον τραχανά, που αποτελούσε και αποτελεί από τα καλύτερα φαγητά.
Τέλος, με το χερόμυλο κόβανε και το χοντρό αλάτι, που το αγοράζανε από τα παραρτήματα του κρατικού μονοπωλίου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Λαϊκές Παραδόσεις -ΑΒΔΟΥΛΟΣ ΣΤ.- Εκδ. Φιλίστωρ
Αποτελούνταν από 2 ολοστρόγγυλες πέτρες, που η κάθε μια είχε το μέγεθος ενός μεγάλου ταψιού. Οι πέτρες αυτές έπρεπε να είναι πωρόλιθος και να πελεκούνται εύκολα, για να αποχτήσουν επίπεδη επιφάνεια. Η κάτω πέτρα, με επίπεδη κι αυτή επιφάνεια, είχε διπλάσιο πάχος, για να μην κουνιέται, αλλά να μένει σταθερή, όταν θα δούλευε ο χερόμυλος.
Στη μέση της κάτω πέτρας ήταν μπηγμένο ένα σίδερο, ύψους 10-15 εκατοστών και πάνω σ’ αυτό στηριζόταν η πάνω πέτρα, που είχε κι αυτή τρύπα στη μέση. Στη βάση αυτού του σίδερου τοποθετούσαν μια σιδερένια ροδέλα, για να μην εφάπτεται η πάνω με την κάτω πέτρα. Αν γινόταν κάτι τέτοιο, όλα τα προϊόντα που θα άλεθαν στο χερόμυλο, θα γίνονταν σαν αλεύρι.
Η επάνω πέτρα είχε σε μιαν άκρη, μπηγμένο ένα ξύλινο χερούλι κι αυτό έπιανε η νοικοκυρά και γύριζε το χερόμυλο, για να κόψει το προϊόν που ήθελε.
Από την τρύπα που είχε η επάνω τρύπα, έριχνε σιγά-σιγά και τμηματικά λίγη-λίγη την ποσότητα που ήθελε ν’ αλέσει. Με το γύρισμα της πέτρας, το προϊόν που κοβόταν, έπεφτε έξω, πάνω σε κάποιο πανί που είχαν στρώσει.
Στο χερόμυλο κόβανε κατά κύριο λόγο στάρι, για να κάνουνε το πλιγούρι ή μπουλουγούρι, αλλά και τα μαναρόλια, για να κάνουν τη φάβα. Το πλιγούρι ήτανε συνηθισμένο και σημαντικό φαγητό για τις οικογένειες εκείνη την εποχή. Όμως με το κομμένο στάρι κάνανε και τον τραχανά, που αποτελούσε και αποτελεί από τα καλύτερα φαγητά.
Τέλος, με το χερόμυλο κόβανε και το χοντρό αλάτι, που το αγοράζανε από τα παραρτήματα του κρατικού μονοπωλίου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Λαϊκές Παραδόσεις -ΑΒΔΟΥΛΟΣ ΣΤ.- Εκδ. Φιλίστωρ
