Μελπομένην δ᾽ ἀπὸ τῆς μελῳδίας, δι᾽ ἧς
τοὺς ἀκούοντας ψυχαγωγεῖσθαι
(Διόδωρος 4.7)

Η Μούσα της τραγωδίας, κόρη του Δία και της Μνημοσύνης. [1] Το όνομά της λέγεται πως προέρχεται από το ρήμα μέλπω, που σημαίνει εξυμνώ κάποιον με τραγούδια και χορούς. Παριστάνεται κρατώντας τραγικό προσωπείο ή ρόπαλο, στεφανωμένη με κισσό και φορώντας κοθόρνους. Αν και όλες οι Μούσες θεωρούνται παρθένες θεές, για τη Μελπομένη υπάρχει η παράδοση πως ήταν μητέρα των Σειρήνων από τον Αχελώο και ίσως του Μέλπου από τον αοιδό Λίνο ή από τον Λάρο. Σε άλλες εκδοχές μητέρα των Σειρήνων και του Μέλπου ήταν η Μούσα Τερψιχόρη.

Θεωρείται ως η Μούσα της τραγωδίας. Απεικονίζεται πλάι στον Διόνυσο, φορώντας τραγική μάσκα ή κρατώντας την στο ένα χέρι, ενώ στο άλλο κρατά σκήπτρο, ρόπαλο ή μαχαίρι. Ενίοτε παριστάνεται δαφνοστεφανωμένη.

[1] Για άλλες εκδοχές βλ. Μούσες.