Ο ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣhttp://users.sch.gr/kontaxis |
|||
|
Ενθαρρύνοντας τους
μαθητές του Επαγγελματικού σχολείου Θεωρητική προσέγγιση για την ενθάρρυνση των μαθητών Πως μπορούμε πρακτικά να ενθαρρύνουμε τους μαθητές Για να ενθαρρύνουμε ένα μαθητή θα πρέπει να τον γνωρίσουμε καλά Οδηγός Υπηρεσιών Συμβουλευτικής, Ψυχολογικής και Κοινωνικής Υποστήριξης Κατά τις επισκέψεις στα σχολεία, προβάλλεται συχνά από τους εκπαιδευτικούς η ανάγκη βοήθειας για θέματα Συμβουλευτικής, Ψυχολογικής και Κοινωνικής Υποστήριξης των μαθητών. Σαν πρώτο βήμα παρουσιάζουμε εναν οδηγό Υπηρεσιών Συμβουλευτικής, Ψυχολογικής και Κοινωνικής Υποστήριξης που είναι σε θέση να υποστηρίξουν τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς και βρίσκονται στην περιοχή ευθύνης του Σχολικού Σύμβουλου Αθανάσιου Κονταξή.
Σε διεθνές επίπεδο αλλά και στην Ελλάδα, οι μαθητές οι οποίοι επιλέγουν το επαγγελματικό σχολείο είναι συνήθως αυτοί οι οποίοι είχαν χαμηλές επιδόσεις στις προηγούμενες βαθμίδες εκπαίδευσης Προφανώς, τα αίτια για τις χαμηλές επιδόσεις των συγκεκριμένων μαθητών είναι πολλά, κυρίως έχουν κοινωνικές αναφορές, όπως αποδεικνύεται και από την επεξεργασία της έρευνα Pisa για την επαγγελματική εκπαίδευση [i]. Η χρόνια σχολική αποτυχία, σε συνδυασμό με άλλα προβλήματα (μαθησιακές δυσκολίες, σοβαρά οικογενειακά προβλήματα κλπ) οδηγούν πολλούς μαθητές σε αποθάρρυνση, σε άρνηση ενεργούς συμμετοχής στην εκπαιδευτική διαδικασία ή και σε γενικότερη χαμηλή αυτοεκτίμηση. Σε μια αποθάρρυνση, η οποία ξεκινάει ακόμη και από την άρνηση των μαθητών "να σηκωθούν στον πίνακα" για να μη βιώσουν άλλη μια αποτυχία ή να μην δείξουν τις αδυναμίες τους στην ορθογραφία, και καταλήγει σε πλήρη άρνηση να συμμετάσχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η εφηβική ηλικία δεν αποτελεί την καλύτερη περίοδο παραδοχής των αδυναμιών μας, έχει ως αποτέλεσμα, στην καλύτερη περίπτωση, την αδιαφορία που επιδεικνύουν πολλοί μαθητές στα επαγγελματικά σχολεία, ιδίως στις πρώτες τάξεις, ή και στη συνολική απόρριψη του σχολείου. Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στους μαθητές (πολλοί από τους οποίους είναι εργαζόμενοι) ή και στις οικογένειές τους (η πλειοψηφία των οποίων ανήκει σε χαμηλά οικονομικά στρώματα) επιτείνουν το φαινόμενο. Επισημαίνουμε ότι η πρόσφατη (Μάϊος 2012) έρευνα του Συνήγορου του Παιδιού στα σχολεία για τις συνέπειες της κρίσης αναδεικνύει το γεγονός ότι "Οι μαθητές πιστεύουν πως η κρίση έχει σοβαρές συνέπειες στη ζωή τους (89% στην οικογένεια, 82% στο σχολείο, 92% στην υπόλοιπη κοινωνία). Μάλιστα, το 29% των μαθητών συζητούν στις οικογένειές τους την πιθανότητα μετανάστευσης ενός τουλάχιστον μέλους της στο εξωτερικό". Η δυνατότητα κάποιου για την αντιμετώπιση της κρίσης εξαρτάται από τη βιωματική θετική ή αρνητική εμπειρία του στην επίλυση προβλημάτων κατά το παρελθόν [ii] . Αυτό σημαίνει ότι είναι δυσμενέστερες οι ψυχολογικές επιπτώσεις μιας κρίσης σε αυτούς οι οποίοι έχουν βιώσει συνεχείς αποτυχίες κατά το παρελθόν, άρα αισθάνονται ακόμη περισσότερο αδύναμοι να την αντιμετωπίσουν.
Τα χαρακτηριστικά των σχολείων που μπορούν να αντιμετωπίσουν καλύτερα τις καταστάσεις κρίσης θεωρούνται τα εξής [iii]:
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι εκπαιδευτικοί της επαγγελματικής εκπαίδευσης πρέπει να αντιμετωπίσουν τις εξής αντιφάσεις: Αντίφαση πρώτη: Η επαγγελματική εκπαίδευση, αντικειμενικά, έχει υψηλές απαιτήσεις για γνώσεις και δεξιότητες, στις οποίες δεν μπορούν να ανταποκριθούν οι περισσότεροι μαθητές που την επιλέγουν. Για αυτόν τον λόγο, μια από τις κυριότερες προκλήσεις της επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι η επανένταξη αυτών των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία, όχι όπως την έχουν βιώσει οι μαθητές στις προηγούμενες βαθμίδες, αλλά μέσα από διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης της γνώσης [iv]. Αντίφαση δεύτερη: Για να «δοκιμαστούν» οι διαφορετικοί αυτοί τρόποι προσέγγισης της γνώσης είναι απαραίτητη η εθελούσια συμμετοχή του ίδιου του μαθητή, η ενεργός συμμετοχή του και η δημιουργία κατάλληλου κλίματος μέσα στις τάξεις [v]. Όμως, η χρόνια σχολική αποτυχία, σε συνδυασμό με άλλα προβλήματα (μαθησιακές δυσκολίες, σοβαρά οικογενειακά προβλήματα κλπ) οδηγούν πολλούς μαθητές σε αποθάρρυνση, σε άρνηση ενεργούς συμμετοχής στην εκπαιδευτική διαδικασία ή και σε γενικότερη χαμηλή αυτοεκτίμηση. Για αυτόν το λόγο, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η ατομική ενθάρρυνση των μαθητών και η δημιουργία συλλογικών εφικτών και συναρπαστικών στόχων σε επίπεδο τάξης.
Θεωρητική προσέγγιση για την ενθάρρύνση των μαθητών [vi]
Πολλοί
πιστεύουν ότι η ανάγκη της ενθαρρύνσεως είναι ολοφάνερη και δεν χρειάζεται
καμία ειδική έμφαση. Αλλά είναι αυτό αληθινό; … Η διαδικασία της ενθαρρύνσεως είναι πολύπλοκη. Δεν αρκεί να θέλει κανείς να ενθαρρύνει το παιδί. Χρειάζεται και να μάθει πολλά για τη μέθοδο και ακόμη περισσότερα για τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την επίτευξη της ενθαρρύνσεως. Η συνεχής βελτίωση του ατόμου αποτελεί βιολογική τάση και ξεκινάει από τότε ακόμη που το παιδί βρίσκεται στη νηπιακή ηλικία και επιθυμεί να καταφέρει απλά πράγματα τα οποία κάνουν οι μεγάλοι. Όμοια, η ανάγκη του ανήκειν σε ομάδα αποτελεί κυρίαρχη ανάγκη του ανθρώπου και έχει τις ιστορικές βάσεις της στην προϊστορική εποχή, εκεί που η ένταξη σε ομάδες αποτελούσε μοναδική διέξοδο για την προστασία του από ισχυρότερα όντα, την αναζήτηση τροφής κλπ. Οι παραπάνω ανάγκες του ανθρώπου όμως, προσπαθούν να ικανοποιηθούν μέσα στο άμεσο και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Το ίδιο όμως αυτό το περιβάλλον και οι ανάλογες επιδιώξεις των υπόλοιπων ατόμων δημιουργούν προβλήματα στην ικανοποίηση αυτών των αναγκών, ιδιαιτέρως σε ανταγωνιστικά περιβάλλοντα. (Για παράδειγμα, πολλοί, οι οποίοι δεν είναι ικανοί να αναδειχθούν με την αξία τους, επιδιώκουν να βρεθούν στην κορυφή της κοινωνικής ομάδας μέσα από τον υποβιβασμό της προσωπικότητας των υπολοίπων). ‘Έτσι, όλοι μας αποθαρρύνουμε ο ένας τον άλλο περισσότερο από όσο τον ενθαρρύνουμε, γιατί όλοι μας είμαστε πολύ καλύτερα προετοιμασμένοι για την αποθάρρυνση
Σύμφωνα με τον Ντράϋκωρς, βασικά θέματα τα οποία πρέπει να έχουμε υπόψη μας για την εκτίμηση της ανάγκης ενθάρρυνσης των ατόμων είναι τα παρακάτω.
Υπάρχουν αμυντικοί μηχανισμοί, δηλαδή, μηχανισμοί με τους οποίους το άτομο αποφεύγει ορισμένα καθήκοντα της ζωής ενώ παράλληλα προστατεύει την αυτοεκτίμησή του και την πιθανή λαθεμένη αντίληψή του για τη ζωή. Τέτοιοι μηχανισμοί αυτοί που επιτρέπουν στο άτομο να κατέχει μια θέση στην κοινωνία (να ανήκει) είναι οι εξής:
Θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη μας ότι καθώς το ανθρώπινο πλάσμα αναπτύσσεται, διαμορφώνει ένα συγκεκριμένο πρότυπο – ιδεώδες για τον εαυτό του και μια αντίληψη για τον εαυτό του, τα οποία, εν πολλοίς σχηματίζουν τον τρόπο ζωής του. Μια σύγκρουση μεταξύ αντιλήψεως και ιδεώδους μπορεί να αναπτύξει συμπλέγματα κατωτερότητας αλλά και ορισμένα βασικά σφάλματα – ελαττώματα της λογικής του. Το αποθαρρυμένο άτομο διαθέτει ικανότητες να ανακαλύπτει συνεχώς αποδείξεις της υποθέσεώς του. Το ερώτημα εδώ δεν είναι κατά πόσο έχει δίκαιο ή άδικο. Το μόνο που έχει σημασία είναι τι πιστεύει για τον εαυτό του. Αυτό και μόνο αποτελεί τη βάση της δράσεώς του. Από τη στιγμή που κάποιος αποκτήσει μια συγκεκριμένη πεποίθηση, δημιουργεί εμπειρίες για να ενισχύσει τις πεποιθήσεις του, αντιλαμβάνεται μόνο εκείνα που συμφωνούν με τις υποθέσεις του και αγνοεί όλα όσα έρχονται σε αντίθεση προς τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις του. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η λειτουργία της ενθαρρύνσεως είναι τόσο δύσκολη. Αν επιχειρήσουμε να ενθαρρύνουμε το αποθαρρυμένο άτομο, συχνά υποκύπτουμε στις απαισιόδοξες υποθέσεις του αντί να αλλάξουμε τις αντιλήψεις του. Η αποθάρρυνση μπορεί να είναι ολική ή μερική. Μπορεί κάποιος να είναι αποθαρρυμένος για μια συγκεκριμένη ικανότητα, λειτουργία, εργασία ή μπορεί να είναι απογοητευμένος πλήρως για τη ζωή και τις ικανότητές του γενικότερα ως άτομο. Σκοποί κακής συμπεριφοράς
Το πλαίσιο εκπαίδευσης που προτείνεται συνίσταται στους εξής βασικούς κανόνες:
Προφανώς, για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στα παραπάνω θα πρέπει να γνωρίσουμε καλά τους μαθητές. Ιδιαιτέρως μάλιστα σε συνθήκες οικονομικής κρίσης θα πρέπει να αναπτύξουμε διαύλους επικοινωνίας με τους μαθητές και τις οικογένειές τους, ώστε να μπορούμε να διαγνώσουμε έγκαιρα τυχόν σημαντικά προβλήματα και αν δεν είναι δυνατόν να βοηθήσουμε άμεσα, τουλάχιστον να τα λάβουμε υπόψη μας στην προσέγγιση των μαθητών. Μερικοί τυπικοί τρόποι για αυτό είναι οι παρακάτω:
Και προσοχή! Δεν μπορούμε όλα αυτά να τα κάνουμε μόνοι μας. Είναι απαραίτητος ένας καταμερισμός μεταξύ των εκπαιδευτικών κάθε τμήματος και η συζήτηση σε συμβούλια τμήματος ή τάξης. Και κάτι άλλα σημαντικό! "Το θάρρος να είσαι ατελής αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη. Αν προσπαθούμε να κάνουμε περισσότερα από όσα μπορούμε και δεν έχουμε τη διάθεση να δεχθούμε με καλοσύνη τις αποτυχίες και τις ελλείψεις μας, τότε η απαισιοδοξία και η αποθάρρυνση είναι αναπόφευκτες. Αλλά αν ικανοποιούμαστε με την ελάχιστη βελτίωση, αν μπορούμε να χαρούμε ακόμη και για την ελάχιστη πρόοδο, τότε μπορούμε να βελτιωθούμε και να επιτύχουμε ακόμη περισσότερα" Δείτε επίσης τα παρακάτω άρθρα, σχετικά με τη γνωριμία με τους μαθητές : Υποδοχή νέων μαθητών http://users.att.sch.gr/kontaxis/paidagogika/ypodoxi.htm Αντιμετωπίζοντας τον τοίχο της αδιαφορίας από τις πρώτες ημέρες http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/0909toixosadiaforias.htm Εφαρμογές βασικών αρχών επικοινωνίας στο σχολείο http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/epikoinonia.htm Ten tips for classroom management http://www.edutopia.org/classroom-management-resource-guide Reducing student stress http://www.edutopia.org/stw-student-stress-meditation-overview Οδηγός Υπηρεσιών Συμβουλευτικής, Ψυχολογικής και Κοινωνικής Υποστήριξης Κατά τις επισκέψεις στα σχολεία, προβάλλεται συχνά από τους εκπαιδευτικούς η ανάγκη βοήθειας για θέματα Συμβουλευτικής, Ψυχολογικής και Κοινωνικής Υποστήριξης των μαθητών. Σαν πρώτο βήμα παρουσιάζουμε διάφορες υπηρεσίες που είναι σε θέση να υποστηρίξουν τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς και βρίσκονται στην περιοχή ευθύνης του Σχολικού Σύμβουλου Αθανάσιου Κονταξή. Περισσότερα...
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ [i] Kollias A. (2011) The intake of initial vocational orientation programmes and schools and student performance: Some preliminary PISA 2009 findings[ii] Dattilio & Freeman, 1994 Cognitive – Behavioral Strategies in crisis intervention, The Guilford Press p.462 [iii] Σύμφωνα με εισήγηση του Δρ Τσίτσα Γεωργίου, Συμβουλευτικού Ψυχολόγου, με θέμα: Διαχείριση κρίσεων στη σχολική κοινότητα, Ελληνο - Γαλλική Σχολή, Ιούνιος 2011 [iv] Δείτε σχετικά στα Παιδαγωγικά Θέματα http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika.htm και πρακτικές συμβουλές στις Οδηγίες Μαθημάτων http://users.sch.gr/kontaxis/mathimata.htm [v] Δείτε σχετικά το άρθρο: Πως μαθαίνουν οι μαθητές http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/pos_mathainoun.htm [vi] Ντράϋκωρς Ρ. (1975) Ενθαρρύνοντας το παιδί στη μάθηση, Αθήνα, Εκδόσεις Γλάρος. Βασική πηγή πληροφοριών για το κείμενο. Όλες οι προτάσεις σε εισαγωγικά προέρχονται από αυτό το βιβλίο, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά. [vii] Δείτε σχετικά και το άρθρο: Το σχολείο που σκοτώνει τη δημιουργικότητα http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/1005sxoleiodimiourgikotita.htm [viii] How people learn http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=9853&page=51 από Stanford University, School of Education, ED269, Principles of Learning for Teaching http://www.stanford.edu/class/ed269/ [ix] Δείτε ενδεικτικά παραδείγματα εργασιών στο άρθρο: Ιδέες για ερευνητικές εργασίες http://users.sch.gr/kontaxis/mathimata/ataxi/0902ideesergasion.htm και στις Οδηγίες μαθημάτων των Μηχανολόγων όπου υπάρχουν ιδέες ανά διδακτική ενότητα για τα περισσότερα μαθήματα http://users.sch.gr/kontaxis/mathimata.htm [x] Δείτε και το άρθρο: Συμπεριφορά μαθητών, Σχολικοί κανονισμοί και δημοκρατική διοίκηση στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/091118synigorospaidiou.htm [xi] Δείτε το άρθρο: Ενεργητική μάθηση και ομαδοσυνεργατικές πρακτικές στα τεχνολογικά μαθήματα, με παραδείγματα δραστηριοτήτων και εργασιών http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/0810omadosynergatiki.htm Δείτε περισσότερα Παιδαγωγικά θέματα
|
|