ΠΟΛΥΔΕΥΚΗΣ ΑΣΩΝΙΤΗΣ
Δρ. Επιστημών Αγωγής
Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε. Ν. Ιωαννίνων
Θέμα: «Διαδικασία περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης των μαθητών μέσω της φωτογραφίας»
"Σημασία δεν έχει το να κολλά κανείς τα κομμάτια ενός σπασμένου καθρέπτη αλλά το να μην επιτρέπει σε κανέναν να προβεί, εξαρχής, στο σπάσιμό του"
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η παρατήρηση, οι συγκρίσεις, η καταγραφή, η υποβολή ερωτημάτων, η αναζήτηση ομοιοτήτων και διαφορών στο περιβάλλον σε σχέση με το χρόνο, τις φυσικές μεταβολές και τις ανθρώπινες ενέργειες αποτελεί τη φιλοσοφία των νέων ΑΠΣ. Βέβαια, ο προσανατολισμός αυτός στηρίζεται και σε παλαιότερες αντιλήψεις.
Τρία όμως νέα στοιχεία πρωτοεμφανίζονται στα νέα ΑΠΣ, τα οποία, όπως συγκεκριμένα, αναφέρεται, είναι:[1]
1. Η βιωματική προσέγγιση
2. Η καλλιέργεια της ικανότητας κριτικής επεξεργασίας πληροφοριών, αξιών και παραδοχών, και
3. Η ικανότητα διορθωτικής παρέμβασης με συγκεκριμένες ενέργειες
Το Συμβούλιο της Ευρώπης, μάλιστα, ανακήρυξε το έτος 2005 ως «Ευρωπαϊκό Έτος Ενεργών Πολιτών μέσω της Εκπαίδευσης» (European Year of Citizenship through Education)[2] στο οποίο ως προτεραιότητα αναφέρεται:
1. Η ενίσχυση της αυτενέργειας των μαθητών μέσω της συνεργασίας και της ενεργούς συμμετοχής στα δημόσια πράγματα.
2. Η ενίσχυση του νέου ρόλου του εκπαιδευτικού ως μεσολαβητή για τη γνώση και όχι μόνο ως φορέα μετάδοσης πληροφοριών και γνώσεων
Έτσι η έννοια: «δράση»
Και η ρήση: «Η μάθηση δεν είναι μια πράξη θέασης» αποτελούν δύο από τα κυριότερα νέα στοιχεία.[3]
Β. ΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση συνιστά έναν ενιαίο τομέα στον οποίο ενσωματώνονται στοιχεία από το φυσικό, κοινωνικό, θρησκευτικό, πολιτισμικό, ιστορικό και οικονομικό περιβάλλον με έμφαση στις αλληλεπιδράσεις και αλληλεξαρτήσεις μεταξύ του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.[4]
Οι επιδιώξεις, το περιεχόμενο και οι ενδεικτικές δραστηριότητες αναπτύσσονται γύρω από τρεις άξονες:[5]
1. φυσικό περιβάλλον και αλληλεπίδραση
2. ανθρωπογενές περιβάλλον και αλληλεπίδραση
3. παιδί- δημιουργία- έκφραση
Μιλάμε για μια προσέγγιση, όπου ευπρόσδεκτοι παράγοντες, είναι :[6]
1. Η αμφιβολία και η έκπληξη
2. Η μαιευτική μέθοδος
3. Το απρόσμενο και το πιθανό
4. Η προσφορά των ενηλίκων ως πηγές στις οποίες τα παιδιά μπορούν να ανατρέξουν
5. Οι καλές ερωτήσεις τις οποίες τα παιδιά μπορούν να υποβάλλουν στους εαυτούς τους
6. Η παρουσία των ενηλίκων να μη εισβάλει ενοχλητικά
Γ. ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΩΝ:
TO NHΣΙ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Προβάλλουμε στα παιδιά φωτογραφίες από το νησί των Ιωαννίνων
Προσέχουμε:
1. Η προσέγγιση να μην εμφανίζει αποσπασματικό χαρακτήρα,
2. Ο εκπαιδευτικός να κατευθύνει το βλέμμα των παιδιών,
3. Να ενθαρρύνονται τα παιδιά να πραγματοποιούν συγκρίσεις
4. Να λαμβάνει χώρα πολυαισθητηριακή-διαδραστική
προσέγγιση
5. Τα παιδιά:
* να γνωρίσουν το φυσικό περιβάλλον του νησιού και το εγγύς
ανθρωπογενές περιβάλλον (οικισμός, δημιουργήματα, ασχολίες
κατοίκων),
* να αντιληφθούν την αλληλεπίδραση του περιβάλλοντος με τις
δραστηριότητες του ανθρώπου (ψαράδες, καταστηματάρχες
τουριστικών ειδών),
* να κατανοήσουν τη χρονική ακολουθία γεγονότων
* να αναπτύξουν το ενδιαφέρον για ιστορικά γεγονότα, προβλήματα
και διλήμματα ανθρώπων διαφορετικών εποχών
* να παρατηρήσουν, να συγκρίνουν, να περιγράψουν, να
ταξινομήσουν
Έμφαση δίδεται στις διαθεματικές έννοιες του ΔΕΠΠΣ, όπως
1. αλληλεπίδραση
2. διάσταση (χώρος, χρόνος)
3. μεταβολή
4. ομοιότητα-διαφορά
5. πολιτισμός-παράδοση
6. σύστημα
Δ. ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ
Στη συνέχεια προγραμματίζεται επίσκεψη στο νησί των Ιωαννίνων όπου οι μαθητές με φωτογραφικές μηχανές μιας χρήσεως θα φωτογραφίσουν στοιχεία του περιβάλλοντος σύμφωνα με το συστημικό πλάνο εργασίας. Θα καλύψουν όλους τους τομείς του θεωρητικού πλαισίου. Με την επιστροφή στο σχολείο θα λάβει χώρα, στη συνέχεια, η επεξεργασία των εκτυπωμένων πλέον φωτογραφιών που θα περιλαμβάνει τα εξής στάδια: ταξινόμηση, ομαδοποίηση, περιγραφή-σχολιασμό, καταγραφή και έκθεση του υλικού.
[1]. ΥΠΕΠΘ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ, ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ, ό.π., σ. 3739.
[2]. Σχετική 16/2332/Ι-11-1-2005
[3]. ΥΠΕΠΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Μελέτη Περιβάλλοντος Α΄ Δημοτικού, Βιβλίο Δασκάλου, , σ. 13.
[4]. ΥΠΕΠΘ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ, ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ για την Υποχρεωτική Εκπαίδευση, Τόμος Α΄, σ. 4044.
[5]. ΥΠΕΠΘ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ, Δ.Ε.Π.Π.Σ για το νηπιαγωγείο και προγράμματα σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων, Αθήνα, 2002, σ.3-4.
[6]. Carlina Rinaldi, «Το αναδυόμενο πρόγραμμα και ο κοινωνικός κονστρουκτιβισμός», στο συλλογικό τόμο: Reggio Emilia, Οι χίλιες γλώσσες των παιδιών προσχολικής ηλικίας, σ. 189-203.