Παρουσίαση Παιδικού Βιβλίου
28 Οκτ 2010 από admin
Σοφία Γραμόζη-Χρήστος Δήμος
? Η χάντρα η ασημένια, η χρυσομαλαματένια?
Εκδόσεις: ΔΩΔΩΝΗ
Ιωάννινα, Πολυθέαμα 20-10-2010
Ομιλία του Πολυδεύκη Ασωνίτη
Σχολικού Συμβούλου
Υποδιευθυντή ΠΕΚ Ιωαννίνων
Κυρίες και κύριοι
αγαπητά παιδιά
Αν παλαιότερα, κατά τη φάση της δημιουργίας ενός παιδικού βιβλίου εθεωρείτο ως αυτονόητο το να μπορεί οιοσδήποτε να το γράψει ή να το εικονογραφήσει, σήμερα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: θεωρείται, δηλαδή, ως αυτονόητο το να μην επιχειρήσει κάποιος να το κάμει με μοναδικό κριτήριο την επιθυμία του.
Οι ποιοτικές προδιαγραφές έχουν πλέον υπεισέλθει στο χώρο του παιδικού βιβλίου και πρόκειται για προδιαγραφές που αγγίζουν τους χώρους της τέχνης, της Παιδικής ψυχολογίας καθώς και των σύχρονων δεδομένων όσον αφορά την αγωγή του παιδιού.
Είμαστε, σήμερα, εδώ δίπλα σε ένα εικονογραφημένο βιβλίο για παιδιά, σε ένα υπηρέτη δύο αφεντάδων, όπως συνηθίζεται να λέγεται μιας και εξυπηρετεί ισότιμα τόσο το λόγο όσο και την εικόνα. Το βιβλίο αυτό με τίτλο: ?Η χάντρα η ασημένια, η χρυσομαλαματένια? πέρασε από τη δοκιμασία της κριτικής και απέσπασε τον έπαινο παρμυθιού 2007 από τη ?Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, ενός αξιόπιστου σωματείου στήριξης της παιδικής λογοτεχνίας, ήδη από την ίδρυσή του, το 1958.
Θα έλεγα πως δεν διατρέχω τον κίνδυνο του ισχυρισμού εάν υποστηρίξω ότι οι δύο συνδημιουργοί του βιβλίου, η Σοφία Γραμόζη συγγραφέας και ο Χρήστος Δήμου εικονογράφος δημιούργησαν όχι απλώς ένα βιβλίο για παιδιά, αλλά ένα μαγνητικό πεδίο τέχνης που μας έλκει προς τη θέαση και την ανάγνωσής του.
Η ποιητικότητα και η μουσικότητα του κειμένου, οι συνεχείς εναλλαγές του χώρου και του χρόνου, η ανάδειξη της ατμόσφαιρας της ιστορίας, των ηρώων αλλά και της πλοκής, στηρίζουν ένα δυναμικό κείμενο το οποίο αποτελεί πρόκληση για τον εικονογράφο. Σεβόμενη το παιδικό και απομακρυσμένη από το παιδιάστικο, η εικονογράφηση τοποθετεί το κλειδί των σχημάτων και των χρωμάτων στην πόρτα του παραμυθιού, συμβολικά βέβαια, μιας και η Σοφία Γραμόζη έχει ήδη φροντίσει με το φιλόξενο κείμενο να την αφήσει ανοικτή.
Με μια γενναιόδωρη εικαστική χειρονομία ο Χρήστος Δήμος ακολουθεί το μελωδικό ρυθμό του κειμένου και απλώνει τις μορφές και τα χρώματα σε ευρυγώνια κυματοειδή προοπτική η οποία λειτουργεί ως μια μεγάλη αγκαλιά για τα παιδικά μάτια. Και εν προκειμένου δεν πρόκειται μόνο για τέχνη αλλά, συνάμα, και για παιδαγωγική λειτουργία την οποία υπηρετούν αμφότεροι οι δημιουργοί. Η μουσικότητα του κειμένου και η οριζόντια ανάπτυξη του χώρου βοηθά το παιδί να ?περπατήσει' στην εικόνα, να γνωρίσει τους ήρωες, τους τόπους όπου διαδραματίζονται τα γεγονότα, το χρόνο που κυλά μέσα από τις εναλλαγές των σκηνών, του φωτός και των χρωμάτων. Ζωηρά και θερμά τα χρώματα την ημέρα, ψυχρά το σούρουπο, ζεστά και θερμά όταν το ζητούμενο του κειμένου είναι το στοιχείο της έκπληξης και του αιφνιδιασμού. Η εναλλαγή του κειμένου πότε δεξιά και πότε αριστερά και άλλοτε μόνο προς τη μία κατεύθυνση, προσανατολίζει το βλέμα ανάλογα με την περίσταση Η περιέργεια του παιδιού μεγαλώνει, η αντίληψή του κινητοποιείται, ο συλλογισμός του αναβαθμίζεται και ο συναισθηματικός του κόσμος εμπλουτίζεται.
Με όλα τα παραπάνω απεφεύγεται ο μεγαλύτερος κίνδυνος για ένα παιδικό βιβλίο, που έγκειται στο να μην περιοριστεί στη μία και μοναδική ανάγνωσή του.
Διάχυτη παντού η συμβολική δύναμη των χρωμάτων: η αγωνία και η αναμονή του μπλε, η αισιοδοξία και η υπόσχεση του κίτρινου, η ένταση του κόκκινου. Συμβολική και η ανάπτυξη των μορφών: τα καμπύλα πρόσωπα των ηρώων με τις συναισθηματικές αναλογίες που λειτουργούν φιλικά για το παιδί, oι παραδοσιακές νησιώτικες φορεσιές στο σχήμα της καμπάνας που ενισχύουν τη μουσικότητα του κειμένου, η φεγγαροαχτίδα που επιχειρει την απόδρασή της και απλώνεται στην απέναντι σελίδα για να πιάσει τη χάντρα.
Το υπερβολικό ύψος των ηρώων με τις πολύχρωμες στολές ανυψώνει το βλέμμα το παιδιού, μετά την οριζόντια σάρωση του τοπίου, προς τα πρόσωπά τους , συντελώντας με αυτόν τον τρόπο στη διαφοροποίηση των οπτικών εντυπώσεων, πράγμα απαραίτητο για τη διασφάλιση του ενδιαφέροντος και της προσοχής. Πρόκειται για έναν επιδέξιο χειρισμό που μεταφέρει το παιδί από την περιγραφή του χώρου προς τον άνθρωπο και τα συναισθήματά του.
Η συμφωνία μεταξύ συγγραφέα και εικονογράφου είναι υποδειγματική.
Η Σοφία Γραμόζη προσέδωσε παραδοσιακή νησιώτικη μελωδία στην αφήγηση και προσκάλεσε στη γιορτή την εικονογράφηση. Ο Χρήστος Δήμου ενέδωσε, ξεδίπλωσε τις ?εικόνες στο χαρτί και αγκάλιασε το κείμενο.
Οι δύο δημιουργοί διέθεσαν απλόχερα χώρο στα παιδικά μάτια να περιηγηθούν στο κείμενο, να τραγουδήσουν και να χορέψουν με τους ήρωες, να δουν την ιστορία μέσα από τα μεγάλα μάτια της Μελένιας, να γνωρίσουν τα ήθη και τα έθιμα και να χαρούν για το ευτυχισμένο τέλος της ιστορίας.
Αξίζουν και οι δυο τους συγχαρητήρια.