ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αρχαϊκή Αγγειογραφία, Ερυθρόμορφη

Μάκρων, Αρπαγή της Ελένης από τον Πάρη, Μενέλαος, Ανάκτηση Ελένης


 

Σκύφος ύψος 21,5 εκ., διάμετρος 27,8 εκ., 490-480 π.Χ., Boston, mfa, 13.186

 

Το αγγείο φέρει δύο υπογραφές: του κεραμέα Ιέρωνα ΗΙΕΡΟΝΕΠΟΙΕΣΕΝ και του αγγειογράφου ΜΑΚΡΟΝ: ΕΓΡΑΦΣΕΝ

Στην α' όψη του αγγείου εικονίζεται ο Πάρις (Αλέξανδρος) να φεύγει με την Ελένη από το ανάκτορο του Μενέλαου. Στο κέντρο της σύνθεσης ο Αλέξανδρος, η Ελένη και πίσω της η Αφροδίτη. Στα άκρα, από αριστερά ο Αινείας και δεξιά η Πειθώ. Η Ελένη (ΗΕΛΕΝΕ), φοράει χιτώνα και ιμάτιο που φτάνει μέχρι το κεφάλι, διάδημα στα μαλλιά και σκουλαρίκια. Ο Πάρις (ΑΛΕΧΣΑΝΔΡΟΣ) βαδίζει γρήγορα, έχοντας πιάσει την Ελένη από το δεξί της καρπό. Φοράει χιτωνίσκο και ιμάτιο, που είναι ριγμένο και στους δύο ώμους, κορινθιακό κράνος και σανδάλια. Με το δεξί του χέρι κρατάει το δόρυ του. Ανάμεσά τους πετάει ο φτερωτός Έρωτας. Προπορεύεται ο γιος της Αφροδίτης και σύντροφος του Πάρη, ο Αινείας (ΑΙΝΕΑ[Σ]). Εκτός από τον χιτωνίσκο, το ιμάτιο και τα σανδάλια, έχει ριγμένο στον λαιμό τον πέτασο, και κρατάει ασπίδα, που παριστάνει λιοντάρι, και δύο δόρατα. Έχει στραμμένο το κεφάλι του προς το ζευγάρι.  Πίσω από την Ελένη έρχεται η Αφροδίτη (ΑΦΡΟΔΙΤΕ, γραμμένο από τα δεξιά προς τα αριστερά), γέρνοντας ελαφρώς προς τα εμπρός και με τεντωμένα χέρια πάνω από το κεφάλι της Ελένης, διορθώνει λίγο το ιμάτιό της και ταυτόχρονα ωθώντας την Ελένη σ' αυτήν την ανήθικη ενέργειά της αλλά και προστατεύοντάς την. Φοράει χιτώνα, ιμάτιο που απλώνεται πάνω από τους ώμους της, και στο κεφάλι της ένα πέπλο.  Ακολουθεί η Πειθώ (ΠΕΙΘΟ). Ο χιτώνας της παρόμοιος με την Ελένης, το ιμάτιο παρόμοιο με της Αφροδίτης. Στο χέρι της κρατάει ένα λουλούδι. Τα μαλλιά της μαζεμένα σε κρωβύλο (κότσο) που τον συγκρατεί μια φαρδιά ταινία. Κάτω από τη λαβή εμφανίζεται ένας μικρός, που ίσως είναι ο γιος της Ελένης και του Μενέλαου. Β' όψη

Το αγγείο βρέθηκε έξω από ένα τάφο έξω από τη Suessula και περιείχε στάχτες ζώου, κάτι που συνέβαλε στην καλή διατήρηση του κάτω μέρους. Απεναντίας το πάνω μέρος έχει φθαρεί αρκετά.

 

Μάκρων

 

Μάκρων

 

Μάκρων

 

Στη β' όψη του αγγείου ο Μενέλαος (ΜΕΝΕΛΕΟΣ) βρίσκει την Ελένη μετά από δέκα χρόνια πολέμου.

Εικονίζεται πάνοπλος, με χιτωνίσκο, θώρακα, κνημίδες, κράνος και ασπίδα, τη στιγμή που ετοιμάζεται να τραβήξει το ξίφος από τη θήκη του, για να τιμωρήσει την Ελένη. Το κράνος είναι καλυμμένο με ύφασμα, για να περιορίζει τη θέρμανση. Στην ασπίδα εικονίζεται ταύρος. Οι κνημίδες είναι διακοσμημένες με γοργόνεια. Μπροστά του η Ελένη τρέχει να σωθεί από την οργή του Μενέλαου. Φοράει διαφανή χιτώνα με διπλό κόλπο και ιμάτιο. Με το δεξί της χέρι συγκρατεί το ιμάτιο, ενώ έχει τεντώσει το αριστερό, προσπαθώντας να ανακόψει την ορμή του Μενέλαου. Τα μαλλιά της καλύπτονται από πέπλο, όπως της Αφροδίτης στην α' όψη. Στον αριστερό της ώμο έχει μικρή τσάντα (ή μπάλα), μια από τις λεπτομέρειες του Μάκρωνα. Ακολουθεί και πάλι η Αφροδίτη (ΑΦΡΟΔΙΤΕ), έχοντας τεντωμένα κι εδώ τα δυο της χέρια προς την Ελένη. Για άλλη μια φορά φροντίζει να την προστατέψει. Πίσω από την Αφροδίτη ακολουθεί μια νέα και ένας ασπρομάλλης γέροντας. Τα ονόματά τους είναι ΚΡΙΣΕΙΣ και ΚΡΙΣΕΥΣ. Ίσως πρόκειται για τον Χρύση και την κόρη του την Χρυσηίδα. Αν είναι έτσι, τότε η σκηνή λογικά θα εκτυλίσσεται στον ναό του Απόλλωνα, όπου ήταν ιερέας ο Χρύσης. (Δες Α Ιλιάδας). Κάτω από τη λαβή κάθεται ο Πρίαμος παρακολουθώντας τη σκηνή.

 

Μάκρων

 

ΜάκρωνΜάκρων

 

Πηγές: Classical Art Research Centre and the Beazley Archive δεσμός, Perseus δεσμός, Boston, mfa δεσμός