Σκύφος ύψος 20,32 εκ., διάμετρος 25,4 εκ., 500-480 π.Χ., από την Καμπανία, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1873,0820.375 / Ε140

 

Στο αγγείο εικονίζεται ο ελευσίνιος ήρωας Τριπτόλεμος, γιος του βασιλιά Κελεού και της Μετάνειρας (ή του ήρωα Ελευσίνα), καθώς ετοιμάζεται να αναχωρήσει με το άρμα του. Συμπαρίστανται η Δήμητρα, η οποία για να ευχαριστήσει τον Κελεό και τη Μετάνειρα για τη φιλοξενία, έδωσε στον Τριπτόλεμο το άρμα, ώστε μ' αυτό να γυρίσει όλο τον κόσμο και να διδάξει στους ανθρώπους την καλλιέργεια των σιτηρών. Εικονίζεται επίσης η κόρη της Δήμητρας, η Περσεφόνη· η Ελευσίνα, ως προσωποποίηση της Ελευσίνας, ο Ποσειδώνας, που είχε ερωτευτεί τη Δήμητρα και έκανε μαζί της το άλογο Αρείονα και μια κόρη που την φώναζαν με το όνομα "Κυρία". Μαζί με τον Ποσειδώνα βρίσκουμε και την Αμφιτρίτη. Εικονίζεται ακόμη ο Δίας, αλλά και ο Διόνυσος, δείχνοντας τη σχέση του θεού με τις ελευσινιακές θεότητες. Στην αρχή του 7ου Ισθμιόνικου ο Πίνδαρος αναφέρει το Διόνυσο ως "πάρεδρον Δαμάτερος": "Τίνι τῶν πάρος, ὦ μάκαιρα Θήβα, καλῶν ἐπιχωρίων μάλιστα θυμὸν τεὸν εὔφρανας; ἦ ῥα χαλκοκρότου πάρεδρον Δαμάτερος ἁνίκ᾽ εὐρυχαίταν ἄντειλας Διόνυσον;" Ο Μ. Τιβέριος (σ. 309) σημειώνει "ότι ακόμη κι αν δεχτούμε ότι ο Διόνυσος δε συλλατρεύτηκε στο ιερό της Ελευσίνας μαζί με τις άλλες Ελευσινιακές θεότητες, σίγουρα είχε ιδιαίτερο ρόλο στα Ελευσίνια Μυστήρια." Η τελευταία μορφή είναι του Εύμολπου, γιου του Ποσειδώνα και γενάρχη της ελευσινιακής οικογένειας των Ευμολπιδών, μέλη της οποίας κατείχαν πάντα το αξίωμα του ιεροφάντη, το σημαντικότερο του ελευσινιακού ιερατείου. Δίπλα στον Εύμολπο εικονίζεται ένας κύκνος, ο οποίος παραπέμπει σ' ένα από τα βασικά προσόντα των ιεροφαντών, τη δυνατή και καλή φωνή τους. Άλλωστε το ίδιο υπονοεί και το όνομα Εύμολπος (ευ +μολπή < μέλπω = τραγουδώ

 

Διακόσμηση: Ο Τριπτόλεμος, στο μέσο της σύνθεσης, κάθεται στο έξοχα διακοσμημένο άρμα του, κρατώντας στο αριστερό του χέρι στάχυα και στο δεξί μια φιάλη. Είναι έτοιμος να αναχωρήσει, για να διδάξει στους ανθρώπους τα μυστικά της καλλιέργειας. Το φτερωτό άρμα το οδηγούν δύο δράκοι. Το κάθισμα στηρίζεται σε ιωνικούς κίονες. Ο Τριπτόλεμος φοράει χιτώνα και ιμάτιο. Στα μαλλιά του φέρει στεφάνι, ενώ παρωτίδες πέφτουν στο λαιμό του. Περιμετρικά στο κεφάλι του η επιγραφή ΤΡΙΠΤΟΛΕΜΟΣ. Μπροστά του στέκεται η Περσεφόνη, κρατώντας δάδα στο αριστερό της χέρι και oινοχόη στο δεξί, έτοιμη να σερβίρει στη φιάλη του Τριπτόλεμου για τη σπονδή. Τα μαλλιά της συγκρατούνται από διάδημα, ενώ τα αυτιά της φέρει ενώτια (σκουλαρίκια). Φοράει χειριδωτό χιτώνα και ιμάτιο, διακοσμημένο με ταινία και κουκίδες στην άκρη. Κάτω από το αριστερό της χέρι η επιγραφή: ΦΕPΟΦΑΤΤΑ. Πίσω της στέκεται η νύμφη Ελευσίνα (ΕΛΕΥΣΙΣ) η προσωποποίηση της περιοχής. Είναι ντυμένη με χιτώνα και ιμάτιο που καλύπτει το μισό του κεφαλιού. Τα μαλλιά της τα συγκρατεί διάδημα, ενώ στα αυτιά έχει σκουλαρίκια. Με το αριστερό της χέρι ανασηκώνει το ιμάτιο, ενώ στο δεξί κρατάει λουλούδι. Πίσω από τον Τριπτόλεμο έρχεται η Δήμητρα (ΔΕΜΕΤΡΕ), κρατώντας δάδα και στάχυα. Φοράει χιτώνα και ένα έξοχα διακοσμημένο ιμάτιο με ανθρώπους, δελφίνια, αετούς και άλλα πουλιά, πάνθηρες, αρματοδρομίες και φτερωτά άλογα. Στο κεφάλι διάδημα και στα αυτιά σκουλαρίκια.

 

 

 

Πίσω από τη Δήμητρα, και κάτω από τη λαβή, κάθεται σε δίφρο ο Ποσειδώνας (ΠΟΣΕΙΔΟΝ), κρατώντας σκήπτρο και δελφίνι. Παρόλο που το σώμα του είναι στραμμένο προς την αντίθετη κατεύθυνση, έχει στρέψει το κεφάλι του και παρακολουθεί τον Τριπτόλεμο. Μπροστά από τον Ποσειδώνα στέκεται η Αμφιτρίτη (), κρατώντας στο χέρι της ένα δελφίνι. Φοράει χιτώνα που σχηματίζει κόλπο, ιμάτιο που το ανασηκώνει στο ύψος του ώμου με το δεξί χέρι, περιδέραιο, ενώτια και στα μαλλιά ταινία.  Πάνω από το κεφάλι του Ποσειδώνα η επιγραφή HIEPON ΕΠΟΙΕΣΕΝ (Ιέρων εποίησεν)

 

 

Την τελετή παρακολουθεί και ο Διόνυσος που κατευθύνεται προς το άρμα, κρατώντας στο χέρι του σκήπτρο που γύρω του είναι τυλιγμένο κλαδί κισσού. Από κισσό είναι και το στεφάνι στα μαλλιά του. Φοράει χιτώνα και ιμάτιο, με διακόσμηση παρόμοιο με κείνο της Περσεφόνης. Πίσω του έρχεται και ο Δίας (ΖEΥΣ) κρατώντας σκήπτρο και κεραυνό, με στεφάνι στα μαλλιά, χιτώνα και ιμάτιο.

 

 

Κάτω από τη δεύτερη λαβή κάθεται σε θάκο με μαξιλάρι ο Εύμολπος (EYMOΛΠΠOΣ). Είναι κι αυτός στεφανωμένος, κρατάει σκήπτρο και, όπως και ο Ποσειδώνας κάτω από την άλλη λαβή, ενώ είναι στραμμένος προς την αντίθετη κατεύθυνση, στρέφει το κεφάλι του προς τον Τριπτόλεμο.

 

 

Πηγές: Classical Art Research Centre and the Beazley Archive , Perseus , Βρετανικό Μουσείο