Είσοδος Νέα Ελληνική Φωνές, Συζυγίες, Τάξεις Διαθέσεις Εγκλίσεις Θέμα, Χαρακτήρας Η αύξηση Χρόνοι, Ποιόν ενέργειας Κλίση Κλίση (όλοι οι εγκλιτικοί τύποι) Είμαι, Έχω Κατάλογος ανώμαλων ρ.

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Το θέμα και ο χαρακτήρας του ρήματος


 

 

Τι είναι το θέμα και ο χαρακτήρας;

 

Όταν κλίνεται ένα ρήμα διαπιστώνουμε ότι κάποιο μέρος μένει σταθερό και κάποιο αλλάζει, π.χ.

 

δέν-ω
δέν-εις
δέν-ει
δέν-ουμε
δέν-ετε
δέν-ουν

  • το μέρος που αλλάζει -ω, -εις,-ει, -ουμε, -ετε, -ουν λέγεται κατάληξη

  • το μέρος που παραμένει σταθερό (δεν) λέγεται θέμα

  • ο τελευταίος φθόγγος του θέματος λέγεται χαρακτήρας, (δεν)

Σημείωση: Το ίδιο παρατηρούμε και για το ουσιαστικό, το επίθετο, την αντωνυμία, τη μετοχή.

 

 



Από πόσα θέματα σχηματίζονται οι χρόνοι των ρημάτων;

 

Ας το διαπιστώσουμε παρατηρώντας όλους τους χρόνους του ρήματος:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

χρόνοι ενεργητική φωνή παθητική φωνή
ενεστώτας δένω δένομαι
παρατατικός έδενα δενόμουν
εξακολουθητικός μέλλοντας θα δένω θα δένομαι
στιγμιαίος μέλλοντας θα δέσω θα δεθώ
αόριστος έδεσα δέθηκα
παρακείμενος έχω δέσει έχω δεθεί
υπερσυντέλικος είχα δέσει είχα δεθεί
συντελεσμένος μέλλοντας θα έχω δέσει θα έχω δεθεί

 

Μελετώντας το ρήμα στους χρόνους της ενεργητικής και παθητικής φωνής διαπιστώνουμε ότι οι χρόνοι σχηματίζονται από τρία διαφορετικά θέματα:

1. το ενεστωτικό

2. το αοριστικό (ενεργητικού αορίστου)

3. το αοριστικό (παθητικού αορίστου)

στο παραπάνω παράδειγμα

  • από το θέμα δεν- σχηματίζονται οι χρόνοι: ενεστώτας, παρατατικός και εξακολουθητικός μέλλοντας της ενεργητικής και παθητικής και το ονομάζουμε ενεστωτικό θέμα

  • από το θέμα δεσ- σχηματίζονται οι χρόνοι: αόριστος, στιγμιαίος μέλλοντας, παρακείμενος, υπερσυντέλικος και συντελεσμένος μέλλοντας της ενεργητικής και το ονομάζουμε αοριστικό ή θέμα ενεργητικού αορίστου

  • από το θέμα δεθ- σχηματίζονται οι χρόνοι: αόριστος, στιγμιαίος μέλλοντας, παρακείμενος, υπερσυντέλικος και συντελεσμένος μέλλοντας της παθητικής και το ονομάζουμε θέμα παθητικού αορίστου.

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

χρόνοι θέμα ενεργητική φωνή παθητική φωνή θέμα
ενεστώτας ενεστωτικό
θέμα		 δεν δεν ενεστωτικό
θέμα
παρατατικός δεν δεν
εξακολουθητικός μέλλ. δεν δεν
στιγμιαίος μέλλοντας θέμα
ενεργητικού
αορίστου		 δεσ δεθ θέμα
παθητικού
αορίστου
αόριστος δεσ δεθ
παρακείμενος δεσ δεθ
υπερσυντέλικος δεσ δεθ
συντελεσμένος μέλλ. δεσ δεθ

 

 

Το τελευταίο γράμμα του θέματος λέγεται χαρακτήρας.

Στο ενεστωτικό θέμα (δεν)- ο χαρακτήρας ν, ονομάζεται ενεστωτικός χαρακτήρας.

Στα αοριστικά θέματα (δεσ-, δεθ) οι χαρακτήρες σ, θ ονομάζονται αοριστικοί χαρακτήρες.

 

 

 



Βιβλιογραφία

 

bullet

Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α', Β' Γ' Γυμνασίου, Σωφρόνης Χατζησαββίδης - Αθανασία Χατζησαββίδου, ΟΕΔΒ, Αθήνα, Έκδοση Α, 2011
bullet

Νεοελληνική Γραμματική, Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ΟΕΣΒ, Αθήνα, 1941
bullet

Γραμματική της Ελληνικής Γλώσσας, David Holton - Peter Mackridge - Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton, Πατάκης, Αθήνα, 1999
bullet

Γραμματική της Νέας Ελληνικής, Χρ. Κλαίρης - Γ. Μπαμπινιώτης, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2005
bullet

Γραμματική Ε, Στ Δημοτικού, Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton - Μιχ. Γεωργιαφέντης - Γεώργιος Κοτζόγλου - Μαργαρίτα Λουκά, ΟΕΔΒ, Αθήνα

bullet

Εφαρμοσμένη Γραμματική της Δημοτικής και Συντακτικό, Γιάννη Β. Παπαναστασίου, Αθήνα, 1989
bullet

Συντακτικό της Νέας Ελληνικής, ΟΕΔΒ, Αθήνα, 1996, κα' έκδοση
bullet

Νεοελληνική Γλώσσα Α' Γυμνασίου, Γιάννης Παπαθανασίου, εκδ. Χαζτηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2006
bullet

Νεοελληνική Γλώσσα Β' Γυμνασίου, Γιάννης Παπαθανασίου, εκδ. Χαζτηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2006
bullet

Νεοελληνική Γλώσσα Γ' Γυμνασίου, Γιάννης Παπαθανασίου, εκδ. Χαζτηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2006