Μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική ή της παθητικής σύνταξης σε ενεργητική

Μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική

Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική παρατηρούνται διάφορες αλλαγές. Οι αλλαγές αυτές είναι ανάλογες με τη σύνταξη του ενεργητικού ρήματος. Διακρίνουμε τις παρακάτω περιπτώσεις:

Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης με μονόπτωτο ρήμα έχουμε τις εξής μεταβολές:

α) το ενεργητικό ρήμα μετατρέπεται σε παθητικό

β) το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο

γ) το αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο του παθητικού

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

ενεργητική σύνταξη	υποκείμενο	ρήμα	αντικείμενο
ενεργητική σύνταξη	Οἱ Λακεδαιμόνιοι	ἐνίκησαν	τοὺς Ἀθηναίους
παθητική σύνταξη	Οἱ Άθηναῖοι	ἐνικήθησαν	ὑπὸ τῶν Λακεδαιμονίων
παθητική σύνταξη	υποκείμενο	ρήμα	ποιητικό αίτιο

δες κι εδώ

Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης με δίπτωτο ρήμα έχουμε τις εξής μεταβολές:

α) το ενεργητικό ρήμα μετατρέπεται σε παθητικό

β) το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο

γ) το άμεσο αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο του παθητικού

δ) το έμμεσο αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος παραμένει αμετάβλητο ως αντικείμενο του παθητικού

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

ενεργητική	υποκείμενο	ρήμα	άμεσο αντικ	έμμεσο αντικ.
ενεργητική	Ὁ βασιλεὺς	ἔδωκε	τὰς πόλεις	Τισσαφέρνει
παθητική	Αἱ πόλεις	ἐδόθησαν	ὑπὸ βασιλέως	Τισσαφέρνει
παθητική	υποκείμενο	ρήμα	ποιητικό αίτιο	αντικείμενο

δες κι εδώ

Εξαιρέσεις

α) Όταν το ρήμα έχει τη σημασία του αἰτῶ (ζητώ), υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται το έμμεσο αντικείμενο και όχι το άμεσο, π.χ.

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

ενεργητική	υποκείμενο	ρήμα	άμεσο αντικ	έμμεσο αντικ.
ενεργητική	Ὁ Ἡριππίδας	αἰτεῖ	τὸν Ἀγησίλαον	ὁπλίτας
παθητική	Ὁπλῖται	αἰτοῦνται	ὑπὸ τοῦ Ἡριππίδου	τὸν Ἀγησίλαον
παθητική	υποκείμενο	ρήμα	ποιητικό αίτιο	αντικείμενο

β) Στην περίπτωση των ρημάτων ἀποκόπτω τινός τι, ἀποτέμνω τινός τι, ἐκκόπτω τινός τι, ἐπιτάσσω τινί τι, ἐπιτρέπω τινί τι, υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται το έμμεσο αντικείμενο σε γενική ή δοτική, π.χ.

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

ενεργητική	υποκείμενο	ρήμα	έμμεσο αντικ	άμεσο αντικ.
ενεργητική	Οὗτοι	ἐπέτρεψαν	τοῖς ἑννέα ἄρχουσι	τὴν φυλακὴν
παθητική	Οἱ ἑννέα ἄρχοντες	ἐπιτετραμμένοι ἦσαν	ὑπὸ τούτων	τὴν φυλακήν
παθητική	υποκείμενο	ρήμα	ποιητικό αίτιο	αντικείμενο

Όταν το ρήμα συντάσσεται με δύο αιτιατικές, από τις οποίες η μία είναι αντικείμενο και η άλλη κατηγορούμενο του αντικειμένου, τότε έχουμε τις εξής μεταβολές:

α) το ενεργητικό ρήμα τρέπεται σε παθητικό

β) το υποκείμενο του ενεργητικού γίνεται ποιητικό αίτιο

γ) το αντικείμενο του ενεργητικού γίνεται υποκείμενο του παθητικού

δ) το κατηγορούμενο του αντικειμένου γίνεται κατηγορούμενο του υποκειμένου

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

ενεργητική	υποκείμενο	ρήμα	άμεσο αντικείμενο	κατηγορούμενο αντικ.
ενεργητική	Οἱ Συρακόσιοι	ὠνομάκασι	τὴν πόλιν	Ἐπιπολάς.
παθητική	Ἡ πόλις	ὠνόμασται	ὑπὸ τῶν Συρακοσίων	Έπιπολαί.
παθητική	υποκείμενο	ρήμα	ποιητικό αίτιο	κατηγορούμενο υποκ.

δες κι εδώ

α) Όταν το ρήμα συντάσσεται με σύστοιχο αντικείμενο, τότε το σύστοιχο αντικείμενο μετατρέπεται σε σύστοιχο υποκείμενο, π.χ.

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

ενεργητική	υποκείμενο	ρήμα	σύστοιχο αντικ.
ενεργητική	Ἡμεῖς	οὕτως ἐπολεμήσαμεν	τὸν πόλεμον
παθητική	Ὁ πόλεμος	οὕτως ἐπολεμήθη	ὑφ' ἡμῶν
παθητική	σύστοιχο υποκείμενο	ρήμα	ποιητικό αίτιο

δες κι εδώ

β) Στην περίπτωση δίπτωτου ρήματος με σύστοιχο αντικείμενο, τότε το σύστοιχο αντικείμενο παραμένει αμετάβλητο, π.χ.

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

ενεργητική	υποκείμενο	ρήμα	άμεσο αντικ	σύστοιχο αντικείμενο
ενεργητική	Τίμαρχος	ἔβλαψε	τὴν πόλιν	μεγάλα
παθητική	Ἡ πόλις	ἐβλάφθη	ὑπὸ Τιμάρχου	μεγάλα
παθητική	υποκείμενο	ρήμα	ποιητικό αίτιο	σύστοιχο αντικείμενο

δες κι εδώ

Μερικά ενεργητικά ρήματα έχουν ως παθητικό ένα άλλο ρήμα ενεργητικής ή μέσης φωνής ή μια περίφραση που αποτελείται από τα ρήματα: ἔχω, γίγνομαι, λαμβάνω, τυγχάνω και ένα όνομα ομόρριζο ή συνώνυμο του ενεργητικού ρήματος:

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Ενεργητικά ρήματα	Αντίστοιχα παθητικά
αἱρῶ τι/τινα (= συλλαμβάνω, κυριεύω)	ἁλίσκομαι ὑπό τινος (= συλλαμβάνομαι, κυριεύομαι)
αἱροῦμαί τινα (= εκλέγω)	αἱροῦμαι ὑπό τινος (=εκλέγομαι)
ἀποκτείνω τινὰ (= σκοτώνω)	ἀποθνῄσκω ὑπό τινος (= σκοτώνομαι)
δίκην λαμβάνω παρά τινος (= τιμωρώ)	δίκην δίδωμί τινι (= τιμωρούμαι)
διώκω τινὰ (= κατηγορώ, εξορίζω κάποιον)	φεύγω ὑπό τινος (= κατηγορούμαι, εξορίζομαι)
ἐκβάλλω τινὰ (= εξορίζω)	ἐκπίπτω ὑπὸ τινος (εξορίζομαι)
εὖ ποιῶ / δρῶ τινα (= ευεργετώ)	εὖ πάσχω ὑπό τινος (= ευεργετούμαι)
ζημιῶ τινα (= ζημιώνω, τιμωρώ)	ζημιοῦμαι / ζημίαν λαμβάνω παρά τινος (ζημιώνομαι, τιμωρούμαι)
κακῶς λέγω τινὰ (= κακολογώ)	κακῶς ἀκούω ὑπό τινος (= κακολογούμαι)
εὖ λέγω τινὰ (επαινώ)	εὖ ἀκούω ὑπό τινος (= επαινούμαι)
μισῶ τινα (= μισώ)	μισοῦμαι / μισητὸς γίνομαι / μῖσος ἔχω πρός τινος (= μισούμαι)

Σχηματίζουν περιφραστικά τον παθητικό τους τύπο τα αποθετικά ρήματα, δηλαδή αυτά που έχουν μόνο μέση φωνή.

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Αποθετικά ρήματα	Αντίστοιχα παθητικά
αἰδοῦμαί τινα (σέβομαι, ντρέπομαι κάποιον)	αἰδοῦς τυγχάνω ὑπό τινος (με σέβεται, ντρέπεται κάποιος)
αἰτιῶμαί τινα (κατηγορώ κάποιον)	αἰτίαν ἔχω/αἰτίαν λαμβάνω / ἐν αἰτίᾳ εἰμὶ ὑπό τινος (κατηγορούμαι)
ἐπιμελοῦμαί τινος (φροντίζω κάποιον)	ἐπιμελείας τυχγάνω ὑπό τινος (με φροντίζει κάποιος)

Μετατροπή της παθητικής σύνταξης σε ενεργητική

Κατά τη μετατροπή της παθητικής σύνταξης σε ενεργητική παρατηρούμε τις αντίστροφες αλλαγές από εκείνες στη μετατροπή της ενεργητικής σε παθητική. Πιο αναλυτικά:

Κατά τη μετατροπή της παθητικής σύνταξης με μονόπτωτο ρήμα έχουμε τις εξής μεταβολές:

α) το παθητικό ρήμα μετατρέπεται σε ενεργητικό

β) το υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται αντικείμενο

γ) το ποιητικό αίτιο γίνεται υποκείμενο του ενεργητικού

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

παθητική σύνταξη	Οἱ Άθηναῖοι	ἐνικήθησαν	ὑπὸ τῶν Λακεδαιμονίων
παθητική σύνταξη	υποκείμενο	ρήμα	ποιητικό αίτιο
ενεργητική σύνταξη	υποκείμενο	ρήμα	αντικείμενο
ενεργητική σύνταξη	Οἱ Λακεδαιμόνιοι	ἐνίκησαν	τοὺς Ἀθηναίους

δες κι εδώ

Κατά τη μετατροπή της παθητικής σύνταξης με αντικείμενο έχουμε τις εξής μεταβολές:

α) το παθητικό ρήμα μετατρέπεται σε ενεργητικό

β) το υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται άμεσο αντικείμενο

γ) το ποιητικό αίτιο γίνεται υποκείμενο του ενεργητικού

δ) το αντικείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται έμμεσο αντικείμενο του ενεργητικού

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

παθητική	Αἱ πόλεις	ἐδόθησαν	ὑπὸ βασιλέως	Τισσαφέρνει
παθητική	υποκείμενο	ρήμα	ποιητικό αίτιο	αντικείμενο
ενεργητική	υποκείμενο	ρήμα	άμεσο αντικ	έμμεσο αντικ.
ενεργητική	Ὁ βασιλεὺς	ἔδωκε	τὰς πόλεις	Τισσαφέρνει

δες κι εδώ

Εξαιρέσεις

α) Όταν το ρήμα έχει τη σημασία του αἰτῶμαι, το υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται έμμεσο αντικείμενο, π.χ.

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

παθητική	Ὁπλῖται	αἰτοῦνται	ὑπὸ τοῦ Ἡριππίδου	τὸν Ἀγησίλαον
παθητική	υποκείμενο	ρήμα	ποιητικό αίτιο	αντικείμενο
ενεργητική	υποκείμενο	ρήμα	άμεσο αντικ	έμμεσο αντικ.
ενεργητική	Ὁ Ἡριππίδας	αἰτεῖ	τὸν Ἀγησίλαον	ὁπλίτας

β) Στην περίπτωση των ρημάτων ἀποκόπτομαι ὑπό τινος, ἀποτέμνομαι ὑπό τινος, ἐκκόπτομαι ὑπό τινος, ἐπιτάσσομαι ὑπό τινος, ἐπιτρέπομαι ὑπό τινος, το υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται έμμεσο αντικείμενο σε γενική ή δοτική, π.χ.

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

παθητική	Οἱ ἑννέα ἄρχοντες	ἐπιτετραμμένοι ἦσαν	ὑπὸ τούτων	τὴν φυλακήν
παθητική	υποκείμενο	ρήμα	ποιητικό αίτιο	αντικείμενο
ενεργητική	υποκείμενο	ρήμα	έμμεσο αντικ	άμεσο αντικ.
ενεργητική	Οὗτοι	ἐπέτρεψαν	τοῖς ἑννέα ἄρχουσι	τὴν φυλακὴν

Όταν το υποκείμενο του παθητικού ρήματος συνοδεύεται από κατηγορούμενο, τότε έχουμε τις εξής μεταβολές:

α) το παθητικό ρήμα τρέπεται σε ενεργητικό

β) το υποκείμενο του παθητικού γίνεται αντικείμενο

γ) το ποιητικό αίτιο γίνεται υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος

δ) το κατηγορούμενο του υποκειμένου γίνεται κατηγορούμενο του αντικειμένου

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

παθητική	Τὸ χωρίον	ὠνόμασται	ὑπὸ τῶν Συρακοσίων	Έπιπολαί.
παθητική	υποκείμενο	ρήμα	ποιητικό αίτιο	κατηγορούμενο υποκ.
ενεργητική	υποκείμενο	ρήμα	άμεσο αντικείμενο	κατηγορούμενο αντικ.
ενεργητική	Οἱ Συρακόσιοι	ὠνομάκασι	τὸ χωρίον	Ἐπσιπολάς.

δες κι εδώ

α) Όταν το ρήμα συντάσσεται με σύστοιχο υποκείμενο, τότε το σύστοιχο υποκείμενο μετατρέπεται σε σύστοιχο αντικείμενο, π.χ.

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

παθητική	Ὁ πόλεμος	οὕτως ἐπολεμήθη	ὑφ' ἡμῶν
παθητική	σύστοιχο υποκείμενο	ρήμα	ποιητικό αίτιο
ενεργητική	υποκείμενο	ρήμα	σύστοιχο αντικ.
ενεργητική	Ἡμεῖς	οὕτως ἐπολεμήσαμεν	τὸν πόλεμον

β) Όταν το ρήμα συντάσσεται με σύστοιχο αντικείμενο, τότε το σύστοιχο αντικείμενο παραμένει αμετάβλητο, π.χ.

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

παθητική	Ἡ πόλις	ἐβλάφθη	ὑπὸ Τιμάρχου	μεγάλα
παθητική	υποκείμενο	ρήμα	ποιητικό αίτιο	σύστοιχο αντικείμενο
ενεργητική	υποκείμενο	ρήμα	άμεσο αντικ	σύστοιχο αντικείμενο
ενεργητική	Τίμαρχος	ἔβλαψε	τὴν πόλιν	μεγάλα

δες κι εδώ