Μαθαίνοντας για τα συναισθήματα

Αξιολόγηση Χρήστη:  / 0

Μεγαλώνουμε σε μια κοινωνία που δίνει έμφαση στη γνώση, τη λογική σκέψη, τη μέτρηση, το κέρδος, τα υλικά αγαθά. Μη δίνοντας έμφαση και στην ψυχή δεν εκπαιδευόμαστε στο να κατανοούμε και να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα μας και συχνά εκφραζόμαστε με τρόπους που στη συνέχεια μας φέρνουν σε δύσκολη θέση. Φτάνει να σκεφτούμε πώς λειτουργούμε οδηγώντας στον δρόμο, περιμένοντας σε μια ουρά, στις στενές μας σχέσεις. Χρειάζεται, επομένως, να καλλιεργήσουμε νέες δεξιότητες εμείς οι ενήλικες για να μπορέσουμε στη συνέχεια να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας σε αυτό που ονομάζουμε συναισθηματική νοημοσύνη.

 Υπάρχουν τρεις βασικές διαστάσεις της συναισθηματικής νοημοσύνης:

1. Αναγνώριση συναισθημάτων: Έρευνες που διεξήχθησαν σε παιδιά ηλικίας 3 ως 6 ετών έδειξαν πως τα περισσότερα διαθέτουν την ικανότητα να ερμηνεύουν σωστά τα συναισθήματα των άλλων.
2. Ρύθμιση συναισθημάτων: Τα μικρότερα παιδιά, ακόμα και τα βρέφη, μπορούν ως ένα βαθμό να ρυθμίζουν τα συναισθήματα τους π.χ. ηρεμούν πιπιλώντας το δάχτυλο τους, την πιπίλα ή την άκρη της κουβέρτας ή λικνίζονται με ρυθμό. Τα μεγαλύτερα μπορεί να κλείνουν τα αυτιά τους ή τα μάτια τους σε πράγματα που τους φοβίζουν ή τους στεναχωρούν ή με λόγια προσπαθούν να καθησυχάσουν τον εαυτό τους ή να του δώσουν θάρρος.
3. Έκφραση συναισθημάτων: Η κατάλληλη έκφραση των συναισθημάτων είναι μια δεξιότητα την οποία χρειάζεται να «μάθουμε» περισσότερο από τις άλλες. Ήδη από τη βρεφική ηλικία, οι γονείς και αυτοί που φροντίζουν τα παιδιά αρχίζουν να διαμορφώνουν τρόπους συναισθηματικής έκφρασης. Πρόκειται για μία ικανότητα που εξελίσσεται με την πάροδο της ηλικίας, αλλά δεν κατακτιέται ποτέ ολοκληρωτικά.

Πώς λοιπόν μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να καλλιεργήσουν συναισθηματικές δεξιότητες και να έχουν τα συναισθήματα ως οδηγό στη ζωή τους; Μπορούμε:

• Να δημιουργήσουμε χώρο για τα συναισθήματα τους, να μην φοβηθούμε και να είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε, να καταλάβουμε και να μπούμε στη θέση τους. Όταν ρωτούμε «πώς είσαι;», θα πρέπει να μπορούμε να δεχτούμε απαντήσεις του τύπου «σήμερα ήταν μια άσχημη μέρα» χωρίς να καταλήξουμε αμέσως σε συμπεράσματα, ούτε να θεωρήσουμε ότι πρόκειται για μια επερχόμενη καταστροφή την οποία πρέπει να προλάβουμε.
• Να δώσουμε την απαιτούμενη σημασία σε αυτό που αισθάνεται το παιδί μας. Ένα παιδί που αποτυγχάνει στο μαθητικό διαγωνισμό και του λέμε «ξέχνα το, του χρόνου θα τα πας καλύτερα» ή ένα παιδί που δεν το παίζουν οι φίλοι του και του απαντήσουμε «Μη θυμώνεις κάθε φορά που κάποιος δεν σε παίζει», δεν μαθαίνει να διαχειρίζεται τα αρνητικά του συναισθήματα.
• Να θυμόμαστε πως τα παιδιά συχνά εκφράζουν τα συναισθήματα τους με τρόπους έμμεσους που δεν μας είναι κατανοητοί και μπορεί να μας προκαλέσουν σύγχυση. Π.χ. ένα παιδί μπορεί να πετάει τα παιχνίδια του όχι για να μας προκαλέσει, αλλά επειδή αισθάνεται μόνο του και δεν έχει με ποιον να παίξει.
• Να μπορούμε να παίρνουμε αποστάσεις για να βλέπουμε το γενικότερο πλαίσιο έκφρασης των συναισθημάτων τους, δηλαδή τι μπορεί να συμβαίνει στη ζωή τους τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή ή στη ζωή της οικογένειας. Τα παιδιά δεν πρόκειται να μας πουν «Μαμά, νιώθω άσχημα γιατί με τον μπαμπά καβγαδίζετε για τα οικονομικά». Ωστόσο, μέσα από το παιχνίδι τους, τη ζωγραφική τους και άλλες δραστηριότητες μας δίνουν αφορμές για να κατανοήσουμε και να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματα τους.
• Να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα νωρίς πριν κλιμακωθούν και οδηγήσουν σε εκρήξεις. Σε αυτή τη διαδικασία σημαντικό ρόλο παίζουν και οι σωματικές ενδείξεις και καλό είναι να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας να τις αναγνωρίζουν. Για παράδειγμα, όταν θυμώνω, αισθάνομαι να κοκκινίζω, η αναπνοή μου γίνεται ταχύτερη, είμαι σε εγρήγορση, η καρδιά μου χτυπάει πιο δυνατά.
• Να βοηθούμε τα παιδιά να δώσουν όνομα σε αυτό που νιώθουν, να το βάλουν σε λόγια γιατί αυτό φαίνεται ότι έχει ηρεμιστική δράση και αποτελεί έναν κατάλληλο τρόπο έκφρασης.
• Να διακρίνουμε τα συναισθήματα από τη συμπεριφορά. Τα συναισθήματα είναι όλα αποδεκτά ενώ δεν ισχύει το ίδιο για όλες τις συμπεριφορές. Εκεί χρειάζεται να θέσουμε όρια π.χ. «έχεις δίκιο που θύμωσες, αλλά δεν έχεις δίκιο που χτύπησες τον αδερφό σου».
• Να επιλέξουμε κατάλληλους τρόπους έκφρασης, οι οποίοι συνδέονται με τις οικογενειακές και πολιτισμικές αξίες. Είμαστε εκεί να βοηθήσουμε το παιδί να σκεφτεί εναλλακτικές λύσεις και να επιλέξει την καλύτερη χωρίς να βιαστούμε να προτείνουμε εμείς τι θεωρούμε καλύτερο. Χρειάζεται να εμπιστευτούμε τις ιδέες του και να το ενθαρρύνουμε να δοκιμάσει και να καταλήξει στην καλύτερη λύση.

Προτεινόμενες δραστηριότητες για την ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης:

• Κύκλος με χρώματα και συναισθήματα: Τα παιδιά γράφουν σε έναν κύκλο διαιρεμένο στα 8 διάφορα συναισθήματα που τους δίνονται και χρωματίζουν το κάθε τμήμα του κύκλου ανάλογα με το συναίσθημα που περιέχει.
• Μάσκες συναισθημάτων από πιάτα: Τα παιδιά ζωγραφίζουν σε χάρτινα πιάτα πρόσωπα με διάφορα συναισθήματα, στερεώνουν ένα λάστιχο σε κάθε πιάτο και φορούν τις μάσκες.
• Ημερολόγιο συναισθημάτων: Γονιός και παιδί μπορεί να κρατούν ο καθένας το δικό του ημερολόγιο στο οποίο καταγράφουν συμβάντα που προκάλεσαν έντονα συναισθήματα. Πώς ένιωσα; Τι ήταν αυτό που με έκανε να αισθανθώ έτσι; Εξέφρασα το συναίσθημα μου; Με ποιον τρόπο; Μίλησα σε κανέναν για αυτό; Επίσης, μπορούν γονείς και παιδιά να ανταλλάσουν τις σκέψεις τους και αυτό να γίνεται αφορμή για συζήτηση.
• Ζωγραφίζοντας το συναίσθημα: Σε μια κόλλα λευκό χαρτί το παιδί μπορεί να ζωγραφίσει, επιλέγοντας ένα χρώμα για κάθε συναίσθημα, μια μορφή, κάτι αφηρημένο ή ό,τι επιθυμεί και στη συνέχεια να κατονομάσει το συναίσθημα.
• Τα καπέλα των συναισθημάτων: Κατασκευάζουμε με τα παιδιά καπέλα και πάνω στερεώνουμε μια κάρτα που αναγράφει ένα συναίσθημα π.χ. χαρά. Το παιδί φοράει το καπέλο και πρέπει να κινηθεί και να εκφράσει με το πρόσωπο του το συναίσθημα αυτό.
• Το αλφάβητο των συναισθημάτων: Πόσες διαφορετικές λέξεις μπορούμε να σκεφτούμε με τις οποίες εκφράζουμε τα συναισθήματα μας; Μπορούμε να βρούμε ένα συναίσθημα για κάθε γράμμα της αλφαβήτου;
• Ακούγοντας τα συναισθήματα: Πώς νιώθω ακούγοντας διαφορετικά είδη μουσικής; Η ορχηστρική μουσική μπορεί να είναι μια καλή αφορμή να αναγνωρίσουμε συναισθήματα χωρίς να επηρεαζόμαστε από τις λέξεις.
• Κολλάζ-το βιβλίο των συναισθημάτων.: Επιλέγουμε εικόνες προσώπων ή τοπίων, πίνακες, φωτογραφίες για να αποτυπώσουμε κάθε συναίσθημα και δημιουργούμε το βιβλίο των συναισθημάτων.
• Το θερμόμετρο των συναισθημάτων: Μπορούμε να κατασκευάσουμε ένα θερμόμετρο στο οποίο να τοποθετήσουμε σε διαβάθμιση τα βασικά συναισθήματα από τα αρνητικά (π.χ. θυμός, φόβος, λύπη) προς τα θετικά (χαρά, έκπληξη, ενθουσιασμός). Στο μεσημεριανό τραπέζι ή το βράδυ που μαζεύεται όλη η οικογένεια, μπορεί ο καθένας να μοιράζεται με τους υπόλοιπους ποιο συναίσθημα ταιριάζει στη μέρα του και για ποιο λόγο.
• Ταινίες, βιβλία, παραμύθια: Όλα μπορούν να γίνουν αφορμή για να εξερευνήσουμε τα συναισθήματα, πώς τα αναγνωρίζουμε, τα ρυθμίζουμε και τα εκφράζουμε με κατάλληλο τρόπο.

Βιβλιογραφία:

• Cole S. & Cole M. (2003). Η ανάπτυξη των παιδιών. Εκδόσεις Τυπωθήτω.
• Gottman J. (2011). Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών. Εκδόσεις Πεδίο.
• Goleman, D. (2011). Η συναισθηματική νοημοσύνη. Γιατί το «EQ» είναι πιο σημαντικό από το «IQ»;. Εκδόσεις Πεδίο.

Πηγή:http://www.leximathia.gr/vblog/mathainontas-gia-ta-synaisthimata-75.htm?cid=4

• < Προηγούμενο
• Επόμενο >