ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αρχαϊκή Αγγειογραφία, Ερυθρόμορφη

Ζωγράφος του Κλεοφράδη, Επιστροφή του Ήφαιστου με τον Διόνυσο και Σάτυρους


 

Καλυκόσχημος κρατήρας ύψος 43,8 εκ. διάμετρος στο χείλος 51,5 εκ. διάμετρος στο πόδι 26 εκ. 500 π.Χ. Cambridge, Harvard University Art Museums, 1960.236

 

κάνε κλικ στις εικόνες

 

Αν και η πομπή, με κατεύθυνση προς τα δεξιά, είναι συνεχής, μπορούμε να τη χωρίσουμε σε δύο σκέλη. Στην α' όψη η πομπή του Διόνυσου και στη β' όψη του Ήφαιστου. Και οι δύο συνοδεύονται από ιθυφαλλικούς Σατύρους.

Στο κέντρο της α' όψης ο Διόνυσος στρέφει το σώμα του προς τα πίσω. Είναι στεφανωμένος με κισσό, στο αριστερό του χέρι κρατί κλαδί αμπέλου και στο δεξιό ένα κάνθαρο που είναι βαμμένος μαύρος. Φοράει χιτώνα, στους ώμους έχει ριγμένο το ιμάτιο, ενώ διακρίνεται και η νεβρίδα (δέρμα ζώου). Προπορεύονται δύο Σάτυροι. Ο πρώτος κρατάει ένα ασκί, δεν έχει πολλά μαλλιά ούτε γενειάδα, κάτι που τον ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους. Με το δεξιό του χέρι ακουμπά τα γεννητικά όργανα του αμέσως επόμενου ο οποίος παίζει δίαυλο. Το σώμα του καλύπτεται μόνο από μια νεβρίδα. Ακολουθούν το Διόνυσο άλλοι δύο Σάτυροι. Ο πρώτος φοράει νεβρίδα και παίζει βάρβιτο. Στο δεξί του χέρι κρατάει το πλήκτρον (πένα). Είναι σταματημένος, με λυγισμένα τα πόδια. Το μισάνοιχτο στόμα του δηλώνει ότι τραγουδάει. Αυτός μπορεί να είναι και ο λόγος που ο Διόνυσος έχει στραφεί προς αυτόν. (α' / β' όψη) Ο δεύτερος με το αριστερό του χέρι κρατά έναν υπερμεγέθη ελικωτό κρατήρα που τον στηρίζει με το δεξί. Το πρόσωπό του καθώς πιέζεται από τον κρατήρα έχει μια κωμική όψη. Ακολουθεί ένας Σάτυρος με πολλές πλεξούδες που κρατά στα χέρια του από ένα σφυρί. Με τον επόμενο Σάτυρο φαίνεται πως αρχίζει η πομπή του Ήφαιστου. Με το αριστερό του χέρι κρατά έναν οξυπύθμενο αμφορέα που ακουμπά στον ώμο του, ενώ με το δεξί χέρι κρατά τα ηνία του γαϊδάρου που ακολουθεί. Αριστερά του κρέμεται από τον ώμου μια σαβήνη (θήκη δίαυλων). (β' όψη) Καβάλα στο γάιδαρο βρίσκεται ο Ήφαιστος. Φοράει μόνο ιμάτιο, κρατάει ένα σφυρί, διαφορετικό από εκείνα των Σατύρων, και γενικά δε θυμίζει το γνωστό σφυρί του Διόνυσου. Ίσως να είναι το τσεκούρι με το οποίο άνοιξε το κεφάλι του Δία για να γεννηθεί η Αθηνά. Το στεφανωμένο κεφάλι του θεού ξεπερνά το το διακοσμητικό πλαίσιο. Ο επόμενος Σάτυρος κτυπά με το πλήκτρο τις χορδές μιας κιθάρας. Πίσω του βρίσκεται ένας ακόμη Σάτυρος που παίζει δίαυλο. Στον αριστερό του ώμο κρέμεται ένα φουσκωμένο ασκί. (β' / α' όψη) Στο τέλος της πορείας δύο ακόμη Σάτυροι. Ο προτελευταίος είναι στραμμένος προς τον τελευταίο και από τη στάση του φαίνεται πως του κάνει τπαρατηρήσεις. Ο τελευταίος Σάτυρος τον ακούει, κρατώντας στο χέρι του ένα κέρας.

 

Ζωγράφος του Κλεοφράδη

 

Ζωγράφος του Κλεοφράδη

 

Ζωγράφος του Κλεοφράδη

 

Ζωγράφος του Κλεοφράδη

 

Πηγές: Classical Art Research Centre and the Beazley Archive δεσμός, Perseus δεσμός Cambridge, Harvard University Art Museums, δεσμός