Πελίκη στιλ Κερτς ύψος 37,8 εκ., περ. 360-340 π.Χ., Αγ. Πετρούπολη, The State Hermitage Museum, Пав.-8 / 1792

Στην α' όψη του αγγείου εικονίζεται καθιστή στο μέσο η Δήμητρα, φορώντας πέπλο και ιμάτιο. Κρατάει σκήπτρο και φέρει στο κεφάλι της βαρύτιμο ψηλό πόλο. Δίπλα της στέκεται όρθια η κόρη της Περσεφόνη με χιτώνα και ιμάτιο, στηρίζοντας το δεξί της χέρι που κρατά δάδα σε δωρικό κιονίσκο. Ανάμεσα στις κύριες θεότητες της Ελευσίνας εικονίζεται ο μικρός Πλούτος, κρατώντας κέρας της αφθονίας. Στο κέντρο του άνω τμήματος της σύνθεσης εικονίζεται ο Τριπτόλεμος, επάνω στο φτερωτό άρμα του. Δεξιά του κάθεται πάνω σε βράχο ο Διόνυσος κρατώντας θύρσο. Αριστερά του βρίσκεται ο μυημένος στα ελευσίνια μυστήρια Ηρακλής, που βαστάει το ρόπαλό του και ένα "βάκχο" τη χαρακτηριστική μυρτοφόρο ράβδο των μυστών. Οι μορφές των δύο γυναικών, δεξιά και αριστερά από τη Δήμητρα και την Κόρη (Περσεφόνη) πρέπει να είναι οι προσωποποιήσεις της Ελευσίνας και της Αθήνας (ή της Αττικής). Η πρώτη πιθανόν κάθεται στο "καλλίχορον φρέαρ" και η άλλη σε βράχο, που συμβολίζει την Ακρόπολη, έχοντας στα πόδια της μικρή Νίκη. Η μορφή που βρίσκεται προς τη μεριά της Αθήνας, κρατώντας δύο δάδες και φορώντας χειριδωτό χιτώνα και υψηλά υποδήματα, πρέπει να είναι ο Αθηναίος Ίακχος (και όχι ο Ελευσίνιος Ευβουλέας, όπως συχνά υποστηρίζεται).

Η β' όψη...

Στη β' όψη του αγγείου φαίνεται πως έχουμε παράσταση σχετική με τη γέννηση του Διόνυσου. Σύμφωνα με την παράδοση της ελευσινιακής θεολογίας ο Διόνυσος ήταν γιος του Δία και της Κόρης (ή της Δήμητρας) και πιθανόν γεννήθηκε μέσα από τη γη. Οι Τιτάνες ήθελαν να σκοτώσουν το νεογέννητο θεό, πράγμα που τελικά το κατάφεραν. Ωστόσο, εκείνος ξαναήλθε στη ζωή με τη βοήθεια της Ρέας (ή της Αθηνά κ.ά).

Σύμφωνα, λοιπόν, με τα παραπάνω, το νεογέννητο παιδί, που το παραδίδει η μισοβυθισμένη μορφή της Γης στον Ερμή, με τη συμπαράσταση και προστασία της πάνοπλης Αθηνάς, είναι ο Διόνυσος, αφού φέρει στεφάνι από κισσόφυλλα και είναι τυλιγμένος σε δορά. Στο πάνω μέρος της σύνθεσης εικονίζονται ο Δίας με την Κόρη, η οποία κρατά δύο δάδες. Οι δύο μορφές που τους πλαισιώνουν θα μπορούσαν να είναι η Ήρα (ή η Δήμητρα), από τη μεριά του Δία, και η προσωποποίηση της Ελευσίνας από την άλλη. Η γυναικεία μορφή δίπλα στην Αθηνά που κρατάει τύμπανο πρέπει να είναι η Ρέα. Η Αθηνά προστατεύει το νεογέννητο με την ασπίδα της από τους Τιτάνες, που νοούνται ότι βρίσκονται κάπου στα δεξιά, όπως υποδηλώνεται με τη στροφή του κεφαλιού της. Προς την ίδια μεριά βλέπουν και ο Δίας με την Κόρη. Η ασπίδα της Αθηνάς με την ανάγλυφη διακόσμηση είναι επηρεασμένη από τη χρυσελεφάντινη Αθηνά Παρθένο του Φειδία. Την Αθηνά στεφανώνει μια Νίκη.

Πηγές: Classical Art Research Centre and the Beazley Archive , Perseus , The State Hermitage Museum