Παραδείγματα από τη σύγχρονη εποχή

Διάβασε τα παραδείγματα εκφράσεων που ακολουθούν και σκέψου τα εξής:

α) σε ποιες περιπτώσεις έχουμε φανταστική έκφραση και σε ποιες αναφορά σε υπαρκτό έργο τέχνης;

β) έχουν όλες οι εκφράσεις τον ίδιο βαθμό αντικειμενικότητας στην περιγραφή; (σύγκρινε για παράδειγμα την περιγραφή των δύο ζωγραφικών πινάκων)

γ) πώς οργανώνει ο κάθε συγγραφέας την περιγραφή του;

 

Εικονίδιο ηΔραστηριότητας Διάβασε

Κ. Κρυστάλλης

Τὸ κέντημα τοῦ μαντηλιοῦ

John Keats

ΣΕ ΜΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΔΡΙΑ

Στὴν ἄκρη τοῦ γιαλοῦ ξανθὴ κάθεται κόρη
κι ὡριόπλουμο λευκὸ χρυσοκεντάει μαντίλι,
μαντίλι τοῦ γαμπροῦ, τοῦ γάμου της κανίσκι.
Τὴν θάλασσα κεντάει, μὲ τὰ νησιά της ὅλα,
κεντάει τὸν οὐρανὸ μὲ τὰ λαμπρά του ἀστέρια,
τὴ γῆ μὲ τὰ πολλὰ καὶ μὲ τὰ ὡραῖα λουλούδια,
κεντάει κ᾿ ἕνα βουνό, ψηλὸ ψηλὸ καὶ μέγα:
τὸ χάραμα γλυκὰ προβάλει στὴν κορφή του
καὶ βάφεται ἡ κορφὴ καὶ τ᾿ οὐρανοῦ ἡ λουρίδα
ροδόλευκη, νερὰ καθάρια κι ἀσημένια
τὰ διάπλατα πλευρὰ ξετρέχουν κι αὐλακώνουν,
χιλιόχρονα, παλιά, βαθιά, ἰσκιωμένα ὀρμάνια
κεντάει στὶς λαγκαδιὲς μὲ πράσινο μετάξι
στοὺς ὄχτους, στὰ ριζά, κοπάδια ἀσπρολογᾶνε
καὶ φαίνονται οἱ βοσκοί, καὶ στ᾿ ὄμορφο κεντίδι
φλογέρες λὲς κι ἀκοῦς, λὲς καὶ γρικᾷς τραγούδια,
βελάσματα βραχνὰ καὶ ἠχοῦς ἀπὸ τρουκάνια.

Στὰ πόδια τοῦ βουνοῦ κεντάει γαλάζια λίμνη
μὲ καλαμιὲς χρυσές, ἕνας ψαρᾶς στὴν ἄκρη
πεζόβολον κρατεῖ καὶ δόλωμα ἑτοιμάζει,
κάμπον πλατὺν-πλατὺν μὲ σμαραγδένιο νῆμα
ὁλόγυρα κεντάει, στὴ μέση ἀπὸ τὸν κάμπο,
ποτάμι σιγαλὸ καὶ φιδωτὸ ξομπλιάζει,
μὲ δάφνες, μὲ μυρτιὲς καὶ μὲ δασιὰ πλατάνια,
μὲ ἀηδόνια, μὲ φωλιές, καὶ στὸ πανώριο ξόμπλι
τὸν φλοῖβο τοῦ νεροῦ θαρρεῖς κι ἀκοῦς, τῆς δάφνης
τὸν μύρο, τῆς μυρτιᾶς, θαρρεῖς ὅτι ἀνασαίνεις,
πὼς τὸν κελαηδισμὸ τῶν ἀηδονιῶν ξανοίγεις,
πὼς νιώθεις τὸ ἁπαλό της φυλλουργιᾶς μουρμούρι...
Στὴν ἀκροποταμιὰν ἀλάφι ζωγραφίζει,
ποὺ σκύφτει τὰ νερὰ νὰ πιεῖ, τὰ κρυσταλένια,
καί, ξάφνου, σαϊτιὰ στὴν πλάτη τὸ λαβώνει,
στρέφεται αὐτό, κοιτάει μὲ πόνο τὴν πληγή του,
πάσχει ν᾿ ἀπαλλαχτεῖ, δὲ δύνεται τὸ μαῦρο,
κι ἀπὸ τὸν οὐρανόν, ἀπὸ τὰ δένδρα γύρα
βοήθεια λὲς ζητάει...
Ὁλόυρα ἀπὸ τὸν κάμπο,
πλῆθος μικρὰ χωριὰ κεντάει, χωράφια ὀλλοῦθε
μὲ ὁλόχρυσα σπαρτά, μὲ θυμωνιές, μὲ ἁλώνια,
πράσινα ἀμπέλια ἀλλοῦ, μὲ κίτρινα σταφύλια,
κίτρινα σὰν φλουριά, κ᾿ ἔμορφα κοπελούδια,
ποὺ μπαίνουν μὲ πλεχτὰ καλάθια καὶ τρυγᾶνε.

Γάμον ἀρχοντικὸ σ᾿ ἕνα χωριὸ πλουμίζει,
μὲ νύφην, μὲ γαμπρό, μὲ φλάμπουρα, μὲ ψίκι,
δράκους ἀλλοῦ κεντάει, καὶ λάμιες καὶ νεράϊδες,
κεντάει κ᾿ ἕναν γιαλὸ μὲ ζαφειρένια πλάτια,
στὴν ἄκρη τοῦ γιαλοῦ τὴν ἴδια τὴν θωριά της
ὁλόφαντη ἱστορεῖ ἀπὸ ὀμορφιὰν καὶ νιότη
καὶ πλοῦτον καὶ ἀρχοντιά, καὶ στὰ λευκά της χέρια
τ᾿ ἀργόχειρο κρατεῖ, τ᾿ ὡριόπλουμο μαντίλι,
μαντίλι τοῦ γαμπροῦ, τοῦ γάμου της κανίσκι,
ἀνάρια τὸ κεντάει κι ὅλο τοῦ λέει τραγούδια:

-Μαντίλι πλουμερὸ καὶ χρυσοκεντημένο,
ποιὸς νἆναι τάχα ὁ νιὸς ὁποῦ θὰ σ᾿ ἀποχτήσει;
Ποιὸς νἆναι τάχα ὁ νιὸς ποὺ μ᾿ ἕνα δακτυλίδι,
μαντίλι μου ἀκριβό, κανίσκι θὰ σὲ πάρει;
Ποιὸς νἆναι τάχα ὁ νιός, ποὺ μ᾿ ἕνα φιλημά του,
γλυκὸ καὶ φλογερό, ἀπ᾿ τὸ λευκό μου χέρι
στὴν κλίνη τὴν ἁγνὴ θὰ μ᾿ ὁδηγήσει νύφην;
Ποιὸς νἆναι τάχα αὐτός; Πέτε μου, ἐσεῖς δεντράκια,
κ᾿ ἐσεῖς καλὰ πουλιά. Μουρμούρισέ μου ἀγάλια,
ἐσὺ ὡραῖε γιαλὲ καὶ γαλανὲ οὐρανέ μου!
Ἐσύ, φτερουγιαστέ, καθάριε λογισμέ μου,
γιατί δὲ μοῦ τὸν λές, γιατί δὲ μοῦ τὸν δείχνεις,
γιατί μία ὡραῖα βραδιὰ κρυφὰ δὲ μοῦ τὸν φέρνεις,
σὰν ὄνειρο χρυσό, γλυκὰ στὴν ἀγκαλιά μου

Ω! Νύφη, ακόμα απάρθενη, της ησυχίας της ιερής!
Συ ψυχοπαίδι της Σιωπής, του Χρόνου π' αργοσβυεί,
Ειδυλλιακέ ανιστορητή, που μύθο ολάνθιστο μπορείς
Να λες γλυκύτερα κι απ' ό,τι ο στίχος θέλει ειπεί:
Τι θρύλος φυλλοστόλιστος στην πλάση σου στοιχειώνει
Θεών ή Θνητών ή και των δυο,
Στα Τέμπη ή σε κοιλάδα Αρκαδική;
Τι άνθρωποι ετούτοι ή ποιοι Θεοί; Τι κόρες, π' άντρας δε ζυγώνει,
Τι άγριο κυνήγι; ποιος αγώνας για φευγιό;
Και τι σουραύλια, κύμβαλα; ποιαν έκσταση μανιακή;

Γλυκές οι μελωδίες π' ακούγονται, μα πιο γλυκά
Πνένε οι ανάκουστες· γι' αυτό, αυλοί απαλοί, λαλείτε,
Μα όχι στης αίσθησης το αυτί, μα άυλη χάρη, πιο ακριβά,
Στο πνέμα τα τραγούδια σας αυλείτε:
Ωραία νιότη, κάτω απ' τις σκιές, ποτέ δε θέλει λείψει
Από τα χείλη σου ο σκοπός κι ουδέ τα φύλλα απ' τα δεντρά·
Απόκοτε αγαπητικέ, ποτέ φιλί δε θα χαρείς,
Αν και σιμά στον πόθο σου -μα μην σε πάρει η θλίψη,
Δεν μπόρειε αυτή να μαραθεί, θεράπειο αν δεν ιδείς στερνά,
Αιώνια εσύ θε ν' αγαπάς και κείνη ωραία θα τη θωρείς.

Αχ! σεις πανεύτυχα κλωνιά! τα φύλλα σας ποτέ
Δε θε να ρέψουν κι άνοιξη για πάντα θα στολίζει·
Κι ακούραστε, μακάριε μελωδέ,
Αιώνια το παιχνίδι σου νέα τραγούδια θα τονίζει·
Πιο ευτυχισμένη αγάπη! αγάπη τρισευτυχισμένη!
Πάντα θερμή και π' όλο μέλλεται να σε χαρούν,
Με αιώνια λαχτάρα, νεότητα παντοτινή,
Κι απ' ό,τι πνέει τ' ανθρώπινα τα πάθη γλυτωμένη,
Που κόρο στην καρδιά και θλίψη της κληρονομούν,
Στο μέτωπο ένα πυρετό, πίκρα στη γλώσσα τη στεγνή.

Ποιοι να 'ναι ετούτοι που έρχονται, ιερή μια συνοδία;
Και το δαμάλι που μουγγάει προς τα ουράνια,
Μυστηριακέ ιερέα, σε ποιο βωμό οδηγάς για τη θυσία,
Τα μεταξένια του πλευρά με λουλουδιών στεφάνια;
Σαν τι χωριό σε ακροθαλάσσι ή σε ρυάκι,
Ή σε πλαγιά βουνού, με ακρόπολη όλο ειρήνη,
Απ' το λαό του ν' άδειασε την άγια τούτη πρωινή;
Κι ω! συ χωριό, το κάθε σου δρομάκι,
Θα 'ναι για πάντα σιωπηλό· κι ούτε θα γείρει μια ψυχή
Ποτέ να πει, γιατί έχεις έρμο μείνει.

Ω! Αττικό παράστημα! φόρμα ωραιοπλασμένη
Με αγαλματένια αντρών γενιά, κόρες με ακράτη νιότη,
Με δάσου κλώνια και τη χλόη πατημένη·
Πλάσμα σιωπηλό! σαν την αιωνιότη
Λυτρώνεις απ' τη σκέψη, ω! παστοράλι εσύ νεκρό!
Κι έρμη, με τα γεράματα, τούτη η ελικιά σα θα 'ναι,
Θα μνήσκεις τότε ακόμα εσύ μέσ' της ζωής τον πόνο,
Φίλος του ανθρώπου, να του λες αιώνιο καιρό:
"Η ομορφιά 'ναι αλήθεια, η αλήθεια 'ναι ομορφιά", το μόνο
Που ξέρομε στη γη και όλοι να μάθουνε χρωστάνε.

 

 

(Τζων Κητς (μτφ. Γιάννης Ζερβός),

"Σε μια ελληνική υδρία", Παγκόσμια Ποιητική Ανθολογία,

τ. Α', επιμ. Δημ. Γιάκου και Μαν. Γιαλουράκη, Αθήνα, εκδ. Αυλός, 1977, σσ. 49-50).

 

 

 

 

 

 

 



Εικονίδιο ηΔραστηριότητας Νίκος Καζαντζάκης

 

Ο Νίκος Καζαντζάκης περιγράφει [Καζαντζάκης, Ν. (2002 ανατ.) Ταξιδεύοντας Ισπανία. Αθήνα: Εκδόσεις Καζαντζάκη (Πάτροκλος Σταύρου)] τον παρακάτω πίνακα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου αναφορικά με τον Τρωϊκό Κύκλο:

 

Μπορείς να δεις ολόκληρο το αρχείο
"Δομήνικος Θεοτοκόπουλος. Διά χειρός Νίκου Καζαντζάκη".




Η Σχολή των Αθηνών
Εικονίδιο ηΔραστηριότητας Η περιγραφή του πίνακα

Η Σχολή των Αθηνών, 1511, Ραφαήλ. Τοιχογραφία στην Αίθουσα Υπογραφής του Βατικανού (όπως και άλλα έργα που περιγράφονται στο βιβλίο του Χρυσ. Χρήστου "Η ιταλική ζωγραφική κατά τον 16ο αιώνα", τ. Α΄, Εκδόσεις Νέα Πορεία, Θεσσαλονίκη, 1971). (πηγή: http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/education/dokimes/enotita_a3/index.html)


Εικονίδιο ηΔραστηριότητας Δραστηριότητα
Στην ιστοσελίδα http://poets.org/viewmedia.php/prmMID/5918 συγκεντρώνονται αγγλόφωνα ποιήματα με κοινό θέμα: την έκφραση ενός έργου τέχνης. Ένα από αυτά είναι αφιερωμένο στην ασπίδα του Αχιλλέα. Μπορείς να το βρεις (αν χρειαστεί, ζήτα τη βοήθεια του καθηγητή σου);