Προσωπική ιστοσελίδα Μάρκου Μάρκου
Αρχική σελίδα

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΑΘΗΝΩΝ

    Αθήνα: Πρωτεύουσα πόλη της Ελλάδας. Η Αθήνα κατοικήθηκε ήδη κατά την Προελληνική εποχή. Κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο φαίνεται να υπήρχε εξάρτηση της πόλης από τη Μινωική Κρήτη. Η πόλη πέρασε διαδοχικά από τη Βασιλεία στην Τυραννίδα και κατόπιν στο Δημοκρατικό πολίτευμα. Αντιστάθηκε με σθένος μαζί με τη Σπάρτη στον Περσικό κίνδυνο, ο οποίος αποσοβήθηκε οριστικά το 479 π.Χ. Τα επόμενα χρόνια η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή και ιδίως κατά τον λεγόμενο χρυσό αιώνα του Περικλή (5ος αι. π.Χ.). Ακολούθησε ο εμφύλιος Πελοποννησιακός πόλεμος, ο οποίος έληξε με ήττα της Αθήνας από τη Σπάρτη (404 π.Χ.). Κατόπιν η πόλη πέρασε στην επιρροή των Μακεδόνων ενώ τον 1ο π.Χ. αιώνα καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους.
    Κατά τη Βυζαντινή περίοδο η Αθήνα περιέπεσε σε παρακμή και αφάνεια. Κατά τη Λατινοκρατία έγινε πρωτεύουσα του Φραγκικού Δουκάτου των Αθηνών. Το 1458 καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς. Το 1833 έγινε πρωτεύουσα του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους.
    Πληθυσμός του Δήμου Αθηναίων (το 2011): 664.046 κάτοικοι.

    Αθηνών Αρχιεπισκοπή: Πρώτος κήρυξε τον Χριστιανισμό στην Αθήνα ο Απόστολος Παύλος κατά την 2η Αποστολική του περιοδεία (49-52 μ.Χ). Κατά την εκεί παραμονή του Αποστόλου Παύλου βαφτίστηκε Χριστιανός ο Διονύσιος Αρεοπαγίτης πρώτος Επίσκοπος Αθηνών. Στην πόλη αναπτύχθηκε μικρή χριστιανική Κοινότητα, η οποία δεν αυξήθηκε καθόλου κατά τη διάρκεια των διωγμών καθώς η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού της πόλεως παρέμενε πιστή στην Εθνική θρησκεία. Κατά τον επί Δεκίου διωγμό το 250 μ.Χ. μαρτύρησε ο Επίσκοπος Αθηνών Λεωνίδας. Η Αθήνα ωστόσο και μετά το τέλος των διωγμών παρέμενε μια ουδέτερη πόλη στην οποία συναντιούνταν ειρηνικά η Εθνική θρησκεία με τον Χριστιανισμό. Κατά την περίοδο αυτή η Εκκλησία των Αθηνών και ο Επίσκοπός της υπάγονται εκκλησιαστικώς στον Πάπα της Ρώμης.
    Από τον 6ο αιώνα και μετά η Αθήνα περιέπεσε σε άσημη πολίχνη και συνέχιζε να υπάγεται στον θρόνο της Ρώμης μέχρι τον 8ο αιώνα οπότε ο Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος την υπήγαγε στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Αρχικά υπήρξε αυτοκέφαλη Επισκοπή (8ος αι.-μέσα 9ου αι), έπειτα Αρχιεπισκοπή (μέσα 9ου αι.-τέλη 9ου αι.) και κατόπιν Μητρόπολη (τέλη 9ου αι. και εξής). Η Μητρόπολη Αθηνών κατείχε την 28η θέση μεταξύ των Μητροπόλεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου και είχε 10 Επισκοπές στη δικαιοδοσία της.
    Κατά την Φραγκοκρατία η Αθήνα μεταβλήθηκε σε Λατινική Μητρόπολη με αυξημένο αριθμό υποκειμένων Επισκοπών. Η κατάσταση αυτή διήρκεσε μέχρι τον 15ο αιώνα οπότε η Αθήνα περιήλθε στα χέρια των Οθωμανών και έγινε και πάλι Ορθόδοξη Μητρόπολη. Κατά την Οθωμανική περίοδο η Μητρόπολη Αθηνών κατέχει την 18η θέση στο Συνταγμάτιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου με 5 υποκείμενες Επισκοπές. Κατά την ίδρυση του ελληνικού κράτους το 1830 τοποτηρητής της Μητροπόλεως Αθηνών ήταν ο Επίσκοπος Ταλαντίου Νεόφυτος.
    Μετά την κατά την 16η Ιουλίου 1833 μονομερή ανακήρυξη του Αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ελλάδος η Μητρόπολη Αθηνών υποβιβάστηκε σε Επισκοπή, όπως και όλες οι υπόλοιπες εκκλησιαστικές επαρχίες του ελληνικού βασιλείου, με τον τίτλο "Αττικής". Η Επισκοπή Αττικής περιλάμβανε τις Επαρχίες Αττικής και Μεγαρίδος εκτός από τη νήσο Σαλαμίνα, η οποία υπήχθη στην Επισκοπή Αιγίνης. Μετά την επίσημη ανακήρυξη του Αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ελλάδος από το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 1850 η Επισκοπή Αττικής ανυψώθηκε σε Μητρόπολη Αθηνών. Το 1852 μετά την παραίτηση του Επισκόπου Αιγίνης Σαμουήλ τα νησιά Αίγινα, Σαλαμίνα και Αγκίστρι, τα οποία αποτελούσαν την Επισκοπή Αιγίνης υπήχθησαν στη Μητρόπολη Αθηνών. Το 1922 η Μητρόπολη Αθηνών ονομάστηκε Αρχιεπισκοπή Αθηνών και όλες οι υπόλοιπες εκκλησιαστικές επαρχίες ονομάστηκαν Μητροπόλεις.
    Στις 26 Μαΐου 1926 εκδόθηκε Ν.Δ. από το δικτατορικό καθεστώς του Παγκάλου με το οποίο ιδρυότανε η Μητρόπολη Μεγάρων, αποσπωμένη από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Σύμφωνα με το εν λόγω Ν.Δ. η Μητρόπολη Μεγάρων θα περιλάμβανε τις Επαρχίες Μεγαρίδος και Αιγίνης και την Κοινότητα Αχαρνών. Έδρα της νέας Μητροπόλεως οριζότανε χειμερινή τα Μέγαρα και θερινή η Ελευσίνα. Ωστόσο το σχετικό Ν.Δ. δεν εφαρμόστηκε ποτέ λόγω αντίδρασης του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσοστόμου και πτώσης του καθεστώτος του Παγκάλου.
    Το 1936 με τον Α.Ν. 136 ιδρύθηκε η Μητρόπολη Αττικής, η οποία αποσπάστηκε από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών και περιέλαβε τις Επαρχίες Αττικής και Μεγαρίδος εκτός από τις πόλεις Αθήνα, Πειραιά και τα περίχωρά τους ενώ η Αίγινα υπήχθη στη Μητρόπολη Ύδρας. Έδρα της νέας Μητροπόλεως ορίστηκε η Κηφισιά.
    Με το Β.Δ. της 17ης Δεκεμβρίου 1959, το οποίο εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση του Ν. 3952/1959 ιδρύθηκε η Μητρόπολη Πειραιώς, η οποία αποσπάστηκε από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών και περιέλαβε την περιφέρεια του τέως Δήμου Πειραιώς. Το Β.Δ. προέβλεπε ότι η νέα Μητρόπολη θα ιδρυόταν αμέσως μετά τη χηρεία της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Έτσι το 1962 μετά την κοίμηση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Θεοκλήτου ενεργοποιήθηκε η Μητρόπολη Πειραιώς. Με αυτόν τον τρόπο η περιφέρεια της Αρχιεπισκοπής Αθηνών μειώθηκε καθώς αποσπάστηκαν από αυτήν οι Δήμοι Πειραιώς, Δραπετσώνας, Κερατσινίου, Νικαίας, Περάματος και Κορυδαλλού και αποτέλεσαν τη νέα Μητρόπολη Πειραιώς.
    Με το Β.Δ. 28/26-1-1971 αποσπάστηκαν από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών και υπήχθησαν στη Μητρόπολη Νικαίας οι Δήμοι Χαϊδαρίου, Αιγάλεω και Αγίας Βαρβάρας καθώς και η περιοχή του Γ΄ Νεκροταφείου Αθηνών.
    Με το Ν.Δ. 411/16-5-1974 ιδρύθηκαν οι εξής Μητροπόλεις, οι οποίες αποσπάστηκαν από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών: α) Νέας Σμύρνης, β) Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας, γ) Περιστερίου και δ) Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού.
    Η Αρχιεπισκοπή Αθηνών περιλαμβάνει (2014) τις εξής Αρχιερατικές Επιτροπείες:
α) Κέντρου Αθηνών 1
β) Θησείου - Άνω Πετραλώνων - Κουκακίου
γ) Κέντρου Αθηνών 2
δ) Κάτω Πετραλώνων - Ταύρου
ε) Κεραμεικού - Βοτανικού
στ) Ακαδημίας Πλάτωνος, Κολοκυνθούς, Σκουζέ.
ζ) Αχαρνών – Πατησίων - Σεπολίων.
η) Κάτω Πατησίων
θ) Άνω Πατησίων - Γαλατσίου.
ι) Κυψέλης.
ια) Γκύζη - Αμπελοκήπων.
ιβ) Γουδή - Ζωγράφου.
ιγ) Σταδίου - Ιλισσού.
ιδ) Αγίου Δημητρίου.
ιε) Ηλιουπόλεως.
ιστ) Καλλιθέας.
ιζ) Μοσχάτου – Τζιτζιφιών
ιη) Παπάγου – Ψυχικού.
ιθ) Χαλανδρίου - Βριλισσίων
κ) Χολαργού - Αγίας Παρασκευής.
κα) Κάτω Χαλανδρίου

    Επισκοπικός κατάλογος (υπό σύνταξη).

    Χάρτης της Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

    Αναγραφές στα Τακτικά. (Jean Darrouzès, A.A. Notitiae Episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae, Texte Critique, Introduction et Notes, Institut Français d' Études Byzantines, Paris 1981).

    Αναγραφές στα Συνταγμάτια

Αναθεώρηση: Σάββατο, 30 Σεπτεμβρίου 2023.