·       ΑΝΤΑΛΛΑΞΙΜΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ

Η Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής Πληθυσμών	Σφραγίδα της Επιτροπής

            Η Σύμβαση ανταλλαγής των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας (30 Ιανουαρίου 1923) προέβλεπε την αποζημίωση των ανταλλαξίμων προσφύγων για τις περιουσίες που εγκατέλειψαν στις πατρίδες τους από το κράτος υποδοχής. Το έργο της εκτίμησης της αξίας των εκατέρωθεν περιουσιών που εγκαταλείφθηκαν  ανέλαβε η Μικτή Επιτροπή. Για να βοηθήσει το έργο της ελληνικής αντιπροσωπείας, στη Μικτή Επιτροπή συστάθηκε το 1924 η Γενική Διεύθυνση Ανταλλαγής Πληθυσμών που υπαγόταν στο Υπουργείο Γεωργίας. Για την αποτελεσματικότερη λειτουργία της, ιδρύθηκαν κατά τόπους Γραφεία Ανταλλαγής Πληθυσμών.

          Ένα μήνα περίπου πριν φύγουν από την Τουρκία τον Μάϊο του 1924 έρχονται οι Ειδοποιήσεις δήλωσης εκκαθαρίσεως κινητής και ακίνητης περιουσίας που έπρεπε να υποβάλλουν στη μικτή επιτροπή για να γίνει η εκκαθάριση των περιουσιακών τους στοιχείων. Στα έντυπα αυτά ανέφεραν αναλυτικά όλα τα περιουσιακά στοιχεία που άφηναν στην Τουρκία: σπίτια, αγρούς, οικόπεδα, έπιπλα κ.λ.π Τις δηλώσεις αυτές τις υπέβαλαν στο Γραφείο Ανταλλαγής Γιαννιτσών τον Ιούνιο του 1924.

Η δήλωση εκκαθαρίσεως της γιαγιάς μου Δέσποινας Γεωργίου Ιακωβάκογλου

        Το έργο της εκτίμησης των περιουσιών όμως προχωρούσε αργά και η δυσφορία του προσφυγικού κόσμου, που βρισκόταν σε απόγνωση, μεγάλωνε. Έτσι, υιοθετήθηκε η λύση να δοθεί μια προκαταβολή μέχρι την τελική αποπληρωμή της αξίας της περιουσίας που εγκαταλείφθηκε στην Τουρκία, αφού πρώτα το ελληνικό Δημόσιο προέβαινε σε προσωρινή εκτίμησή της. Στόχος ήταν η επιτάχυνση της διαδικασίας της αποζημίωσης χωρίς να επιβαρυνθεί πολύ ο κρατικός προϋπολογισμός και γι’ αυτό αποφασίστηκε η έκδοση ομολόγων με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου. Η Εθνική Τράπεζα ανέλαβε να πληρώσει στους ανταλλάξιμους την προκαταβολή αυτή η οποία άγγιζε το 20% της προσωρινής αποζημίωσης και δόθηκε σε μετρητά, ενώ ένα μέρος σε ομολογίες.

Ομολογία 1000 δραχμών	Ομολογία 5000 δραχμών

         Η προσωρινή εκτίμηση των περιουσιών έγινε με βάση τις δηλώσεις που υποβλήθηκαν στα κατά τόπους Γραφεία Ανταλλαγής. Οι αιτήσεις των δικαιούχων θα εξετάζονταν από ειδικές επιτροπές προσφύγων, συμπατριωτών των ενδιαφερομένων. Εάν θεωρούνταν ανακριβείς, προβλεπόταν αναθεώρησή τους από ένα Ανώτατο Συμβούλιο. Καθορίστηκαν επίσης τα περιουσιακά στοιχεία για τα οποία καταβαλλόταν αποζημίωση. Η προκαταβολή θα δινόταν σε εκείνους που δεν είχαν μέχρι τότε αποκατασταθεί. Μάλιστα, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο σχετικό απόσπασμα αναφορικά με τα περιουσιακά στοιχεία που επιδέχονταν αποζημίωση, όπως τα ακίνητα σε αστικές και αγροτικές περιοχές, το κινητό μέρος της περιουσίας που δεν εκποιήθηκε ούτε μεταφέρθηκε, καθώς επίσης και οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις με τα προϊόντα και τα έσοδα τους. Παράλληλα, σε κάποιες περιπτώσεις ένας αριθμός προσφύγων έχασε την προθεσμία υποβολής αίτησης είτε εξαιτίας ασθένειας είτε λόγω φυλάκισης ή ανηλικιότητας.

Η δήλωση εκκαθαρίσεως του πατέρα της γιαγιάς μου  Γεωργίου Αθαν. Ιακωβάκογλου

       Η μικτή επιτροπή κατέληξε σε μία έστω κατά προσέγγιση εκτίμηση των περιουσιών, όμως  η τελική εικόνα ήταν η απροσμέτρητη αδικία των ξεριζωμένων. Κανένας δεν ανέκτησε ισόποση περιουσία αυτής που άφησε….

       Για παράδειγμα η οικογένεια του προπάππου μου Γεωργίου Αθανασίου Ιακωβάκογλου ήταν πολύ πλούσια. Εκτός από 400 στρέμματα χωράφια, είχε παντοπωλείο και χάνι στο χωριό. Το σπίτι τους ήταν τριώροφο και βρισκόταν στο κέντρο του χωριού δίπλα από το Τσινάρ. Είχαν πολύ ωραία έπιπλα και πάρα πολλές εικόνες. Λέγεται δε ότι όταν ο μητροπολίτης επισκέπτονταν το Τσακήλι, πρώτα πήγαινε να προσκυνήσει τις εικόνες στο σπίτι του παππού και μετά πήγαινε στην εκκλησία.

        Δυστυχώς ο παππούς κατά την ανταλλαγή ήταν μεγάλης ηλικίας και είχε μόνο δυο κορίτσια, γι αυτό δεν μπόρεσε να μεταφέρει πολλά πράγματα και τα περισσότερα τα άφησε στο σπίτι. Το μόνο που μετέφεραν ήταν το εικονοστάσι , λίγες εικόνες και ένα μπαούλο με την προίκα των κοριτσιών. Για την περιουσία που άφησε αποζημιώθηκε με το ποσό των 20.000 σε ομολογίες, οι οποίες όμως ουδόλως ανταποκρίνονταν στο ύψος της περιουσίας του.

Η βάπτιση του Χριστού - η εικόνα ανήκε στην προγιαγιά της γιαγιάς μου	Ένα από τα κεντήματα της γιαγιάς. Το κενό είναι για να τοποθετηθεί φωτογραφία