ΑΓΙΑ ΛΑΥΡΑ
Στο δήμο Καλαβρύτων στη θέση Παλαιομονάστηρο βρίσκεται το ιστορικό μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, εκεί όπου υψώθηκε το λάβαρο της επανάστασης το 1821.
Στη μονή, εκτός του ιερού λαβάρου, φιλοξενείται μεγάλη συλλογή κειμηλίων με σπουδαιότερη την κάρα του Αγ. Αλεξίου, πολιούχο των Καλαβρύτων. Επίσης λειψανοθήκες άλλων αγίων, παλιές εικόνες, σημαντικοί κώδικες αρχαίων συγγραφέων, ιστορικά και λαογραφικά κείμενα, βυζαντινά και ενετικά έγγραφα και μια πλούσια βιβλιοθήκη.
Ιερά Μονή Αγίας Λαύρας
Η Ιερά Μονή της Αγίας Λαύρας βρίσκεται 5 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης των Καλαβρύτων.
Κατά την παράδοση και τα στοιχεία που υπάρχουν, η ιστορία της Μονής αρχίζει από τους χρόνους της Αυτοκρατορίας Νικηφόρου Φωκά. Η Μονή ιδρύθηκε από τον ασκητή Ευγένιο που ήρθε από το Άγιο Όρος. Άρχίσε να οικοδομείται το 961 στη θέση Παλαιομονάστηρο (δυτικά της θέσης της σημερινής Μονής). Mε την πάροδο του χρόνου απέκτησε υλική υποδομή και έμψυχο δυναμικό. Έτσι σε κάποιο χρονικό διάστημα είχαν συγκεντρωθεί 960 μοναχοί. Επί Τουρκοκρατίας ήταν κέντρο Εθνικής Δράσης.
Το 1585 πυρπολήθηκε από τους Τούρκους, όπου και καταστράφηκε ολοσχερώς. Το 1600 αρχίζει πάλι να οικοδομείται. Στις 19 Μαρτίου 1689 άρχισε η ανέγερση του νέου κτιρίου, με βυζαντινό ρυθμό, λιθόκτιστο, τρίκογχο κτίσμα, αγιορείτικου τύπου σε απλούστερη μορφή. Από τότε η Μονή της Αγίας Λαύρας, έως το 1943, έχει υποστεί πολλές πυρκαγιές και λεηλασίες. Στις 14 Μαΐου 1826 ο Ιμπραήμ διέταξε την πυρπόληση της Μονής. Το 1828 άρχισε πάλι η οικοδόμηση της μονής. Στις 24 Ιουλίου 1844 η Μονή καταστρέφεται από ισχυρό σεισμό. Το 1850 άρχισε πάλι να ανοικοδομείται. Το καθολικό της έγινε με ρυθμό βασιλικής με τρούλο και γύρω-γύρω πολλά κελιά.
Το 1821 αποτέλεσε το κέντρο της Εθνεγερσίας κατά των Τούρκων με την ύψωση του Λαβάρου και την ορκωμοσία των αγωνιστών από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό.
Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογών την σημαία της Επανάστασης του 1821, Θεόδωρος Βρυζάκης 1865, Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη. (Αντίγραφο του πίνακα βρίσκεται στην αίθουσα κειμηλίων της Ιεράς Μονής της Αγίας Λαύρας)
Νέες διώξεις, εκτελέσεις και καταστροφές είδε το μοναστήρι από τα Ναζιστικά στρατεύματα το σκληρό Δεκέμβριο του 1943. Έκαψαν τη μονή, λεηλάτησαν τις αποθήκες και εκτέλεσαν τρεις μοναχούς, που δεν είχαν εγκαταλείψει το Μοναστήρι. Οι μοναχοί που είχαν κρυφτεί λίγο πιο μακριά ξαναγύρισαν όταν είχαν απομακρυνθεί τα στρατεύματα, φέρνοντας μαζί τους τα κειμήλια και το λάβαρο που διέσωσαν και άρχισαν ξανά από την αρχή την επισκευή και ανοικοδόμηση.
Το 1950, η Μονή με προσφορές πιστών και ενίσχυση από το κράτος ανοικοδομήθηκε εξ? ολοκλήρου. Τα τελευταία χρόνια λειτουργεί με καθοδήγηση του ηγούμενου Φιλάρετου Κωνσταντακόπουλου.
Πολύτιμα κειμήλια
Ο πολυτιμότερος θησαυρός που βρίσκεται στο μοναστήρι είναι το Λάβαρο της ορκωμοσίας των αγωνιστών του 1821, η πρώτη δηλαδή σημαία του Ελληνικού Έθνους. Επιπλέον, ο Επιτάφιος του 1754 κεντημένος στη Σμύρνη, η εικόνα του Αγίου Γεωργίου κεντημένη στην Κωνσταντινούπολη από την Κωκώνα του Ρολογά, ευαγγέλιο δωρισμένο από την αυτοκράτειρα της Ρωσίας Αικατερίνη Β? τη Μεγάλη, τα χρυσοκέντητα άμφια του Παλαιών Πατρών Γερμανού, εγκόλπια, ξυλόγλυπτοι σταυροί και λειψανοθήκες αγίων.
Επίσης, ξεχωρίζει η κάρα του «Αγίου Αλεξίου του ανθρώπου του Θεού», πολιούχου της Μαρτυρικής Πόλης των Καλαβρύτων, η μνήμη του οποίου τιμάται στις 17 Μαρτίου, και είναι δωρεά του Αυτοκράτορα Εμμανουήλ Παλαιολόγου το 1398. Υπάρχουν επίσης, η κάρα του Αγίου Φιλαρέτου του Ελεήμονος, του Αγίου Παντελεήμονος, της Αγίας Παρασκευής, των Αγίων Αναργύρων κλπ.
Εκτός από τα σημαντικά ιερά κειμήλια και λείψανα που υπάρχουν στην Ιερά Μονή, πολύ σημαντικός θησαυρός είναι τα 3.000 έντυπα στη βιβλιοθήκη της. Το αρχαιότερο χρονολογείται από το 1502. Στη συγκρότηση της βιβλιοθήκης συνέβαλαν σημαντικά ο Κύριλλος Λαυριώτης το 1796 και ο Καλαβρυτινός δάσκαλος μοναχός Γρηγόριος Ιωαννίδης το 1929.
