Το οριστικό άρθρο ο, η, το
Το οριστικό άρθρο το μεταχειριζόμαστε όταν αναφερόμαστε σε κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο ή πράγμα, π.χ.
• Γιωργάκη, φέρε μου σε παρακαλώ τα βιβλία του Νίκου και της Μυρτώς.
• Είδαμε τον Νίκο, τη Μυρτώ και το σκυλάκι τους.
• Οι μπαμπάδες και οι μαμάδες καμιά φορά είναι αυστηροί με τα παιδιά τους.
• Αυτά είναι των μπαμπάδων, αυτά των μαμάδων κι αυτά των παιδιών.
• Αφήστε ελεύθερους τους νέους, τις νέες και τα παιδιά.
Το χρησιμοποιούμε ακόμη, όταν θέλουμε να αναφερθούμε σε όλα τα πρόσωπα ή τα πράγματα που ανήκουν στο ίδιο είδος, π.χ.
Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες
| σε κάτι συγκεκριμένο |
σε όλα τα πρόσωπα ή τα πράγματα που ανήκουν στο ίδιο είδος |
ο σκύλος μου
η γάτα μου
το παιχνίδι μου |
ο σκύλος είναι ζώο.
η γάτα είναι κι αυτή ζώο.
το παιχνίδι είναι ένας τρόπος διασκέδασης. |
Το οριστικό άρθρο κλίνεται έτσι:
Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες
| |
αρσενικό |
θηλυκό |
ουδέτερο |
| ενικός αριθμός |
| ονομαστική |
ο |
η |
το |
| γενική |
του |
της |
του |
| αιτιατική |
τον1 |
τη(ν)2 |
το |
| κλητική |
|
|
|
|
πληθυντικός αριθμός |
| ονομαστική |
οι |
οι |
τα |
| γενική |
των |
των |
των |
| αιτιατική |
τους |
τις3 |
τα |
| κλητική |
|
|
|
Το οριστικό άρθρο δεν έχει κλητική.
Όταν χρησιμοποιούμε, για παράδειγμα, ένα ουσιαστικό που βρίσκεται στην κλητική, αφού το άρθρο δεν έχει κλητική ή αφήνουμε το ουσιαστικό μόνο του ή χρησιμοποιούμε το ω ή το ε, π.χ.
Θεέ μου, τι συμφορά ήταν αυτή!
Ω Θεέ μου, τι συμφορά ήταν αυτή!
Ε Λέανδρε, φέρε μου το βιβλίο.
Ακόμη στον καθημερινό λόγο πολύ συχνά χρησιμοποιούμε το καλέ, π.χ.
Αφού σου είπα, καλέ μαμά, δεν φταίω εγώ!
Καλέ Γιώργο, πού είναι τα μακαρόνια;
Καλέ Μάρω, τι κάνεις εκεί;
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
1η Η αιτιατική ενικού του αρσενικού άρθρου (τον), σύμφωνα με τη γραμματική του Δημοτικού και του Γυμνασίου διατηρεί πάντα το τελικό ν.
2η Η αιτιατική ενικού του θηλυκού άρθρου διατηρεί το τελικό ν, μόνο όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή από τα: κ, π, τ, ξ, ψ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ
Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες
Για να τα θυμόμαστε ας φανταστούμε δύο θηρία
τον γκουμπουντού
και την
τσουτζού
κι ας πούμε: |
Κάποτε
έψαξα
τον γκουμπουντού
και την τσουτζού |
 |
 |
το θηρίο
γκουμπουντού |
το θηρίο
τσουτζού |
3η Εκτός από τον τύπο τις υπάρχει και ο τύπος τες που τον συναντάμε σε διάφορες διαλέκτους της ελληνικής, π.χ.
• Μα δεν ακούνε τες φωνές... (Δ. Σολωμός)
• Γρήγορα πέρασεν η ώρα απ' τες εννιά που άναψα την λάμπα... (Κ. Π. Καβάφης)
4η Πολύ συχνά η γενική και η αιτιατική του ενικού και του πληθυντικού ενώνεται με την πρόθεση σε κι έτσι έχουμε τους τύπους στου, στης, στον στη(ν), στο, στων, στους, στις, που τους ονομάζουμε εμπρόθετο άρθρο, π.χ.
• Στου κουφού την πόρτα...
• Πήγαμε στης Ελένης.
• Δώσε χαιρετίσματα στον Αχιλλέα και στη Μαριγούλα.
• Θα πάω στο σπίτι.
• Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη...
• Μίλησε στους συγκεντρωμένους...
• Θα συναντηθούμε στις εννιά
5η Όχι λίγες φορές τυχαίνει να πούμε διαδοχικά δύο αδύναμους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας (σου // το) και να τους θεωρούμε ως εμπρόθετο άρθρο, γράφοντάς τους μαζί, π.χ.
• Σου το έφερα → Στο έφερα αντί του σωστού
→ Σ' το
έφερα → Σ' το 'φερα.
• Σου το είπα → Στο είπα αντί του
σωστού → Σ' το είπα
→ Σ' το 'πα.
• Σου το έδωσα → Στο έδωσα αντί του
σωστού → Σ' το έδωσα →
Σ' το 'δωσα.
ΠΡΟΣΟΧΗ:
1. Δεν θα πρέπει να μπερδεύουμε το άρθρο με τους αδύναμους τύπους της γ' προσώπου της προσωπικής αντωνυμίας.
Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι το άρθρο μπαίνει μπροστά από το ουσιαστικό ή από το επίθετο ή από τη μετοχή, ενώ οι αδύναμοι τύποι της προσωπικής αντωνυμίας μπαίνουν μπροστά από ρήμα.
Άλλωστε το άρθρο συνοδεύει ένα όνομα και δεν μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με κάτι άλλο, ενώ η αντωνυμία
αντικαθιστά ένα όνομα, συνεπώς στη θέση της αντωνυμίας μπορούμε να βάλουμε ένα όνομα.
Παραδείγματα: άρθρο /αντωνυμία
Φέρε
το παιχνίδι του Γιώργου. // Του το έδωσα.
Της Ελένης τα παιχνίδια. // Της τα αγόρασα εγώ.
Δες και την άσκηση εδώ.
2. Ακόμη δεν θα πρέπει να μπερδεύουμε το άρθρο με τους τύπους της κτητικής αντωνυμίας.
Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι το άρθρο μπαίνει μπροστά από το ουσιαστικό ή από το επίθετο ή από τη μετοχή, ενώ οι τύποι της κτητικής αντωνυμίας μπαίνουν μετά από το όνομα.
Παραδείγματα: άρθρο / αντωνυμία
Φέρε το παιχνίδι του Γιώργου // Αυτό είναι το παιχνίδι του.
Της Ελένης τα παιχνίδια. // Πήρε μαζί όλα τα παιχνίδια της.
Δες και την άσκηση εδώ.
Δες εδώ και μια άσκηση για τη διάκριση του άρθρου από τους τύπους της προσωπικής και της κτητικής αντωνυμίας.
Πρόσεξε τα παρακάτω παραδείγματα:
