• ΕΔΕΣΣΑ - Η ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΝΕΡΩΝ

Χάρτης νομού Πέλλας	Χάρτης Δήμου Έδεσσας

        Η ιστορία της πόλης της Έδεσσας, από τις σημαντικότερες της αρχαίας Ελλάδας, υπήρξε αδιάκοπη από την ίδρυσης της ως σήμερα. Με φυσικό πλούτο και χτισμένη πάνω στο Βράχο, λόγω της στρατηγικής της θέσης έθελξε πολλούς κατακτητές. Όμως, παρά τις περιόδους κατάκτησης, με πιο μεγάλη αυτή της Τουρκοκρατίας, κράτησε την εθνική της ταυτότητα και την απαράμιλλη φυσική ομορφιά της.

       Η Έδεσσα σήμερα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις ομορφότερες πόλεις της Ελλάδας. Οι καταρράκτες της, το ιστορικό κέντρο, με χρώμα από παλιά Ελλάδα, οι αρχαιολογικοί της χώροι , η Κοίμηση της Θεοτόκου (εκκλησία του 14ου αιώνα), λείψανα των παλαιοχριστιανικών και βυζαντινών ναών στην περιοχή της Κάτω Πόλης του Λόγγου, το Γενί Τζαμί (το μόνο τουρκικό τέμενος που διατηρείται αναλλοίωτο), το Κανναβουργείο (εργοστάσιο επεξεργασίας κάνναβης για κατασκευή σκοινιών) είναι μερικοί πόλοι έλξης για τους πολυάριθμους τουρίστες, που επισκέπτονται την πόλη  κάθε μέρα.

        Παρά την πυκνή μεταπολεμική της δόμηση, παραμένει πανέμορφη και εντυπωσιακή. Οι Καταρράκτες της, τα πολυάριθμα κανάλια της, που διασχίζουν την πόλη με τις μικρές γέφυρες επικοινωνίας, τα μεγάλα πάρκα της (Κιουπρί, Καταρρακτών, Μεγάλου Αλεξάνδρου, 25ης Μαρτίου), οι δενδροφυτεμένοι δρόμοι, είναι στοιχεία που την καθιστούν μοναδική.
 

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

        Η Έδεσσα, πρωτεύουσα του νομού Πέλλας, πατρίδας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, είναι ίσως η μόνη σημαντική πόλη της Αρχαίας Μακεδονίας, που λειτούργησε αδιάλειπτα και ακατάπαυστα 3.000 χρόνια με ζωτικότητα, δυναμισμό και προπαντός ακλόνητη πίστη και αγάπη για την ύπαρξη της. Οι πρώτοι προϊστορικοί οικισμοί απαντώνται δίπλα στις πηγές του ποταμού Εδεσσαίου καθώς και στις όχθες του, στην περιοχή Καρκάγια. Σύμφωνα με την παράδοση, τον 9ο αιώνα π.Χ. ο Περδίκας ή Κάρανος ιδρύει την Μακεδονική δυναστεία των Τημενιδών. Επιβάλλεται στους Φρύγες, που κατοικούσαν την περιοχή και ιδρύει την πόλη την οποία ονομάζει Αιγές.

        Η αρχαία Έδεσσα αναπτύσσεται σε δύο άνισα επίπεδα: την Άνω Πόλη ή Ακρόπολη πάνω στον Βράχο και την κάτω πόλη στον Λόγγο, όπου ήταν οργανωμένος και ο κύριος αρχαίος οικισμός. Παρά την μεγάλη υψομετρική διαφορά τους τα δύο επίπεδα ήταν οχυρωμένα ως ενιαίο σύνολο με ισχυρό τείχος, το οποίο ενισχύονταν με διαδοχικούς πύργους. Η οχύρωση της πόλης ανάγεται στον 4ο αιώνα π.Χ. Η πόλη γνωρίζει την Ρωμαϊκή κυριαρχία το 148 π.Χ. και στα τέλη του 2ου π.Χ. αιώνα κατασκευάζεται η Εγνατία οδός ( Via Egnatia). Η σπουδαιότητα της πόλης ενισχύεται, αφού ο σημαντικός εμπορικός και στρατιωτικός δρόμος, που συνδέει Δύση με Ανατολή, περνάει από την πόλη της Έδεσσας. Στα Βυζαντινά χρόνια, λόγω της στρατηγικής της θέσης, αποτελεί πεδίο συγκρούσεων και διεκδικήσεων. Δέχεται βαρβαρικές επιδρομές από Γότθους, Βησιγότθους, Οστρογότθους και Ούνους. Στο τέλος του 6ου μ.Χ. αιώνα σταματά η ζωή στην κάτω πόλη. Οι κάτοικοι λόγω των βαρβαρικών επιδρομών εγκαθίστανται στην Ακρόπολη. Έτσι νιώθουν πιο ασφαλείς.

          Η πόλη αναπτύσσεται και οργανώνεται στο Άνω Επίπεδο μέχρι και σήμερα. Στο τέλος του 6ου αιώνα μ.Χ. δέχεται επιδρομές και από σλαβικά φύλα. Το 997 μ.Χ. πέφτει στα χέρια του Βούλγαρου βασιλιά Σαμουήλ. Στα τέλη του 11ου αιώνα ανακτάται από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Βασίλειο ΄Β. Από τον 10 αιώνα μ.Χ. καθιερώνεται για την πόλη η ονομασία Βοδενά ( Voda = νερό). Τον 14ο αιώνα μ.Χ. γίνεται πεδίο εμφυλίων συγκρούσεων μεταξύ των Παλαιολόγων. Το 1351 μ.Χ. περνάει στα χέρια των Σέρβων. Διοικείται από τον Θωμά Πρελιούμποβιτς και την γυναίκα του Αγγελίνα Μαρία Παλαιολογίνα, μέχρι το 1367 μ.Χ. Μετά από μία περίοδο αναρχίας αλώνεται από τους Τούρκους το 1389 μ.Χ. Από το 1389 μ.Χ. μέχρι το 1922. Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι αποτελούν τις δύο μεγάλες πληθυσμιακές θρησκευτικές ομάδες της πόλης. Στα τέλη του 18ου αιώνα η πόλη περνάει στην κυριαρχία του Αλή-Πασά των Ιωαννίνων. Πολύ πριν το 1821, ο επαναστατικός ενθουσιασμός ξεσπά στην περιοχή και οργανώνονται ένοπλες ομάδες. Το ΄21 , όταν ξέσπασε η επανάσταση, στην περιοχή του Βερμίου, συμμετέχει με αρχηγό τον Αγγελή Γάτσο.

         Στα τέλη του 19ου αιώνα η εθνολογική σύνθεση της «μείζονος» Μακεδονίας ήταν ένα μωσαϊκό θρησκειών και πολιτισμών, αποτελούμενο εκτός από Έλληνες (ελληνόφωνους , σλαβόφωνους, βλαχόφωνους) από Τούρκους, Βούλγαρους Σέρβους Αλβανούς καθώς και Εβραίους κυρίως στη Θεσσαλονίκη. Η πόλη συμμετέχει στον ένοπλο Μακεδονικό αιώνα του 1904-08, που απέβλεπε στη απόκρουση των βουλγαρικών προκλήσεων. Πρωτεργάτες του αγώνα αυτού ο ιατρός Δ. Ρίζος, ο καθηγητής Α. Φράγκος και ο επαγγελματίας Ι. Χατζηνίκος. Η απελευθέρωση από την Οθωμανική κυριαρχία πραγματοποιείται στις 18 Οκτωβρίου 1912. Ακολουθούν οι βαλκανικοί πόλεμοι και ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος. Στην περιοχή επίκεντρο των συγκρούσεων ήταν το Καϊμακτσαλάν. Η πόλη διέρχεται την μεγαλύτερη ακμή της από τα τέλη του 19ου αιώνα ως το τέλος του μεσοπολέμου. Το 1892 ολοκληρώνεται η σιδηροδρομική σύνδεση Μοναστηριού – Θεσ/νίκης. Στο μέσο της διαδρομής η Έδεσσα που, από τότε εξελίσσεται σε οργανωμένο βιομηχανικό κέντρο. Μαζί με την Θεσ/νίκη, Βέροια και Νάουσα γίνονται σημαντικοί προμηθευτές προϊόντων υφαντουργίας και Εριουργίας της Κεντρικής Ευρώπης και των Βαλκανίων.

         Η δημιουργία των εργοστασίων οφείλεται κυρίως στην κινητήρια δύναμη του νερού και την άφθονη ύπαρξη πρώτων υλών. Η πρώτη βιομηχανική ζώνη αναπτύσσεται στην περιοχή των καταρρακτών. Εργάζονται 2.500 εργάτες. Παράλληλα αναπτύσσεται σημαντικά και η μεταξουργία. Ακόμη λειτουργούν νερόμυλοι, μπατάνια, ελαιοτριβεία, σησαμοτριβεία, ηλεκτρογεννήτριες όλα με την δύναμη του νερού. Το 1922 με την ανταλλαγή των πληθυσμών έρχονται οι πρόσφυγες που συμβάλλουν κι αυτοί στην οικονομική ζωή της πόλης. Τότε αναπτύσσεται ιδιαίτερα η ταπητουργία. Την περίοδο του μεσοπολέμου η πόλη ζει το απόγειο της οικονομικής, εμπορικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ακμής της. Αυτή η ακμή όμως διακόπτεται από την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου. Η πόλη πληρώνει βαρύ τίμημα στα Αλβανικά βουνά με πλήθος παλικαριών της. Στις 18 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί μπαίνουν στην Έδεσσα. Κατά την διάρκεια της κατοχής στην πόλη και την περιοχή της δρουν ένοπλα τμήματα του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Οι επιτυχίες των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης είναι πολλές, με αποκορύφωμα αυτή στο Μουχαρέμ Χάνι. Στις 12 Σεπτεμβρίου 1944, μετά από επίθεση ανταρτών εναντίον της γερμανικής φρουράς της πόλης, σκοτώνεται ο Γερμανός διοικητής των Ες-Ες. Οι Γερμανοί για αντίποινα καίνε ένα μεγάλο τμήμα του πρώτου οικιστικού πυρήνα της πόλης, το Βαρόσι. Αποτεφρώνουν 250 κατοικίες και την επόμενη μέρα καίνε ολοκληρωτικά το χωριό Μεσημέρι. Ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος και ο εμφύλιος ανακόπτουν την βιομηχανική άνθηση.

       Τα μεταπολεμικά χρόνια τα εργοστάσια κλείνουν αδυνατώντας να εκσυγχρονιστούν και να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες της αγοράς. Αρχίζει η εσωτερική και η εξωτερική μετανάστευση. Αξιοσημείωτο γεγονός στα τέλη της δεκαετίας του ΄50 αποτελεί η κινηματική δράση εδεσσαίων πολιτών να σώσουν το μοναδικό φυσικό φαινόμενο των καταρρακτών. Με πρωτεργάτες τους Ι. Οικονόμου, Α. Γάλη, Α Γαζέπη και αδελφές Στουγιαννάκη ανατρέπουν την απόφαση του Υπουργού Δημοσίων έργων Κ. Καραμανλή, που προέβλεπε μεγάλη τεχνητή λίμνη στο πάρκο καταρρακτών και αφανισμό, έτσι, του φαινομένου των υπέροχων υδατοπτώσεων. Οι αγωγές κρατούν μήνες, τα αιτήματα αναδεικνύονται πανελλήνια. Οι πρωτεργάτες και η κινηματική δράση των πολιτών δικαιώνονται στο συμβούλιο της Επικρατείας. Οι καταρράκτες σώζονται.

        Σήμερα η Έδεσσα είναι ένα σύγχρονο διοικητικό, τουριστικό και αγροτικό κέντρο. Πόλεμοι και καταστροφές, εισβολές και καταλήψεις, κοινωνικές και πολιτικές ανακατατάξεις, αυταρχισμός και μαζική μετανάστευση δεν στάθηκαν ικανοί λόγοι να λυγίσουν αυτή την πόλη και να ανατρέψουν την πορεία της. Συναντά σήμερα μπροστά της ακόμα μια μεγάλη πρόκληση. Αυτή της αναζήτησης αλλά και διεκδίκησης του ρόλου που πρέπει να διαδραματίσει στην Ενιαία Ευρώπη, στην Ελλάδα, στη Μακεδονία.

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΕΔΕΣΣΑΣ

        Οι καταρράκτες της Έδεσσας δεν υπήρχαν πάντα, όπως είναι σήμερα.  Έως τα τέλη του 14ου αι ο κυρίως όγκος νερού συγκρατιόταν σε μία μικρή λεκάνη στα δυτικά της πόλης. Τότε τα νερά (έπειτα πιθανώς από κάποιο γεωλογικό ή καιρικό φαινόμενο) αποφασίζουν να διέλθουν την πόλη και να χυθούν, θεαματικά από τον βράχο της με συνέπεια να δημιουργηθούν πολλά μικρά ποτάμια και παράλληλα να καταργηθεί η λίμνη απ' όπου προήλθαν. Πολλοί περιηγητές του 17ου & 18ου αι περιγράφουν την εικόνα της πόλης με έναν βράχο από όπου πέφτουν τα νερά από πολλούς καταρράκτες. Για τον σημερινό επισκέπτη θα ήταν λίγο δύσκολο να αντιληφθεί τι συνέβαινε μόλις λίγες δεκαετίες πίσω, όπου οι καταρράκτες ήταν ένα άσημο μέρος. Λίγο κρυμμένοι πίσω από τις λαπούες, λίγο κρυμμένοι πίσω από την ακατάσχετη βλάστηση, λίγο εγκαταλελειμμένοι εκεί στην άκρη του βράχου, εθεωρείτο εγχείρημα, μία μικρή ίσως περιπέτεια, να κατέβει κανείς τα δύσβατα μονοπάτια της εποχής για να τους χαζέψει  ή να τους φωτογραφίσει.

       Από το 1942 αρχίζει μία διαφορετική αντιμετώπιση του χώρου και πρώτοι οι Γερμανοί τον διαβάζουν με την τουριστική και χρηστική του, πλέον λογική. Κάθε πρωί ο λοχίας της Γκεστάπο Φριτς μπλόκαρε τα περάσματα της πλατείας, αφαιρούσε τις ταυτότητες και για να τις ξαναπάρουν πίσω έπρεπε υποχρεωτικά να περάσουν από το εργοτάξιο των καταρρακτών. Έτσι από το τίποτα ξεπήδησαν το καλοκαίρι του 1942 δύο πισίνες, παρτέρια, ζαρντινιέρες με ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική που όπως θα έλεγαν σήμερα, σεβόταν το τοπίο. Μετά τον πόλεμο ο χώρος παραδίδεται στο δήμο, του οποίου οι κηπουροί τον φροντίζουν φυτεύοντας λουλούδια και δέντρα. Στην συνέχεια ξεσπά ο εμφύλιος πόλεμος και οι καταρράκτες ξεχνιούνται προσωρινά, εκτός βέβαια από τους αγρότες του Λόγγου οι οποίοι απολαμβάνουν το μπάνιο τους. Άνθρωποι του μόχθου που δεν είχαν δει ποτέ τους θάλασσα ξεπέζευαν το γαϊδουράκι τους και βουτούσαν στα πράσινα δροσερά νερά.
 

ΜΟΥΣΕΙΟ ΝΕΡΟΥ

         Η Έδεσσα στις αρχές του 20ου αι. διέθετε πολλά εργοστάσια που βασίζονταν στις υδατοπτώσεις για την κίνηση των μηχανών τους. Το 1991 ο Δήμος της Έδεσσας έθεσε στόχο την ανάδειξη και αξιοποίηση της περιοχής των «Μύλων», του Καναβουργείου και του εργοστασίου Εστία με τη δημιουργία ενός υπαίθριου μουσείου υδροκίνησης και τη δημιουργία χώρων αναψυχής. Το υπό τελική διαμόρφωση, Υπαίθριο Μουσείο Νερού έχει σκοπό να γνωρίσει στον επισκέπτη την ιστορία της υδροκίνησης από τα προβιομηχανικά εργαστήρια ως τα εργοστάσια κλωστουφαντουργίας των αρχών του 20ου αι.

 

ΜΙΚΡΟΙ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ

        Η πόλη διαθέτει και Μικρούς Καταρράκτες στο κέντρο της πόλης δίπλα στην κεντρική αγορά όπου μπορείτε να κάνετε τις αγορές σας. Όμορφο τοπίο με νερά και πολύ πράσινο. Το πάρκο των μικρών καταρρακτών είναι μία από τις πολλές οάσεις στο κέντρο της πόλης.  Πολύ ενδιαφέρουσες είναι οι διαδρομές δίπλα στο ποτάμι έως τον Ψηλό Βράχο ή την περιοχή Κιουπρί. Θα βρείτε πολλά σημεία για όμορφες φωτογραφίες ενώ το μέρος προτείνεται ανεπιφύλακτα για καφέ & τάβλι

 

ΕΔΕΣΣΑΙΟΣ [ΒΟΔΑΣ] ΠΟΤΑΜΟΣ

        Το οροπέδιο και ο βράχος της Έδεσσας έχει φτιαχτεί από τον Εδεσσαίο ποταμό. Το νερό πηγή ζωής ήταν ο κύριος λόγος συνεχούς κατοίκησης της πόλης εδώ και 3000 χρόνια. Ζωή αλλά και καταστροφή μιας και η πόλη υπέστη σοβαρές ζημιές από τις πλημμύρες του το 1935 και το 1979 στην διάρκεια του προηγούμενου αιώνα. Το νερό σύμβολο ζωής και δύναμης χαρίζει σήμερα στην πόλη μια ιδιαίτερη εικόνα. Σε όλη την πόλη ο Εδεσσαίος Ποταμός (Βόδας) μαζί με τους 7 παραποτάμους του κάνει αισθητή την παρουσία του. Όμορφες είναι οι διαδρομές παράλληλα στις όχθες του ποταμού που άλλοτε χρησιμοποιούσαν οι Εδεσσαίοι για να κινούν τις φτερωτές των μύλων. 71 μικρές και μεγάλες γέφυρες και δεκάδες παρτέρια με λουλούδια συμπληρώνουν το σκηνικό. Τα νερά προέρχονται από τις λίμνες Βεγορίτιδα και Άγρα αλλά και από πηγές που προέρχονται από τα γύρω βουνά. Με την δύναμη των νερών κινούνται δύο υδροηλεκτρικά εργοστάσια και τροφοδοτείται μία λίμνη άρδευσης. Στην διάρκεια του 16ου αι κινούσε πάνω από 200 μύλους ενώ στα τέλη του 19ου αι προστίθενται 6 εργοστάσια με κίνηση αποκλειστικά από το νερό.

          Ο ποταμός Εδεσσαίος ξεκινά την πορεία του στην πόλη δίπλα από την κατάφυτη περιοχή του Πασά-Τσαϊρ όπου είναι κατάλληλος για μια μικρή περιήγηση rafting έως το κέντρο της πόλης κάτι που αξιοποιείται δεόντως από τα σχολεία που θέλουν να γνωρίσουν από κοντά τα αθλήματα του νερού. Στην συνέχεια περνά κάτω από την βυζαντινή γέφυρα όπου εικάζεται ότι περνούσε η Εγνατία οδός. Εκεί οργανώνεται κάθε χρόνο και η γιορτή της πάπιας αρχές Σεπτεμβρίου. Λίγο αργότερα διακλαδίζεται μέσα στην πόλη δημιουργώντας τους μικρούς καταρράκτες όπου μαζεύεται η νεολαία της πόλης, και δεκάδες αναβαθμούς που δημιουργούν ένα μόνιμο ήχο του νερού μέσα στην πόλη που γίνεται ιδιαίτερα αντιληπτό την νύχτα. Όταν το νερό φτάσει στην άκρη του βράχου δημιουργεί τους 7 Καταρράκτες που έχει η πόλη σήμερα. Από αυτούς οι πιο γνωστοί είναι αυτοί που βρίσκονται στο πάρκο Καταρρακτών όπου βρισκόταν η αρχαία ακρόπολη των Αιγών οι γνωστοί ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΤΗΣ ΕΔΕΣΣΑΣ. Δίπλα από το πάρκο βρίσκεται σήμερα το Υπαίθριο Μουσείο νερού της πόλης όπου άλλοτε τα υδροκίνητα εργαστήρια και εργοστάσια είχαν δώσει το προσωνύμιο "Μάντσεστερ της Ανατολής". Ο Εδεσσαίος ποταμός τέλος είναι αυτός που έδωσε και την ιδιότητα στην Έδεσσα ως πόλη των νερών κάτι που ανταποκρίνεται και στο όνομά της στην πορεία του χρόνου (Υδ-σσα πόλις των υδάτων, Βοδενά πόλις των νερών εκ του voda=νερό)

 

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΒΑΡΟΣΙ

 

        Σύμφωνα με τις έως τώρα αρχαιολογικές έρευνες η Έδεσσα ήταν οχυρωμένη σε δύο επίπεδα. Στην κάτω πόλη (Λόγγος) και την ακρόπολη. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους η ζωή στην κάτω πόλη φθίνει και οργανώνεται σε οικισμό στην ακρόπολη (άνω πόλη - σημερινή θέση). Γνωστή δε είναι η προσωνυμία της πόλης "Θεοφρούρητο κάστρο των Βοδενών". Μετά την άλωση της πόλης, το 1389, το "κάστρο των Βοδενών" καταστρέφεται και ο οικισμός επεκτείνεται έξω από τα τείχη δημιουργώντας νέες συνοικίες κυρίως αλλόθρησκες, ενώ οι χριστιανοί παραμένουν μέσα και γύρω απο τον αρχαιότερο πυρήνα κατανεμημένοι σε τρεις μεγάλες συνοικίες. Το Βαρόσι (Varos) είναι η πρώτη χριστιανική συνοικία που δημιουργείται, ως εξέλιξη του βυζαντινού οικισμού που αναπτύχθηκε στο χώρο της ακρόπολης και της αρχαίας πόλης. Το 1944 οι Γερμανοί (Ναζί) έκαψαν το μεγαλύτερο μέρος της συνοικίας επειδή λόγω της θέσης της χρησίμευε ως κέντρο των αντιστασιακών που εύκολα θα μπορούσαν να διαφύγουν στον κάμπο.

         Πρόσφατα έχει γίνει αποκατάσταση βαροσιώτικων σπιτιών η οποία στηρίχθηκε στην μελέτη ανάπλασης του Βαροσίου. Να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη μελέτη πήρε το 1ο βραβείο από την ΕΕ το 1990. Το Βαρόσι αποτελεί το μοναδικό πυρήνα που έχει διασωθεί από το ιστορικό κέντρο της Έδεσσας μεταφέροντας μνήμες της πόλης.

 

Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

        Στους βυζαντινούς χρόνους ανάμεσα στις πόλεις-κάστρα που ξεχώρισαν για την θέση και την ικανότητά τους είναι και η Έδεσσα. Απο τις πολλαπλές καταστροφές μόνο δύο μνημεία σώζονται απο τους βυζαντινούς χρόνους, ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου (Παλαιά Μητρόπολη) και ο ναός του Πέτρου και Παύλου. Η παλαιά Μητρόπολη βρίσκεται στην συνοικία Βαρόσι, ανάμεσα στο Μητροπολιτικό Μέγαρο και το Παρθεναγωγείο. Η ανέγερσή της τοποθετείται στο δεύτερο μισό του 14ου αι, λίγο πριν την κατάληψη της Εδεσσας απο τους Τούρκους. Είναι μία περίοδος που ανθεί η παλαιολόγεια τέχνη και παρατηρείται ανέγερση μεγάλου αριθμού ναών και κτιρίων.

      Το κτίσμα είναι Τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική του 14ου αιώνα, αφιερωμένη στο Χριστό, Σοφία και Λόγο του Θεού. Ο βόρειος και ο νότιος τοίχος της εκκλησίας είναι επισκευασμένος στα μέσα του 17ου αιώνα, ενώ ο μεταγενέστερος νάρθηκας είναι κτίσμα της δεκαετίας του 1920. Τοιχογραφίες διατηρούνται στο ιερό βήμα, στις επιφάνειες επάνω από τις κιονοστοιχίες, στα εσωρράχια των τόξων και τους πεσσούς. Οι παλαιότερες τοιχογραφίες χρονολογούνται γύρω στα 1380. Αξιόλογο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, των μέσων του 18ου αιώνα, με εικόνες του ζωγράφου Αποστόλη Λογγιανού Βοδενιότη (1761). Την δεκαετία του 1970 έγιναν εκτεταμένες αναστηλωτικές εργασίες, κατά τις οποίες απομακρύνθηκαν από τον κυρίως ναό προσθήκες του 1920, που αλλοίωναν τη μορφή του. Στο ίδιο πνεύμα, έγιναν εργασίες και στο νάρθηκα που ολοκληρώθηκαν το 1997.

 

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΝΑΟΣ ΠΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΠΑΥΛΟΥ

 

       Στους βυζαντινούς χρόνους ανάμεσα στις πόλεις-κάστρα που ξεχώρισαν για την θέση και την ικανότητά τους είναι και η Έδεσσα. Από τις πολλαπλές καταστροφές μόνο δύο μνημεία σώζονται από τους βυζαντινούς χρόνους, ο ναός της Παλαιάς Μητρόπολης και ο ναός του Πέτρου και Παύλου. O ναός του Πέτρου & Παύλου διασώζεται σήμερα στην συνοικία Βαρόσι. Η δόμηση του ναού, οι τοιχογραφίες του, (1370-1385) και τα τρία κιονόκρανά του είναι τα σημαντικότερα στοιχεία που πρέπει να δείτε. Παλαιότερα αποτελούσε ιδιωτικό παρεκκλήσι της οικογένειας του βαρόνου Ι. Οικονόμου. Εικάζεται ότι πρωτύτερα ήταν τμήμα μεγάλου βυζαντινού ναού. Εξωτερικά και εσωτερικά στοιχεία του ναού μαρτυρούν την κατασκευή του στους παλαιοχριστιανικούς και βυζαντινούς χρόνους.

 

ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ

         Ισόγειο, κεραμοσκεπές κτίσμα, το οποίο λόγω κλίσης του εδάφους προκύπτει διόροφο προς το Λόγγο. Οι εξωτερικές όψεις χαρακτηρίζονται για τη συμμετρική οργάνωση των ανοιγμάτων και τις νεοκλασικές επιδράσεις στη μορφολογία (ψευδοπαραστάτες, πλαίσια ανοιγμάτων, καμπύλο γείσο στέγης). Πρόκειται για ορθογώνιο ενιαίο χώρο που διακόπτεται από δυο σειρές ξύλινων υποστυλωμάτων και τη δημιουργία ενός κλειστού χώρου.

         Η χρονολογία κατασκευής, 1877, είναι γραμμένη στην ιδρυτική επιγραφή πάνω από την κυρία είσοδο, όπου διαβάζεται: "Το ορθόδοξον ελληνικόν κοινόν Εδεσσαίων συνεπικουρούντων και φιλόμουσων ξένων, τόδε το σκήνωμα μουσών Πιερίδων ανήγειρε προς φωτισμόν των Εδεσσαίων θυγατέρων έτει από Σωτήρος 1877, μηνί Απρίλιω ... Θεσμοθετημένη χρήση: Μουσείο Βυζαντινής Τέχνης." Αποτελεί ιδιοκτησία του Δήμου και σήμερα χρησιμοποιείται ως αίθουσα πολλαπλών χρήσεων.

 

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΔΕΣΣΑΣ

           Σε ένα όμορφο ενός διώροφο κτίριο του 1932, δωρεά της οικογένειας Σιβένα , μέσα στην συνοικία Βαρόσι βρίσκεται το λαογραφικό μουσείο της πόλης. Μια εξαιρετική έκθεση σας ταξιδεύει στο καθημερινό τρόπο ζωής από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα έως την δεκαετία του ‘50. Στο ισόγειο και στους δύο ορόφους του Mουσείου μπορεί ο επισκέπτης να γνωρίσει τον τρόπο ζωής, τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα των κατοίκων της πόλης και της ευρύτερης περιοχής. Αγροτική ζωή, Κτηνοτροφία, Σηροτροφία, Υφαντουργία, Κηροπλαστική αλλά και αστική ζωή της πόλης είναι κάποια από τα θέματα που θα σας κεντρίσουν το ενδιαφέρον, μαζί βέβαια με τις εξαιρετικές τοπικές φορεσιές. Παρουσιάζεται μία εξαιρετική συλλογή από γυναικείες & ανδρικές φορεσιές (1880-1920) όπου φαίνεται η διαφοροποίηση των ενδυμάτων της πόλης (αστική ζωή βιομηχανικής πόλης) σε σχέση με αυτές της αγροτικής υπαίθρου. Μακεδονικές (ντόπιες) ενδυμασίες όπως επίσης Βλάχικες & Προσφυγικές θα προκαλέσουν το ενδιαφέρον σας.

          Θεματικές Ενότητες με αντικείμενα από το κύκλο ζωής του ανθρώπου (Γέννηση - Γάμος - Θάνατος) με ιδιαίτερες ενότητες για τα παιχνίδια των παιδιών (σφεντόνες, κότσια, σβούρες, μπίλιες, πάνινες κούκλες, υφαντό σε κεραμίδι) για τις τελετουργίες (μοιρολόγια, βαπτίσεις κα) αλλά και εργαλεία οικιακής και επαγγελματικής χρήσης από παραδοσιακά επαγγέλματα (πεταλωτής, σιδεράς, χαλκουργός, τενεκετζής, κανατάς κα), παραδοσιακές φορεσιές, αναπαραστάσεις σκηνών από την καθημερινή ζωή των κατοίκων της πόλης (του 19ου- αρχές 20ου αιώνα) μας συνθέτουν την συλλογή των εκθεμάτων του μουσείου στους δύο επιπλέον ορόφους του κτιρίου. Επίσης το μουσείο διαθέτει συλλογή σπάνιων εκκλησιαστικών και εκπαιδευτικών βιβλίων με αρχαιότερο μια Παλαιά Διαθήκη του 1753.

 

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΕΔΕΣΣΑΣ

         Σε μικρή απόσταση από το πάρκο των Καταρρακτών συναντάμε την παλιά βιομηχανική υδροκίνητη ζώνη της Έδεσσας, γνωστή ως περιοχή των Mύλων. H αφθονία των υδάτων σε συνδυασμό με τις έντονες κλίσεις του εδάφους έδωσαν την δυνατότητα εκμετάλλευσης της υδροκίνησης από τα αρχαία χρόνια (υδραλέτης). Aπό την περιοχή του Λόγγου έως την άκρη του πλατώματος του υψίπεδου της Έδεσσας κατά μήκος του φρυδιού της πόλης, όπου καταλήγουν οι διακλαδώσεις των υδάτων του ποταμού Eδεσσαίου, πλάι στο πάρκο των καταρρακτών εγκαταστάθηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα τα πρώτα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας και εργαστήρια της παλιάς βιομηχανικής ζώνης της Έδεσσας. Η περιοχή είναι γνωστή ως "Μύλοι" και είναι μοναδική σε έκταση υδροκίνητων παραγωγικών μονάδων στον ελλαδικό χώρο. Oι έντονες κλίσεις του εδάφους και η αφθονία των νερών έδωσαν από τα βυζαντινά ακόμα χρόνια την δυνατότητα εκμετάλλευσης της υδροκίνησης. Eκείνη την εποχή οργανώθηκαν στην περιοχή οι πρώτοι αλευρόμυλοι, σησαμοτριβεία, βυρσοδεψία και νεροτριβεία.

         Συστηματικότερη έγινε η εκμετάλλευση του νερού όταν από τα τέλη του 19ου αιώνα εγκαταστάθηκαν στην Έδεσσα υδροκίνητα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας από Nαουσαίους Έλληνες επιχειρηματίες. Συνολικά ιδρύθηκαν έξι υδροκίνητες μονάδες με πρώτο το νηματουργείο Tσίτση και Σία το 1895 από το οποίο σώζονται μόνο ίχνη των αρχικών του εγκαταστάσεων. Aκολούθησε η "Ένωση Bιομηχανικών Eπιχειρήσεων Eστία AE" με δύο βιομηχανικές μονάδες το 1907 και το 1926, το Kανναβουργείο της Eταιρείας Tότσκα το 1908 και το Kανναβουργείο των Aδελφών Aποστόλου και Σπυριδωνίδη το 1930. Tελευταίο ιδρύθηκε κατά την περίοδο 1929-1930 το εριουργείο των αδελφών Σεφερτζή - Kοκκίνου το οποίο ήταν ένα από τα σπουδαιότερα εργοστάσια των Bαλκανίων. Όλες αυτές οι βιομηχανικές μονάδες ήκμασαν κατά την περίοδο του μεσοπολέμου. Όμως λόγω προβλημάτων που παρουσιάστηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τα υδροκίνητα εργοστάσια έκλεισαν οριστικά το 1962. Xάρη στο ζωηρό ενδιαφέρον του Δήμου Έδεσσας για την ανάδειξη και την αξιοποίηση των μοναδικών αυτών πρωτοβιομηχανικών μνημείων εκπονήθηκε το 1991 μελέτη που προσβλέπει στην επανάχρηση και την αποκατάσταση όλων των υδροκίνητων εργαστηρίων - εργοστασίων.

 

ΤΟ ΡΟΛΟΪ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

        Το ρολόι, σήμα κατατεθέν στο κέντρο της πόλης. Η κατασκευή του χρονολογείται γύρω στο 1900. Χτίσθηκε από τον Κωνσταντίνο Ζήση και τα αδέλφια του που ήταν μάστορες της εποχής. Η Βάση του είναι από σιδηρόπετρα και το υπόλοιπο κτίσμα από πουρόπετρα. Σήμερα συνεχίζει την λειτουργία του δίπλα στο κτίριο όπου στεγάζονται οι δραστηριότητες του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Μέγας Αλέξανδρος ενός από τους πιο παλαιούς συλλόγους της Εδεσσας(1922).

 

ΨΗΛΟΣ ΒΡΑΧΟΣ

      Στην άκρη της συνοικίας Βαρόσι βρίσκεται η περιοχή Ψηλός Βράχος με καταπληκτική θέα  τις χρωματιστές κοιλάδες της Έδεσσας και της Πέλλας. Εύκολα μπορεί να  διακρίνει κανείς τις πλαγιές του Βερμίου και τα γύρω χωριά ενώ υπάρχει πανοραμική θέα της Αρχαίας Πόλης και της Μονής της Αγ.Τριάδας. Στον ίδιο χώρο βρίσκεται σε περίοπτη θέση το Μητροπολιτικό Μέγαρο και ο συνεδριακός του χώρος. Η περιοχή κάηκε το 1944 από τους Γερμανούς (Ναζί) και εργασίες ανάπλασης έγιναν την δεκαετία του '60. Όταν ο καιρός είναι καθαρός διακρίνει κανείς την κορυφή του όρους Άθωνα που είναι χαρακτηριστική για την τριγωνική της μορφή.

 

ΚΙΟΥΠΡΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΓΕΦΥΡΑ

         Μία πέτρινη τοξωτή γέφυρα που οι ντόπιοι αποκαλούν Βυζαντινή δεσπόζει στον χώρο. Εικάζεται ότι από το σημείο αυτό περνούσε η αρχαία Εγνατία οδός. Ο χώρος
είναι βυθισμένος στο πράσινο ενώ τα νερά ακούγονται παντού. Στην τοποθεσία (Το χώρο αυτό όπως και αρκετούς άλλους διάλεξε ο Νίκος Κούρκουλος για τα γυρίσματα της ταινίας «Το φράγμα») αυτή κάθε χρόνο ο Μητροπολίτης «βυθίζει» το σταυρό για τον «καθαγιασμό των υδάτων» στην εορτή των Θεοφανείων.

 

ΑΡΧΑΙΑ ΕΔΕΣΣΑ

         Μία σημαντική πόλη της αρχαιότητας  υπήρξε η Έδεσσα κτισμένη στο φυσικό πέρασμα, όπου ο πανάρχαιος οδικός άξονας που από τον 2ο αι πχ ονομάστηκε ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ εγκαταλείπει την κάτω πεδινή και ανηφορίζει προς την άνω ορεινή Μακεδονία. Ο τόπος όπου αναπτύχθηκε η πόλη στην άκρη του βράχου της σημερινής Έδεσσας και στην κατάφυτη κοιλάδα του Λόγγου, διακρίνεται για τις φυσικές του ομορφιές και σφραγίζεται από την αέναη ροή των νερών, που στις ημέρες μας έχουν διαμορφωθεί στους πασίγνωστους εδεσσαϊκούς καταρράκτες. Η επιλογή έγινε εξαιτίας των νερών, που προσέφεραν οχυρότητα και γονιμότητα, αλλά ταυτόχρονα ελήφθη υπ'όψη και η  καταστροφική τους δράση. Τα παλαιότερα ευρήματα ανάγονται στην νεολιθική εποχή αλλά υπάρχουν περισσότερα σε αριθμό από την εποχή του χαλκού και κυρίως την εποχή του σιδήρου. Το 6ο-5ο πχ η πόλη εξελίσσεται με ακρόπολη και κάτω πόλη. Σήμερα έπειτα από τις ανασκαφές που έχουν γίνει μπορεί κανείς να δει το τείχος της πόλης, τμήματα κτιρίων στην ακρόπολη και κάτω πόλη καθώς και τα αντίστοιχα νεκροταφεία. Το τείχος είναι ένα μνημειακό σύνολο του οποίου η κατασκευή έλαβε υπ'όψη την διαμόρφωση του εδάφους, την ροή των νερών, αλλά και τις αρχές της οχυρωματικής τέχνης.

 

ΓΕΝΙ ΤΖΑΜΙ

        Το Γενί Τζαμί, ένα από τα 6 τζαμιά της πόλης, όπου στεγάζεται αρχαιολογική συλλογή, χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από τον Χασάν Φεχμί Πασά και θεωρείται από τα ωραιότερα τζαμιά. Είναι επηρεασμένο από την βυζαντινή αρχιτεκτονική και συγκεκριμένα κατά το πρότυπο της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Τα τζαμιά λειτούργησαν μέχρι το 1923, καθώς την χρονιά εκείνη ο Μουσουλμανικός πληθυσμός της πόλης, περίπου 6.000 άτομα, μετακινήθηκε υποχρεωτικά στην Τουρκία, εξαιτίας της Συνθήκης της Λωζάνης, που επέβαλε την πληθυσμιακή ανταλλαγή. Την άνοιξη του 1923 το Γενί Τζαμί της Έδεσσας σφραγίσθηκε από τις ελληνικές Αρχές. Την επόμενη δεκαετία μετατράπηκε σε αποθήκη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και σήμερα φιλοξενούνται αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής, καθώς και αξιόλογες επιτύμβιες στήλες από τα Μουσουλμανικά νεκροταφεία των Βοδενών.

 

ΦΥΣΙΟΛΑΤΡΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΕΔΕΣΣΑΣ

         Εξαιρετική θέα από το πνιγμένο στο "πράσινο", περίπτερο του Φυσιολατρικού Ομίλου. Δίπλα στο Δάσος Γαβαλιώτισσας και το ομώνυμο θέατρο αποτελεί μία καλή πρόταση για να περάσετε λίγες ώρες. Στο χώρο λειτουργεί και το εντευκτήριο του ομίλου ενώ υπάρχει παιδική χαρά και χώρος για πικ νικ .

          Εάν συνεχίσετε την διαδρομή (χωματόδρομος) θα βρεθείτε στην περιοχή "606" απ'όπου η θέα είναι φανταστική. Λόφος με εξαιρετική θέα της πόλης σε υψόμετρο 606μ. είναι ιδανικός χώρος για άθληση & αναψυχή, Trekking ή Hiking αλλά και Mountain Bike ανάλογα με την διαδρομή που θα επιλέξετε για να βρεθείτε στο περίπτερο του δασαρχείου στην κορυφή του Λόφου. Πριν την κορυφή θα βρεθείτε στη Θέση "Πυρσός". Η διαδρομή περνά μέσα από το Δάσος της Γαβαλιώτισσας και συνεχίζει από σηματοδοτημένο μονοπάτι έως το φυλάκιο του δασαρχείου.

ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ

         Από το 1892 που συνδέθηκε για πρώτη φορά η πόλη με τον σιδηρόδρομο έχουν συμβεί πολλά. Πόλεμοι, μεγάλα γεγονότα, προσωπικότητες κάθε εποχής πέρασαν από το μέρος αυτό. Σήμερα ο σιδηροδρομικός σταθμός είναι κάτω από θεόρατα πλατάνια και υποδέχεται τον επισκέπτη που έρχεται στην πόλη με το καλύτερο δυνατό τρόπο. Στο χώρο λειτουργεί και παραδοσιακό καφέ-εστιατόριο.

 

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ

         Το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας χτίσθηκε το 1865 και δεσπόζει στον κάμπο της Έδεσσας, δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο. Μέρος του οικοδομικού υλικού που χρησιμοποιήθηκε είναι από τα τείχη της αρχαίας πόλης και από ρωμαϊκούς ενεπίγραφους βωμούς. Το μοναστήρι χτίσθηκε σε ερείπια παλαιότερης εκκλησίας, η οποία όμως είχε καταστραφεί από τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

         Η ανέγερση της μονής έγινε με έξοδα των κατοίκων της πόλης (συντεχνίες και μεμονωμένα άτομα ) ενώ το μοναστήρι στην συνέχεια απέκτησε από δωρεές μεγάλη περιουσία. Το 1942 η κτηματική του περιουσία χάνεται και λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι έως σήμερα. Ο ναός είναι μία τρίκλιτη τρίκογχη βασιλική. Το υπερυψωμένο μεσαίο κλίτος φέρει τρεις πολυγωνικούς τρούλους, αριθμός που συμβολίζει την Αγία Τριάδα. Αξιόλογο θεωρείται το τέμπλο του 19ου αι και οι εντοιχισμένες επιτύμβιες στήλες των ρωμαϊκών χρόνων.

 

ΥΓΡΟΒΙΟΤΟΠΟΣ ΑΓΡΑ

        6km από την Έδεσσα και σε υψόμετρο 470 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας βρίσκεται η λίμνη και ο υγροβιότοπος Άγρα-Νησίου και Bρυττών.  Πάνω από 250 διαφορετικά είδη πτηνών ζουν περιοδικά μέσα στον υδροβιότοπο.  Στις όχθες τα πανέμορφα χωριά Νησί & Βρυττά δίνουν μία όμορφη εικόνα. Πολύ κοντά στην λίμνη, πηγαίνοντας προς το χωριό Καρυδιά, βρίσκεται το μνημείο του Μακεδονομάχου Τέλλου Άγρα, στο σημείο όπου κρεμάστηκε από τους Βουλγάρους στους Μακεδονικούς Πολέμους.

ΛΙΜΝΗ ΒΕΓΟΡΙΤΙΔΑ

           H λίμνη Βεγορίτιδα περιβάλλεται βόρεια από το όρος Bόρας, ανατολικά από το Βέρμιο, νότια από το όρος Σκοπός Κοζάνης και δυτικά από το Άσκιο όρος. Είναι λίμνη αλπικού τύπου και τεκτονικής προέλευσης. Είναι αποδέκτης υδάτων μιας υδρολογικής λεκάνης περίπου 1.800 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Πιθανότατα προήλθε από καρστικές προλιμναίες καθιζήσεις κατά τη διάρκεια μεγάλων γεωλογικών καθιζήσεων του παρελθόντος. Χαρακτηριστικά της ο υψηλός βαθμός καρστικοποίησης, η δημιουργία δηλαδή λόγω χημικής διάβρωσης υπογείων κοιλοτήτων και η εμφάνιση μεγάλου συντελεστή κατείσδυσης των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων και η υπόγεια
αποθήκευσή τους.
         Στη Βεγορίτιδα έχουν καταγραφεί 11 είδη ψαριών: το Tσιρώνι, η Πλατίκα, το Γριβάδι, η Tούρνα, το Γλήνι και άλλα ενώ γίνονται τακτικά εμπλουτισμοί της λίμνης και με άλλα ψάρια, αφού συγκριτικά με τον όγκο της μπορεί να φιλοξενήσει περισσότερα είδη. O μικρός αριθμός ειδών στη Βεγορίτιδα υποδεικνύει αφενός την πιθανή ύπαρξη κενών τροφικών οριζόντων και αφ' ετέρου την ύπαρξη μη ισορροπίας στο οικοσύστημά της. Βασικότερα προβλήματά της είναι η σημαντική ρύπανση των υδάτων της και η πτώση της στάθμης της. Επίσης έντονο παρουσιάζεται το φαινόμενο αυξομείωσης της στάθμης της Βεγορίτιδας. Από το 1896, υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν την πτώση και την επάνοδο των υδάτων της σε ανύποπτο χρόνο, χωρίς αυτό να οφείλεται σε κλιματολογικούς παράγοντες. Το Δεκέμβριο του 1994, η στάθμη της λίμνης έφθασε στο κατώτατο όριό της, στα 511 μ. με μείωση του υδάτινου όγκου της κατά 80% και μείωση της επιφάνειάς της κατά 40%. Το νερό της λίμνης μειώνεται εξαιτίας:
1. Υπεραντλήσεων της ΔEH.
2. Αρδεύσεων για την κάλυψη αναγκών τωνκαλλιεργειών δίπλα στη λίμνη.
3. Διαρροών από φυσικές καταβόθρες.
4. Ανομβρίας.
5. Απωλειών λόγω εξάτμισης.
         H Βεγορίτιδα είναι μία λίμνη που από ολιγοτροφική μετατρέπεται σταδιακά σε ευτροφική. Το οικοσύστημά της είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο και εύκολα μπορεί να οδηγηθεί σε αστάθεια ή σε μία νέα ισορροπία με την κατάλληλη υγιή παρέμβαση.

 

ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟ ΚΑΪΜΑΚΤΣΑΛΑΝ

        Το Χιονοδρομικό Κέντρο Bόρα-Kαϊμάκτσαλαν απέχει 45 χιλιόμετρα από την πανέμορφη πόλη της Έδεσσας και αναπτύσσεται στην νοτιοανατολική πλευρά του όρους σε υψόμετρο από 2.050 έως 2.480 μέτρα. H λειτουργία του Χιονοδρομικού Κέντρου ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1995 με ευθύνη της Δημοτικής Επιχείρησης της Έδεσσας. Έκτοτε παραμένει ανοικτό από τα τέλη Νοεμβρίου έως τις αρχές Μαΐου και είναι ένα από τα λίγα χιονοδρομικά κέντρα στην Ελλάδα με τόση μεγάλη διάρκεια χιονιού κατάλληλου για σκι. Συνολικά στον Bόρα υπάρχουν 14 πίστες διαφόρων βαθμών δυσκολίας. Στο Χιονοδρομικό Κέντρο του Βόρα λειτουργούν σχολές σκι με έμπειρους και εξειδικευμένους εκπαιδευτές για όσους αποφασίσουν να αποκτήσουν εκεί την πρώτη τους επαφή με το συναρπαστικό αυτό άθλημα. Oι επισκέπτες του Χιονοδρομικού Κέντρου μπορούν να καταλύσουν σε ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια στις περιοχές Έδεσσας και Βεγορίτιδας (Άρνισσα, Παναγίτσα, Άγιος Αθανάσιος) ή ακόμα και στο Σαλέ του Χιονοδρομικού το οποίο βρίσκεται στα 2.050 μ. υψόμετρο και διαθέτει πολυτελές ξενοδοχείο 7 δωματίων.

 

ΠΑΛΙΟΣ ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

 

          Σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από την πόλη της Έδεσσας και πολύ κοντά στο χιονοδρομικό κέντρο Bόρας-Kαϊμάκτσαλαν βρίσκεται ο παραδοσιακός διατηρητέος οικισμός του Aγίου Aθανασίου (ή Tσέγανη). Το χωριό κτίστηκε στα τέλη του 16ου αιώνα στους πρόποδες του βουνού Bόρας (ή Kαϊμακτσαλάν), στην κορυφή Πιπερίτσα στα 1.200 μ., και ήταν κάποτε μια ανθούσα κτηνοτροφική κοινότητα μέχρι τη δεκαετία του '70. Mετά άρχισε η κάθετη πτώση, μέχρι το 1995 οπότε όλο το χωριό «ρήμαξε» και έφτασε να αριθμεί μόνο δύο οικογένειες. Oι υπόλοιπες είτε «πήραν των ομματιών τους», είτε μετοίκησαν χαμηλότερα στον Νέο Aγιο Aθανάσιο. Mε την κατασκευή του χιονοδρομικού κέντρου το 1995 η κατάσταση αντιστράφηκε.

         Σήμερα είναι ένα πανέμορφο τουριστικό χωριό με κεραμοσκεπή κτίρια, δείγματα της πολύ ενδιαφέρουσας παραδοσιακής μακεδονικής αρχιτεκτονικής, που συνδυάζεται απόλυτα με το φυσικό τοπίο της περιοχής. Εδώ θα τα βρείτε όλα: παραδοσιακή φιλοξενία, σκι, τρέκινγκ, περιηγήσεις, ιππασία, τοξοβολία και άλλα πολλά και όμορφα για να απολαύσετε τη Φύση και τη διαμονή σας. Θα σας θυμίσει έντονα τουριστικά χωριά της Γερμανίας ή της Aυστρίας που βρίσκονται κοντά σε χιονοδρομικά κέντρα. Όλα είναι πετρόχτιστα, ομοιόμορφα και περιποιημένα, με παρτέρια για λουλούδια και για δέντρα. Σημαντικό αξιοθέατο του χωριού είναι η εκκλησία της Aναλήψεως, η οποία κτίστηκε στα τέλη του 1700. Το χωριό τα έχει όλα όσον αφορά το φαγητό, τον καφέ, το ποτό και τη διασκέδαση. Θα φύγετε μόνον αν θέλετε να περιηγηθείτε στα γύρω μέρη.

 

Πηγές: http://www.dimosedessas.gov.gr/el/i-poli-edessa/istoria-tis-perioxis

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CE%B4%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1

http://www.visit.com.gr/index.php?lang=gr&com=content&c=4&geo=1