Ο άνθρωπος ξεκίνησε να ασχολείται με την μελισσοκομία πιο συστηματικά αρκετές χιλιάδες χρόνια πριν. Συστηματική μελισσοκομία φαίνεται να υπήρχε στην Αίγυπτο, δυόμιση χιλιάδες χρόνια π.X. και αυτό αποδεικνύεται από διάφορες παραστάσεις που υπάρχουν σε πυραμίδες και σε αρχαίους τάφους. Αλλά και στην Ελλάδα από ότι ξέρουμε από την αρχαία Ελληνική μυθολογία η μέλισσα κατείχε πάντα μία σημαντική θέση. Αναφέρεται πάρα πολλές φορές και της αποδίδονται ιδιαίτερα χαρακτηριστικά πολλές φορές και ως θεότητα. Η αρχαιότερη απεικόνιση που υπάρχει στη λεκάνη της Μεσογείου είναι σε ένα σπήλαιο στην Ισπανία, μια τοιχογραφία που δείχνει μια γυναίκα να μαζεύει άγριο μέλι από μια τρύπα χρησιμοποιώντας μάλιστα και τον καπνό που χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα για να μπορέσουμε ν? ανοίξουμε ένα μελίσσι (κεντρική εικόνα).

Σιγά σιγά μέσα στη πάροδο των χρόνων εξελίχτηκαν διάφορες τεχνικές που χρησιμοποιούν οι μελισσοκόμοι. Έτσι στην αρχή οι άνθρωποι μάζευαν το μέλι μέσα από τρύπες, από σπηλιές. Σιγά σιγά άρχισαν να μεταφέρουν τα μελίσσια κόβοντας ένα κορμό δέντρου που μέσα υπήρχε ένα μελίσσι και να το μεταφέρουν πιο κοντά στον καταυλισμό τους, οπότε να σχηματιστούν τα πρώτα μελισσοκομία και σιγά σιγά άρχισαν να φτιάχνουν διάφορους τύπους κυψελών.

Σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν χρησιμοποιηθεί διάφοροι τύποι, αλλά η κυψέλη που χρησιμοποιείται σήμερα, κατά κανόνα σε όλο το πλανήτη και όπου υπάρχει ανεπτυγμένη μελισσοκομία, είναι η κυψέλη Langstroth από το όνομα ενός Αμερικανού που το 1862 επισήμανε το διάστημα της μέλισσας και έφτιαξε αυτό τον τύπο κυψέλης. Βασίστηκε όμως στην αρχαία Ελληνική κυψέλη, όπως είναι παραδεκτό παγκοσμίως.

Ο Αριστοτέλης, που είναι ο πρώτος στον κόσμο που παρατήρησε την συμπεριφορά της μέλισσας και κατέγραψε με καταπληκτικές λεπτομέρειες διάφορα δεδομένα για τις μέλισσες, χρησιμοποίησε κυψέλες με κινητές κηρήθρες. Έτσι λοιπόν ήδη πριν από την εποχή του Αριστοτέλη υπήρχε στην Ελλάδα η κινητή κηρήθρα.

Εδώ και μια εικοσαετία ξεκινήσαμε μια προσπάθεια συλλογής και καταγραφής της ιστορίας της μελισσοκομίας της Ελλάδας, με αφορμή μία φωτογραφία από ένα μελισσοκομικό μουσείο στην Ροδεσία, στην είσοδο του οποίου υπήρχε η αρχαία ελληνική κυψέλη. Αναρωτηθήκαμε γιατί και ψάξαμε τον λόγο. Ήταν πολύ απλός. Όταν ζήτησαν βοήθεια από την Ελλάδα για να αναπτύξουν την μελισσοκομία τους, το ελληνικό υπουργείο έστειλε εκεί μια γυναίκα, την κ. Παπαδοπούλου, η οποία μελετώντας τις συνθήκες εκεί, είχε την ιδέα να μάθει στους ιθαγενείς να ασκούν την μελισσοκομία όπως οι αρχαίοι Έλληνες. Καλάθια ξέρανε να πλέκουν, τους έμαθε λοιπόν να φτιάχνουν το αρχαίο ελληνικό κοφίνι για να μελισσοκομούν. Αναπτύχθηκε τόσο πολύ η μελισσοκομία που πλέον είναι πιο θεωρείται πιο ανεπτυγμένη από ότι στην Ελλάδα. Βέβαια τώρα χρησιμοποιούν σύγχρονες κυψέλες, και τιμής ένεκεν έχουν και την αρχαία ελληνική κυψέλη.

Έτσι λοιπόν ψάχνοντας την ιστορία της Ελλάδας γύρω από την κυψέλη, ιδρύσαμε ένα φορέα, την Εταιρεία Διαφύλαξης Ιστορικών Αρχείων Μελισσοκομίας (ΕΔΝΙΑΜ). Όλα αυτά τα χρόνια έγινε μια σπουδαία καταγραφή της ιστορίας και αυτή τη στιγμή υπάρχει μουσείο μελισσοκομίας στο κτήμα Συγγρού, όπου θα βρείτε και στοιχεία για τα Κύθηρα και την αρχαία Κυθηραϊκή κυψέλη η οποία είναι ένα καλάθι με γούρνες εξωτερικά.

Από όλη αυτή την έρευνα στην οποία συμμετείχαν και αρχαιολόγοι, φαίνεται η αρχαία Ελληνική κυψέλη να ξεκινάει από τα Κύθηρα. Αυτή η συγκεκριμένη κυψέλη χρησιμοποιήθηκε στα Κύθηρα, στη Δυτική Κρήτη, αλλά όχι στην Ανατολική, στη Νότια Πελοπόννησο λίγο στη Λακωνία, στην Αττική και όχι στην Βοιωτία που είχε ανεπτυγμένη μελισσοκομία, στη Τζιά και όχι στην Άνδρο που είχε και αυτή ανεπτυγμένη μελισσοκομία. Έτσι, με την μέθοδο των ομόκεντρων κύκλων λένε οι αρχαιολόγοι, φαίνεται ότι όλες αυτές οι περιοχές είχαν σχέση με τα Κύθηρα και φαίνεται να ξεκινάει από τα Κύθηρα γιατί στα Κύθηρα μέχρι πριν από 50-60 χρόνια χρησιμοποιούσαν αυτές τις κυψέλες.

Και ποια ήταν η καινοτομία; Ήταν πολύ απλή. Ένα απλό ξυλαράκι! Σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο ήταν αναγκαίο να κόψουν την κηρήθρα, να καταστρέψουν το μελίσσι, για να πάρουν το μέλι. Σε αυτές λοιπόν τις κυψέλες κάνουν κάτι πολύ απλό. Πάνω από το καλάθι έβαζαν κάτι πηχάκια το ένα δίπλα στο άλλο και οι μέλισσες έχτιζαν από κάτω τις κηρήθρες. Μάλιστα κάνανε και μία πατέντα. Κάνανε τρία αυλάκια στην ένωση μεταξύ τους, ώστε να τις αναγκάζουν να χτίζουν στο κέντρο του ξύλου και να μην κολλάει το ένα με το άλλο. Έτσι ήρθε ο Αριστοτέλης, πήρε την κηρήθρα, κινητή πλέον, και έκανε όλες τις παρατηρήσεις χωρίς να καταστρέψει το μελίσσι. Ο Langstroth προσέθεσε ένα ξύλινο πλαίσιο και σύρματα στο εσωτερικό (πλέον χρησιμοποιούμε καθαρό αγνό κερί, ανάγλυφο της κηρήθρας), υποχρεώνοντας τις μέλισσες να χτίζουν πάνω τους, για να μπορέσουμε να κάνουμε τους διάφορους χειρισμούς. Έτσι λοιπόν, κάτι τόσο απλό έδωσε το ξεκίνημα στην μελισσοκομία.