Προσωπική ιστοσελίδα Μάρκου Μάρκου
Αρχική σελίδα

ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΝΕΟΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ

    Νεοκαισάρεια: (τουρκ. Niksar). Πόλη του Πόντου στην αριστερή όχθη του ποταμού Λύκου. Πιθανότατα πρόκειται για την αρχαία πόλη Κάβειρα. Κατά τη Ρωμαϊκή εποχή ονομάστηκε Νεοκαισάρεια. Τον 3ο μ.Χ. αιώνα επί Διοκλητιανού η πόλη έγινε πρωτεύουσα του Πολεμονειακού Πόντου. Το 1068 η πόλη καταλαμβάνεται από τους Σελτζούκους και έκτοτε αρχίζει η παρακμή της. Πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών η πόλη είχε 3.000 Έλληνες κατοίκους επί συνόλου 10.000 κατοίκων.

    Κοτύωρα: (τουρκ. Ordu). Παράλια πόλη και λιμάνι του Πόντου στους πρόποδες του Ποζ Τεπέ. Κατά τον Ξενοφώντα ήταν αποικία της Σινώπης. Στα Κοτύωρα διέμειναν για 45 ημέρες οι Μύριοι και στη συνέχεια επιβιβάστηκαν σε πλοία για τη Σινώπη και από εκεί αναχώρησαν για την Ελλάδα. Η πόλη εντάχθηκε στο Βασίλειο του Πόντου των Μιθριδατιδών. Κατά την ελληνιστική περίοδο έπεσε σε αφάνεια. Άρχισε να αναπτύσσεται και πάλι κατά τον 17ο και 18ο αιώνα. Πριν τη Μικρασιατική καταστροφή στα Κοτύωρα διέμεναν περίπου 7.000 Έλληνες επί συνόλου 14.000 κατοίκων.

    Οινόη: (τουρκ. Ünye). Παράλια πόλη και λιμάνι του Πόντου χτισμένη σε ημικυκλικό κόλπο μεταξύ Κοτυώρων και Αμισού. Πρώτη αναφορά στο όνομα Οινόη ως ποταμού όμως και όχι ως πόλης γίνεται από τον Αρριανό. Πιθανώς η πόλη οικίστηκε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους. Ίσως ήταν αποικία της Οινόης Αττικής. Η πόλη αναπτύχθηκε σημαντικά κατά την ύστερη Βυζαντινή περίοδο και ιδίως την εποχή των Μεγάλων Κομνηνών της Τραπεζούντος. Κατά την Οθωμανική περίοδο η πόλη παράκμασε. Στις αρχές του 19ου αιώνα ο χριστιανικός πληθυσμός της Οινόης μετοίκησε στη Σινώπη και σε πόλεις του Νότιας Ρωσίας. Κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της επέστρεψε και η πόλη άρχισε να ακμάζει. Πριν τη Μικρασιατική καταστροφή ζούσαν στην Οινόη περίπου 2.500 Έλληνες κάτοικοι επί συνόλου 10.000 κατοίκων.

    Νεοκαισαρείας μητρόπολη: Οι απαρχές του χριστιανισμού στη Νεοκαισάρεια ανάγονται στον 3ο μ.Χ. αιώνα και ασφαλώς οφείλονται στον άγιο Γρηγόριο τον θαυματουργό, ο οποίος διετέλεσε Επίσκοπος Νεοκαισαρείας από το 240 μέχρι το 275. Η Νεοκαισάρεια ως Μητρόπολη του Πολεμονειακού Πόντου είχε στη δικαιοδοσία της συνήθως 4 Επισκοπές (μόνο κατά τον 12ο με 13ο αι. αναφέρονται 10 υποκείμενες Επισκοπές). Από τις Επισκοπές της Μητροπόλεως Νεοκαισαρείας νωρίς χειραφετήθηκε και αποτέλεσε ξεχωριστή Μητρόπολη αυτή της Τραπεζούντος. Επίσης η Επισκοπή Ριζαίου προήχθη σε Αρχιεπισκοπή κατά τον 8ο αιώνα. Τον Μάρτιο του 1371 οι Μητροπόλεις Αμασείας και Νεοκαισαρείας ενώθηκαν σε μία Μητρόπολη, σύντομα όμως αποτέλεσαν και πάλι ξεχωριστές Μητροπόλεις.
    Στα τέλη του 14ου αιώνα ανατέθηκε στον Μητροπολίτη Τραπεζούντος η διοίκηση των Μητροπόλεων Νεοκαισαρείας, Κολωνείας, Κελτζηνής, Αλανίας και Σωτηριουπόλεως. Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς η Μητρόπολη Νεοκαισαρείας ανέκτησε την ανεξαρτησία της. Πιθανώς για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η Μητρόπολη Νεοκαισαρείας να ενώθηκε με αυτή των Γαγγρών ή τουλάχιστον να διοικούνταν ως χηρεύουσα από τον Μητροπολίτη Γαγγρών. Πάντως από τον 17ο αιώνα και εφεξής η Μητρόπολη Νεοκαισαρείας παρουσιάζει αδιάκοπη ιστορία. Με αυτήν ενώνεται τον ίδιο αιώνα και η Μητρόπολη Γαγγρών, η οποία εκλείπει. Έτσι η Μητρόπολη Νεοκαισαρείας αποτελείται πλέον από δύο διακριτά τμήματα ένα Παφλαγονικό και ένα Ποντιακό.
    Στα τέλη του 17ου αιώνα αποδόθηκε στη Μητρόπολη Νεοκαισαρείας η καταργηθείσα Πατριαρχική Εξαρχία Ινέου και έκοττε ο τίτλος του Μητροπολίτη διαμορφώθηκε σε "Νεοκαισαρείας και Ινέου". Επίσης αποδόθηκε στη Μητρόπολη Νεοκαισαρείας κατά τα τέλη του 18ου αιώνα και  η Εξαρχία των χωριών "του Μελετίου" όπως λέγονταν. Πρόκειται για χωριά της μετέπειτα Μητροπόλεως Κολωνείας. Τα χωριά αυτά αποτέλεσαν στα μέσα του 19ου αιώνα την Επισκοπή Νικοπόλεως υποκειμένη στη Μητρόπολη Νεοκαισαρείας. Το 1889 η Επισκοπή Νικοπόλεως προήχθη σε Μητρόπολη με τον τίτλο Κολωνείας.
    Η έδρα του Μητροπολίτη μεταφέρθηκε αρχικά από τη Νεοκαισάρεια στην Τοκάτη (Ευδοκιάς ή Ευδοξιάς) και αργότερα στα Κοτύωρα (Ορντού).
    Στις αρχές του 20ου αιώνα η Μητρόπολη Νεοκαισαρείας περιλάμβανε του κατωτέρω οικισμούς:
α) Νεοκαισάρεια (Niksar)
β) Αργοσλού (Ardıçlı)
γ) Χουνιαρή ή Χινιάρ (Hanyeri)
δ) Ταχταλή (Tahtalı) από τη σημερινή Επαρχία Niksar (Νεοκαισαρείας) του Νομού Tokat (Ευδοκιάδος)
ε) Ευδοκιάς ή Τοκάτη (Tokat)
στ) Εγρέπ (Uğrak)
ζ) Χαλήλ Εκιντζή ή Χαλήλ Εκιγκιός (Halilalan)
η) Κιοβ εσμέ (Kemalpaşa)
θ) Κιρλίκ (Killik)
ι) Σαλτούχ ή Σαλτσούχ (Saltık) από τη σημερινή Επαρχία Tokat (Ευδοκιάδος) του ομώνυμου Νομού
ια) Ορβάνασα-Έρπαα (Erbaa)
ιβ) Γκιόλονου (Gölönü)
ιγ) Ένδεξε (Ocakbaşı)
ιδ) Ισικλή (Demirtaş)
ιε) Κιοΐ Τσουκούρ ή Κιοκ Τσουχούρ (Beykaya) από τη σημερινή Επαρχία Erbaa (Ορβανάσων) του Νομού Tokat (Ευδοκιάδος)
ιστ) Ρεσαδιέ (Reşadiye)
ιζ) Κιζίλ Δερέ (Güzeldere) από τη σημερινή Επαρχία Reşadiye (Ρεσαδιέ) του Νομού Tokat (Ευδοκιάδος)
ιη) Τσιβρήλ (Çivril)
ιθ) Ασαρτζίκ από τη σημερινή Επαρχία Turhal (Τουρχάλ) του Νομού Tokat (Ευδοκιάδος)
κ) Τεκνετζίκ (Teknecik) από τη σημερινή Επαρχία Almus (Αλμούς) του Νομού Tokat (Ευδοκιάδος)
κα) Μοναστήριον από τη σημερινή Επαρχία Pazar (Παζάρ) του Νομού Tokat (Ευδοκιάδος)
κβ) Κοτύωρα (Ordu) από τη σημερινή Επαρχία Ordu (Κοτυώρων) του ομώνυμου Νομού
κγ) Έπεσα (Aybastı)
κδ) Άγιος Αντώνιος (Alacalar)
κε) Καγιαλί (Kabalı)
κστ) Καγιαλτί (Gölköy) από τη σημερινή Επαρχία Aybastı (Έπεσας) του Νομού Ordu (Κοτυώρων)
κζ) Βώνα (Perşembe) από τη σημερινή Επαρχία Perşembe (Βώνας) του Νομού Ordu (Κοτυώρων)
κη) Οινόη (Ünye)
κθ) Γενίκιοϊ (Yeniköy) από τη σημερινή Επαρχία Ünye (Οινόης) του Νομού Ordu (Κοτυώρων)
λ) Μεσουδιέ (Mesudiye)
λα) Εσκί διρ (Kavaklıdere)
λβ) Μοναχός (Celalköy)
λγ) Μουσαλού (Musalı)
λδ) Μπαϊρακλή (Bayraklı)
λε) Τσαρίκ (Armutkolu)
λστ) Φάλδατσα (Yukarıgökçe) από τη σημερινή Επαρχία Mesudiye (Μεσουδιέ) του Νομού Ordu (Κοτυώρων)
λζ) Φαδισάνη (Fatsa)
λη) Κιόλκιοϊ (Gölköy) από τη σημερινή Επαρχία Fatsa (Φαδισάνης) του Νομού Ordu (Κοτυώρων)
λθ) Κιρέτζ τεπέ ή Κιρέζ τεπέ (Kiraztepe)
μ) Βογμαλή (Boğmalık)
μα) Δις Μουσά (Düzmeşe)
μβ) Ντερέ μπας ή Ντερέ μπασί (Derebaşı) από τη σημερινή Επαρχία İkizce (Ικίζτσε) του Νομού Ordu (Κοτυώρων)
μγ) Λιμάν Ντερέ (Çamlıca) από τη σημερινή Επαρχία Terme (Θερμών) του Νομού Samsun (Αμισού)
μδ) Τάσοβα (Taşova) από τη σημερινή Επαρχία Taşova (Τάσοβας) του Νομού Amasya (Αμασείας)
με) Ακ Βηρέν (Akören) από τη σημερινή Επαρχία Sivas (Σεβαστείας) του ομώνυμου Νομού
μστ) Γενή Χαν (Yıldızeli)
μζ) Αλτίνογλου (Altınoluk) από τη σημερινή Επαρχία Γενή Χαν (Yıldızeli) του Νομού Sivas (Σεβαστείας)
μη) Γάγγραι (Çankırı) από τη σημερινή Επαρχία Çankırı (Γαγγρών) του ομώνυμου Νομού
μθ) Τουχ (Yapraklı) από τη σημερινή Επαρχία Yapraklı (Τουχ) του Νομού Çankırı (Γαγγρών)
ν) Κασταμονή (Kastamonu) από τη σημερινή Επαρχία Kastamonu (Κασταμονής) του ομώνυμου Νομού
να) Ινέπολις (İnebolu) από τη σημερινή Επαρχία İnebolu (Ινεπόλεως) του Νομού Kastamonu (Κασταμονής)
νβ) Θεοδοσία (Tosya) από τη σημερινή Επαρχία Tosya (Θεοδοσίας) του Νομού Kastamonu (Κασταμονής)
νγ) Τζίδε (Cide) από τη σημερινή Επαρχία Cide (Τζίδε) του Νομού Kastamonu (Κασταμονής)
νδ) Θεοδωρούπολη (Safranbolu) από τη σημερινή Επαρχία Safranbolu (Θεοδωρουπόλεως) του Νομού Karabük (Καραμπούκ)
νε) Παρθένιο (Bartın) από τη σημερινή Επαρχία Bartın (Παρθενίου) του ομώνυμου Νομού
νστ) Τσάι Τσουμά (Çaycuma) από τη σημερινή Επαρχία Çaycuma (Τσάι Τσουμά) του Νομού Zonguldak (Ζονγκουλντάκ)
νζ) Σουγγουρλού (Sungurlu) από τη σημερινή Επαρχία Sungurlu (Σουγγουρλού) του Νομού Çorum (Ιβόρων)

Λοιποί οικισμοί
νη) Βαϊρακλή
νθ) Βας-Βουδαμά
ξ) Γάζου
ξα) Γενή Γκιολ
ξβ) Γιαζούρ
ξγ) Γιαζήκιοϊ
ξδ) Γιατζαλού
ξε) Γκέιτζε
ξστ) Δεγιρμέν
ξζ) Δερέ-βας
ξη) Δερέ-τσιφλίκ
ξθ) Ελενός
ο) Ερμέζ δαγ
οα) Εσκισιούρ
οβ) Ίνδαλα
ογ) Ιφσή
οδ) Καλαϊτζίκ Τεπέ
οε) Καντετζιούκ
οστ) Καρατάς ή Καρακάς
οζ) Καραμπελέ
οη) Κατράν
οθ) Κετμελή
π) Κιζ-Δερβέντ
πα) Κιζ Ιλδιρέν
πβ) Κηρής
πγ) Κιλήλ λολού
πδ) Κιράν ορκιούτ
πε) Κιτζακτσί
πστ) Κετζελή
πζ) Μουζά δερέ
πη) Ντερέ τσιφλίκ
πθ) Ορδουλού κιοΐ
ϟ) Ουρκιούτ ή Ουρκιούπ
ϟα) Σιγερέ σενέ
ϟβ) Σουλεϊμναλή
ϟγ) Ταζλού
ϟδ) Τσέρτιγε
ϟε) Τας τεπέ ή Τεζ τεπέ
ϟστ) Τεκέ
ϟζ) Τζαχμάν ή Τσαχμάν
ϟη) Τσαμλίκ
ϟθ) Τζηκαράν
ρ) Τουζλού σου
ρα) Τουλάρ
ρβ) Τουφάρ
ργ) Τσούχτσα
ρδ) Φάδαρα ή Φάταρα
ρε) Φιάν
ρστ) Φιάλη περίκ
ρζ) Χατζή μπέη
ρη) Χίρτζαλη

    Επισκοπικός κατάλογος (υπό σύνταξη).

Χάρτης της Μητροπόλεως Νεοκαισαρείας.

    Αρχείο Kmz με τους οικισμούς της Μητροπόλεως Νεοκαισαρείας.

    Από την Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, πληροφορίες για τη Μητρόπολη Νεοκαισαρείας.

    Αναγραφές στα Τακτικά. (Jean Darrouzès, A.A. Notitiae Episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae, Texte Critique, Introduction et Notes, Institut Français d' Études Byzantines, Paris 1981).

    Αναγραφές στα Συνταγμάτια

Αναθεώρηση: Τετάρτη, 27 Δεκεμβρίου 2023.