 Ο Αλέξανδρος Λαμπρίδης, ένας από τους πρωτεργάτες των εκδηλώσεων του Διεθνούς Φεστιβάλ Πολυφωνικού Τραγουδιού, στο τέλος της εκδήλωσης - συναυλίας Βλαχόφωνου Πολυφωνικού Τραγουδιού, τη Δευτέρα 30 Ιουλίου, που έλαβε χώρα στο χωριό μας, παραχώρησε ευγενικά στην Εφημερίδα μας τη συνέντευξη που ακολουθεί. Το Πολυφωνικό Τραγούδι, δεν είναι ιδιοτροπία κάποιων ανθρώπων ή κάποια ιδιαίτερα τραγουδιά. Είναι τα τραγούδια που έχουν να κάνουν με την ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ του τόπου μας και των ανθρώπων της. Είναι τα ΔΙΚΑ μας τραγούδια. ΕΙναι πάνω απ' όλα, ένα ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ.
Ερ. Η αποψινή εκδήλωση περιείχε μόνο Βλαχόφωνο πολυφωνικό τραγούδι, θα μπορούσατε ναμας πείτε το σκεπτικό αυτής της επιλογής;
Απ. Προσπαθούμε σε κάθε περιοχή, σε κάθε χωριό, να έχουμε εκδηλώσεις που να έχουν σχέση με τον Ιδιο το χώρο. Για παράδειγμα αύριο στο Δόλο είναι εκδήλωση με αφιέρωμα στο Πωγωνήσιο Πολυφωνικό Τραγούδι, ενώ στον Τααμαντά την Παρασκευή είναι αφιέρωμα στη Μουργκάνα. Γι' αυτό το λύγο διαλέξαμε για πρώτη χρονιά, για πρώτη διοργάνωση, για πρώτη εκδήλωση, να είναι αφιέρωμα στη Βλαχόφωνη Πολυφωνία. Μια πολυφωνία σ' ένα Δήμο που έχει πολλούς Βλάχους. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι κάτι το οποίο είναι η μόνη πρόταση του Φεστιβάλ για το συγκεκριμένο χώρο. Κάθε χρόνο αλλάζει η θεματική ενότητα σε κάθε περιοχή.
Ερ. Για πρώτη φορά συμμετέχει ο Δήμος μας στα πλαίσια των εκ δηλώσεων του Διεθνούς Φεστιβάλ Πολυφωνικού Τραγουδιού. θα θέλαμε να μας πείτε πως ξεκίνησε αυτή η προσπάθεια (του Δ/νούς Φεστιβάλ), ποιες περιοχές συμμετέχουν και τι ανταπόκριση υπάρχει.
Απ. Η προσπάθεια για τη δημιουργία του Δ/νούς Φεστιβάλ Πολυφωνικού Τραγουδιού, ξεκίνησε πριν πέντε χρόνια από μια ομάδα ανθρώπων που κατάγονται όλοι από το ίδιο χωριό, ένα χωριό της Θεσπρωτίας το Πολύδροσο, έχουμε την Ιδια - την κοινή αγάπη για το Πολυφωνικό Τραγούδι (Π.Τ.) Ανθρωποι που γνωρίζουν το Π.Τ. είτε σαν άκουσμα από τους γεροντότερους, είτε μέσα από σεμινάρια Π.Τ. στο Μουσείο Λαϊκών Οργάνων.
Ήταν μια παρέα δύο - τριών ανθρώπων, που ξεκινήσαμε με την πρώτη εκδήλωση μια συνάντηση για το Ηπειρωτικό Π. Τ., τον Αύγουστο του 1998 στο χωριό μας, στο Πολύδροσο. Στα πλαίσια εκείνης της συνάντησης συμμετείχαν δύο πολυφωνικά σχήματα, Βορειοηπειρώτες από την Πολίτσιανη και το δικό μας σχήμα (γιατί δημιουργήσαμε και ένα δικό μας σχήμα), τη "Χαονία". Ταυτόχρονα υπήρχε μια συζήτηση με ανθρώπους, οι οποίοι ερευνούν το Π.Τ., ο καθένας από τη δική του επιστημονική σκοπιά. Μια συζήτηση με το Βασίλη Νιτσιάκο, κοινωνικό ανταποκριτή της Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, τον Κώστα Λώλη από τη Βόρειο Ήπειρο, μουσικολόγο και καθηγητή του Δημοτικού Ωδείου και του Μουσικού Λυκείου Δολιανών, το Μενέλαο Ζώτα, από το Ίδρυμα Βορειοηπειρωτικών Ερευνών και τη Γεωργία Τέντα, νέα ερευνήτρια του Π.Τ. Μέσα απ' αυτή τη συνάντηση αυτών των ανθρώπων και αυτών των σχημάτων, εμείς καταθέσαμε τη δικιά μας απόφαση και πρόταση ταυτόχρονα. Την απόφαση, το 1999 να δημιουργηθεί ο Δ/νέα Φ/βάλ Π. Τ., το οποίο δεν θα ήταν τίποτε άλλο, παρά ένας χώρος συνάντησης όλων όσων ερευνούν και ερμηνεύουν το Π.Τ. Διαμορφώσαμε, μετά από εκείνη τη συνάντηση, μία πρόταση το Χειμώνα του '98-'99. Μια πρόταση για το Δ/νέα Φ/βάλ.
Η οποία (πρόταση) αφορούσε κατ' αρχήν το αντικείμενο του Φεστιβάλ, τους στόχους των εκδηλώσεων, τους σκοπούς, τα μέσα, τους συνδιοργανωτές, τα σχήματα που θα συμμετείχαν. Μία πρόταση συνολική, που αφορούσε τη φυσιογνωμία και το χαρακτήρα του Φεστιβάλ. Την πρόταση αυτή την πρώτη χρονιά την απευθύναμε σε αυτούς τους οποίους θεωρούσαμε σαν τους κύριους φυσικούς φορείς της ζωντανής Ερμηνείας του Π. Τ. στις μέρες μας. Σε έναν φορέα Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Τ.Α.) ΑΠΌ ΤΟ Πωγώνι το Δελβινάκι, έδρα μιας περιοχής με ζωντανό το Π. Τ., στα Κτίσματα και όχι μόνο και από την άλλη μεριά τους Φιλιάτες, που συμπεριλαμβάνουν τα χωριά της Μουργκάνας, Αία - Τσαμαντά - Μπαμπούρι - Μίχλα, χωριά με ζωντανή και μεγάλη παράδοση στο Π.Τ.
Απευθυνθήκαμε δε παράλληλα στις δύο Νομαρχίες, Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας. Στους τέσσερις αυτούς φορείς απευθύναμε πρόταση συνδιοργάνωσης. Την πρόταση την κατέθετε η εταιρία που έχουμε φτιάξει από το 1998 "Η ΗΠΕΙΡΟΣ", μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρία που πήρε το όνομα της από την αρχαία ονομασία της Ηπείρου, από τη Δωρική της ονομασία, η οποία είχε σαν πρώτο της βήμα, σαν πρώτη της ενέργεια την έκδοση του ομώνυμου περιοδικού, το περιοδικό "ΑΠΕΙΡΟΣ". Το πρώτο του τεύχος ήταν αφιερωμένο στο Ηπειρωτικό Π. Τ. και κυκλοφόρησε το '98. Η "ΑΠΕΙΡΟΣ" λοιπόν, κάλεσε τους φορείς για συνδιοργάνωση. Αυτοί οι φορείς στο μέτρο των δικών τους δυνατοτήτων, ανταποκρίθηκαν.
Έτσι έγινε το πρώτο Φεστιβάλ. Η πρώτη Διεθνής συνάντηση Π. Τ. από τις 6 μέχρι τις 8 Αυγούστου 99. Οι συναυ-
λίες τότε έγιναν στο Δελβινάκι, στα Κτίσματα, στους Φιλιάτες και στο Πλαίσιο. Πέρα από τις συναυλίες υπήρχε μια επιστημονική ημερίδα αφιερωμένο στο Π.Τ., όπως απαντά σε Ελλάδα και Αλβανία. Κινηματογραφικές προβολές παράλληλα ταινιών και ντοκυμαντέρ, που αναφέρονται στο Π. Τ., καθώς και περιήγηση στις περιοχές αυτές. Οι φορείς, μετά την πρώη συνάντηση, προέβησαν στην οργανωτική διεύρυνση με στόχο να συμπεριλάβουμε και άλλους χώρους, περιοχές που έχουν ακόμη Π. Τ. σύμφωνα με τον αρχικό μας σχεδιασμό. Δεν είναι μόνο το Δελβινάκι, οι Φιλιάτες. ΕΙναι όλο το Πωγώνι και είναι και άλλες περιοχές της Παραμεθορίου Ηπείρου. Στην ουσία το Π. Τ. τεκμηριωμένα απαντά, είτε σαν μνήμη είτε σαν ζωντανή έκφραση στο σύνολο της Παραμεθόριας Ηπείρου.
Τη δεύτερη χρονιά λοιπόν, πέρυσι το 2000, από 1η μέχρι 6η Αυγούστου, με διπλάσιο πια αριθμό ημερών του προγράμματος, με τριπλάσιο αριθμό εκδηλώσεων και συναυλιών, το Φεστιβάλ ξεκίνησε από την Κόνιτσα και συμπεριέλαβε εκδηλώσεις στους Δήμους Δελβινακίου, Ανω Κάλαμο, Μολοσσών, Παραμυθιάς, Φιλιατών και Σαγιάδας. Η Κόνιτσα, έχει Βλάχικες ομάδες, που έχουν Π. Τ. Δεν είναι κάτι το οποίο μπορούμε να το θεωρήσουμε ότι η Ιδια η πόλη, η Κόνιτσα έχει. Στα όρια του Δήμου όμως υπάρχουν και χωριά τα οποία έχουν και Π.Τ. Από την άλλη μεριά, πέρα από το να διευρύνουμε το χάρτη των εκδηλώσεων και την οργανωτική βάση του Φεστιβάλ, προσπαθήσαμε να το διευρύνουμε και θεματικά. Έτσι καλέσαμε δίπλα στους Έλληνες και τους Αλβανούς, τους Ελληνόφωνους, Αλβανόφωνους και Βλαχόφωνους Πολυφωνικούς Ομίλους και τον Όμιλο από την Γκρέτσια Σελεντίνα, της Κάτω Ιταλίας. Ανθρώπους, που είναι οι τελευταίοι που τραγουδάν ακόμη Π.Τ.
Ελληνόφωνο, στην απέναντι ακτή, με μέσο όρο ηλικίας άνω των 80 και φέτος ακριβώς, λόγω της μεγάλης τους ηλικίας, δεν μπορούν να συμμετέχουν. ΕΙναι μοναδικό προνόμιο ότι πέρυσι αυτοί οι άνθρωποι, για τελευταία φορά, τραγούδησαν μπροστά σε κόσμο το δικό τους τραγούδι, εδώ στον τόπο μας, κατά τη διάρκεια της δεύτερης Διεθνούς συνάντησης Π.Τ.
Υπάρχει μια παρένθεση ανάμεσα που συνδέει την πρώτη και τη δεύτερη συνάντηση Π.Τ. Αποφασίσαμε και διοργανώσαμε, στο "Παλλάς" στην Αθήνα, για τον κόσμο που ζει εκεί, την πρώτη μεγάλη συναυλία Π.Τ., στην οποία συμμετείχαν τα σχήματα της πρώτης Διεθνούς Συνάντησης. Αυτό έγινε τον Απρίλη του 2000. Ήταν εκπληκτική η ανταπόκριση του κόσμου. Ξεπέρασε τα όνειρα μας. Ήταν η μεγαλύτερη σε συμμετοχή θεατών συναυλία, που πραγματοποιήθηκε τα τελευταία τέσσερα χρόνια στο "Παλλάς". Ήρθαν νέοι άνθρωποι που καταγώντουσαν από οπουδήποτε αλλά που έλκονταν από το Π. Τ.
1ο Φεστιβάλ - 1η μεγάλη συναυλία, 2η Διεθνής συνάντηση - 2η μεγάλη συναυλία τον περασμένο Απρίλη του 2001 στο "Παλλάς". Μια συναυλία που έγινε το μεγάλο βήμα της θεματικής διεύρυνσης του Φεστιβάλ. Πρώτη φορά εκεί, τραγούδησαν Έλληνες, Αλβανοί και Σέρβοι μαζί. Σε μια εποχή που πραγματικά κάτι τέτοιο, ήταν απαγορευτικό και πώς να το πω, όλοι μας ακόμη και την τελευταία στιγμή θεωρούσαμε αυτή τη συνάντηση ανέφικτη.
Ερ. Συμμετείχε όμιλος από τα Σκόπια;
Απ. Πολυφωνικό τραγούδι υπάρχει στο Κρούσεβο των Σκοπίων. Ήταν όμως η μετάκληση αυτή, γιατί η ομάδα που υπάρχει στο Κρούσεβο, αποτελείται από δέκα ανθρώπους, οι τέσσερις από αυτούς σε επιστράτευση στο Τέττοβο και οι υπόλοιποι δεν είχαν βγάλει ποτέ διαβατήριο. Μιλήσαμε όμως με τον Πρόεδρο των Βλάχων από το Μοναστήρι, Γεώργιο Ηλία (;). Και ήρθαμε σε επαφή με τους ανθρώπους που είναι στο Τέττοβο. Ελπίζουμε του χρόνου να το καταφέρουμε αυτό το πράγμα και ελπίζουμε να είναι καλύτερες οι συνθήκες.
Φέτος με αυτή την τρίτη συνάντηση τη μια πλευρά του αρχικού μας συνδυασμού, που αφορά την έκταση του χάρτη των εκδηλώσεων, έχουμε φτάσει να την πραγματώσουμε. Δεν θέλουμε κάτι παραπάνω απ' αυτό που γίνεται φέτος σ' όλη την παραμεθόρια Ήπειρο. Είναι πανέμορφο το φετεινό ταξίδι. Ξεκίνησε από Αετομηλίτσα και φτάνει Σαγιάδα. 488 χιλιόμετρα. Είναι απίστευτο, ακόμη και για μας, αυτό που συμβαίνει φέτος, παρότι το θέλαμε χρόνια. ΕΙναι πανέμορφο. Ενεργοποιεί όλη την παραμεθόρια Ήπειρο και ενεργοποιεί ότι τις κλασσικές περιοχές που είναι πόλος έλξης ή γνωστές, ενεργοποιεί τις περιοχές που είναι αποσιωποιημένες ουσιαστικά από την ίδια τη γεωγραφία, τον ίδιο το χάρτη. Τις περιοχές που είναι κάτω από την τρύπα της πινέζας, όπως ο Τσαμαντάς, η Αετομηλίτσα, το Πληκάτι, η Αγία Μαρίνα, η παλιά Σαγιάδα, αναφέρομαι σε πέντε περιοχές που είναι κυριολεκτικά 2 χλμ. από τα σύνορα. ΕΙναι ένα ταξίδι κατά μήκος της γραμμής των συνόρων και ταυτόχρονα ένα ταξίδι που διαρκώς θέλει να υπερβαίνει και υπερβαίνει τα σύνορα. Όχι μόνο οργανωτικά, αλλά βρίσκει και τρόπους να το κάνει συμβολικά πολύ πιο απτό. Στην Αγία Μαρίνα για παράδειγμα, τα σχήματα που φθάνουν από μέσα από την Ανω Δερόπολη, δε θα περάσουν από Κακαβιά και τελωνεία, θάρθουν από το δρόμο το παλιό, την Κοσοβίτσα και Αγία Μαρίνα. Δυο Βορειοηπειρωτικά χωριά, μόλις 20 λεπτά με τα πόδια. Κανένα κράτος δεν θα χωρίσει αυτούς τους ανθρώπους από το να ενωθούν και να τραγουδήσουν μαζί στη γραμμή των συνόρων.
Από τη μια μεριά έχουμε αυτή τη διεύρυνση, που είναι η πραγμάτωση του αρχικού μας στόχου, της διεύρυνσης και της αναφοράς στο σύνολο της παραμεθορίου Ηπείρου. Από την άλλη φέτος, συμπεριλαμβάνονται και οι Σέρβοι στο Φεστιβάλ. Και έχει άλλη αξία εδώ να τραγουδάν Έλληνες, Αλβανοί και Σέρβοι απ' ότι στην Αθήνα. Έχει άλλη αξία, γιατί από τη μια μεριά εδώ είναι περιοχές που μόλις πολύ πρόσφατα, καλλιεργήθηκε ξενοφοβία και ρατσισμός για τους Αλβανούς και από την άλλη αυτή τη στιγμή υπάρχουν τόσα προβλήματα πολύ κοντά μας και εμείς τραγουδάμε. Δεν μπορούμε να ξεχνάμε τι γίνεται στο Τέττοβο, τι γινόταν λίγο πριν στο Κόσσοβο, λίγο πριν στη Βοσνία. Μας αφορά και αυτό ακριβώς προσπαθούμε να κάνουμε, σε μια τόσο δύσκολη εποχή και περιοχή, να κρατάμε τις γέφυρες επικοινωνίας ανοικτές μέσα από το τραγούδι, το κοινό μας τραγούδι, το Πολυφωνικό τραγούδι.
θάθελα να πω κάτι. Φέτος οι διοργανωτές είναι πολλοί. Δίπλα στους πρωτεργάτες Δήμους, Δελβινακίου και Φιλιατών, είναι οι δήμοι Ανω Πωγωνίου, Ανω Καλαμά, Μαστοροχωρίων, Κόνιτσας, Παραμυθιάς, Μολοσσών, Σαγιάδας, Νομαρχία Ιωαννίνων, οι Κοινότητες Αετομηλίτσας και Πωγωνιανής. Αυτός που δεν είναι δίπλα μας και πλέον νιώθουμε την ανάγκη να το λέμε παντού, γιατί δεν μπορούμε πλέον να του καταλογίσουμε άγνοια αλλά πρόθεση, είναι το Υπουργείο Πολιτισμού. Αρκείται επί τρία χρόνια να πρωτοκολλεί τις αιτήσεις επιχορήγησης και να μην απαντά καν σ' αυτές τις αιτήσεις και τα αιτήματα τα οποία υποβλήθηκαν συλλογικά από τους 9 φορείς Τ.Α. και δεν βρίσκουν καμία ανταπόκριση. Δεν μας αρέσει και δεν το κάνουμε ότι κάνουμε για να καταγγέλλουμε. Και ούτε θα το κάνουμε αυτό. Ούτε είμαστε μίζεροι να παραπονιόμαστε, θεωρούμε ότι έχουμε κάνει συγκεκριμένο έργο στην προβολή και την ανάδειξη του Πολυφωνικού Τραγουδιού, στο να το κάνουμε γνωστό πολύ πλατύτερα απ' τον ίδιο τον φυσικό του χώρο, τον κοινωνικό του χώρο, την Ήπειρο, θεωρούμε ότι πολύ περισσότερο προσφέρει εθνικό και μάλιστα διεθνικό έργο αυτό που συμβαίνει στην παραμεθόρια Ήπειρο και θεωρούμε απαράδεκτο και το λέμε με όλη μας την ευθύνη, σαν Αλέξανδρος Λαμπρίδης και Αντώνης Έξαρχος, εμείς οι δύο άνθρωποι που ξεκινήσαμε αυτή την προσπάθεια, να κωφεύει το Υπουργείο Πολιτισμού στα αιτήματα στήριξης.
Δεν του χρεώνουμε πια άγνοια. Του χρεώνουμε πρόθεση. Και αναζητούμε τις αιτίες αυτής της πρόθεσης. Επίσης θεωρούμε απαράδεκτο και αρνούμαστε και αρνηθήκαμε πολύ πρόσφατα το όνειρο μας γι' αυτό το Φεστιβάλ, τον κόπο μας και το μόχθο μας, πώς να το πω, να το περιδιαβαίνουμε σε υπουργικά πολιτικά γραφεία, τα οποία εν είδει πελατειακής σχέσης, μας κάλεσαν να μας επιχορηγήσουν. "Φέρτε μας εδώ την πρόταση, να βάλουμε εμείς τα λεφτά".
Τέτοια πράγματα τα θεωρούμε απαράδεκτα γιατί δεν έχουν καμία σχέση με αυτά που κάνουμε και γιατί δεν θεωρούμε αντάλλαγμα πελατειακής σχέσης την προσπάθεια μας.Το λέω, γιατί πραγματικά έχει φτάσει στο όριο αυτή η κατάσταση. Δύο χρόνια δεν το λέγαμε. Σωπαίναμε. Μας αρέσει να κάνουμε και όχι να ζητάμε, ούτε να καταγγέλλουμε. Αλλά πλέον αυτό το πράγμα, νομίζουμε ότι μιλάει μόνο του. Και εμείς απλά το λέμε πια προς τα έξω. Είναι τόσο απτό, το τι γίνεται εδώ πέρα, που δεν μπορείς να μην καταλαβαίνεις και να αγνοείς πια. Έχουνε βγει πανεπιστημιακοί καθηγητές, όπως καθηγήτρια από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Πέρυσι, έχουν καταρτίσει έντυπα μόνοι τους, πρωτοβουλιακά όχι δημοσιογραφικά την άποψη τους στις εφημερίδες, όπως τα "Νέα", που μίλησε για το πολιτιστικό γεγονός της χρονιάς. Το κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός της χρονιάς. Η καθηγήτρια, Φραγκίσκη Αμπατζόγλου. Αυτά τα ξέρει το υπουργείο, τα ξέρει από πρώτο χέρι. Το ότι δεν ενισχύει δεν είναι λοιπόν από άγνοια. ΕΙναι από πρόθεση. Τελείωσε αυτό.
Ερ. θεωρούμε ευτυχές το γεγονός ότι για πρώτη φορά συμμετέχει το Πολυφωνικό του Κεφαλόβρυσου, το οποίο επανασυγκροτήθηκε πρόσφατα, θέλουμε τη γνώμη σας και τη δική σας αξιολόγηση για τη συγκεκριμένη του παρουσία, απόψε και τις εν γένει δυνατότητες του.
Απ. Καταρχήν, ότι συγκροτήθηκε ένας όμιλος από το Κεφαλόβρυσο, ήταν ιδιαίτερα σημαντικό. Η αλήθεια είναι ότι όταν ξεκινήσαμε το Φεστιβάλ, θεωρήσαμε αυτονόητη την παρουσία του Κεφαλόβρυσου. Και γι' αυτό είχαμε απευθύνει πρόταση συμμετοχής. Αυτό δεν έγινε δυνατό για διάφορους λόγους. Το ότι συγκροτήθηκε φέτος και το πρωτοακούσαμε στην επέτειο του χωριού (μνημόσυνο καέντων) ήταν ιδιαίτερα σημαντικό. Αυτό άλλωστε είναι κι ένας από τους στόχους του Φεστιβάλ. Το να ενεργοποιήσει τους Ιδιους τους κατοίκους των χωριών που φιλοξενούν εκδηλώσεις, να τραγουδήσουν το δικό τους τραγούδι στο δικό τους τόπο, στο φυσικό τους χώρο και στο δικό τους περιβάλλον, θεωρούμε την παρουσία του Κεφαλόβρυσου φέτος στις εκδηλώσεις, την ενεργή παρουσία, όχι στο χάρτη των εκδηλώσεων αλλά του πολυφωνικού ομίλου του, ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της 3ης Διεθνούς Συνάντησης Π. Τ. Η παρουσία του σήμερα στη συναυλία, δικαιώνει την άποψη μας.
Ήταν όντας αντάξιοι των προσδοκιών μας και μάλιστα τις υπερβαίνει. Φέρνει μαζί του τα παλαιότατα ακούσματα, τα οποία είχαν σιγήσει. Ενεργοποιεί μνήμες στον Ιδιο το χώρο του Κεφ/σου,ιδιαίτερα σημαντικές. Η ανταπόκριση του κόσμου, των ντόπιων στα τραγούδια τους, ειδικά προς τα παλαιά τραγούδια, ήταν συγκινητικότατοι και έδειχνε ότι δεν είναιιδιοτροπία κάποιων ανθρώπων, κάποια ιδιαίτερα τραγούδια, αλλά είναι τραγούδια δικά τους. Τραγούδια που έχουν να κάνουν με την ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ του τόπου και των ανθρώπων της. Πιστεύουμε ότι ένα τέτοιο σχήμα δεν μπορεί να κριθεί με κριτήριο κάποιες δυνατότητες. Το σημαντικό σε μια τέτοια ομάδα είναι να συνεχίσει να τραγουδάει και το να περάσει τη σκυτάλη σιγά - σιγά και σταδιακά σε ανθρώπους νεότερους. Ανθρώπους που θα μπορούσαν να κρατήσουν ζωντανό το τραγούδι. Ζωντανό και ταυτόχρονα χωρίς να αλλοιώνουνε το αξιακό του περιεχόμενο. Να κρατήσουν δηλαδή τον χαρακτήρα ομίλου και να μη γίνει, ένα επαγγελματικό συγκρότημα, όπως κάναν άλλο, στο Π. Τ. και γενικότερα στο Δημοτικό μας Τραγούδι, με συνέπεια να χάσει την ψυχή του και να κράτησε, τη φόρμα του. Δεν είναι εκεί η ουσία. Η ουσία είναι να κρατήσουμε και το άκουσμα που ενεργοποιεί μνήμη, αλλά και όσο μπορούμε, όσο αυτό είναι εφικτό μέσα από τις κοινωνικές εξελίξεις και τη μετατροπή μιας συλλογικότητας σε εξατομίκευση και κατακερματισμό, σήμερα το να κρατάμε της συλλογικότητα του Π. Τ., το ύφος τους και το ήθος του. Μιλάω συνολικά για όλους τους ομίλους.
ΕΡ. Το πολυφωνικό τραγούδι κατόρθωσε να διατηρηθεί σαν άκουσμα και μέσα από τη δισκογραφία, που προέκυψε από την επαγγελματοποίηση κάποιων σχημάτων εδώ και 30 χρόνια, τι θα λέγατε πάνω σ' αυτό.
Απ. Δεν θέλω να συγκεκριμενοποιήσω κάποιο σχήμα, θέλω να πω το εξής: ότι μας έχει τύχει συγκρότημα δεν μιλώ για όμιλο, που έχουμε ακούσει σε δίσκους, όταν πήγαμε στους τόπους τους, μετά όλοι μαςλέγαν, "παιδιά αυτοί έχουν αλλοιώσει το τραγούδι, το πήγαν στην Ευρώπη και το γύρισαν αλλοιώτικο".
Ερ. Τουλάχιστον ο όμιλος του Κεφαλόβρυσου που ξεκίνησε για πρώτη φορά φέτος, είχε αυτό το αυθεντικό, είχε αυτή τη ψυχή. Δεν είχε βέβαια αυτη την τεχνική την οποία ίσως έχουν άλλοι όμιλοι. Συμφωνείτε;
Απ. Δεν θα ήθελα να κρίνω τα κριτήρια της τεχνικής, μου φαίνονται λίγο στεγνά, για να περιγράψουμε αυτό που ενεργοποιεί το άκουσμα των τραγουδιών, που είναι πολύ σημαντικότερο πράγμα. Όταν ακούμε τραγούδια με τον Σπύρο Ντεμίρη, τον Λάμπρο τον Κούρο, τον Αχιλλέα τον Γραμμόζη, είναι κάτι που συνολικότερο και δεν μπορείς να το κατακερματίζεις και να πεις ότι έχουν ή δεν έχουν καλή τεχνική. Τι θα πει αυτό! Κουβαλάνε μνήμη και αυτοί είναι οι τελευταίοι που πήραν τη σκυτάλη αυτής της μνήμης και μας χαρίζουν αυτή τη μοναδική στιγμή. Να γίνουμε κοινωνοί αυτής της μνήμης.
Ερ. Διαπιστώνουμε ότι το Διεθνές Φεστιβάλ Π.Τ. αγκαλιάζεται από όλο και περισσότερο κόσμο. Πως βλέπετε τη μελλοντική του εξέλιξη, παίρνοντας ως δεδομένη τη συμβολή του στη διάσωση αυτού του στοιχείου που είναι σημαντικό μέρος της πολιτισμικής μας παράδοσης και ποια βλέπετε να είναι η θέση του δικού μας πολυφωνικού σ' αυτή την εξέλιξη.
Απ. Ξεκινήσαμε την προσπάθεια του Διεθνές Φεστιβάλ Π. Τ. θέλαμε σταδιακά να διευρύνουμε μέχρι ν' αγκαλιάσει το σύνολο των περιοχών που έχουν ζωντανό το Π. Τ. Το όνειρο μας και τα σχέδια μας για την επόμενη χρονιά είναι πολύ συγκεκριμένα. Είναι η διοργάνωση μιας διαβαλκανικής πολυφωνικής συνάντησης στην οποία να εκπροσωπούνται όλα τα είδη πολυφωνίας και της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας και της Σερβίας και της Αλβανίας και των Σκοπίων και της Ελλάδας. ΕΙναι σπάνια τύχη το σύνολο των χωρών της Βαλκανικής Χερσονήσου να έχουν Πολυφωνικό Τραγούδι. Και αυτό το στοιχείο της παράδοσης είναι κοινό, σπάνιο και τόσο παλιό. Είναι μια μοναδική ευκαιρία να συναντιόμαστε με τους γείτονές μας την εποχή, που είναι πολλοί αυτοί που προσπαθούν αν υψώσουν σύνορα ανάμεσα μας. Το όνειρο μας λοιπόν είναι μια Βαλκανική Συνάντηση Πολυφωνίας το 2002. Αυτό αφορά τη θεματική διεύρυνση. Από την άλλη αυτό το οποίο θέλουμε είναι να κατακτήσουμε περισσότερο αυτό, που τα πρώτα του βήματα κάναμε φέτος. Πιστεύουμε ότι το κάναμε και μάλιστα ελπίζω επιτυχημένα. Ζητούμενο για μας είναι ένα πανηγύρι με πολυφωνικά, όσο παρεξηγημένα και να ακούγεται η λέξη πανηγύρι. ΕΙναι το πραγματικό πλαίσιο που ταιριάζει σ' αυτό το είδος τραγουδιού Να πούμε κάτι και να το τονίσουμε αυτό. Ότι μέσα από τις εκδηλώσεις αυτές είναι πολύς κόσμος που ανακαλύπτει για πρώτη φορά την παραμεθόρια Ήπειρο. Η άγονη γραμμή της Ηπείρου, αδόκιμος ίσως ο όρος, η παραμεθόρια Ήπειρος είναι εκπληκτική. Τέλος, να τονίσουμε ακόμη ότι το Φεστιβάλ δεν είναι ένας κλασσικός πολιτιστικός θεσμός που έχει μια έδρα και εστιάζει σ' αυτή. Απεναντίας είναι ένα ταξίδι όχι μόνο στο χώρο, είναι τελικά ένα ταξίδι ανακαλύψεων, ένα ταξίδι συναντήσεων.
Ερ. Μας εκθέσατε παραπάνω ότι το Υπουργείο Πολιτισμού δεν στηρίζει οικονομικά τη σημαντική αυτή προσπάθεια. Η οικονομική στήριξη των εννέα φορέων Τ.Α. που προαναφέρατε, είναι επαρκής;
Απ. Μέχρι σήμερα, μέχρι και την τρίτη συνάντηση, οι εκδηλώσεις στηρίζονται αφενός στη συμμετοχή των φορέων Τ.Α. για τη χρηματοδότηση των εκδηλώσεων, η οποία αντικειμενικά είναι μικρή αφετέρου δε στα μέλη της εταιρίας που έχουν εγκαταλείψει τα πάντα γι' αυτή την υπόθεση. Οι άνθρωποι αυτοί, βάζουν από τη τσέπη τους. Βάζουν πολλά από τη τσέπη τους. Ξέρουμε ότι τα δεδομένα των Δήμων για πολιτιστικές εκδηλώσεις δεν είναι μεγάλα και όταν έχουν να κάνουν μια σειρά εκδηλώσεων, συχνά αντιμετωπίζουν την εκδήλωση του Π. Τ. σαν μια από αυτές τις εκδηλώσεις. Το να φέρεις 24 πολυφωνικούς ομίλους από 3 χώρες, μέχρι και από το Βελιγράδι για 12 εκδηλώσεις σε μια διαδρομή 500 Κm, η συμμετοχή των φορέων Τ.Α., κακά τα ψέματα, δεν διασφαλίζει το σύνολο των οικονομικών υποχρεώσεων. Με τα δεδομένα αυτά, στο τέλος αυτοί οι άνθρωποι, θα γίνουν αναλώσιμοι. |
