·       ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΑ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

         Το Τσακήλι βρίσκεται 4 χλμ νοτιοδυτικά από τις Μέτρες (Çatalca) και απέχει από τα κοντινά χωριά Νεοχώρι 3 χλμ και Ελμπασάν 6 χλμ. Είναι χτισμένο στις υπώρειες του Αϊλιά (321μ. ) σε υψόμετρο 170 μέτρων. Το υψόμετρο αυτό πρόσφερε στο χωριό ένα πολύ καλό κλίμα, με αποτέλεσμα οι κάτοικοί του να έχουν πολύ καλή υγεία. Η περιοχή συνδύαζε και βουνό και θάλασσα, η οποία βρισκόταν σε απόσταση  μόλις 8 χλμ Ν.Α του χωριού.

        Το κλίμα της περιοχής μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε σαν Ηπειρωτικό. Ζεστά Καλοκαίρια και πολύ ψυχροί Χειμώνες. Αν και η απόσταση από την θάλασσα είναι 7-8 χμ, η λοφοσειρά Ροδόπης που υψώνεται ανάμεσα με κατεύθυνση Ανατολή - Δύση, δεν επιτρέπει σ’ αυτήν να επηρεάσει σημαντικά και να κάνει το κλίμα περισσότερο Μεσογειακό. Εκείνο που ήταν χαρακτηριστικό ήταν το μεγάλο ύψος του χιονιού που πολλές φορές έφθανε μέχρι τα παράθυρα των σπιτιών. Αυτό συνήθως γινόταν όταν φυσούσε άνεμος από ΒΔ (Καράηλς = μαύρος άνεμος).
 

Η Μεγάλη Πέτρα

          Προς τα Βόρεια του χωριού ήταν το βουνό Αϊλιάς (Çıplak Tepe) με δυο κορυφές, τη μεγάλη Γκουρλού και τη μικρή Γκουρλού προς Α. και δυο μικρότερες κορυφές προς Β. του χωριού οι οποίες ονομάζονταν Μάης, γιατί εκεί συνήθιζαν να βγαίνουν την Πρωτομαγιά και να κυλιώνται. Χαμηλότερα από το Μάη προς την κατεύθυνση του χωριού υπήρχε η Μεγάλη Πέτρα, η οποία ήταν συνεχής σειρά βράχων που έμοιαζε με αμαξοστοιχία σιδηροδρόμου και στο νοτιότερο μέρος αυτής στη βάση είχε μια μεγάλη τρύπα.

          Στις υπώρειες του βουνού του Αϊλιά, όπου ήταν χτισμένο το χωριό, υπήρχε μεγάλη έκταση βράχων, οι Πέτρες, όπου υπήρχαν τρεις «Γλύστρες» βράχοι δηλαδή λείοι από τη μια πλευρά, όπου τα παιδιά διασκέδαζαν γλυστρώντας.

      Το Βουνό του Αϊλιά εκτείνεται από Δ. προς Α. απ΄την Αρκουδόπετρα, υπεράνω των απάνω Αμπελιών, ολίγον τι πέραν της κλιτύος που σχηματίζει το Αλμπασανιώτικο το Γιοφύρ ή Τσακλιώτικο Ρέμα, μέχρι του Κουγιούκ Ντερέ ( Κούκου Ρέμα), το οποίο ήταν ποταμός και σ’ αυτόν χύνονταν όλα τα ρέματα της περιφέρειας του χωριού, δηλαδή της Βασιλικής το Ρέμα, της Αγια Παρασκευής το Ρέμα και το Κουτούνι.

Το Ρέμα του Κούκου	Οι γλύστρες

           Στο ρέμα του Κούκου ήταν τέσσερις νερόμυλοι, του Χατζηδιαμαντή, του Βουλτσάκη, του Μουχλιάρη και του Μπεχτσέτ μπέη.  Στους τρεις πρώτους άλεθαν οι Τσακλιώτες, σπανίως δε επήγαιναν στον τέταρτο, γιατί ο τούρκος ιδιοκτήτης του είχε εξισλαμισθεί δια της βίας. Την ιστορία αυτού του μυλωνά περιγράφει ο Καλλισθένης Χουρμουζιάδης: [ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΠΕΤΡΟΧΩΡΙΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΜΕΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΘΥΡΩΝ. - ΘΡΑΚΙΚΑ ΤΟΜΟΣ 11  [1939]  σελ. 315-344]

Τς Καρυάς ο μύλος.

     Τς Καρυάς ο μύλος, με καιρό ήdανε ρωμαίκος. Οι Τούρκοι πολύ ήθελαν το μυλωνά να τονε τουρκέψνε. Σκώνται μια μέρα οι μεγάλοι τς και παγαίν-νε στο μύλο και τονε φοβερίζνε π θα σφάξνε γούλοι τσι Χστιανοί και τον αναgάζνε να πή "Χακ dινί καbούλ εττίμ". Τον έβαναν απάν στ άλογο τονέ στόλισανε και τονε πάγαιναν να τονε σουλτανέψνε. Περνώdας απ΄το σπίτ τ, βγαίνει η γυναίκα τ από το παραθύρ και τονε ξεφωνίζ: "Τι είν΄αυτό πόκαμες άdρα". "Πάλε, λέει μαζί θα ήμαστε γυναίκα, μη σταναχωριέσαι". Ύσταρ άρκεψαν να βιάζνε τη γυναίκα να τουρκέψ. Βαρέθκε πια απ τς φοβέρες , σκώνεται παγαίνει στο ν-νό τς και ρωτάει. "Τι να κάμω να γλυτώσω;" " Πάνε, λέει στο Κονάκι και πρι να bης μέσα, βγαν τ bεντόφλα σ, φτύσ΄ απ΄κάτ, ξαναφόρεστνα, και τομ bης μέσα, άνοι τα στήθια σ να φαίνται και ρίξ το φακιόλι σ. Πήγε κι έκαμε καπώς τν ορμήνεψε. "Αυτήνι είπανε δε είνε για μας ". και τν άφκανε. Ο Μπεχτσέτς πόχι τώρα τς Καρυάς το μύλο, είνε από κείν το σόι.

ΠΗΓΕΣ:

• ΚΑΛΛΙΣΘΕΝΗΣ ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗΣ, Το Τσακήλι των Μετρών, ΘΡΑΚΙΚΑ, ΤΟΜΟΣ 11  [1939]  σελ. 347-413

• ΚΑΛΛΙΣΘΕΝΗΣ ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗΣ, Παραδόσεις Πετροχωρίου και άλλων χωρίων της Επαρχίας Μετρών και Αθύρων,ΤΟΜΟΣ 11 [1939] σελ. 315-344

• ΚΑΛΛΙΣΘΕΝΗΣ ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗΣ, Το Τσακήλι των Μετρών, ΘΡΑΚΙΚΑ, ΤΟΜΟΣ 8  [1937]  σελ. 330-350

• Αφηγήσεις Προσφύγων

• http://neohori.blogspot.gr/