Ως πέμπτο άθλο όρισε ο Ευρυσθέας στον Ηρακλή να διώξει τις Στυμφαλίδες όρνιθες· και αυτόν τον άθλο ο Ηρακλής τον έφερε σε πέρας με την εφευρετικότητα και την ευφυΐα του, καθώς το πλήθος των πουλιών ήταν τόσο που δεν θα μπορούσε να τα ξεκάνει με τη βία. Πιο συγκεκριμένα: Στην πόλη Στύμφαλο της Αρκαδίας, μέσα σε πυκνό δάσος, υπήρχε λίμνη που λεγόταν Στυμφαλίδα. Σε αυτήν εύρισκαν καταφύγιο πουλιά, από φόβο μήπως τα αρπάξουν λύκοι, [24] ή ως εφαλτήριο για τις επιδρομές τους στα χωράφια όπου ρήμαζαν τους καρπούς. Αμήχανος ο Ηρακλής πώς να βγάλει τα πουλιά από το δάσος, επινόησε το εξής τέχνασμα: κατασκεύασε χάλκινα κρόταλα (Διόδ. 4.13.2) ή του τα έδωσε η Αθηνά που τα είχε πάρει από τον Ήφαιστο (Απολλόδ. 2.93). Χτυπώντας τα από ένα όρος κοντά στη λίμνη, προκαλούσε έναν τρομακτικό ήχο που φόβιζε τα πουλιά. Και ή τα έδιωξε με τον συνεχή ήχο που δεν άντεχαν ή, καθώς φοβισμένα σηκώνονταν ψηλά, ο Ηρακλής τα χτυπούσε με τα βέλη του. Ο Απολλώνιος Ρόδιος (2.1052 κ.ε.) παραδίδει ότι οι Στυμφαλίδες είχαν φτερά από σίδερο και ήταν αφιερωμένες στον Άρη.
Σε μετόπη του ναού του Ολυμπίου Διός ο Ηρακλής φέρνει μερικά από τα πουλιά ως τρόπαια στην Αθηνά που, άοπλη και ξυπόλυτη, καθισμένη σε βράχο, μοιάζει με νεαρή, ντροπαλή ερωτευμένη κοπέλα που δέχεται δώρα από τον καλό της —είναι χαρακτηριστικό ότι η θεά στέκεται χαμηλότερα από τον ήρωα. Αυτή είναι η μοναδική σωζόμενη παράσταση του άθλου στη μνημειακή πλαστική του 5ου και 4ου αι. π.Χ., ενώ λίγες είναι και οι παραστάσεις του άθλου στην αγγειογραφία. [25]
[Εικ. χάρτης, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18]