Ως δεύτερο άθλο όρισε ο Ευρυσθέας στον Ηρακλή να σκοτώσει την Ύδρα της Λέρνας. Το θηρίο αυτό γεννήθηκε από τον Τυφώνα και την Έχιδνα και ήταν ὄφις ἐν ὓδασι διαιτώμενος, νεροφίδα με άλλα λόγια, με πέντε ή έξι ή εννιά ή μέχρι εκατό κεφάλια, ανάλογα με τους συγγραφείς, φιδίσια ή και ανθρώπινα. Ας δούμε τι λέει ο Απολλόδωρος:

Δεύτερο άθλο του όρισε [ο Ευρυσθέας στον Ηρακλή] να σκοτώσει τη Λερναία ύδρα· αυτή μεγάλωνε στο έλος της Λέρνας, εξορμούσε στην πεδιάδα και ρήμαζε τόσο τα κοπάδια όσο και τα χωράφια. Η νεροφίδα ήταν τεράστια, με εννιά κεφάλια, τα οκτώ ήταν θνητά, το ένα, το μεσαίο, ήταν αθάνατο.

Στα ελληνιστικά χρόνια λεγόταν ότι το κεντρικό κεφάλι ήταν γυναικείο, από το οποίο αντί για μαλλιά φύτρωναν φίδια, όπως στο κεφάλι της Μέδουσας. Η αναπνοή της ήταν θανατηφόρα ακόμη κι όταν ήταν κοιμισμένη και προξενούσε καταστροφές στις σοδειές και στα κοπάδια της χώρας.

Ανέβηκε, λοιπόν, [ο Ηρακλής] σε άρμα που το οδηγούσε ο Ιόλαος και έφτασε στη Λέρνα. Ύστερα, σταμάτησε τα άλογα και βρήκε τη νεροφίδα σε ένα λόφο κοντά στις πηγές της Αμυμώνης, όπου ήταν η φωλιά της, και, χτυπώντας την με πυρωμένα βέλη, την ανάγκασε να βγει από εκεί· και την ώρα που αυτή βγήκε, την έπιασε και την κρατούσε σφιχτά. Εκείνη, όμως, τυλίχτηκε γύρω από το ένα του πόδι και τον ακινητοποίησε. Και εκείνος, αν και της έκοβε τα κεφάλια με το ρόπαλο [ή με μια άρπη, ένα κυρτό σπαθί], δεν μπορούσε να την εξοντώσει· γιατί, όταν έκοβε ένα κεφάλι, φύτρωναν δύο. Βοηθούσε τη νεροφίδα και μια γιγαντιαία καραβίδα που του δάγκωνε το πόδι στη φτέρνα. Πρώτα, λοιπόν, σκότωσε αυτήν (την καραβίδα) και ύστερα ζήτησε τη βοήθεια του Ιόλαου, που έκαψε τμήμα του κοντινού δάσους και, καυτηριάζοντας με τους δαυλούς τα σημεία απ’ όπου ξεφύτρωναν τα κεφάλια, δεν άφηνε να βγουν άλλα. Με αυτόν τον τρόπο, αφού γλίτωσε από τα κεφάλια που φύτρωναν συνέχεια, στη συνέχεια έκοψε και το αθάνατο και το πλάκωσε με βράχο πελώριο στον δρόμο που περνούσε μέσα από τη Λέρνα προς την Ελαιούντα [14]. Ύστερα, έσκισε το σώμα της νεροφίδας και βούτηξε τα βέλη του στη χολή της. Ο Ευρυσθέας, όμως, είπε ότι δεν πρέπει να προσμετρηθεί αυτός ο άθλος στους δέκα, γιατί δεν νίκησε μόνος του την ύδρα αλλά μαζί με τον Ιόλαο. (Απολλόδ. 2.5.2)

Με το αίμα της Ύδρας ο Ηρακλής έκανε δηλητηριώδη τα βέλη του. Όταν με αυτά τραυμάτισε τον Κένταυρο Πυλήνορα ή τον Χείρωνα, αυτός έπλυνε την πληγή του στα νερά του ποταμού Άνιγρου, που πηγάζει από το αρκαδικό όρος Λάπιθος, και από τότε αναδύεται από εκεί μια άσχημη μυρωδιά, ούτε τα ψάρια του είναι κατάλληλα για βρώση [15]. Το δηλητήριο αυτό ήταν ένα από τα συστατικά του λεγόμενου φίλτρου του έρωτα που φανέρωσε ο Νέσσος στη Δηιάνειρα —θα φτιαχνόταν από το μολυσμένο από την πληγή του αίμα αλλά αντί να αναθερμάνει τον έρωτα του Ηρακλή για τη Δηιάνειρα προκάλεσε τελικά τον θάνατό του.

Η Ήρα, που η ίδια είχε μεγαλώσει την Ύδρα κάτω από έναν πλάτανο κοντά στην πηγή Αμυμώνη, για να αποτελέσει μια ακόμη δοκιμασία του Ηρακλή, την τοποθέτησε, όπως και τη συνεργό της καραβίδα, στον ουρανό σαν αστερισμό.

[Εικ. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35]

Η ευημεριστική [16] / ορθολογιστική ερμηνεία του αγνώστου πολλών στοιχείων Παλαίφατου θέλει τον Λέρνο βασιλιά της περιοχής που ονομάστηκε από εκείνον. Αυτός ο βασιλιάς δεν αναγνώριζε την πρωτοκαθεδρία του Ευρυσθέα στην ευρύτερη περιοχή που περιλάμβανε, εκτός από τη Λέρνη, πόλεις όπως το Άργος, τη Μυκήνη, την Τυρήνη, η καθεμιά με δικό της βασιλιά. Έτσι, βρισκόταν σε μόνιμη πολεμική ετοιμότητα, κυρίως σε έναν μικρό οχυρωμένο οικισμό στα σύνορα της χώρας του, που λεγόταν Ύδρα και τον φρουρούσαν μέρα νύχτα πενήντα γενναίοι τοξότες. Ο Ευρυσθέας έστειλε τον Ηρακλή για να τον καταλάβει· και για κάθε τοξότη που σκότωνε ο ήρωας ο βασιλιάς Λέρνος έβαζε στη θέση του δύο, για να μπορούν μαζί οι δυο να ισοσταθμίσουν τη γενναιότητα του ενός. Κινδυνεύοντας να ηττηθεί ο Λέρνος προσέλαβε Κάρες μισθοφόρους με επικεφαλής τον στρατηγό Καρκίνο, μεγαλόσωμο πολύ και πολεμοχαρή. Σε βοήθεια του Ηρακλή ήρθε ο ανιψιός του Ιόλαος με Θηβαίους στρατιώτες. Όλοι μαζί κατάφεραν να πυρπολήσουν τον πύργο της Ύδρας και να σκοτώσουν τους στρατιώτες. «Έτσι έγιναν τα πράγματα αλλά κάποιοι μετέτρεψαν την Ύδρα σε φίδι και συνέθεσαν τον ανάλογο μύθο» (Παλαίφ., Περί απίστων Ι, μετ. Η. Τσιριγκάκης. Θεσ/νίκη: Βάνιας 2000, σ. 77).

Άλλοι πάλι θεωρούν ότι ο Ηρακλής πραγματοποίησε ένα τεχνικό έργο: αποξήρανε το έλος της Λέρνας. Η φαντασία των ποιητών το παρουσίασε σαν τέρας με πολλά κεφάλια, στην πραγματικότητα όμως ήταν πηγές που τα νερά τους έβρισκαν διέξοδο στη λίμνη.