Συνήθως, ο κήπος των Εσπερίδων τοποθετείται δυτικά. Έτσι, στη Θεογονία του Ησιόδου (στ. 337-345) ο ήλιος βυθίζεται μέσα σε χρυσό κύπελλο στα κυκλικά νερά του Ωκεανού —εκτείνεται στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα περιβάλλοντας τη γη— και αφού τα διασχίσει από τον κήπο των Εσπερίδων μέχρι τη γη των Αιθιόπων φτάνει πάλι στην ανατολή λίγο πριν την αυγή. Ο Απολλόδωρος πάλι υποστηρίζει ότι ο κήπος δεν βρίσκεται στη Λιβύη αλλά στη χώρα του Άτλαντα, στους Υπερβόρειους. Όπου και να βρισκόταν ο κήπος, τα μήλα ήταν το γαμήλιο δώρο της Γης στους γάμους του Δία με την Ήρα. Και η Ήρα τα βρήκε τόσο ωραία που τα έδωσε να τα φυτέψουν στους κήπους της κοντά στο όρος Άτλαντα. Και επειδή οι Ατλαντίδες κόρες του Άτλαντα ρήμαζαν τον κήπο της, η Ήρα ανέθεσε τη φύλαξή τους σε έναν αθάνατο δράκοντα με εκατό κεφάλια, γιο του Τυφώνα και της Έχιδνας· αυτός έβγαζε όλων των ειδών τις φωνές. Μαζί του παραφύλαγαν και οι Εσπερίδες νύμφες, η Αίγλη, η Ερύθεια, η Εσπερία, η Αρέθουσα, δηλαδή η λαμπερή, η κόκκινη και η Αρέθουσα του ηλιοβασιλέματος. [43]

Το φίδι με τα εκατό κεφάλια, που φυλούσε τα μήλα των Εσπερίδων, ήταν ο Λάδωνας, ο τελευταίος γόνος των ερωτικών ενώσεων της Κητώς με τον Φόρκη ή του Τυφώνα και της Έχιδνας ή της Γης — φίδι δεινό που στης γης της σκοτεινής τα βάθη, / στα μακρινά τα πέρατα, τα ολόχρυσα φυλάγει μήλα (Ησ., Θεογ. 333-335, μετ. Στ. Γκιργκένης). Υπάρχει όμως και η παραλλαγή σύμφωνα με την οποία δεν έφερε ο Άτλαντας τα μήλα στον Ηρακλή αλλά του έδειξε το δρόμο, για να τα πάρει μόνος του. Έτσι, ο Ηρακλής έφτασε στον κήπο κι εκεί έπρεπε να αντιμετωπίσει το φίδι που τα φυλούσε. Κι εδώ όμως υπάρχουν δύο εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη ο Ηρακλής σκότωσε το φίδι και πήρε τα μήλα και οι Εσπερίδες από τη θλίψη τους μεταμορφώθηκαν σε δένδρα, λεύκη, φτελιά και ιτιά. Σύμφωνα με τη δεύτερη, δε σκότωσε το φίδι, επειδή ήταν αθάνατο, αλλά απλώς το κοίμισε, κι έτσι πήρε τα μήλα και τα παρέδωσε στον Ευρυσθέα. Κι εκείνος τα πήρε και τα δώρισε στον Ηρακλή· απ’ αυτόν πάλι τα πήρε η Αθηνά και τα έβαλε στη θέση τους· γιατί δεν ήταν σύμφωνο με τους θείους νόμους να βρίσκονται σε κάποιον άλλον τόπο. Και η Ήρα περιέλαβε τον δράκοντα στους αστερισμούς, αειφανής όπως ήταν και στη «ζωή» του, άγρυπνος. Γι’ αυτό και ο αστερισμός που βρίσκεται κάτω από τον Λάδωνα και πάνω από τη Λερναία Ύδρα και μοιάζει με μορφή γονατισμένη ταυτίστηκε από τον Ερατοσθένη με τον Ηρακλή που είχε επιφέρει τον θάνατό τους στα πλαίσια της επιτέλεσης των άθλων του. Και επειδή μοιάζει γονατισμένη αποκαλείται ὁ ἐν γόνασιι (Ίππαρχος, Πτολεμαίος), ἐν γούνασι (Εύδοξος), ὀκλάζων = ο γονατιστός (Άρατος).

[Εικ. Χάρτης, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41]

Ορθολογιστικές ερμηνείες

Ο Διόδωρος παραδίδει την εκδοχή ότι οι Εσπερίδες είχαν κοπάδια πρόβατα εξαιρετικής ομορφιάς και ότι ονομάστηκαν χρυσά μῆλα (= πρόβατα) ποιητικά, για την ομορφιά τους, όπως η Αφροδίτη λεγόταν χρυσή για τον ίδιο λόγο. Άλλοι πάλι αποδίδουν την ονομασία αυτή στο ιδιότυπο χρώμα των προβάτων, παρόμοιο με το χρυσάφι. Φύλακας αυτών των κοπαδιών ήταν ένας Δράκος που διακρινόταν για τη σωματική του ρώμη και το θάρρος του, φύλαγε τα πρόβατα και σκότωνε τους θρασείς που επιχειρούσαν να τα κλέψουν. Αλλά γι’ αυτό το θέμα ας δεχτεί καθένας την εκδοχή που θεωρεί πιθανότερη (Διόδ. 26.2-3).

Ο Ιωάννης Πεδιάσιμος (1250-αρχές 14ου αιώνα) ή Πόθος ή Γαληνός, βυζαντινός πολυμαθής λόγιος (αστρονόμος, ποιητής, κληρικός, μαθηματικός, μουσικός, φυσικός φιλόσοφος...) που έζησε και δίδαξε σε Κωνσταντινούπολη, Οχρίδα, Θεσσαλονίκη, έδωσε μια φυσιοκρατική ερμηνεία του μύθου του Λάδωνα και των γονιών του· ότι η Κητώ είναι αναθυμιάσεις που ο αέρας στέλνει πολύ μακριά (στην Εσπερία), ο Φόρκυς είναι η περιφορά των υδάτων από την οποία, προς το τέλος του καλοκαιριού, δημιουργούνται νέφη (ο δράκων), που φτάνουν στα πιο βαθιά κοιλώματα της γης και κρύβουν τα λάμποντα και ορατά αστέρια (χρυσά μήλα των Εσπερίδων) (Ιωάννης Γαληνός, Εις την Ησιόδου Θεογονίαν αλληγορίαι, 321-322).