Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ο Α Ν Ο Ι Κ Τ Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο
ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ
«ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»

1η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Ανοικτή εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: Εννοιολογικός Προσδιορισμός & Αποσαφήνιση Όρων ? Απόψεις σε Δοσμένα Ζητήματα

ΟΝΟΜΑ ΦΟΙΤΗΤΗ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ-ΒΙΚΤΩΡ ΧΑΤΖΗΣΤΑΜΑΤΗΣ

ΟΝΟΜΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗΤΡΙΑΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ
ΑΔΑΜΑΝΤΙΑ ΣΠΑΝΑΚΑ

ΑΘΗΝΑ
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2011

Πρόλογος

Στο πλαίσιο παρακολούθησης των μεταπτυχιακών σπουδών στο ΕΑΠ αποτελεί υποχρέωση του κάθε σπουδαστή η εκπόνηση τεσσάρων γραπτών εργασιών σε κάθε θεματική ενότητα. Η παρούσα γραπτή εργασία αφορά στην θεματική ενότητα Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση (ΑεξΑΕ) – ΕΚΠ65 και αναφέρεται σε μια πρώτη προσέγγισή της, για αυτό και από τον ερευνητή δόθηκε ο τίτλος:

Ανοικτή εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: Εννοιολογικός Προσδιορισμός & Αποσαφήνιση Όρων ? Απόψεις σε Δοσμένα Ζητήματα

Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλο το ανθρώπινο δυναμικό του ΕΑΠ για την προσπάθεια που καταβάλει και ξεχωριστά τον Ακαδημαϊκό Υπεύθυνο & Συντονιστή της Θ.Ε. Αναπληρωτή Καθηγητή κ. Αντώνη Λιοναράκη για το πλούσιο και πρωτοπόρο υλικό που έχει παράξει τα τόσα χρόνια ενασχόλησής του με την ΑεξΑΕ και τα οποία  χρησιμοποιήθηκαν δεόντως. Κυρίως όμως θα ήθελα να ευχαριστήσω την Καθηγήτρια ? Σύμβουλο (Σ.Ε.Π.) κα. Αδαμαντία Σπανακά για την άμεση ανταπόκρισή της, τον ενδελεχή έλεγχο όσων ζητημάτων απέστειλα,  την ευστοχία των παρατηρήσεων, την ανοχή που επέδειξε σε χρονοκαθυστερήσεις, αλλά κυρίως για το αισιόδοξο μήνυμα των σχολιασμών της που έδιναν κουράγιο για περισσότερη προσπάθεια από μέρους μου.

Αθήνα 13 Νοεμβρίου 2011

1.    Η «Ανοικτή εκπαίδευση» αναφέρεται σε Φιλοσοφία Εκπαίδευσης

Φιλοσοφία η οποία σύμφωνα με τους Λιοναράκη & Λυκουργιώτη (1998), αναφέρεται στο ¨ιδεώδες¨ πως « η μόρφωση είναι δικαίωμα όλων των ανθρώπων και θα πρέπει να μπορούν να την απολαμβάνουν σε ολόκληρη την διάρκεια της ζωής τους» (σ.30).
Στην πράξη o βαθμός ανοικτότητας ορειοθετείται από τις παραμέτρους επηρεασμού της (εκπαιδευτική πολιτική, προσβασιμότητα, εκπαιδευτικές ευκαιρίες, μεθοδολογία εφαρμογής της).

ΑΡ Λ :57

2.    Η «εξ αποστάσεως εκπαίδευση» αναφέρεται σε Μέθοδο Εκπαίδευσης

Μέθοδος εκπαίδευσης που οριοθετείται πολυδιάστατα. Σύμφωνα με τον Λιοναράκη (2010a) ερμηνεύεται μηχανιστικά «ως μία εκπαιδευτική διαδικασία όπου ο διδασκόμενος βρίσκεται σε φυσική απόσταση από τον διδάσκοντα και τον εκπαιδευτικό φορέα.» (σ.1) και ορίζεται παιδαγωγικά ως η «εκπαίδευση που διδάσκει και ενεργοποιεί τον μαθητή πώς να μαθαίνει μόνος του και πώς να λειτουργεί αυτόνομα προς μία ευρετική πορεία αυτομάθησης και γνώσης.»(σ.1)

ΑΡ Λ :61

3.    Η Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση είναι μια εκπαιδευτική μέθοδος διδασκαλίας και μάθησης

Kατά τον Ματραλή (1998) «οι όροι ¨Ανοικτή Εκπαίδευση¨ και ¨εκπαίδευση από απόσταση¨ χρησιμοποιούνται, λανθασμένα, ως ταυτόσημοι. ? ο πρώτος χαρακτηρίζει μια ¨φιλοσοφία¨ ενώ ο δεύτερος μια ¨μέθοδο¨.»(σ.62)
Η «Ανοικτή εκπαίδευση» αναφέρεται σε μεγάλο εύρος αριθμού, φάσματος ηλικιών, ανομοιογενών χαρακτηριστικών  και εκπαιδευτικών επιπέδων εκπαιδευόμενων πρσφέροντάς τους μεγαλύτερο βαθμό προσβασιμότητας και τη διαμόρφωση της μορφωτικής τους φυσιογνωμίας.
Σύμφωνα με τον Race (1999),  προσφέρει στους εκπαιδευόμενους αφενός μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, δικαίωμα επιλογής και μεγαλύτερο έλεγχο του τρόπου μάθησης και αφετέρου χαλαρότερα κριτήρια εισαγωγής τους.
Ο όρος ¨εξ αποστάσεως εκπαίδευση¨ εκτός από την ελεύθερη επιλογή χώρου που επικαλείται και των νέων Τεχνολογιών που χρησιμοποιεί κατά τον Keegan (2001) «είναι ο πλέον κατάλληλος, καθώς συνδυάζει τόσο το στοιχείο της μάθησης όσο και το στοιχείο της διδασκαλίας»(σ.62).
Κατά τον Ματραλή (1998) στην ΑεξΑΕ η μάθηση επέρχεται από τη συνολική δραστηριότητα του εκπαιδευόμενου που βασίζεται στο ειδικά «παιδαγωγικά σχεδιασμένο μαθησιακό υλικό, καθώς και στην επικοινωνία του με τον καθηγητή»(σ.43). Κατά  τον ίδιο ερευνητή το στοιχείο της διδασκαλίας καλύπτεται από την «δραστηριότητα του εκπαιδευτικού οργανισμού που παρέχει σπουδές από απόσταση και συγκεκριμένα των δημιουργών του εκπαιδευτικού υλικού και των εκπαιδευτών»(σ.43).

ΑΡ Λ :182

4.    Το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο δεν είναι κυριολεκτικά ανοικτό. Δίνει μεν ευκαιρίες, αλλά δεν λειτουργεί ως ανοικτό, προσβάσιμο και ευέλικτο ίδρυμα. Δεν μπορεί να εγγραφεί όποιος θέλει, αλλά όποιος είναι τυχερός με τη διαδικασία της κλήρωσης

Όπως αναφέρει ο Λιοναράκης (2010b) «οι έννοιες «ανοικτό» και «εξ αποστάσεως» δεν συμβαδίζουν απαραίτητα.»(σ.4) ενώ «η έννοια του «ανοικτού» προσδιορίζεται ως προς τις προσφερόμενες ευκαιρίες, την προσβασιμότητα και τις συνθήκες πρόσβασης που έχουν οι υποψήφιοι σπουδαστές, όταν δεν διαθέτουν τα τυπικά προσόντα»(σ.6). Κατά τον ίδιο ερευνητή παρότι το Ε.Α.Π. έχει ανοδική πορεία υπάρχουν και σημεία που πρέπει να προσεχθούν όπως η κλήρωση που δημιουργεί πρόβλημα στο ¨προσβάσιμο¨ στην ¨ανοικτή εκπαίδευση¨ αλλά και άλλοι παράγοντες που έχουν να κάμουν με τη μη εφαρμογή του αρθρωτού συστήματος, την έλλειψη παραρτημάτων, «την εγγραφή νέων φοιτητών χωρίς τυπικά προσόντα»(σ.18), τη μη κατάρτιση των καθηγητών-συμβούλων καθώς και «το εύθραυστο πολυδιάστατο και συγκεντρωτικό μοντέλο του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου»(σ.22).
Το Ε.Α.Π. επομένως δεν είναι κυριολεκτικά  ¨Ανοικτό¨. Πέραν του προβλήματος όμως της κλήρωσης, σήμερα, το οικονομικό κόστος παρακολούθησης στο Ε.Α.Π. φαίνεται να επηρεάζει αφενός την προσβασιμότητα και αφετέρου την εγκατάλειψη των σπουδών των εκπαιδευόμενων γεγονός που χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.

ΑΡ Λ :151

5.    Η ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι μια μορφή εκπαίδευσης, η οποία συχνά δημιουργεί προβλήματα: όταν είναι ανοικτή (όπως είναι ένα ανοικτό πανεπιστήμιο) δημιουργείται μια μαζικότητα και αυτή λειτουργεί εις βάρος της εξατομικευμένης μάθησης
Όπως αναφέρει ο Κελπανίδης (2002:166) μεταξύ του 1950 και 1970 εμφανίζεται στην εκπαίδευση η ¨μαζική¨ φοίτηση. Κατά τον Keegan (2001:107) ο ερευνητής Ο. Peters εισαγάγει στην εξΑΕ την έννοια της ¨μαζικής παραγωγής¨ ενώ ο Wedemeyer (1973, όπ. αναφ. στο Keegan, 2001) εισάγει τον όρο ¨ανεξάρτητες σπουδές¨. Ο βαθμός εξατομίκευσης και αυτονομίας μελετήθηκε και από τον M. Moore με τη συσχέτιση της αυτονομίας με τη δομή και το διάλογο που πραγματοποιείται στα εκπαιδευτικά προγράμματα.
Η ¨μαζικότητα¨ επομένως, ως χαρακτηριστικό της ΑΕ και η εξατομίκευση ως χαρακτηριστικό της εξΑΕ είναι άρρηκτα συνδεδεμένα στον πλήρη ορισμό της ΑεξΑΕ αλλά δεν είναι απαραίτητο η μαζικότητα να λειτουργεί και εις βάρος της εξατομίκευσης. Το αποτέλεσμα της δράσης τους στην πράξη εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά: του εκπαιδευτικού ιδρύματος, του εκπαιδευτικού πακέτου, του Καθηγητή-Σύμβουλου, της ομάδας εκπαιδευομένων και του εκπαιδευόμενου, κυρίως δε, από την επικοινωνία και τον ανθρώπινο παράγοντα. Ενδεικτικά και σύμφωνα με τον Sewart (1993 &1998, όπ. αναφ. στο Ηλιάδου & Αναστασιάδης, 2010) στις εξ ΑΕ σπουδές επιβεβαιώνεται η «σπουδαιότητα του ανθρώπινου παράγοντα?»(σ.41).

ΑΡ Λ :167

6.    Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και η δια βίου μάθηση είναι ξενόφερτες έννοιες που δεν ταιριάζουν με την ελληνική κουλτούρα και το εκπαιδευτικό υπόβαθρο του έλληνα

Σύμφωνα με τον Κόκκο (2005:369) ο όρος ¨δια βίου μάθηση¨ είναι πολύ ευρύτερος του όρου ¨εκπαίδευση¨, έτσι η εξΑΕ εντάσσεται στην δια βίου μάθηση.
Σύμφωνα με τον Tylor (1871, όπ. αναφ. στο Μιχαλόπουλος, 1996) ο όρος κουλτούρα «?περιλαμβάνει γνώσεις?συνήθειες που αποκτά ο άνθρωπος ως μέλος της κοινωνίας»(σ.82).
Είναι απλοϊκό αλλά δεν αποτελεί και ¨θέσφατο¨, αν αποτελεί για τον Έλληνα κριτήριο αποδοχής της δια βίου μάθησης αλλά και της εξΑΕ το αν είναι ¨ξενόφερτοι¨ οι όροι. Πιθανολογείται όμως ότι η αποδοχή τους εξαρτάται από την Ελληνική εκπαιδευτική κουλτούρα ( ¨ταιριάζουν¨ & εκπαιδευτικό υπόβαθρο). Για το Ελληνικό εκπαιδευτικό υπόβαθρο με βάσει τις ενδείξεις του ΕΠΕΑΕΚ (2007) το αποτέλεσμα είναι δύσκολο να εξαχθεί αφού έχουμε θετικές και αρνητικές ενδείξεις. Επίσης  εξετάζοντας το ζήτημα, σύμφωνα με τον Hofstede (1980, όπ. αναφ. στο Διονυσοπούλου, 2010) η κουλτούρα «επηρεάζει την διαδικασία της μάθησης»(σ.15) αλλά από τα αποτελέσματα των χαρακτηριστικών της Ελληνικής κουλτούρας διαπιστώνεται ότι οι Έλληνες ως κοινωνία δύσκολα θα αποδεχθούν τη δια βίου μάθηση αν δεν την μάθουν «μέσα από το κοινωνικό περιβάλλον»(σ.28) τους.

ΑΡ Λ :169

7.    Το «μαζικό» δημιουργεί χάος και γενικότητες που δεν βοηθούν τον σπουδαστή, ως μονάδα, να λειτουργήσει αυτόνομα και δημιουργικά

Ο όρος ¨μαζικό¨ συνυπάρχει στην εκπαίδευση και εμφανίζεται στις εκφάνσεις της. Για παράδειγμα στην εξΑΕ, σύμφωνα με τον Holmberg (1987, όπ. αναφ. στο Γιαγλή, Γιαγλής, & Κουτσούμπα, 2010), τα οικονομικά της «επηρεάζονται από της αρχές της μαζικής εκπαίδευσης?»(σ.100).
Κατά τον Μπαμπινιώτη (2004) η λέξη ¨χάος¨ σημαίνει «κατάσταση πλήρους σύγχυσης ή αταξίας»(σ.1134) ενώ η λέξη ¨γενικότητα¨ ερμηνεύεται ως «το ?μη ειδικό ή? ο ασαφής λόγος»(σ.214).
Ο όρος της ¨αυτονομίας¨ σύμφωνα με τον (Moore, 1977, όπ. αναφ. στο Holmberg, 2002) «είναι ο βαθμός στον οποίο ο εκπαιδευόμενος ενός εκπαιδευτικού προγράμματος είναι ικανός να καθορίζει την εκλογή των αντικειμενικών στόχων, των πηγών πληροφόρησης και την αποτίμηση των διαδικασιών?»(σ.216). Έτσι αυτονομούμενος και αναλαμβάνοντας την ευθύνη της μάθησή του δρα δημιουργικά.
Επομένως το ¨μαζικό¨ δεν δημιουργεί υποχρεωτικά χάος και γενικότητες σε ένα περισσότερο ανεξάρτητο και δημιουργικό σε σχέση με το παραδοσιακό, σύστημα εκπαίδευσης, όπως είναι και η ΑεξΑΕ και συγκεκριμένα για τον εκπαιδευόμενο που αποτελεί το επίκεντρο της όλης διαδικασίας. Το ¨μαζικό¨ δημιουργεί χάος σε ένα ασύδοτο και ανοργάνωτο σύστημα και εκπαιδευόμενο.

ΑΡ Λ :167

8.    Ένα ανοικτό πανεπιστήμιο μπορεί να χρησιμοποιεί την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, αλλά η μαζικότητα και οι ιδιαιτερότητες του «ανοικτού» δημιουργούν προβλήματα και αγκυλώσεις στην εκπαιδευτική διαδικασία και τη διοίκηση

Κατά τον Λιοναράκη (2008), στο «μοντέλο ενός ανοικτού πανεπιστημίου, η μαζικότητα, δηλαδή οι μεγάλοι αριθμοί σπουδαστών και επιβλεπόντων ενός τέτοιου συστήματος, καθώς επίσης και η γεωγραφική διασπορά τους καθορίζουν το ίδρυμα και τη λειτουργία του»(σ.3) ενώ στο «μοντέλο ιδρύματος εξ αποστάσεως ή μικτής εκπαίδευσης η έλλειψη μαζικότητας προσδίδει μια ευελιξία σε ζητήματα επικοινωνίας, τα οποία επηρεάζουν με τη σειρά τους τις εκπαιδευτικές εφαρμογές και μεθοδολογία»(σ.3). Ο ίδιος ερευνητής επισημαίνει επίσης πως και η μαζική παραγωγή πτυχιούχων επηρεάζει το «ακαδημαϊκό σύστημα»(σ.3) Η ¨μαζικότητα¨ δημιουργεί επίσης πρόβλημα όταν η αναλογία σπουδαστών επιβλεπόντων ή σπουδαστών διοικητικών υπαλλήλων δεν προσφέρει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Πρόσθετα προβλήματα επίσης δημιουργούν οι ιδιαιτερότητες:

• μη εφαρμογής του σπονδυλωτού συστήματος, όπως αναφέρει ο Λιοναράκης (2010d) που δεν επιτρέπει στο φοιτητή  να διαμορφώσει «τη φυσιογνωμία του διπλώματός του»(σ.9)
• μη αυτοδυναμίας της διοίκησης του Ιδρύματος σε ότι αφορά το ΕΑΠ σύμφωνα με τον Λιοναράκη (2010c:5)

Φταίει τελικά, η ¨μαζικότητα¨ ή ο ¨ανθρώπινος παράγων¨;

ΑΡ Λ :153

9.    Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση έχει πολλούς περιορισμούς ως προς το εκπαιδευτικό υλικό: δεν προωθεί την πολυμορφικότητα του υλικού, αλλά επικεντρώνεται σε ένα εκπαιδευτικό υλικό που είναι προαποφασισμένο από άλλους. Δεν δίνει τη δυνατότητα ο σπουδαστής να επιλέξει αυτά που θέλει να μελετήσει,  αλλά τον καθοδηγεί σε συγκεκριμένα κείμενα που παρουσιάζουν μια και μοναδική άποψη

Στον προβληματισμό ύπαρξης εκπαιδευτικού υλικού στην εξΑΕ οι Γκιόσος & Κουτσούμπα (2005) τονίζουν την σημασία του ενώ «αυτό δεν αναιρεί την ύπαρξη αντίθετης άποψης»(σ.41). Την κρισιμότητα του υλικού επισημαίνει και ο Λιοναράκης (2001) αναφέροντας πως «αυτός που διδάσκει είναι το διδακτικό υλικό»(σ.33). Ο Λιοναράκης (2006) αναφέρει πως «από το 1998?έχει προταθεί η έννοια της πολυμορφικότητας»(σ.13) δίνοντας έμφαση σύμφωνα με τον Λιοναράκη (2010d), στο «Σύνολο Υλικού Μαθήματος»(σ.7) το οποίο περιλαμβάνει «Συνθετικά, αυτοδύναμα και κριτικά υποστηρικτικά κείμενα που καλύπτουν ποιοτικά το σύνολο του γνωστικού αντικειμένου»(σ.7). Η Χουλιάρα (2010) στα συμπεράσματα της διπλωματκής της αναφέρει χαρακτηριστικά «ότι δεν υπάρχει στο ΕΑΠ πολυμορφικό εξ αποστάσεως»(σ.161) υλικό, ενώ αποτελεί ζητούμενο η δημιουργία ομάδας σχεδιασμού και ανάπτυξής του.
Επομένως, η πολυμορφικότητα υλικού δεν προωθείται ενώ χρήζει περαιτέρω διερεύνησης η αντίφαση που αναφέρει η Χουλιάρα (2010), όπου οι διδάσκοντες εισηγούνται την «πολυμορφικότητα ? με μη πολυμορφικό υλικό»(σ.162). Από την προσωπική εμπειρία του ερευνώντος το θέμα, δεν εκμαιεύεται η καθοδήγηση σε συγκεκριμένα κείμενα, ενώ και εκείνα ακόμη του ¨εκπαιδευτικού πακέτου¨ που διανέμει το ΕΑΠ στους σπουδαστές, δεν παρουσιάζουν πάντα την μοναδική άποψη.

ΑΡ Λ :174

10.    Η χρήση της τεχνολογίας στο ΕΑΠ είναι πολύ περιορισμένη. Η φυσική απόσταση μεταξύ σπουδαστών και καθηγητών ? συμβούλων (ΣΕΠ) θα έπρεπε να γεφυρώνεται με την αξιοποίηση της τεχνολογίας

Σήμερα σύμφωνα με την έρευνα, των Ηλιάδου & Αναστασιάδης (2010) που πραγματοποιήθηκε το ακαδημαϊκό έτος 2006-07, στο σύνολο των φοιτητών της Θ.Ε ΕΚΠ65 του ΕΑΠ προκύπτουν ενθαρρυντικά στοιχεία για το ζήτημα χρήσης της Τεχνολογίας στο ΕΑΠ. Σε ότι αφορά το θέμα της γνώσης χρήσης Η/Υ που αποτελεί τη βάση της Τεχνολογίας, μόνον το 7% «διέθεταν ελάχιστες ως βασικές γνώσεις»(σ.35), ¨τεχνοαναλφάβητοι¨. Παράλληλα άριστες γνώσεις είχε το 14%, προχωρημένες 20,2% και μέτριες-καλές το 76%.
Επομένως υπάρχουν ενδείξεις πως η χρήση της Τεχνολογίας είναι μόνον περιορισμένη.
Σε ότι αφορά το δεύτερο μέρος του ζητήματος ο Καθηγητής-Σύμβουλος (Κ.Σ.) καθοδηγεί, διδάσκει, αξιολογεί, συμβουλεύει εμψυχώνει. Ενδεικτικά αναφέρεται  η άποψη που εκφράζει και η Νοταρά (2001, όπ. αναφ. στο Ηλιάδου, & Αναστασιάδης, 2010) «Ο Κ.Σ. καλείται να παίξει το ρόλο του διαμεσολαβητή μεταξύ του εκπαιδευτικού υλικού και του φοιτητή, αλλά να βοηθήσει τον φοιτητή και ως εμψυχωτής»(σ.30). Ως εκ τούτου από πλήθος ερευνητών θεωρείται αναντικατάστατος στην ΑεξΑΕ και η αξιοποίηση των Ν.Τ. αποτελεί εργαλείο στο τρίπολο Διδασκόμενου, Διδάσκοντα, Εκπαιδευτικού Ιδρύματος.

ΑΡ Λ :163

11.    Οι υποδομές του ΕΑΠ δημιουργούν δυσλειτουργίες στους σπουδαστές και δεν υποστηρίζουν το έργο τους (βιβλιοθήκη, έλλειψη παραρτημάτων και κτηριακών εγκαταστάσεων, έλλειψη άμεσης επικοινωνίας φοιτητή και καθηγητή ? συμβούλου, έλλειψη βιβλιογραφίας, κατανομή σπουδαστή σε τμήμα με προβληματικό καθηγητή ? σύμβουλο κ.α.)

Σύμφωνα και με τους (Βασάλα, 2006 ? Ανδρεάδου, 2006 ? Μπαλτά, 2008, όπ. αναφ. στο Καραγκούνη, 2010) «η βιβλιοθήκη του ΕΑΠ αποκλίνει από τον αρχικό στόχο λειτουργίας της καθώς οι φοιτητές δυσκολεύονται σε σημαντικό βαθμό να χρησιμοποιήσουν τις υπηρεσίες της?»(σ.30) Για αυτό οι Βαρσαμίδου & Ρες (2007:272), προτείνουν την να αξιολόγηση των υπηρεσιών της βιβλιοθήκης. Από τους ίδιους ερευνητές αναφέρονται και προβλήματα έλλειψης βιβλιογραφίας.
Σύμφωνα με τον Λιοναράκη (2010b:19), η έλλειψη παραρτημάτων και κτιριακών εγκαταστάσεων έχει τα δυσμενή αποτελέσματα της δημιουργίας εικονικού ? ακαδημαϊκού περιβάλλοντος»(σ.19), της μη υποστήριξης των σπουδών των σπουδαστών αλλά και του έργου των καθηγητών ? συμβούλων (Κ.Σ.)
Σύμφωνα με την έρευνα των Ηλιάδου & Αναστασιάδης (2010) «Αυτό που αναζητούν οι φοιτητές είναι κυρίως η αμεσότητα (68,2%)»(σ.36) της επικοινωνίας φοιτητή και καθηγητή?συμβούλου, δίνοντας παράλληλα ενδείξεις αισιόδοξες για την αμεσότητα  στο ΕΑΠ.
Σε ότι αφορά το θέμα κατανομής σπουδαστή σε τμήμα με προβληματικό καθηγητή ? σύμβουλο. Είναι μια δύσκολη περίπτωση.  Όμως αν παρεμπιπτόντως υπάρχει τόσο μεγάλο πρόβλημα αναφέρεται το πρόβλημα ¨αρμοδίως¨. Έτσι ενημερώνεται αρχικά ο Ακαδημαϊκός Υπεύθυνος και Συντονιστής της Θεματικής Ενότητας.

ΑΡ Λ :172

12.    Η κοινωνία της πληροφορίας και γνώσης θα έπρεπε να έχει βελτιώσει την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και να την έχει προσδιορίσει ως μια εκπαίδευση αριστείας για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Κάτι τέτοιο όμως δεν φαίνεται να ισχύει

Η κοινωνία της πληροφορίας και γνώσης θα έπρεπε να έχει βελτιώσει την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και να την έχει προσδιορίσει ως μια εκπαίδευση αριστείας για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ο βασικός λόγος θα ήταν πως η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και η  μετεξελιξή της σε πολυμορφική θα αποτελούσε την καινοτομία στον χώρο της εκπαίδευσης άρα θα έχριζε ¨Αριστείας¨ για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Όμως κάτι τέτοιο δεν συνέβη διότι:

• αστόχησαν τα επιχειρησιακά σχέδια των χωρών πολλές φορές και από λανθασμένες πολιτικές επιλογές.
• η εκπαιδευτική και γενικότερη κουλτούρα των λαών που δεν έχει ενσωματώσει ακόμη  τους νέους όρους της κοινωνίας της πληροφορίας και της γνώσης ενώ η ίδια η κοινωνία της πληροφορίας και της γνώσης πιθανολογείται ως ιδεολόγημα.
• υπάρχουν ιδεολογικές αντιθέσεις που επικεντρώνονται και όχι αδικαιολόγητα στην απάνθρωπη κοινωνία της γνώσης και της πληροφορίας η οποία θέλει τον άνθρωπο υπηρετών την γνώση και όχι υπηρετούντα.

ΑΡ Λ :147

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Βαρσαμίδου, Α., & Ρες, Γ. (2007). Αναγκαιότητα ? Σημαντικότητα της Αξιολόγησης στα Ανοικτά Πανεπιστήμια ? Προτεινόμενο Αξιολογικό Μοντέλο του Διοικητικού Μηχανισμού και των Υπηρεσιών Βιβλιοθήκης του Ε.Α.Π. Στο: Α. Lionarakis (Ed), Πρακτικά Εισηγήσεων ? 4rd International Conference on Open and Distance Learning. (Vol. A, σελ. 267-273). Αθήνα: ΠΡΟΠΟΜΠΟΣ.

Γιαγλή, Σ., Γιαγλής, Γ., & Κουτσούμπα, Μ. (2010). Αυτονομία στη Μάθηση στο Πλαίσιο της Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Στο: Open Education ? The Journal for Open and Distance Education and Educational Technology.(Vol.6, σελ.92-105. Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: http://journal.openet.gr/index.php/openjournal/issue/ view/13/showToc (9-11-2011).

Γκιόσος, Ι., & Κουτσούμπα, Μ. (2005). Θεωρητικές Προσεγγίσεις στο Σχεδιασμό και την Ανάπτυξη Εκπαιδευτικού Υλικού στην ΑεξΑΕ. Στο Λιοναράκης, Α., (Επιμ.), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Παιδαγωγικές και Τεχνολογικές Εφαρμογές, (σελ. 39-52). Πάτρα: ΕΑΠ.

Διονυσοπούλου, Ι. (2010). Η Εκπαιδευτική Κουλτούρα ως Πηγή Προβλημάτων στην Εκπαίδευση από Απόσταση: Μια Μελέτη Περίπτωσης στο Ε.Α.Π. Διπλωματική διατριβή. Πάτρα: Ε.Α.Π.

Ηλιάδου, Χ., & Αναστασιάδης, Π. (2010). Επικοινωνία Καθηγητή ? Συμβούλου και Φοιτητών της Σπουδές από Απόσταση: Απόψεις Φοιτητών στο Πλαίσιο της Θ.Ε.ΕΚΠ65 του Ε.Α.Π. Στο: Open Education ? The Journal for Open and Distance Education and Educational Technology.(Vol. 6, σελ. 29-45). Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: http://journal.openet.gr/index.php/openjournal/issue/ view/13/showToc (9-11-2011).

Holmberg, B. (2002). Εκπαίδευση εξ Αποστάσεως Θεωρία & Πράξη (2η έκδ.). Αθήνα: ΕΛΛΗΝ.
Καραγκούνη, Μ. (2010).  Οι δυσκολίες και τα Εμπόδια των Μεταπτυχιακών Φοιτητών του ΕΑΠ κατά την Εκπόνηση της Διπλωματικής Εργασίας στη Θεματική Ενότητα Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση των Προγραμμάτων Σπουδών Σπουδές στην Εκπαίδευση και Εκπαίδευση Ενηλίκων. Διπλωματική διατριβή. Πάτρα: Ε.Α.Π.

Keegan, D. (2001). Οι Bασικές Aρχές της Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης.
Αθήνα: Μεταίχμιο.

Κελπανίδης, Μ. (2002). Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Θεωρίες και Πραγματικότητα. Αθήνα: ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ.

Κόκκος, Α. (2005) Σχέσεις Ανάμεσα στη Δια Βίου Μάθηση, την εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και την Εκπαίδευση Ενηλίκων Στο: Α. Lionarakis (Ed), Πρακτικά Εισηγήσεων ? 3rd International Conference on Open and Distance Learning. (Vol. A, σελ. 368-379). Αθήνα: ΠΡΟΠΟΜΠΟΣ.

Λιοναράκης, Α., & Λυκουργιώτης, Α. (1998). Ανοικτή και Παραδοσιακή Εκπαίδευση. Στο Βεργίδης, Δ., Λιοναράκης, Α., Λυκουργιώτης, Α., Μακράκης, Β., Ματραλής, Χ. (Επιμ.), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Θεσμοί και λειτουργίες, (Τομ. Α΄ σελ. 19-35). Πάτρα: ΕΑΠ.

Λιοναράκης, Α. (2001). Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Προβληματισμοί για μια Ποιοτικότερη Προσέγγιση Σχεδιασμού Διδακτικού Υλικού. Στο Γιαννοπούλου, Μ., (Επιμ.), Απόψεις και Προβληματισμοί για την Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση, (σελ. 33-52). Αθήνα: ΠΡΟΠΟΜΠΟΣ.

Λιοναράκης, Α. (2006). Η Θεωρία της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης και η Πολυπλοκότητα της Πολυμορφικής της Διάστασης. Στο Λιοναράκης, Α., (Επιμ.), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Στοιχεία Θεωρίας και Πράξης, (σελ. 11-41). Αθήνα: ΠΡΟΠΟΜΠΟΣ.

Λιοναράκης, Α. (2008). Editorial. Στο: Open Education ? The Journal for Open and Distance Education and Educational Technology.(Vol. 4, σελ. 3-6). Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: http://journal.openet.gr/index.php/openjournal/issue/view/10/showToc (9-11-2011).

Λιοναράκης, Α. (2010a). Για ποια « Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση» μιλάμε; Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: http://edu4adults.wordpress.com/2010/03/17/ (2/11/2011).

Λιοναράκης, Α. (2010b). Ανοικτά Πανεπιστήμια και εξ Αποστάσεως Πανεπιστήμια στην Ευρώπη. Δύο Διαφορετικές Εκπαιδευτικές Θεωρήσεις σε Αναζήτηση Ταυτότητας Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: http://edu4adults.wordpress.com/2010/03/10/ (4/11/2011).

Λιοναράκης, Α. (2010c). Editorial. Στο: Open Education ? The Journal for Open and Distance Education and Educational Technology.(Vol. 6, σελ. 3-6). Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: http://journal.openet.gr/index.php/openjournal/issue/view/13/showToc  (9-11-2011).

Λιοναράκης, Α.(2010d). Εξ Αποστάσεως και Συμβατική Εκπαίδευση: Συγκλίνουσες ή Αποκλίνουσες Δυνάμεις; Στο: Παράλληλα Κείμενα για την Θεματική Ενότητα ¨Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση¨, (σελ.1-18). Πάτρα: ΕΑΠ.

Ματραλής, Χ. (1998). Εκπαίδευση από Απόσταση. Στο Βεργίδης, Δ., Λιοναράκης, Α., Λυκουργιώτης, Α., Μακράκης, Β., Ματραλής, Χ. (Επιμ.), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Θεσμοί και λειτουργίες, (Τομ. Α΄ σελ. 41-46). Πάτρα: ΕΑΠ.

Ματραλής, Χ. (1998). Πως η Εκπαίδευση από Απόσταση εξυπηρετεί την Ανοικτή Εκπαίδευση. Στο Βεργίδης, Δ., Λιοναράκης, Α., Λυκουργιώτης, Α., Μακράκης, Β., Ματραλής, Χ. (Επιμ.), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Θεσμοί και λειτουργίες, (Τομ. Α΄ σελ. 59-62). Πάτρα: ΕΑΠ.

Μπαμπινιώτης, Γ. (2004). Λεξικό για το Σχολείο και το Γραφείο με Εύχρηστη Γραμματική με Γλωσσικά Σχόλια. Αθήνα: ΚΕΝΤΡΟ ΛΕΞΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Ε.Π.Ε.

Μιχαλόπουλος, Γ. (1996). Κοινωνιολογία και Εκπαίδευση Προσεγγίσεις στην Κοινωνιολογική Διερεύνηση της Εκπαίδευσης και της Εκπαιδευτικής Πράξης. Αθήνα: Αδελφοί Κυριακίδη.

Παναγιωτακόπουλος, Χ. (1998). Προσεγγίζοντας τον Η/Υ. Στο Κόκκος, Α., Λιοναράκης, Α.,  Ματραλής, Χ (Επιμ.), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το Εκπαιδευτικό Υλικό και οι Νέες Τεχνολογίες, (Τομ. Γ΄ σελ. 214-220). Πάτρα: ΕΑΠ.

Race, P. (1999). Το εγχειρίδιο της Ανοικτής Εκπαίδευσης. Αθήνα: METAIXMIO.

Χουλιάρα, Ξ. (2010). Η Έννοια της Πολυμορφικότητας στο εξ Αποστάσεως Διδακτικό Υλικό: Θεώρηση, Σχεδιασμός, Ζητήματα Εφαρμογής. Διπλωματική διατριβή. Πάτρα: Ε.Α.Π.

ΠΗΓΕΣ

ΕΠΕΑΕΚ (2007). Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση ΚΩΔ.6 2007GRO5UPO002 Στο: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση 2007-2013. Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: http://www.epeaek.gr/epeaek/el/d_1.html (12-11-2013).