Αρχική

  Εισαγωγή

  Ανατολική Θράκη

  Η ζωή στην Ανατολική Θράκη

  Το Τσακήλι     [Πετροχώρι]   της επαρχίας Μετρών [Τσατάλτζας]

   Στη νέα Πατρίδα

   Κήδεια Προύσας

   Επίλογος

   Βιβλιογραφία

   Video

 

Website counter

Αρχική

ˇ        ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑ  [Mimar Sinan]     

Χάρτης της επαρχίας Μετρών και Αθύρων

Παλιά ελληνική οικία

         H Καλλικράτεια της Ανατολικής Θράκης ήταν μια όμορφη παραθαλάσσια κωμόπολη, κτισμένη στο μυχό του κόλπου των Αθύρων ( Μεγάλου Τσεκμετζέ). Απείχε 33 χιλ. από την Κωνσταντινούπολη, 15 Χιλ. από τις Μέτρες Τσατάλτζα) και 20 Χιλ. από τα Άθυρα. Άλλα ελληνικά χωριά κοντά της ήταν τα Πλάγια , οι Λαγοθήρες, τα Δημοκράνεια, το Οικονομείο, το Ξάστερο, οι Επιβάτες και οι Αιγιαλοί ( Άγιος Παύλος). Ήταν κτισμένη σε πολύ ωραία τοποθεσία. Τα περισσότερα σπίτια ήταν διώροφα, ξύλινα χωρίς ιδιαίτερη αυλή και κήπο. Η Καλλικράτεια ήταν μία από τις πλουσιότερες κοινότητες της επαρχίας Μετρών και Αθύρων.

         Η κύρια ασχολία των κατοίκων της ήταν η ναυτιλία, γιατί τα 9/10 των ανδρών της ήταν ναυτικοί. Είχε γύρω στα 130 καΐκια συνολικής χωρητικότητας5-6 χιλιάδων τόνων. Οι υπόλοιποι κάτοικοι ασχολούνταν με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αμπελουργία. Τα κυριότερα γεωργικά προϊόντα του χωριού ήταν τα επιτραπέζια σταφύλια (γιαπιντζάκια), τα καρπούζια και τα γνωστά με το όνομα τοπ-ατάν, πεπόνια. Είχε αξιόλογη κτηνοτροφία και με το γάλα που συγκεντρωνόταν λειτουργούσαν 6 εργοστάσια γιαουρτοποιΐας. Το ονομαστό γιαούρτι της Καλλικράτειας γνωστό σαν συληβριανό γιαούρτι, μεταφερόταν αυθημερόν με ιστιοφόρο στην αγορά της Κωνσταντινούπολης. Μικρή ανάπτυξη γνώριζε και η αλιεία, αλιεύονταν κυρίως κέφαλοι, ενώ στον πορθμό της Καλλικράτειας υπήρχε και ιχθυοτροφείο.

         Η Καλλικράτεια δεν είναι ιστορικά εξακριβωμένο πότε και από ποιους κτίστηκε. Πολύ πιθανή είναι η παράδοση που αναφέρει ότι η παλιά Καλλικράτεια , γνωστή με την ονομασία Παλαιοχώρι, βρισκόταν στο ακρωτήριο Μπαμπά Μπουρνού δυτικά της σημερινής Καλλικράτειας. Η ίδια παράδοση υποστηρίζει ότι επί τουρκοκρατίας πειρατές λεηλάτησαν το Παλαιοχώρι και αιχμαλώτισαν τον πληθυσμό για να τον πουλήσουν στα σκλαβοπάζαρα. Όσοι κάτοικοι διασώθηκαν κατέφυγαν στο μυχό του κόλπου Αθύρα , σε τουρκικό τσιφλίκι, όπου έχτισαν τη σημερινή Καλλικράτεια.

         Για την προέλευση του ονόματος Καλλικράτεια , οι κάτοικοι αναφέρουν πολλές παραδόσεις, οι οποίες έχουν συνήθως λόγια προέλευση. Μία  από αυτές υποστηρίζει ότι έλαβε το όνομα  της από τον Σπαρτιάτη ναύαρχο Καλλικρατίδα , ενώ μια άλλη αναφέρει ότι έλαβε την ονομασία της από τον γνωστό καλλιτέχνη του Παρθενώνα Καλλικράτη. Μεταγενέστερη παράδοση αναφέρεται στο Μέγα Κωνσταντίνο, ο οποίος αναζητώντας κατάλληλη θέση για την ίδρυση της νέας πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και βλέποντας την τοποθεσία, στην οποία ήταν κτισμένη η κωμόπολη, είπε ότι κράτη κάλλη πολλά. Η παράδοση που είναι όμως περισσότερο διαδεδομένη στους πρόσφυγες της Νέας  Καλλικράτειας  υποστηρίζει ότι κάποτε η οσία Παρασκευή  ταξίδευε από την Κωνσταντινούπολη με πλοίο. Ξαφνικά ξέσπασε μεγάλη τρικυμία με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να βυθιστεί το πλοίο. Τότε η Οσία είπε στον καπετάνιο κράτει καλά , το τιμόνι, και ως εκ θαύματος σταμάτησε η τρικυμία. Το θαύμα έγινε στην περιοχή, η οποία στη συνέχεια ονομάστηκε Καλλικράτεια.  Τη σημερινή ονομασία της Mimar Sinan οφείλει στο παρακείμενο τετραπλό πέτρινο καμαρωτό γεφύρι, που έκτισε ο περίφημος Τούρκος αρχιτέκτων Μιμάρ Σινάν.

        Ο ελληνικός πληθυσμός της Καλλικράτειας συνεχώς αυξάνονταν. Το 1780 στην κοινότητα υπήρχαν 96 οικίες. Το 1886 κατοικούσαν 306 ελληνικές οικογένειες. Κατά τα έτη 1910-1912 ζούσαν στην Καλλικράτεια 2003 Έλληνες. H Καλλικράτεια ήταν Δήμος. Τον 12ο αιώνα απέκτησε ναό που τιμώνταν στους Δώδεκα Αποστόλους. Ο τελευταίος ναός της οσίας Παρασκευής της Επιβατινής κτίστηκε στη θέση παλαιού βυζαντινού ναού της οσίας. Έξω από το χωριό υπήρχε επίσης ομώνυμο παρεκκλήσι με αγίασμα και τον τάφο της Οσίας. Το αγίασμα γιόρταζε στις 14 Οκτωβρίου. Κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-78 οι Ρώσοι αφαίρεσαν τα ιερά λείψανα και τα μετέφεραν στη Μολδαβία για θρησκευτικούς λόγους. Ο ναός της οσίας Παρασκευής μετατράπηκε σε τέμενος, στο οποίο προστέθηκε ένας μιναρές και λειτουργούσε ως χώρος προσευχής για τους μουσουλμάνους πρόσφυγες που εποίκησαν την Καλλικράτεια μετά το 1924. Το 1985 ο ναός έγινε μανάβικο και το 1992 κατεδαφίστηκε και στη θέση του κτίστηκε το σημερινό Δημαρχείο. Καθήκοντα εφημερίου στο ναό είχαν εκτελέσει οι ιερείς: Χρύσανθος [1853], Θεόφιλος Χρυσαφίδης [1900], Ζαχαρίας Ιεροκλής [1906-1912], Ιωάννης [1906-1912], Αναστάσιος [1915-1916], Δημήτριος [1921] και Κωνσταντίνος Ζαμπέτας [1922-1924].

        Στην Καλλικράτεια ανέπτυξε τη δραστηριότητά της η Αδελφότητα των Κυριών Οσία Παρασκευή. Πληροφορίες για τη δράση της μας παρέχει μία αχρονολόγητη χάρτινη εικόνα που εικονίζει την οσία Παρασκευή. Η εικόνα αυτή εκδόθηκε με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων για την ανοικοδόμηση του ναού της Οσίας, καθώς και του αγιάσματός Της. Η εικόνα αυτή φυλάσσεται στο ναό της οσίας Παρασκευής Νέας Καλλικράτειας.

        Η Δημογεροντία αποτελούνταν από έξι προύχοντες και ένα μουχτάρη, που εκλέγονταν από τους κατοίκους. Η εκλογή της εγκρινόταν από τον καϊμακάμη του Μεγάλου Τσεκμετζέ, ο οποίος έδινε στο μουχτάρη τη σφραγίδα της κοινότητας. Τα τελευταία 22 χρόνια πριν την ανταλλαγή μουχτάρης ήταν ο Ιωάννης Κανάκογλου.

        Όσον αφορά την εκπαίδευση της κοινότητος το 1867 ο Βασίλειος Καλλίφρονος για την Καλλικράτεια αναφέρει: Εν τη φυσικώς ωραία ταύτη κώμη, ένεκα διχονιών, δεν συνέστι Ελληνικόν σχολείον, καίτοι το ταμείον της εκκλησίας ευπορεί, αλλά και το υπάρχον αλληλοδιδακτικόν πολλάκις κυμαίνεται εκ της συνεχούς μεταβολής των διδασκάλων και ουδένα αντάξιον επιφέρει καρπόν. Το 1872/1873 λειτουργούσε μία μικτή σχολή , στην οποία δίδασκε ένας δάσκαλος σε 140 μαθητές. Ο δάσκαλος παράλληλα εκτελούσε και καθήκοντα ψάλτη με μηνιαία αμοιβή 500 γρόσια. Το 1902 λειτουργούσαν μαζί νηπιαγωγείο και παρθεναγωγείο με τρεις δασκάλισσες και 140 μαθήτριες, καθώς  και  μία δημοτική σχολή με τρεις δασκάλους και 125 μαθητές. Κατά το έτος 1910 υπήρχαν δύο αστικές σχολές που στεγάζονταν σ΄ ένα κτήριο. Η πρώτη ήταν επτατάξια σχολή αρρένων με τέσσερις δασκάλους και η δεύτερη πεντατάξια σχολή θηλέων με δύο δασκάλισσες και μία βοηθό. Οι δύο σχολές αριθμούσαν γύρω στους 600 μαθητές & μαθήτριες.

        Η συνεχής αύξηση του ελληνικού πληθυσμού της Καλλικράτειας επέβαλε την ίδρυση νέου σχολείου. Αυτό πραγματοποιήθηκε το 1911. Το σχολείο είναι κτισμένο στην τοποθεσία Γιάρια. Παρόμοια τοποθεσία υπάρχει και στη Νέα Καλλικράτεια. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου [1914-1918] η Καλλικράτεια αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα και δεν ήταν σε θέση να εξοφλήσει τους μισθούς των δασκάλων και αποφάσισε τον Απρίλιο του 1916 να λάβει δάνειο από τον καϊμακάμη του Μεγάλου Τσεκμετζέ των 25 λιρών Τουρκίας για να πληρώσει τους μισθούς των δασκάλων που απεργούσαν επί μήνες. Έφοροι των σχολείων της Καλλικράτειας  κατά το έτος 1918 διατελούσαν ο Νικόλαος Πέτρου και ο Χ. Εμμανουήλ. Οι δύο έφοροι ήταν έμποροι και μετέφεραν τα γραφεία τους στην Κωνσταντινούπολη, έτσι δεν είχαν τη δυνατότητα να εξασκούν κανονικά τα καθήκοντά τους, με αποτέλεσμα τα σχολεία της κοινότητας να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα λειτουργίας. Την κατάσταση αντιμετώπισε ο μητροπολίτης Μετρών και Αθύρων Ιωακείμ [1914-1923] σε συνεδρίαση του Μικτού Επαρχιακού Συμβουλίου, στις 16 Φεβρουαρίου 1918, παύοντάς τους από τη θέση τους.

       Η κοινοτική σχολή της Καλλικράτειας  εγκαταλείφθηκε από τους Έλληνες μαθητές το 1924. Στη συνέχεια λειτούργησε ως τούρκικη δημοτική σχολή και ως γυμνάσιο [MIMAR SINAN KÖYÜ/MIMAR/ORTAOKULU] περίπου ως τα τέλη του 1980. Λόγω της αύξησης των Τούρκων μαθητών κτίστηκε νέα σχολή, στην οποία εγκαταστάθηκαν το προσωπικό και οι μαθητές. Από τότε το παλαιό ελληνικό σχολείο παραμένει εγκαταλειμμένο και ασυντήρητο. Τα τελευταία μάλιστα χρόνια η σχολή λόγω της φθοράς του χρόνου και της έλλειψης φροντίδας σχεδόν έχει καταστραφεί.

Η Καλλικράτεια σήμερα

        Οι κάτοικοι της Καλλικράτειας αναχώρησαν οριστικά από την πατρίδα τους στις  24 Μαΐου 1924 με τρία ελληνικά πλοία, το “Δάφνη”,  “Εύξεινος” και  “Βενιζέλος”. Η μεταφορά των ζώων και των υπαρχόντων τους έγινε με 71 ιστιοφόρα. Ήρθαν στη Θεσσαλονίκη. Εγκαταστάθηκαν στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χαλκιδικής στην παραθαλάσσια θέση Τσαλί Μετόχι. Την περιοχή που θύμιζε σε πολλά την πατρίδα τους είχαν επιλέξει μετά από έρευνες με βάρκα οι: Ιωάννης Κανάκογλου, Κωνσταντίνος Κανάκογλου, Χρήστος Τιτόπουλος και Νίκος Ασίκης. Ο νέος συνοικισμός τους σε ανάμνηση της πατρίδας τους ονομάστηκε Νέα  Καλλικράτεια. Οι Καλλικρατιανοί φρόντισαν να μεταφέρουν όλα τα ιερά σκεύη και τα βιβλία από το ναό της οσίας Παρασκευής , τα οποία τοποθέτησαν στο νέο ναό που έκτισαν επ΄ονόματι της οσίας Παρασκευής της Επιβατιανής, πολιούχου της πατρίδας τους,  στη Νέα  Καλλικράτεια.

         Η παλιά  Καλλικράτεια σήμερα έχει αλλάξει μορφή. Κτίστηκαν μοντέρνα κτήρια και εργοστάσια. Από την παλαιά εποχή σώζονται το ελληνικό σχολείο, ορισμένες κρήνες και κάποια ελληνικά αρχοντικά. Στην κεντρική πλατεία του χωριού τοποθετήθηκε το άγαλμα του αρχιτέκτονα Μιμάρ Σινάν, του οποίου το όνομα δόθηκε στη σημερινή κοινότητα, Mimar Sinan.

Η γέφυρα του του αρχιτέκτονα Μιμάρ Σινάν
  •  ΝΕΑ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑ

          Με την Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών, το 1924, οι Έλληνες κάτοικοι της Καλλικράτειας, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες και να αναζητήσουν μια νέα πατρίδα στη Μακεδονία. Οι περισσότεροι κάτοικοι επιβιβάστηκαν σε καράβια, ενώ δεν ήταν λίγοι εκείνοι που πήραν το δρόμο της προσφυγιάς οδικώς. Μετά την αποβίβαση των προσφύγων στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, αναζητήθηκε η νέα τοποθεσία εγκατάστασης. Τελικά, επιλέγει η σημερινή περιοχή της Νέας Καλλικράτειας στη θέση "Στόμιον",  όπου αρχικά υπήρχε το Μετόχι της Μονής Ξενοφώντος του Αγίου Όρους που ονομαζόταν "Τσαλί Μετόχι", γιατί είχε πολλά τσαλιά (αγκάθια). Στην περιοχή δεν υπήρχε κανένα σπίτι.
         Πολλοί ήταν εκείνοι οι οποίοι δεν άντεξαν τις αρρώστιες και τις κακουχίες και αρκετές οικογένειες αναχώρησαν για τις πιο μεγάλες πόλεις προς αναζήτηση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης. Με τον καιρό, οι κάτοικοι με περίσσιο κόπο, επίπονες προσπάθειες και σκληρή δουλειά, κατόρθωσαν τελικά να στεριώσουν σ' αυτόν τον τόπο μη λησμονώντας φυσικά την χαμένη τους πατρίδα. Από τότε μέχρι σήμερα, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι, τίποτε δε θυμίζει πια τους προσφυγικούς καταυλισμούς και τον καθημερινό μόχθο για την επιβίωση.

Νέας Καλλικράτεια Στο κέντρο ο ναός της οσίας Παρασκευής

       Σύμφωνα με την αρχαιολογία η περιοχή κατοικούνταν από την Νεολιθική εποχή και υπάρχουν λείψανα προϊστορικού οικισμού. Στην περιοχή βρέθηκαν πολύ σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα όπως  η περίφημη Κόρη της Καλλικράτειας που κρατά ένα περιστέρι στο χέρι, η επιτύμβια ανάγλυφη στήλη με αέτωμα που είναι έργο του 440 π.Χ. και κοσμεί το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης. Στη Β.Δ. άκρη του οικισμού, προς τον Λιμενοβραχίονα των ψαροκάικων, βρίσκεται τοποθεσία όπου οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν Αρχαία Λουτρά. Στην νεώτερη ιστορία εδώ βρισκόταν το μετόχι Στόμιον της μονής Ξενοφώντος καθώς και μετόχια άλλων μονών του Αγίου Όρους. Στο παλιό βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Τρύφωνα, προστάτη των αμπελουργών, κάθε Αύγουστο γίνεται γιορτή και πανηγύρι, κατά την διάρκεια της οποίας προσφέρονται πιάτα με ντόπιες σπεσιαλιτέ και άφθονο κρασί τοπικών ποικιλιών (Μερλό, Σωβινιών κ.λ.π.).

        Σήμερα η Νέα Καλλικράτεια είναι κωμόπολη  με 6.204 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή πληθυσμού του 2001. Αποτελεί την έδρα του ομώνυμου Δήμου και τοπικό διαμέρισμα. Στον οικισμό λειτουργούν 3 νηπιαγωγεία, 2 Δημοτικά σχολεία, 1 Γυμνάσιο, 1 Λύκειο, Κέντρο Υγείας Αστικού Τύπου, ΟΤΕ, ΚΕΠ και άλλες υπηρεσίες. Κύριες ασχολίες είναι ο τουρισμός, η αλιεία και η γεωργία. Από αθλητική άποψη, στη Νέα Καλλικράτεια εδρεύει ο Αθλητικός Όμιλος Νέας Καλλικράτειας, με τμήματα στην καλαθοσφαίριση και πετοσφαίριση (Κένταυροι Ν. Καλλικράτειας), όπως επίσης στη χειροσφαίριση (ΑΣ Καλλικράτη) και σε άλλα αθλήματα.

      Στο κέντρο της Ν. Καλλικράτειας υπάρχει αγορά η οποία διαθέτει εμπορικά κέντρα και καταστήματα για οτιδήποτε χρειαστούν καθώς επίσης για τους εραστές της καλής ζωής και διασκέδασης η N.Καλλικράτεια διαθέτει και έντονη νυκτερινή ζωή. Κινηματογράφος, πάρκα αναψυχής, καφέ μπαρ, εστιατόρια και παραδοσιακές ταβέρνες συμπληρώνουν όλο το φάσμα της διασκέδασης. Δίπλα στο εμπορικό λιμανάκι με τ' αραγμένα ψαροκάικα, απλώνεται μια παραλία μήκους 700 μέτρων. Υπάρχει μεγάλη οργάνωση από κάθε είδος εμπορικής επιχείρησης για εστίαση και καφέ, ενώ στο μεγαλύτερο μέρος της υπάρχουν ξαπλώστρες και ομπρέλες. Καθαρά νερά και ψιλή άμμος είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της παραλίας της Καλλικράτειας.

ΠΗΓΕΣ:

http://1odimnkallikrateias.wix.com/dimotiko#!kallikrateia-an-thr/cpxs

http://el.wikipedia.org/

http://2dim-n-kallikr.chal.sch.gr/wordpress/?page_id=669
 

 

Copyright Š  -   Χουρμουζιάδου Δέσποινα   2010